9- Çocuk ve Spor.pptx

Çocuk ve Spor Çocuklarda Fiziksel Uygunluk Değerlendirmesi ● Çocuklarla laboratuvar veya saha temelli uygunluk testleri ile ölçülebilir. ● Laboratuvar temelli değerlendirmelerin genellikle çocukların uygunluğuna ilişkin daha doğru ölçümler sağladığı varsayılırken maliyet ve pratiklik nedeniyl...

Çocuk ve Spor Çocuklarda Fiziksel Uygunluk Değerlendirmesi ● Çocuklarla laboratuvar veya saha temelli uygunluk testleri ile ölçülebilir. ● Laboratuvar temelli değerlendirmelerin genellikle çocukların uygunluğuna ilişkin daha doğru ölçümler sağladığı varsayılırken maliyet ve pratiklik nedeniyle kullanım zorlukları, büyük grupları değerlendirmede zaman kısıtlılığı sebebiyle kullanımı sınırlıdır. ● Saha testleri ise düşük maliyetli ekipman gerektirir, aynı anda daha fazla insanı test edebilme imkânı sunar ve böylece zamandan kazanç sağlar. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Fiziksel Uygunluk Değerlendirmesi ●Saha testleri tipik olarak farklı uygunluk bileşenlerini değerlendirmek için bir dizi basit testin uygulanmasını içerir. ●Çocuklar için fiziksel uygunluğun en yaygın saha testleri şunları içerir: • Aerobik uygunluk / kapasite testleri: mesafe / zamanlı yürüyüşler / koşular; adım testleri; çok kademeli spor testi Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Fiziksel Uygunluk Değerlendirmesi Kas kuvveti / enduransı: ● sit ups/curl ups ve/veya ilerleyici abdominal sit up (curl) testi; ● pull ups ve/veya modifiye pull ups; ● şınav (push ups) Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Fiziksel Uygunluk Değerlendirmesi • Esneklik: otur ve uzan; omuz germe testi • Vücut kompozisyonu: vücut kitle indeksi (VKİ); skinfold ölçümleri; çevre ölçümleri. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ● Fiziksel uygunluğun belirlenmesinde güç, hız, koordinasyon gibi bileşenlerin değerlendirildiği geleneksel testlerin yerine günümüzde çocukların sağlıkla ilişkili fiziksel uygunluklarının değerlendirildiği testler kullanılmaktadır ● Çocuklar ve ergenlerde fiziksel uygunluğu değerlendirmek için kullanılan fazla sayıda test bataryası vardır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklara Uygulanabilecek Bazı Test Bataryaları ●Eurofit test bataryası: 1983’te geliştirilmiştir. ●EUROFIT, okul çocuklarında yaygın kullanım için uygun, basit ve pratik bir test bataryasıdır. ●Elde edilen veriler, çocukların ve gençlerin sağlıkla ilişkili fiziksel durumu hakkında bilgi verir Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası ●Antropometrik ölçümler ○ Boy-kilo ○ VKI ○ Skinfold ölçümü ●Kas kuvveti ○ El kavrama kuvveti Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası ●Endurans ○ Bükülü Kol Barfiks Testi: Dirsekler fleksiyonda, çene barfiksi geçecek şekilde durabildiği kadar durur ve süre not edilir. ○ Gövde kuvveti (30 sn mekik testi/sit ups) ●Fleksibilite ○ Otur-uzan testi Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası ● Kardiyorespiratuar endurans ○ 20 metre mekik-koşu testi: ■ 20 metrelik alan işaretlenir. ■ 20 metre mekik-koşu testi için kaydedilmiş kaset (her bip sesinde 20 metreyi koşmuş olması gerekiyor) ■ Kişi 8,5 km/saat (veya 8 km/saat) hızda koşmaya başlar. ■ Hızı her dakika 0,5 metre/saat artacak şekilde bip sesine göre 20 metrelik koşuyu tamamlar. ■ Son koştuğu hız ve toplam süre kullanılarak max VO 2 hesaplanır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası ● Patlayıcı kuvvet ○ Ayakta uzun atlama testi: Eller serbest, atlayabildiği kadar uzağa atlaması istenir. ○ 3 tekrar yapılır. ● Hız-çeviklik ○ 10*5 metre mekik koşu testi: Hızlı bir şekilde 10 metrelik alanı ara vermeden 5 kere koşar. ○ Toplam süre kaydedilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası ●Denge ○ Flamingo denge testi: Denge kirişi üzerinde 60 sn bekler. 60 sn içinde 15’ten fazla sayıda dengesini kaybederse test sonlandırılır. ○ Dengesini koruyabildiği en uzun süre kaydedilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Eurofit Test Bataryası Ekstremitelerin hızı Disklere dokunma testi: ● 20 cm çapında iki adet kauçuk disk ve 15 x 20 cm ebadında bir adet dikdörtgen plaka ● İki disk 6 cm aralıkla koyulur. ● Çocuk ayakta bacaklar hafif açık bekler. ● Bir eli dikdörtgen plaka üzerine yerleştirilir. Bu el sabit kalacaktır. ● Diğer eli ile hızlıca 25 kere iki diske sırayla dokunur. ● Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fitnessgram Test Bataryası ●FITNESSGRAM test bataryası, 5-17 yaş arası çocukların sağlıkla ilgili fiziksel uygunluklarını belirlemek için kullanılır. ●Standartlar bir çocuğun sağlığını sürdürmesi için gerekli olan fiziksel uygunluk parametresinin belirlenmesine dayanır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fitnessgram Test Bataryası Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ALPHA-FIT Test Bataryası ● Hem çocuklarda fiziksel uygunluğu değerlendirmek hem de halk sağlığını izlemek için kullanılabilen geçerli, güvenilir, yönetilebilir ve güvenli saha testlerinden oluşur. ● Şu parametrelerden oluşur; • Kardiyorespiratuar uygunluk (20 m mekik koşu) • El kavrama kuvveti ölçümü • Kas iskelet sistemi uygunluğunu değerlendirmek için durarak uzun atlama Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ALPHA-FIT Test Bataryası • Vücut kitle indeksi (VKİ) • Bel çevresi ölçümü • Triseps ve supskapularis skinfold ölçümleri ●Motor uygunluğu değerlendirmek için ilave 4x10m mekik koşu içeren genişletilmiş ALPHA-FIT test bataryası da kullanılabilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Alpha Fiziksel Uygunluk Test Bataryası Kardiyorespirat uar Uygunluk 20 metre mekik-koşu Kassal uygunluk Vücut kompozisyonu Kavrama kuvveti Boy-kilo Ayakta uzun atlama Bel çevresi Triceps,subscap ular skinfold Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Motor uygunluk 4*10 metre mekik koşu Fiziksel Aktivite Türleri ●Çocuklar ve ergenler ulaşım, beden eğitimi, spor, serbest oyun ve planlı egzersiz kapsamında günde en az 60 dakikalık fiziksel aktivite yapmalıdır. ●Aktiviteler orta ve yüksek şiddetli aktivitelerin bir kombinasyonunu içermelidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fiziksel Aktivite Türleri ● Orta şiddetli aktivite, nefes alma, terleme ve kalp atış hızını arttıran aktivite olarak tanımlanır ve yüksek şiddetli aktiviteler ise nefes alma, terleme ve kalp atış hızında önemli ölçüde artışa sebep olur. ● Aerobik aktivitelere örnek olarak bisiklete binme, yürüyüş, koşu, saha pist oyunları (futbol, lakros, basketbol, voleybol, hokey, çim hokeyi), paten, dans ve yüzme verilebilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ●Çocuklar ve ergenler ayrıca haftada en az 3 gün kas ve kemik güçlendirmeyi içeren fiziksel aktiviteler yapmalıdır. ●Küçük çocuklar için aktivite örnekleri arasında tırmanma, atlama, yuvarlanma, jimnastik ve çeşitli oyunlar sayılabilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ● Daha büyük çocuklar ve ergenler, uygun egzersiz tekniğinin geliştirilmesine odaklanmak kaydıyla denetimli kuvvet antrenman programlarına katılabilirler. ● Uygun aktivitelere örnek olarak vücut ağırlığı jimnastiği (şınav, pull-up), kaya duvarı tırmanışı, engel parkurları ve dambıl, sağlık topları ve elastik bantlarla kuvvetlendirme egzersizleri gösterilebilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ● Katılımcıların hızlı koşmalarını, yüksek atlamalarını, yön değiştirmelerini veya dengeyi korumalarını gerektiren geleneksel oyunlar ve fitness aktiviteleri, gerekli hareket becerilerini geliştirebilir ve güçlendirebilir. ● İp atlama, patika koşusu ve engelli atlama gençlerin eğlenceli aktivitelerde hareket etmesini sağlayabilir. ● Birden fazla spora veya etkinliğe katılım, çocuğa beceriler kazandırır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Endurans Eğitimi ●Çocuk sporcuların O2 alımında platoya ulaşamadıkları görülmüştür. ●Bu yüzden endurans eğitiminde maksimum O2 tüketim değeri değil, pik O2 tüketim değeri baz alınır. ●Endurans eğitimi için haftada 4 gün 30-60 dakikalık egzersiz önerilmektedir. ●Egzersizin şiddeti max. kalp atım hızının %80’inde olmalıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Kuvvet Eğitimi ●Çocuklarda kuvvet eğitiminin riskli olduğu düşünülse de faydaları olduğu da unutulmamalıdır. ●Kuvvet eğitimi, kas kuvvetindeki artışla beraber koordinasyonu geliştirerek yaralanma riskini azaltır. ●Puberte öncesi çocuklarda kuvvet eğitimi ile kas hipertrofisi görülmez. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Kuvvet Eğitimi ●Kas kuvvetindeki artış ilk 6 hafta süresince nörolojik adaptasyon ile (motor nöron sayısında artış) gerçekleşir ve 6 haftadan sonra bir değişiklik görülmemesi de kas hipertrofisi olmadığını destekler. ●Puberte sonrası yapılan kuvvet eğitiminde ise yetişkinlerdeki adaptasyonlar görülür. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Kuvvet Eğitimi ●Kuvvet eğitimine 7-8 yaşından önce başlanması önerilmez. ●Düşük ağırlıkla eğitime başlanır. ●8-15 tekrar rahat bir şekilde yapılabiliyorsa ağırlık %10 artırılır. ●Egzersizler bir çok kas grubunu içermelidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Kuvvet Eğitimi ●Egzersizler tam eklem hareket açıklığını kullanarak yapılmalıdır. ●20-30 dakikadan uzun olmamalı, haftada 2-3 kere yapılmalıdır. ●Eğitim en az 8 hafta devam ettirilmelidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuk ve Ergen Direnç Eğitimi Kılavuzu 1. Nitelikli eğitim ve yakın denetim sağlayın. 2. Egzersiz ortamının güvenli ve tehlikesiz olduğundan emin olun. 3. Her oturuma dinamik bir ısınma ile başlayın. 4. Uygun egzersiz tekniği geliştirmeye ve temel eğitim ilkelerini öğrenmeye odaklanın. 5. Kuvvet egzersizlerini 1-3 set 6-15 tekrar şeklinde yapın. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuk ve Ergen Direnç Eğitimi Kılavuzu 7. Üst vücut, alt vücut ve karın için egzersizler yapın. 8. Denge ve koordinasyon gerektiren egzersizleri dahil edin. 9. Daha az şiddetli aktiviteler ve esneme ile soğuyun. 10. Ardışık olmayan günlerde haftada 2-3 kez direnç çalışın. 11. Eğitim programını sistematik olarak değiştirerek programı taze ve zorlu tutun. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Fleksibilite ●Çocuk sporcuda laksite değerlendirilmelidir. ●Laksite özellikle spor yapan çocuklarda yaralanmalara sebep olabilir. ●Çocukluktan puberteye geçişte esneklikteki azalma özellikle erkeklerde akut veya aşırı kullanıma bağlı yaralanmalara sebep olur. ●Bu dönemde egzersiz programlarına germe egzersizleri eklenmelidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Termoregülasyon ve Isı İle İlişkili Yaralanmalar ● 3 yaşında vücudumuzdaki ter bezlerinin sayısı sabitlenir. ● Fakat çocuklukta terleme oranı az ve terlemeye başlama ısı derecesi yüksek olduğu için termoregülasyonu sağlamak güçtür. ● Puberte sonunda bunlar normale seviyelerine gelir. ● Uzun süren egzersizde yeterli sıvı alınmaması termoregülasyonu daha da güçleştirebilir. ● Bu yüzden çocukların egzersiz öncesi ve sırasında yeterli sıvı tüketmeleri önemlidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaşlara Göre Spor Branşları Çocuk ve ergenlerde spora katılım üç temel aşamada gerçekleşir. ● Katılım aşaması: 6-12 yaş aralığındaki çocukların temel hareket becerilerini geliştirme amacıyla keyif aldıkları aktiviteleri içeren bir spor branşına katılmaya yönlendirildikleri aşamadır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaşlara Göre Spor Branşları ● Özelleşme aşaması: 13-15 yaş aralığındaki çocuk ve ergenlerin uğraştıkları spor branşı sayısını azalttıkları ve içlerinden bir spor branşına daha fazla ağırlık verdikleri aşamadır. ● Gelişim aşaması: 16 yaş ve üzeri ergenlerin seçtikleri spor dalında yüksek performans düzeyine ulaşmak, gösterdikleri uğraş düzeyini anlatır Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Yaralanma Riskleri Fiziksel Aktiviteye Bağlı Genel Yaralanma Riskleri ● Yeterli dinlenme olmadan spora özgü yüksek yoğunluk ve şiddette antrenman yoğunluğuna maruz kalmanın sonucunda aşırı kullanıma bağlı yaralanma sayısı artar. ● 7-18 yaş arası gençlerden haftada kendi yaşından daha fazla saat spor yapanlarda ve/veya organize sporların serbest oyun süresine oranı haftada 2:1 saatten fazla olan katılımcılarda aşırı kullanıma bağlı yaralanma olasılığı artar. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Yaralanma Riskleri ● Bu popülasyonda aşırı kullanım yaralanmalarının zararlı etkisi fonksiyonel olmayan aşırı kullanım, tükenmişlik ve sonunda spordan ayrılma riskini içerir. ● Tek bir spora yoğun katılım aşırı kullanım yaralanmaları ile ilişkili iken yetersiz fiziksel aktivite (egzersiz eksikliği) ve spor katılımına yetersiz hazırlanma da yaralanma ile ilişkilidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Yaralanma Riskleri ● Egzersiz eksikliği olan birçok genç, spor veya rekreasyonel aktiviteler için gerekli olan motor becerileri güvenle yapmak için gereken kas kuvveti ve enduransdan yoksundur ve bu yüzden kas-iskelet hasarının gerçekleşme olasılığı yüksektir. ● Aktivite düzeyine bakılmaksızın, genç kızlar özellikle biyomekanik, anatomik ve hormonal faktörler nedeniyle erkek yaşıtlarından farklı yaralanma kalıplarına ve tıbbi koşullara eğilimlidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Yaralanma Riskleri ● Ergenlik kızların nöromüsküler gelişimi üzerinde daha önemli bir etkiye sahiptir ve riskli eklem mekaniği ve diğer yaralanma risk faktörlerinin gelişmesine neden olur. ● Patellofemoral bozukluk ve alt ekstremite stres kırıklarına ek olarak ön çapraz bağ yaralanmaları gibi travmatik yaralanmalar ergen kızlarda daha yüksek oranda görülmektedir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Yaralanma Riskleri • Ergenlik çağındaki kızlarda vücut kütlesindeki artışlara ve kütle merkezinin yüksekliğine, kuvvet ve güç adaptasyonları erkeklerdekilerle benzer değildir, bu da genç kızlarda alt ekstremite yaralanma riskini artırır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Sporda Uzmanlaşma ve Yoğun Antrenman ● Genel bir tanımla, spor uzmanlığı genellikle “diğer sporların hariç tutulmasıyla tek bir sporda yıl boyunca yoğun antrenman” olarak tanımlanır ve psikolojik stres ve aşırı kullanım yaralanmalarına yol açabilecek yüksek hacimli antrenman ile ilişkilidir. ● Biyomekanik açıdan bakıldığında, bu durum yeterli iyileşme aralığı olmadan sık tekrarlayan vücut hareketlerine aşırı maruz kalınmasına neden olabilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Sporda Uzmanlaşma ve Yoğun Antrenman ● Önerilen güvenli sınırları aşarak spor yapan çocuklarda normal sınırlarda spor yapan çocuklara kıyasla daha fazla yaralanma görülmektedir. Bu yüzden gençlerin en azından fiziksel olarak olgunlaşana kadar tek bir spor yerine çoklu spora katılmaları önerilir. ● “Erken” spor uzmanlığı için bir yaş eşiği belirlenmemiştir ancak fikir birliği, ergenlik öncesi uzmanlaşmanın aşırı yaralanma ve tükenmişlik riskini artırabileceğidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Aşırı Kullanım Yaralanması Riski ● Bireysel sporlarda uzmanlaşmış genç sporcularda, saatlerce eğitim ve yaş için ayarlanmış haftalık saatten daha fazla spor saatine katılmak ciddi aşırı kullanım yaralanmaları görülme sıklığını artırmaktadır. ● Bu yaralanmalar arasında, Osgood-Schlatter hastalığı, patellofemoral ağrı ve Sinding-LarsenJohansson sendromu vardır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Aşırı Kullanım Yaralanması Riski ●Ciddi aşırı kullanım yaralanmaları genellikle 1 ay veya daha fazla oyun süresi veya katılım kaybıyla sonuçlanan yaralanmalar olarak tanımlanır. ●Bunlar spondiloliz, osteokondrit dissekanlar, dirsek bağ yaralanmaları ve stres kırıklarıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Akut Yaralanma Riski ● Yüksek derecede spor uzmanlığı ve akut yaralanma riski arasında bir bağlantı yoktur. Ancak, organize sporların serbest oyun süresine oranının haftada 2: 1 saat olması (sporda yaş ve saat antrenmanına göre ayarlanmış), akut spor yaralanmaları riskinin azalmasıyla ilişkilidir. ● Takım sporlarında yarışan sporcularının akut, travmatik yaralanmalara maruz kalmaları daha olasıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Cinsiyet Farklılıkları ● Kızların daha yüksek katılım hacimlerine sahip olmaları, kulüp spor takımlarında aktif olmaları ve yüksek uzmanlaşma seviyelerine sahip olmaları aşırı kullanım yaralanması için artmış risk altında olmalarına neden olur. ● Ayrıca genç kızların daha bireysel, teknik sporlara (örneğin; dans, jimnastik) dahil olması da bunda bir etkendir . Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Sporun Özellikleri ● Farklı sporların farklı risk profilleri olduğundan, genç bir sporcunun uzmanlaştığı aktivite ve uzmanlık seviyesi yaralanma riskini tahmin ederken önemlidir. ● Bireysel, beceriye özel spor yapan (dans, jimnastik veya tenis gibi) genç sporcular genç yaşlarda takım sporlarına katılanlardan daha fazla uzmanlaşma olasılığına ve yüksek antrenman hacimlerine sahip olduklarından daha fazla aşırı kullanıma bağlı yaralanma riskine sahiptir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Psikolojik Etkiler ● Fiziksel strese ek olarak, genç sporu uzmanlığının doğasında olan yoğun antrenman, sporcunun psikososyal iyilik hâlini etkiler. Yoğun eğitim, bir sporcunun kimliğinin normal oluşumunu engelleyebilecek sosyal izolasyona yol açabilir. ● Bu olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için yaşam dengesini sağlamaya ve aile, antrenörler ve sağlık personelini içeren güçlü bir sosyal destek sistemine ihtiyaç vardır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Psikolojik Etkiler ●Mükemmeliyetçilik gibi içsel özellikler ve ebeveynler ve antrenörler tarafından belirlenen gerçekçi olmayan beklentiler gibi dış faktörler aşırı psikolojik strese neden olabilir. Bu da uyumsuz başa çıkma stratejilerine, motivasyon kaybına, ruh hâl bozukluklarına ve nihayetinde tükenmişliğe yol açabilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Diğer Faktörler ● Ergenlik dönemindeki çocuklar, nöropsikolojik gelişime bağlı koordinasyon eksikliği ile birlikte kemik uzunluğundaki hızlı değişiklikler nedeniyle daha fazla yaralanma yaşayabilir. ● Çocuklar büyüdükçe ve fiziksel olarak daha büyük ve daha hızlı hâle geldikçe, artan kütle ve hıza bağlı olarak farklı yaralanma türlerinin devam etmesi ve daha yüksek enerji yaralanmalarına neden olması beklenir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Hangi Yaralanmalar Daha Sık Görülür ? ●Kas yaralanmaları ●Ligament Yaralanmaları ●Kemik yaralanmaları ●Kıkırdak yaralanmaları Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklukta Sık Görülen Yaralanmalar ●Çocuklarda gelişmekte olan kemik dokular, epifizler, muskülotendinöz yapılara göre daha kuvvetsizdirler. ●Bu yüzden çocuklarda kemik ve kıkırdak yapı yaralanmaları daha sık görülür. ●Ayrıca görülen yaralanma tipi ile yaş arasında bir ilişki olduğu bulunmuştur. ●Buna göre çocuklukta kemik ve kıkırdak yaralanmaları daha sık görülürken, adölesan dönemde yumuşak doku yaralanma oranları artmaktadır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklukta Sık Görülen Yaralanmalar Atıcı Omuzu Atıcı Dirseği Jimnastikçi Bileği Osgood-Schlatter Hastalığı Sinding-Larsen-Johansson Sendromu Sever Hastalığı Osteokondritis Dissekans Stress kırıkları Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Atıcı Omuzu ●Humerus proksimal epifizinde yorulmaya bağlı kırıklar ve ayrılma görülmesi. ●Atış sırasında ağrı görülür. ●Semptomlar non-spesifiktir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Atıcı Dirseği ●Özellikle dirsek medialinde valgus yönünde zorlamaya bağlı oluşan tablo ●Medial epikondiler apofizin genişlemesi ve ayrılması görülür. ●Bazen lateral kompartmanda capitellumun osteokondritis dissekansı görülür. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Jimnastikçi Bileği Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Jimnastikçi Bileği ●Distal radius epifizinde ayrılma ●Distal radius kırıkları ●Radius fraktürü Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Osgood-Schlatter Hastalığı ● En sık karşılaşılan yaralanmalardan biridir. ● Patellar tendonun tibiayı anteriora çekmesiyle tibial tüberkülde apofizit oluşmasıdır. ● Tibial tüberkül üzerinde ağrı, koşma, zıplama, merdiven inip çıkma gibi hareketlerde ağrı olur. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Sinding-Larsen-Johansson Sendromu ●Patellar tendonun aşırı geriminin patellanın inferior polünde apofizit oluşturmasıdır. ●Patella altında ağrı, hassasiyet görülür. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Sever Hastalığı ●Aşil tendonunun calcaneusu fazla çekmesiyle görülen calcaneal apofizit tablosudur. ●Koşma ve zıplama hareketlerinin çok yapıldığı spor dallarında daha fazla görülür. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Osteokondritis Dissekans ●Artiküler kartilaj ve subkondral kemikte ayrılma, kırık ile karakterize bir durumdur. ●En sık 13-17 yaş arasında görülür. ●En sık diz ekleminde görülür, daha nadir olarak ayak bileği, dirsek, omuz, elbileği eklemlerinde görülebilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Çocuklarda Görülen Diğer Yaralanmalar ●Stres kırıkları (En sık proksimal tibia, ikinci distal fibula) ●Kas kontüzyonları ●Kas strainleri ●Ligament sprainleri ●Omuz dislokasyonları ●Omuz instabiliteleri ●Patella dislokasyonları Dr. Fzt. Ömer Osman PALA ADÖLESANLARDA DAHA SIK örn: Isınma Programı 14 -18 yaş sporcularda yaralanmaların önlenebilmesi ve performansı geliştirilmesi için örnek egzersiz programı GERME • Jogging / 40 metre • Mekik-koşu /40 metre • Geri koşu / 40 metre ISINMA Dr. Fzt. Ömer Osman PALA • Gastrocnemius • Quadriceps • Hamstring • Addüktör • Kalça fleksör örn: Isınma Programı •Parmak ucunda yükselme / 30 sn •Rus hamstring curl egzersizi / 30 sn •Lunge egzersizi ( 40 metre ) Kuvvetlendir me Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Pilometrikler •Lateral hoplama / 30 sn •Öne hoplama / 30 sn •Tek ayak hoplama / 30 sn •Dikey sıçrama / 30 sn •Çapraz sıçramalar / 30 sn •Mekik koşu /30-40 metre •Diagonal koşu / 30-40 metre •Sıçrayarak koşu / 3040 metre Hız ve çeviklik Fiziksel Aktiviteye Güvenli Katılımı Sağlamak için Öneriler • Aynı yaştaki çocuk ve ergenlerde bireysel farklılıklar ve yetenekler tanınmalıdır. • Çocuklar ve gençler çeşitli fiziksel aktivitelere ve spora açık olmalıdır. Bu, aşırı kullanım yaralanmalarını önlemek ve çok çeşitli hareket becerileri geliştirmek için önemlidir. • Günde en az 60 dakika fiziksel aktivite yapmayan gençler zamanla bu aktivite hedefine ulaşana kadar sıklıklarını ve aktivite sürelerini kademeli olarak artırmalıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fiziksel Aktiviteye Güvenli Katılımı Sağlamak için Öneriler • Özel durumları (diyabet, hareket bozuklukları) veya engeli olan gençlerin aktivite programları özel ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir. • Gençler küçük yetişkinler değildir ve fiziksel aktivite ile ilgili özel ihtiyaçları vardır. Vücut sistemleri büyür ve gelişir. Yetişkinlere yönelik egzersiz ve kondisyon programları gençler için uygun değildir. Yüksek stres veya sürekli tekrar eden hareketler dikkatle tamamlanmalıdır, çünkü bu tür egzersizler yaralanma potansiyeline sahiptir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fiziksel Aktiviteye Güvenli Katılımı Sağlamak için Öneriler • Gençlerin olgunlaşmamış termoregülatör sistemleri vardır bu sebeple yeterince sıvı alımı yaptıklarından emin olunmalıdır ve rahat ortamlarda egzersiz yapmalarına dikkat edilmelidir. • Beslenme gereksinimleri büyüme yıllarında değişiklik gösterir, normal büyüme ve olgunlaşma için yeterli olmalıdır ve fiziksel aktivite ile ilişkili enerji ve beslenme gereksinimleri benzer olmalıdır. • Faaliyet alanları düzenli olarak incelemeli ve güvenlik yönergeleri açıklanmalıdır. Donanımlı profesyoneller eğitim alanının güvenli olduğundan emin olmalı, yeterli havalandırmanın ve potansiyel tehlikelerden arınmış olmasını sağlamalıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fiziksel Aktiviteye Güvenli Katılımı Sağlamak için Öneriler • Sportif aktivitelerin genç katılımcılar için yararlı ve eğlenceli olmasını sağlamak için yıl boyunca gerekli olan egzersiz şiddet ve yoğunluğunun düzenlenmesi gerekmektedir. • Tüm gençler, hareket paternlerini engellemeyen rahat kıyafetler ve iyi çekiş ve destek sağlayan atletik ayakkabılar giymelidir. • Direnç eğitim programları dinamik ısınma aktiviteleri ile başlamalıdır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Fiziksel Aktiviteye Güvenli Katılımı Sağlamak için Öneriler ● Yaralanmaların önlenmesinde esneme (germe) ve yaşa uygun eğitim gereklidir. ● Direnç eğitim seansları kalça, karın ve bel dahil olmak üzere tüm büyük kas grupları için egzersizler içermelidir. ● Direnç eğitim programlarının odağı, kaldırılan ağırlık miktarı değil, doğru egzersiz tekniğini öğrenmek olmalıdır. ● Donanımlı profesyoneller, her katılımcının egzersiz stresini tolere etme yeteneğini izlemeli ve uygun olduğunda eğitim programını değiştirmelidir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaralanmalardan Korunma • 6 - 18 yaş arasındaki gençler arasında direnç eğitimi, kas kuvveti, güç, koşu hızı, tekme hızı, endurans, dinamik denge, esneklik ve genel motor performansında iyileştirmeler sağlar. Bu kazanımlar genç sporcuları sporla ilgili yaralanmalara karşı daha dirençli hâle getirir. • Direnç eğitimi çocuk ve ergenlerde sporla ilişkili hem aşırı kullanım hem akut yaralanma insidansını azaltır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaralanmalardan Korunma • Çocukluk döneminde tek bir sporda yoğun antrenmana katılımı sınırlamak için, yeterli talimatlara sahip çok yönlü bir direnç antrenmanı programı, ergenlik başlangıcından önce motor beceri gelişiminin çeşitlenmesini sağlayabilir. • Kas kuvvetinin artırılması ilerde aşırı kullanıma bağlı yaralanma riskine sebep olan kas imbalansını ortadan kaldırır. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaralanmalardan Korunma • Sporun getirdiği psikolojik yükle mücadele edebilmek için çocuk ve ebeveynlere bir rekreasyon sporu ile ilgilenmeleri, gerekli dinlenme araları vermeleri tavsiye edilebilir. Fiziksel yaralanmalara erken müdahale etmek ve kazanma ve kaybetmeyi denge içinde tutmak gibi stratejiler tükenmişlik insidansını ve şiddetini azaltabilir. • Çocuk ve ergenlerdeki hızlı büyüme genellikle aşırı kullanım yaralanmalarında payı bulunan gergin hamstringlerle sonuçlanır; bu nedenle hamstringlerin ve kuadrisepslerin gerilmesi bu yaralanmaların önlenmesine yardımcı olabilir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Yaralanmalardan Korunma • Özelleşen sporcuların her yıl 1 ay arayla ardışık olmayan en az 3 ay spordan uzak kalması önerilir, ayrıca genç sporcularda yeterli iyileşme/geri dönüşü sağlamak için haftada 1-2 gün spordan uzak kalmaları tavsiye edilir. • Genel olarak, çocukluğun ilk yıllarında katılım, rekreasyonel olmalı, beceri kazanımı, sosyalleşme ve fiziksel gelişim birincil hedefler olmalıdır. • Organize sporlara katılan çocukların haftada kendi yaşından fazla saat (yani 13 yaşındaki bir sporcunun haftada 13 saatten fazla organize spora katılmaması) ve toplamda haftada 16 saatten fazla oynamaması gerektiği belirtilmektedir. Dr. Fzt. Ömer Osman PALA Soru & Katkı Dr. Fzt. Ömer Osman PALA 74