فصل اول‪:‬ارزش و امتیاز کار معلمی PDF

‫فص‬ ‫ل اول‪:‬‬ ‫ارزش و امتیاز‬ ‫کار معلمی‬ ‫در گام اول‪ ،‬نوع نگاه ما به شغل معلمی است که میتواناد در تعلایم و تربیات و انجاام ایان‬ ‫مسئولیت بزرگ تأثیرگذار باشد‪.‬با قاطعیت میتوان گفت که معلمی فراتر از همۀ کارها و سارآمد‬ ‫همۀ شغلهاست‪.‬معلم نیاز به حقوق و تأمین نیازهای زندگی دارد؛ اما هیچگاه به...

‫فص‬ ‫ل اول‪:‬‬ ‫ارزش و امتیاز‬ ‫کار معلمی‬ ‫در گام اول‪ ،‬نوع نگاه ما به شغل معلمی است که میتواناد در تعلایم و تربیات و انجاام ایان‬ ‫مسئولیت بزرگ تأثیرگذار باشد‪.‬با قاطعیت میتوان گفت که معلمی فراتر از همۀ کارها و سارآمد‬ ‫همۀ شغلهاست‪.‬معلم نیاز به حقوق و تأمین نیازهای زندگی دارد؛ اما هیچگاه به کاار مهماش از‬ ‫دریچه مادیات نمینگرد‪.‬‬ ‫کار معلم‪ ،‬تعلیم و تربیت است؛ تعلیم و تربیتی که کار خدای تعالی و پیامبران اوسات‪.‬اساسااا‬ ‫عالم با همۀ پیچیدگیها‪ ،‬تنوعات‪ ،‬زیباییها‪ ،‬نعمتها و ابتالئاتش برای تربیت «انسان» خلق شده‬ ‫است‪.‬آری! زمین‪ ،‬مرکز آموزش و پرورش خداست؛ با پیامبرانی که معلمان آسمانیاند و مسئولیت‬ ‫تربیت انسان را بر دوش دارند‪.‬‬ ‫در این فصل‪ ،‬برخی از امتیازات و ارزشهای معلمی را مرور میکنیم‪.‬‬ ‫‪.1‬معلمی شغل نیست؛ عبادت است‬ ‫بعضی از کارها از چنان قداستی برخوردارند که وصف «شغل» برای آنهاا سابک ماینمایاد‪.‬‬ ‫مادری شغل نیست‪ ،‬بلکه یک وظیفه الهی و جلوهای از عبادت است‪.‬معلمی هم یک کار مقادس‬ ‫محسوب میشود؛ زیرا عبادتی چندمنظوره است‪.‬‬ ‫معلمی‪ ،‬انتقال علم و تجربه‪ ،‬انقاذ غریق و کلید عزت‪ ،‬بصیرت و مصونیت است‪.‬معلمی‪ ،‬شغل‬ ‫ح مر َ‬ ‫الرَّ مْن * َعل َرَ الُ مرَّ ‪1‬؛«خداوناد‬ ‫خدا و جبرئیل است؛ چنانکه در سوره الارحمن مایخاوانیم‪  :‬ح‬ ‫رحمان‪ ،‬قرآن را تعلیم فرمود‪».‬‬ ‫در قرآن برای توصیف انبیاء‪ ‬عبارات متعددی به کار رفته؛ ولی آنچه بیش از همه اساتفاده‬ ‫‪.1‬الرحمن‪.2-1 :‬‬ ‫‪17‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫َُ ُ ُ ُ ْ َ ْ ْ َ‬ ‫تاب َو ال ِحك َم َو ُ َزكی ِ ْم‪ 1‬است که نشان میدهد کاار پیاامبران‪ ،‬تعلایم‬‫شده‪ ،‬تعبیر ‪ ‬علم م ال ِك‬ ‫است‪2.‬‬ ‫کتاب و حکمت و تزکیه بوده‬ ‫اختصااص یافتاه کاه باا کلماه‬ ‫سیزده آیه در قرآن به سؤالهای ماردم از پیاامبر اکارم‬ ‫معلم مردم بوده است‪.‬‬ ‫«یَسْئَلُونَک» همراه است‪.‬این نشان میدهد که پیامبر‬ ‫«معلم» واژهای است که بار معنایی خاصی دارد و نباید به آن نگااه عاادی نماود‪.‬ایان واژه‪،‬‬ ‫همانند برخی از واژههای مقدس‪ ،‬حامل معانی بلندی است؛ مثالا «کربال» نام منطقهای از زماین‬ ‫است‪ ،‬ولی به جای هویت جغرافیایی‪ ،‬هویت تاریخی و بار معنایی باالیی دارد‪.‬کسای نمایگویاد‬ ‫کربال در شمال شرقی یا جنوب غربی فالنجا واقع شده و مساحت آن فالنمقدار است؛ بلکاه باا‬ ‫ذکر اسم کربال‪ ،‬مفاهیم امامت‪ ،‬شهامت‪ ،‬شاهادت‪ ،‬عصامت‪ ،‬ایثاار‪ ،‬مقاومات‪ ،‬اخاالص‪ ،‬عباادت‪،‬‬ ‫ظلمستیزی و امثال آن به ذهن افراد میآید‪.‬‬ ‫کلمه معلم نیز چنین حالتی دارد‪.‬تقلیل مفهوم معلمی به یک شغل سااده‪ ،‬کوتاهبینای اسات؛‬ ‫نظیر اینکه کسی به مرجع تقلید بگوید‪« :‬ایشان آدم خوبی است‪ ».‬تعبیر «آدم خاوب» در وصاف‬ ‫یک مرجع تقلید کفایت نمیکند‪.‬‬ ‫‪.2‬معلمی یک انتخاب صحیح است‬ ‫هر انسانی یک شغل را انتخاب میکند؛ ولی مهم آن است کاه در آن شاغل باا چاه چیازی‬ ‫سروکار دارد و تأثیر کارش تا کجاست‪.‬‬ ‫اگر مهندس و صنعتگر روی جمادات کار میکنند و برج و ماشین و امثال آنهاا را مایساازند‪،‬‬ ‫معلم روی انسانها کار میکند؛ اگر پزشک روی جسم انسانها کار میکند‪ ،‬معلم با روح و قلب و‬ ‫جان انسان سروکار دارد؛ اگر تاجر مشغول توزیع کاالاست‪ ،‬معلم مشغول توزیاع علام اسات؛ اگار‬ ‫ساختههای انسانی تا مدت کمی منشأ اثر هستند‪ ،‬اثری که استاد و معلم روی شاگرد میگذارناد‪،‬‬ ‫‪.1‬بقره‪.129 :‬‬ ‫‪.2‬اگرچه تعبیراتی چون «داعی»‪« ،‬هادی»‪« ،‬بشیر»‪« ،‬سراج منیر» و امثال آن نیز درباره پیامبران به کار رفته‪ ،‬ولی به‬ ‫مسئولیت «تزکیه» و «تعلیم» که بر دوش آنان بوده‪ ،‬به صورت خاص اشاره شده است‪.‬‬  ‫مهارت معلمی‬ ‫‪18‬‬ ‫گاهی تا قیامت ادامه پیدا میکند‪.‬‬ ‫گذاشاته‬ ‫تعلیم و تربیت مبارکترین کاری است که خداوند آن را بر دوش انبیاا و اوصایا‬ ‫است‪.‬در زمان طاغوت‪ ،‬به سراغ برخی از مبلغین ا که تعدادشان بسیار اندک باود ا رفتناد و باا‬ ‫پرداخت مبالغی آنان را جذب نظام شاهنشاهی کردند‪.‬آنها از زیر بار شغل شاریف معلمای‪ ،‬شاانه‬ ‫خالی کردند و با حضاور در دساتگاه فاساد‪ ،‬باه دنیاا روی آوردناد‪.‬در آن روز‪ ،‬آیاتاهلل العظمای‬ ‫فرمود‪« :‬اگر طلبه ای به جای تبلی و تحصیل دین‪ ،‬سراغ دربار رفت و باازوی آناان‬ ‫گلپایگانی‬ ‫مرا از حاوزه بیارون اناداخت‪ ».‬ایان‬ ‫شد‪ ،‬نگوید‪ :‬رفتم؛ بلکه بگوید‪ :‬لیاقت نداشتم و امام زمان‬ ‫سخن در آن زمان بسیار مهم بود و سبب بیمه شدن دیگر مبلغان در برابر توطئه درباریان شد‪.‬‬ ‫آری! اگر کسی بتواند با تولید و توزیع و مصرف علم به انسانها خادمت کناد و باه دلهاا و‬ ‫گام بردارد‪ ،‬اما به سراغ تولید و توزیع و مصارف‬ ‫جانها حیات ببخشد و در مسیرانبیای الهی‬ ‫اجناس دیگر برود‪ ،‬برنده نیست و خسارت کرده است‪.‬این خسارت به فراخور شغلی که جای شغل‬ ‫است‪1.‬‬ ‫معلمی انتخاب میشود‪ ،‬مراتبی دارد؛ چراکه خسارت دارای مراحل و تفاوتهایی‬ ‫جایگاه رفیع دارد‬ ‫‪.3‬معلمی در نگاه معصومین‬ ‫از مقام معلمی و ارزش آن‪ ،‬تجلیل فراوانی کردهاند‪.‬در فرهنگ اسالمی از رهبر‬ ‫اهلبیت‬ ‫آسمانى با تعبیراتی چون معلم‪ ،‬مربی یا پدر یاد شده است‪.‬در خصوص جایگااه ممتااز معلماان و‬ ‫فرمودناد‪:‬‬ ‫روایات فراوانی موجود است‪.‬از جملاه رساول خادا‬ ‫ارزش آنان نزد معصومین‬ ‫« باالترین صدقات آن است که انسان چیزى را یاد بگیرد و باه دیگاران بیااموزد‪ 2».‬و فرمودناد‪:‬‬ ‫‪.1‬قرآن کریم درباره اعمال زیانبخش انسان چینن تعبیراتی دارد‪:‬‬ ‫ـ گاهى معامله بدى است‪ :‬بِئْسَمَا اشْتَرَوْا‪(.‬بقره‪)90 :‬‬ ‫ـ گاهى سودى ندارد‪ :‬فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ‪(.‬بقره‪)16 :‬‬ ‫ـ گاهى خسارت است‪ :‬اشْتَرَوُا الضَّاللَةَ بِالْهُدى‪(.‬بقره‪)175 :‬‬ ‫ـ گاهى غرق در زیان است‪ :‬لَفِی خُسْرٍ‪(.‬عصر‪)2 :‬‬ ‫ـ گاهى خسارت بزرگ و آشکار است‪ :‬خُسْراناً مُبِیناً‪(.‬نساء‪)119 :‬‬ ‫ـ گاهى خسارت در تمام ابعاد است‪ :‬بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمالًا‪(.‬کهف‪)103 :‬‬ ‫‪.2‬قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ‪« :‬أَفْضَلُ الصَّدَقَهِ أَنْ یَعْلَمَ الْمَرْءُ عِلْماً ثُمَّ یُعَلِّمَهُ أَخَاهُ‪( ».‬بحاراألنوار(ط بیروت)‪ ،‬ج‪ ،2‬ص ‪)25‬‬ ‫‪19‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫است‪1».‬‬ ‫«راهنماییکننده به راه خیر‪ ،‬مانند انجامدهندۀ آن‬ ‫فرمود‪« :‬تمام جنبندگان زمین و ماهیان دریاا و هار موجاود کوچاک و‬ ‫همچنین امام باقر‬ ‫میکنند‪2».‬‬ ‫بزرگی که در زمین و آسمان خداست‪ ،‬برای تعلیمدهندۀ امور نیک استغفار‬ ‫امامان ما نسبت به معلمان فرزندانشان بسیار لطف داشتند و آنها را تشویق مایکردناد‪.‬اماام‬ ‫حسین به معلم فرزندش صددینار هدیه داد و در پاسخ به اعتراض مردم فرمود‪َ « :‬أ مي َ َي َُ رع َه َذا م م‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َعطا ِئ ِه َي مع ِني ت مع ِل َين ره؛‪3‬این مبل ‪ ،‬در قبال تعلیمات او چه ارزشی دارد؟» (کنایه از اینکاه ارزش هدیاه‬ ‫مادی به پای ارزش تعلیم قرآن نمیرسد‪).‬‬ ‫‪.4‬تربیت کار خداست‬ ‫در قرآن کریم‪ ،‬بعد از نام مبارک «اهلل»‪ ،‬بیشترین نامی که برای خادا باه کاار رفتاه‪« ،‬ربّ»‬ ‫است‪.‬ناگفته پیداست که «ربوبیت» زمانی کامل است که بر اسااس علام‪ ،‬حکمات‪ ،‬مصالحت و‬ ‫رحمت باشد‪ ،‬که خداوند همه را دارد‪.‬‬ ‫معلم‪ ،‬تنها علم خود را منتقل نمیکند؛ بلکه میتواند همۀ کماالت را با رفتار و گفتار و اخالق‬ ‫خود به دیگران منتقل کند؛ آن زمان که شاگرد به یأس گرایش پیدا مایکناد‪ ،‬روح امیاد را در او‬ ‫بدمد و آن هنگام که شاگرد به غرور گرایش پیدا میکند‪ ،‬او را هشدار دهد‪.‬‬ ‫همانگونه که خداوند متعال در مسیر تربیت مردم‪ ،‬با منطق و برهان‪ ،‬احساس و عاطفه‪ ،‬مثال‬ ‫و تشبیه‪ ،‬تاریخ و داستان‪ ،‬بیان الگوهای مثبت و منفی‪ ،‬هنر و اخالق و نیز وعده و تهدید‪ ،‬مردم را‬ ‫تربیت میکند‪ ،‬معلم و استاد نیز باید از همه این ابزارها بهرهمند باشند‪.‬هرچه بهرۀ آنها از این ابزار‬ ‫بیشتر باشد‪ ،‬توفیقات آنها نیز بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫اتصال معلم و استاد و مربی به خداوند متعال‪ ،‬نقش مهمی در انجام مسئولیت آنها اکه هماناا‬ ‫ارشاد و هدایت مردم استا دارد؛ لذا از عالم دینی به «عالم ربانی» تعبیر میشود؛ یعنی عالمی که‬ ‫‪.1‬قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ‪« :‬الدَّالُّ عَلَى الْخَیْرِ کَفَاعِلِه‪( ».‬کافى‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪)27‬‬ ‫‪.2‬عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ‪« :‬مُعَلِّمُ الْخَیْرِ یَسْتَغْفِرُ لَهُ دَوَابُّ الْأَرْضِ وَ حِیتَانُ الْبُحُورِ وَ کُلُّ صَغِیرَةٍ وَ کَبِیرَةٍ فِی أَرْضِ اللَّهِ وَ‬ ‫سَمَائِهِ‪( ».‬ثواب األعمال و عقاب األعمال‪ ،‬ص ‪)131‬‬ ‫‪.3‬المناقب‪ ،‬ج ‪ ،4‬ص ‪.66‬‬  ‫مهارت معلمی‬ ‫‪20‬‬ ‫سر و کارش با پروردگار است‪ ،‬در راه خدا و برای خدا و باا اسالوب و اخاالق خداپساندانه تعلایم‬ ‫میکند‪1.‬‬ ‫میدهد‪ ،‬از خداوند متعال صفت ربوبیت را میگیرد و به دیگران منتقل‬ ‫در دعای مکارم االخالق از خداوند میخواهد‪« :‬الهی انطُنی بالهدی و الهننری‬ ‫امام سجاد‬ ‫التُوی؛ خدایا زبانم را به هدایت باز کن و تقوا را به من الهام کن‪ ».‬انسانی که به این مقام برسد‪،‬‬ ‫خدایی میشود و همین که خدایی شد‪ ،‬میتواند همۀ امکانات و ابزارها را در مسیر رضای خدا باه‬ ‫کار گیرد و انسانهای خدایی تربیت کند‪.‬‬ ‫‪.5‬معلم کار پنجگروه از مهندسان را میکند‬ ‫ماشینی که سوارش میشویم‪ ،‬نتیجه کار پنج گروه از مهندسان است‪:‬‬ ‫ا مهندسانی که مسئول کشف معدن هستند؛‬ ‫ا مهندسانی که مسئول استخراج مواد هستند؛‬ ‫ا مهندسانی که مسئول ذوب مواد هستند؛‬ ‫ا مهندسانی که مسئول قطعهسازی و طراحی قطعات ماشین هستند؛‬ ‫ا مهندسانی که مسئول مونتاژ قطعات و نظارت بر آن هستند‪.‬‬ ‫اما یک معلم باید به تنهایی‪ ،‬کار این پنجگروه را روی انسانها انجام دهد‪:‬‬ ‫ا استعدادهای شاگردش را کشف کند؛‬ ‫ا شاگرد را از انحرافهایی که به آن گرفتار شده است‪ ،‬خارج کند؛‬ ‫ا با اخالق و رفتار و محبت‪ ،‬شاگرد را به درس عالقهمند کند؛‬ ‫ا با تدریس و تعلیم و تربیت‪ ،‬شاگرد را بسازد؛‬ ‫ا با سعۀ صدر‪ ،‬تربیتشدگان را به هم متصل کند و جامعه را تشکیل دهد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬معلم یک تنه باید کار پنج گروه مهندس را انجام دهد؛ آن هم نه بر روی جماادات‪،‬‬ ‫‪.2‬برکات کار آموزشی و فرهنگی منحصر به زمان خاصی نیست‪.‬اگر هر کاال و محصولی برای صادرات نیاز به‬ ‫وسیله حمل و نقل و صرف هزینه و وقت دارد‪ ،‬معارف و فرهنگ نیز‪ ،‬کاالیی است که میتوان با زبان و قلم به همه‬ ‫عصرها و نسلها صادر کرد‪.‬اگر این عمل برای کسب رضای خدا باشد‪ ،‬ماندگار و ابدی خواهد شد‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫بلکه بر روی «انسان» که صاحب روح است و کار با او‪ ،‬ظرافت و دقت خاصی را میطلباد‪.‬ایان‪،‬‬ ‫بیانگر ذرهای از کار مهم و پیچیدۀ معلمی است‪.‬‬ ‫‪.6‬معلم با گرانترین گوهر هستی سروکار دارد‬ ‫موجودات به چهار دسته تقسیم میشوند‪ :‬جمادات‪ ،‬نباتات‪ ،‬حیوانات و انسانها‪.‬‬ ‫اگر انسان روی آهن و چوب کار کند و از آنها در و پنجره بسازد یا در زمین خاالی سااختمان‬ ‫بسازد یا از پشم و نخ پارچه تولید کند‪ ،‬با کار و صنعت خود‪ ،‬ارزش این اجناس را باال میبرد؛ اماا‬ ‫استاد و معلم روی نسل نو کار میکنند‪.‬روشن است که زحمت تربیت انساانی کاه قابلیات رشاد‬ ‫بینهایت دارد‪ ،‬با زحمت و تالش برای ارتقای وسیلهای که رشد محدودی میکند‪ ،‬قابال قیااس‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫اگر دیگران روی جمادات کار میکنند و ماشین و هواپیما و ساختمان میسازند‪ ،‬یا عدهای باه‬ ‫سراغ پرورش حیوانات یا گل و گیاه میروند‪ ،‬کار معلم و استاد و مربی‪ ،‬پرورش انسانهاست‪.‬رشد‬ ‫همه چیز محدود است؛ جز انسان‪.‬ارزش هر چیزی محدود است؛ جز انسان‪.‬‬ ‫یک جوان هفده ساله که در جبهه شهید شده‪ ،‬در وصیتنامه خود نوشته است‪« :‬جسمم را باه‬ ‫خاک‪ ،‬روحم را به خدا و راهم را به شما میسپارم‪ ».‬این کالم را چگونه مایشاود قیماتگاذاری‬ ‫کرد؟ آیا سنگهای قیمتیِ همۀ معادن به ارزش این کلمات هستند؟ تفکر این نوجوان‪ ،‬اثر تربیت‬ ‫معلم و مربی‪ ،‬و پرورشگاه این تفکر‪ ،‬مسجد است‪.‬‬ ‫اگر انسان درست تربیت شود‪ ،‬از فرشته برتر میشاود و اگار منحارف گاردد‪ ،‬از هار حیاوانی‬ ‫پستتر خواهد شد‪.‬معلم نمیگذارد که گوهر انسانیت‪ ،‬نابود و مغفول شاود‪.‬قارآن کاریم دربااره‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ َ ْ َْ‬ ‫عام َبل ُی ْم أضل‪1‬؛ «آنها مثل حیوانات هساتند‪ ،‬بلکاه‬ ‫ولئك كاْل ِ‬ ‫ن‬ ‫بعضی از انسانها میفرماید‪ :‬أ ِ‬ ‫ُ َ ُ ُ ْ ُ‬ ‫غافلون‪.‬‬ ‫ولئك یم ال ِ‬ ‫پستتر‪ ».‬سپس دلیل انحراف آنها را اینگونه بیان میکند‪ :‬أ ِ‬ ‫غفلت انواعی دارد‪:‬‬ ‫‪.1‬أعراف‪.179 :‬‬  ‫مهارت معلمی‬ ‫‪22‬‬ ‫َّ‬ ‫‪َ ‬ن ُسوا الله‪1.‬‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از خدا غافلاند‪:‬‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از قیامت غافلاند‪ :‬ن ُسوا َ ْو َم الحساب‪2.‬‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ذلك أتتك آ اتنا فن ِسیت ا‪‬؛‪«3‬همانگونه که آیات ما به تو‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از وظیفه خود غافلاند‪ :‬ك ِ‬ ‫رسید و تو آنها را فراموش کردى‪».‬‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از محرومان غافلاند‪ :‬وَلَمْ نَاکُ نُطْعِامُ الْمِسْاکِین‪‬؛‪«4‬و افاراد مساکین را اطعاام‬ ‫نمىکردیم‪».‬‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از توانمندیهای خود غافلاند و نمیدانند که چه موجودی هستند‪.‬‬ ‫ا عدهای‪ ،‬از ارزش عمر خود غافلاند و عمر خود را صرف کارهای لغو میکنند‪.‬‬ ‫و کار معلم‪ ،‬زدودن غبار غفلت و بیدار کردن انسان خوابیادهای اسات کاه از گاوهر عمار و‬ ‫زندگانیاش غافل است‪.‬‬ ‫‪.7‬کار روی فکر افراد‪ ،‬ماندگار است‬ ‫از خادا‬ ‫یکی از نشانههای برتری اعمال‪ ،‬ماندگاری آثار آن است؛ چنانکه حضرت اباراهیم‬ ‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫خواست که در تاریخ ماندگار باشد‪َ :‬و ْاج َعل ِلي ِلسان ِصدق ِفي اآل ِْخ ِن َن ؛‪« 5‬و در میان آینادگان‪،‬‬ ‫نام نیکى براى من قرار بده‪».‬‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ ََ َ ًَ ً َ‬ ‫َ‬ ‫باق َی ِفي ع ِق ِب ِه ل َعل ُ ْم َ ْن ِج ُعون ‪6‬؛ «آن‬ ‫خداوند نیز دعای او را اینگونه پاسخ داد‪ :‬و جعل ا ك ِلم ِ‬ ‫[کلمه توحید] را در میان نسلش کلمه ماندگار قرار داد‪ ،‬باشد که آنان (به توحید) بازگردند‪».‬‬ ‫آری! ایمان به تنهایی کافى نیست‪ ،‬بلکه هدایت الهى باید تداوم داشاته باشاد‪َ :‬س َهی ْ ِد ن‪ ‬و‬ ‫‪.1‬توبه‪.67 :‬‬ ‫‪.2‬ص‪.26 :‬‬ ‫‪.3‬طه‪.126 :‬‬ ‫‪.4‬مدثر‪.44:‬‬ ‫‪.5‬شعرا‪.84 :‬‬ ‫‪.6‬زخرف‪.28 :‬درباره فاعل «جعل» در وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً دو احتمال وجود دارد‪ :‬خداوند و ابراهیم‪.‬به این معنا‬ ‫که هم مىتوان گفت خدا به پاس ایمان ابراهیم‪ ،‬توحید را در نسل او زنده نگاه داشت و هم مىتوان گفت ابراهیم فریاد‬ ‫توحید و برائت از شرک را در نسل خود به یادگار گذاشت‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫َ ًَ ً َ‬ ‫باق َی ِفي ع ِق ِب ِه‪.‬حضرت‬ ‫فریاد توحید در تاریخ مىماند؛ گرچه مردم زمان به آن گوش نکنند‪ :‬ك ِلم ِ‬ ‫ابراهیم برای نسل خود نیز دعا میکرد و از خداوند میخواست‪« :‬خدایا! رهباری امات و اقاماه‬ ‫نماز را در ذریه من قرار بده‪».‬‬ ‫معلم باید بداند که ماندگارترین کار‪ ،‬تعلیم و تربیت است؛ آن هام بار روی نسال جاوان کاه‬ ‫تأثیرپذیری و ماندگاری آن بیشتر است‪.‬‬ ‫‪.8‬کالسداری را ساده ننگریم‬ ‫چه بسا برخی از افراد‪ ،‬کالسداری را یک کار عادی تلقی کنناد‪ ،‬باه ویاژه اگار مخاطباان از‬ ‫سنین پایینتر باشند؛ در حالی که هم کالسداری مهم است و هام مخاطباانی کاه از نسال ناو‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫آیتاهلل العظمی گلپایگانی ‪ ،‬یکی از مراجع بزرگ تقلید‪ ،‬وقتای راجاع باه کاالسداری مان‬ ‫مطالبی شنیدند‪ ،‬خواستند که کالس مرا ببینند‪.‬تابلو و تخته سیاهی را به منزل ایشان بردم و برای‬ ‫ایشان نمونههایی از درسی که برای نسل نو میگفتم‪ ،‬ارائه دادم‪.‬سپس باه ایشاان گفاتم‪« :‬مان‬ ‫امکان فقیه شدن دارم‪ ،‬ولی فعالا معلم شدهام‪ ».‬ایشان فرمود‪« :‬این راهی که شما پیش گرفتهای‪،‬‬ ‫راضی است؛ ان شاءاهلل‪».‬‬ ‫االن بیشتر مورد نیاز است و امام زمان‬ ‫مرحوم آیتاهلل مشکینی ‪ ،‬یکی از اساتید بزرگ قم نیز مشابه این کاالم را باه مان فرماود‪.‬‬ ‫شبی به کالسم آمد و تا پایان کالس در کنار بچهها نشست؛ سپس فرمود‪« :‬من حاضرم پااداش‬ ‫تدریس برای صدها طلبۀ فاضل را به تو بدهم تا در مقابل‪ ،‬پاداش ایان کاالس بیسات نفاری و‬ ‫تدریس برای بچهها را به من بدهی‪».‬‬ ‫در کالس‪ ،‬آینده یک انسان رقم میخورد‪.‬کالس میتواند افراد را از پرتگاههای جهالات دور‬ ‫کند و مسیر زندگی یک فرد و نقشه راه او را تغییر دهد‪.‬مدرسه و دانشگاه‪ ،‬کارخانه انساانساازی‬ ‫است و کالسداری‪ ،‬به ویژه اگر نسل نو مخاطب آن باشد‪ ،‬از اهمیت بسیار باالیی برخوردار است‪.‬‬  ‫مهارت معلمی‬ ‫‪24‬‬ ‫‪.9‬معلم ربّانی‪ ،‬هادی و ناجی بشر است‬ ‫آموزش و تحصیالت‪ ،‬هم میتواند دامی برای تحصایلکردگاان و ایجااد وابساتگی آنهاا باه‬ ‫ابرقدرتها شود‪ ،‬هم وسیله نجات بشر از شرّ طاغوتها‪.‬‬ ‫بر اساس آیات قرآن کریم‪ ،‬یکی از شاخصههاا و اهاداف بازرگ حضارت موسای نجاات‬ ‫َْ َ ْ‬ ‫بنیاسرائیل از شرّ فرعاون باود؛ چنانکاه باا صاراحت باه فرعاون گفات‪ :‬أن أ ْر ِسهل َم َعنها َب ِنهي‬ ‫َ‬ ‫ِإ ْسنا ِ یل‪1‬؛«بنىاسرائیل را [آزاد کن و] همراه ما بفرست‪».‬‬ ‫َ‬ ‫َََ‬ ‫نشانه فقیه آن است که مردم را از شرّ دشمنانشان آزاد سازد‪َ  :‬و أ ْنقذ ُی ْم م ْن أ ْع َدا ْم‪2.‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫قرآن کریم یکی از وظایف انبیاء را رهاسازی افکار جامعه از غل و زنجیرهایی برشمرده اسات‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫ْ َ ْ َ َّ‬ ‫َ َ‬ ‫که به آن گرفتار شده بودند‪َ  :‬و َ ض ُع ع ْن ُ ْم ِإ ْص َن ُی ْم َو اْلغالل ال ِتي كانت عل ْی ِ ْم‪‬؛‪«3‬و از آنان باار‬ ‫گران (تکالیف سخت) و بندهایى را که بر آنان بوده است‪ ،‬برمىدارد [وآزادشان مىکند]‪».‬‬ ‫امروزه رشتههای تحصیلی متنوعی ایجاد شده است که در بسیاری از امور‪ ،‬رفاه را برای بشار‬ ‫به ارمغان آوردهاند؛ اما آیا توانستهاند بشر را آزاد کنند؟ در موارد زیادی علم هست؛ ولی ثمارهاش‬ ‫نیست‪.‬مثالا تلفن همراه ا که یک وسیله ارتباطی است ا نازد هار کاس هسات؛ اماا آیاا خاود‬ ‫«ارتباط» هم هست؟ چهبسا وسیلۀ ارتباطی باشد‪ ،‬اما خود انسانها با هم قهر باشند‪.‬علم و ثمارۀ‬ ‫آن نیز میتواند دچار این آسیب شود‪.‬‬ ‫ه‬ ‫علم حقیقی‪ ،‬نگاه انسان را توحیدی میکند‪.‬در حدیث میخوانیم‪« :‬ثمهن العلهم معنفه اللهه؛‪4‬‬ ‫َ ْ ْ ْ‬ ‫ثمره علم‪ ،‬شناخت خداوند است‪ ».‬و همچنین‪« :‬ث َم َن ُ ال ِعل ِم ال ِع َب َاد ُ ؛‪ 5‬ثمره علم‪ ،‬بندگی خداست‪».‬‬ ‫در قرآن کریم آمده است که گروهی جذب اموال قارون شده بودند و میگفتند‪« :‬ای کاش ما‬ ‫هم مثل قارون ثروتمند بودیم»؛ ولی کسانی که اهل علم بودند به آنهاا چناین تاذکر مایدادناد‪:‬‬ ‫‪.1‬شعراء‪.17 :‬‬ ‫‪« :‬أَن َّالْفَقِیهَ مَنْ أَفَاضَ عَلَى النَّاسِ خَیْرَهُ‪ ،‬وَ أَنْقَذَهُمْ مِنْ أَعْدَائِهِمْ‪( ».‬التفسیر المنسوب‬ ‫‪.2‬قَالَ عَلِیُّ بْنُ مُوسَى الرِّضَا‬ ‫‪ ،‬ص ‪)344‬‬ ‫إلى اإلمام الحسن العسکری‬ ‫‪.3‬أعراف‪.157 :‬‬ ‫‪.4‬غرر الحکم و درر الکلم‪ ،‬ص ‪.326‬‬ ‫‪. 5‬همان‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫َ ْ َ ُ ْ َ ُ َّ َ‬ ‫واب الل ِه خ ْین‪‬؛‪« 1‬واى بر شما! پاداش الهى بهتر است‪ ».‬از این آیه استفاده میشود که‬‫‪‬و لكم ث‬ ‫اگر کسی علم واقعی داشته باشد‪ ،‬در تشخیص دنیا و آخرت اشتباه نمیکند‪.‬‬ ‫نه دانشمندی که دنیا را بر آخرت برگزیند‪ ،‬عالم ربانی است و نه علم او‪ ،‬علم حقیقی؛ چنانکاه‬ ‫گرفتن مدرک و عنوان‪ ،‬نشانه بلوغ عقل و کمال انسانیت نیست؛ زیرا تعلیمات عاالم رباانی بایاد‬ ‫حیاتآفرین و نجاتبخش باشد‪.‬‬ ‫مشکل بزرگ امروز جامعه بشری‪ ،‬جدا شدن «اقرأ» از «باسم ربک»‪ ،‬جدا شدن «یعلّمهم» از‬ ‫«یزکّیهم»‪ ،‬جدا شدن مادیات از معنویات‪ ،‬جدا شدن دنیا از آخرت‪ ،‬و در یک کالم‪ ،‬جدا شدن علم‬ ‫از دین است‪.‬‬ ‫هنر معلمی فقط به آموزش خواندن و نوشتن یا آموزش مسائل پیچیده و فرمولهاای ساخت‬ ‫نیست؛ بلکه هنر معلم در آموزش مسائل علمی با نگااه توحیادی و تربیتای اسات‪.‬ثمارۀ چناین‬ ‫آموزش و تعلیمی‪ ،‬شکوفایی علم‪ ،‬حلم‪ ،‬حیات قلاب‪ ،‬اساتقامت‪ ،‬معرفات و انساانیت در متعلّماین‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫آری! معلم ربانی‪ ،‬هادی و ناجی است و ارزش کار او به حیات دلها و نجات انسانهاست‪.‬‬ ‫‪.10‬کار خود را مقدس بدانیم‬ ‫علم را مقدس بدانیم؛ زیرا خداوند هم به قلم قسم خورده است‪ ،‬هم به آنچه نوشته میشود‪ :‬‬ ‫َ ْس ُا ُنون‪2.‬‬ ‫َ‬ ‫ن َو الق ِلم َو ما‬ ‫اسالم برای آموزش هیچ محدودیتی قائل نیست‪:‬‬ ‫ه‬ ‫ا نه محدودیت زمانی‪« :‬اطلبوا العلم من الم د إلی اللحد؛‪ 3‬از گهواره تا گور علم بیاموزید‪».‬‬ ‫َ‬ ‫ً ُّ َ َ‬ ‫َ َ َ ْ ْ‬ ‫ا نه محدودیت مکانی‪« :‬ل ْو كان ال ِعل ُم َم ُنوطا ِبالث َن َّ ا ل َت َن َاول ُه ِر َجال ِمن ْف ِار َس؛‪ 4‬اگر علام در ثریاا‬ ‫باشد‪ ،‬مردانی از فارس به آن میرسند‪».‬‬ ‫‪.1‬قصص‪80 :‬‬ ‫‪.2‬قلم‪.1 :‬‬ ‫)‪ ،‬ص ‪.218‬‬ ‫‪.3‬نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول‬ ‫‪.4‬قرب اإلسناد (ط الحدیثة)‪ ،‬ص ‪.109‬‬  ‫مهارت معلمی‬ ‫‪26‬‬ ‫ا نه محدودیت جغرافیایی‪« :‬اطلبوا العلم ولهو ه‬ ‫بالصهین؛‪ 1‬داناش را بجوییاد‪ ،‬اگرچاه در چاین‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫ه‬ ‫َ َّ‬ ‫ه‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ه َ‬ ‫َ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫ا نه محدودیت مقداری‪ :‬فل ْول نف َن ِمنكل ِف ْنق هم ْهن ُ ْم طآ ِ فه ل َی َتفق ُ هوا ْ ِفهی الهد ن‪‬؛‪«2‬چارا از‬ ‫ِ‬ ‫هرگروهى از مردم‪ ،‬دستهاى کوچ نمىکنند تا در دین فقیه شوند؟»‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ ْ ََ َ‬ ‫ا نه محدودیت جانی‪َ « :‬ل ْو َ ْع َل ُم َّالن ُ‬ ‫اس َما ِفي طل ِب ال ِعل ِم لال ُب ُوه َو ل ْو ِب َسهف ِك ال ُم َ ه و خهو‬ ‫ِ‬ ‫اللج ؛‪ 3‬اگر مردم ارزش علم را میدانستند به سراغ آن میرفتند‪ ،‬گرچه باه قیمات جاان خاود و‬ ‫فرورفتن در امواج دریا باشد‪».‬‬ ‫َ ْ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ً‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ا نه محادودیت انساانی‪ :‬ف َب َعه الل ُهه غنابها َ ْب َحه فهي اْل ْر ل ُین َ ُهه ك ْیه ُ‬ ‫هوار سهوأ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫یهه‪‬؛‪«4‬پس خداوند زاغى را فرستاد که زمین را مىکاوید‪ ،‬تا به او نشان دهد که چگونه کشاته‬ ‫ِ‬ ‫خ‬ ‫ِ‬ ‫أ‬ ‫برادرش را بپوشاند [و دفن کند]‪».‬‬ ‫بهای آزادی کسانی را که در جنگ اسیر میشادند‪،‬‬ ‫ا نه محدودیت مکتبی‪ :‬پیامبر اسالم‬ ‫داد‪5.‬‬ ‫آموزش خواندن و نوشتن به ده نفر از مسلمان قرار‬ ‫اسالم به قدری برای آموزش ارزش قائل است که میفرماید‪« :‬اگر سگ آموزشدیاده‪ ،‬بارای‬ ‫است‪6».‬‬ ‫شما شکاری بیاورد‪ ،‬آن شکار برای شما حالل‬ ‫در قرآن میخوانیم‪ :‬یکی از اولیای خدا ا که در تفاسیر‪ ،‬عُزَیْر معرفی شده استاا از خراباهای‬ ‫میگذشت‪.‬با دیدن آثار گذشتگان‪ ،‬به خدا گفت‪« :‬این مردگان را چگونه زنده میکنی؟» خداوناد‬ ‫او را که بر االغی سوار بود‪ ،‬میراند‪.‬پس از صد سال او را زنده کرد و از او پرسید‪« :‬چه مدت است‬ ‫‪.1‬نهج الفصاحة‪ ،‬ص‪.217 :‬چین در آن زمان دورترین منطقه شناخته شده بود‪.‬در این حدیث‪ ،‬سفارش شده است که‬ ‫به دنبال علم بروید‪ ،‬گرچه مجبور باشید هزاران فرسخ را طی کنید‪.‬‬ ‫‪.2‬توبه‪.122 :‬‬ ‫‪.3‬بحاراالنوار‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.177‬‬ ‫‪.4‬مائده‪.31 :‬خدا با این روش به انسان اولیه آموخت که چگونه مرده خود را دفن کند‪.‬‬ ‫‪.5‬سیرت جاودانه‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.550‬‬ ‫‪.6‬مائده‪.4 :‬با توجه به این آیه‪ ،‬تنها صید سگهاى آموزشدیده حالل است‪ ،‬نه صید حیوانات شکارى دیگر؛ آن هم‬ ‫شکارى که سگ در پى آن گسیل شده و آن را نگه داشته است‪ ،‬نه آنکه براى خودش شکار کرده باشد که خوردن آن‬ ‫حرام است‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫که در اینجا آرمیدهای؟» گفت‪« :‬روزی یا نصفروزی!» خداوند به او فرمود‪« :‬صد سال پایش‪ ،‬در‬ ‫اینجا مُردی و اکنون تو را زنده کردم! به االغ خود بنگر که چگونه او را دوباره زنده میکنم و باه‬ ‫است‪1».‬‬ ‫غذای خود بنگر که چگونه پس از صد سال هنوز فاسد نشده‬ ‫خداوند با بیان داستان عزیر ثابت میکند که برای فراگیری یک نکته‪ ،‬مرگ صاد سااله هام‬ ‫ارزشمند است‪.‬‬ ‫‪.11‬تعلیم و تربیت باعث حیات معنوی مخاطب میشود‬ ‫ُْ ُ‬ ‫هیك ْم‪‬؛‪2‬‬ ‫حی‬ ‫ُ‬ ‫ول ِإذا َدعاك ْم ِلمها‬ ‫خدای تعالی میفرماید‪  :‬ا َأ ُّ َ ا َّالذ َن َآم ُنوا ْاس َتج ُیبوا ل َّله َو ل َّلن ُ‬ ‫س‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫«اى کسانى که ایمان آوردهاید! هرگاه خدا و رسول‪ ،‬شما را به چیزى که حیااتبخاش شماسات‬ ‫دعوت مىکنند‪ ،‬بپذیرید‪».‬‬ ‫حیات اقسام مختلفى دارد؛ گیاهی‪ ،‬حیوانی‪ ،‬فکری و ابدی‪ 3.‬مقصود از حیااتى کاه باا دعاوت‬ ‫فراهم مىآید‪ ،‬حیات حیوانى نیست ا چون این نوع حیات بادون دعاوت انبیاا نیاز وجاود‬ ‫انبیا‬ ‫داردا؛ بلکه مقصود‪ ،‬حیات فکرى‪ ،‬عقلى‪ ،‬معنوى‪ ،‬اخالقى‪ ،‬اجتماعى و در یک کالم‪ ،‬حیات انساان‬ ‫زمینههاست‪4.‬‬ ‫در تمام‬ ‫هام ماردم را باه هماان‬ ‫حیات انسان‪ ،‬در ایمان و عمل صالح است و خداوند متعال و انبیا‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫دعوت کردهاند‪َ  :‬دعاك ْم ِلما ُ ْح ِییك ْم‪.‬اطاعت از فرامین آنان‪ ،‬رمز رسیدن به زندگى پاک و طیّب‬ ‫‪.1‬بقره‪.259 :‬بر اساس این آیه‪ ،‬غذایی که یک هفتهای فاسد میشود‪ ،‬صد سال سالم مانده است‪.‬هر سال ‪ 52‬هفته‬ ‫دارد و صد سال ‪ 5200‬هفته میشود‪.‬یعنی خدا اگر بخواهد میتواند غذا را ‪ 5200‬برابر عمر طبیعیاش سالم نگه‬ ‫‪ 12‬قرن زنده مانده است‪ 12.‬قرن حدود ‪15‬‬ ‫دارد‪.‬اکنون میتوانیم پاسخ این سؤال را بدهیم که چگونه امام زمان‬ ‫برابر عمر طبیعی است‪ 15.‬برابر کجا و ‪ 5200‬برابر کجا؟!‬ ‫‪.2‬أنفال‪.24 :‬‬ ‫‪.3‬حیات گیاهى‪ :‬أَنَّ اللَّهَ یُحْیِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها ؛«خداوند زمین مرده را زنده مىکند‪( ».‬حدید‪)17:‬‬ ‫حیات حیوانى‪ :‬لَمُحْیِ الْمَوْتى ؛ «خداوند مردگان را زنده مىکند‪( ».‬فصّلت‪)39 :‬‬ ‫حیات فکرى‪ :‬مَنْ کانَ مَیْتاً فَأَحْیَیْناهُ ؛ «آنکه مرده بود و زندهاش کردیم‪( ».‬انعام‪)122 :‬‬ ‫حیات ابدى‪ :‬قَدَّمْتُ لِحَیاتِی ؛ «[مجرمین در قیامت میگویند‪ ]:‬ای کاش براى زندگی امروزم چیزى از پیش فرستاده‬ ‫بودم‪( ».‬فجر‪)24 :‬‬ ‫‪.4‬البته ممکن است مراد از دعوت به حیات در اینجا (به دلیل آنکه آیه مذکور در کنار آیات جنگ بدر آمده است)‬ ‫دعوت به جهاد باشد‪.‬‬  ‫‪ 28‬مهارت معلمی‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ً ََ‬ ‫َ ْ َ َ‬ ‫صالحا ِم ْن ذكن أ ْو أنثی َو ُی َهو ُم ْهم ِمن‬ ‫است؛ چنانکه در جاى دیگری از قرآن مىخوانیم‪ :‬من ع ِمل ِ‬ ‫َ َ ً‬ ‫ََ‬ ‫فل ُن ْح ِی َی َّن ُه حیا ً طی َب ‪‬؛‪« 1‬هر کس کار شایستهای کند‪ ،‬چه مرد یا زن‪ ،‬در حالیکه مؤمن باشاد‪ ،‬باه‬ ‫زندگى پاک و پسندیده زندهاش مىداریم‪».‬‬ ‫استاد و معلم‪ ،‬باید به پیروی از خدا و پیامبر و با نفَس مسیحایی خود‪ ،‬باه مخاطاب حیاات‬ ‫ببخشد و جهل او را به علم‪ ،‬یأس او را به امید‪ ،‬غفلت او را به هوشیاری‪ ،‬ترس او را به شاجاعت‪،‬‬ ‫اِعراض او را به اقبال‪ ،‬تفرقه او را به وحدت‪ ،‬کینه او را به محبت‪ ،‬دنیااگرایی او را باه ابادگرایی‪،‬‬ ‫اطاعت او از نااهالن را به اطاعت از اولیای معصوم و عادل‪ ،‬اسراف او را به صرفهجویی‪ ،‬کسالت او‬ ‫را به نشاط‪ ،‬اضطراب او را به آرامش‪ ،‬و سنگدلی او را به نرمدلی تبدیل کند‪.‬‬ ‫اگر به جای این آموزهها‪ ،‬تنها به انتقال اطالعات و علوم اکتفا کنیم‪ ،‬معلوم نیست بهرهگیاری‬ ‫از این علوم برای فرد و جامعه سود خواهد داشت یا ضرر؟ و فارغالتحصیالن ماا عناصار مفیادی‬ ‫خواهند بود یا خطرناک؟‬ ‫اگر استاد رسالت خود را رسالتی الهی‪ ،‬نبوی و علوی بداند و اتصال خود را با خدا و اولیای خدا‬ ‫مستحکم کند‪ ،‬واجد نفس مسیحایی میشود‪.‬در این صورت‪ ،‬کار معلم‪ ،‬کار انبیا خواهد بود؛ وگرنه‬ ‫انتقال علم بدون تزکیه‪ ،‬مثل جدا شدن سوزن از نخ است که به جای دوزندگی‪ ،‬سوراخ میکناد و‬ ‫صدمه میزند‪.‬‬ ‫‪.12‬ارزش علم بیش از هر چیزی است‬ ‫َ‬ ‫خداوند آنجا که سخن از آفرینش انسان است‪ ،‬خود را «کاریم» معرفای مایکناد‪  :‬ها أ ُّ َ ها‬ ‫َ ََ َ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ْ ُ َ َ َ ْ َ‬ ‫ِاْلنسان ما غ َّنك ِب َنبك الك ِن ِم* ال ِذ خلقك ف َس َّواك ف َعدلك‪‬؛‪«2‬اى انسان! چه چیز تاو را در برابار‬ ‫پروردگار بزرگوارت مغرور کرد و فریب داد؟ همانکه تو را آفرید و [انادام تاو را] اساتوار سااخت و‬ ‫متعادل کرد‪ ».‬ولی آنجا که سخن از علم و فرهنگ است‪ ،‬صفت «أَکارم» را باه کاار مایبارد و‬ ‫‪.1‬نحل‪.97 :‬‬ ‫‪.2‬انفطار‪.7-6 :‬‬ ‫‪29‬‬ ‫فصل اول‪ :‬ارزش و امتیاز کار معلمی‬ ‫َ َْْ‬ ‫ْ ْ‬ ‫میفرماید‪ :‬اق َنأ َو َر ُّبك اْل ك َنم‪1‬؛ «بخوان که پروردگار تو از همه گرامىتر است‪».‬‬ ‫َ َّ‬ ‫در سوره الرحمن نیز ابتدا به تعلیم قرآن اشاره میکند‪ ،‬سپس آفرینش انسان‪َّ  :‬‬ ‫النحمن * عل َم‬ ‫ُْ َ َ َ ْ ْ َ‬ ‫الق ْنآن * خل َق ِاْلنسان‪‬؛‪« 2‬خداوند قرآن را آموخت و انسان را آفرید‪».‬‬ ‫َ َّ ْ ُ َ‬ ‫آری! باید قبل از ماشین‪ ،‬راه ساخته شود؛ اول راه هدایت (عل َم الق ْنآن)‪ ،‬سپس آفرینش انسان‪.‬‬ ‫این تعابیر‪ ،‬بیانگر ارزش علم و معلم و تعلیم است و نشان میدهد که علام و فرهناگ بااالترین‬ ‫ارزش را دارد‪.‬‬ ‫‪.1‬علق‪.3 :‬‬ ‫‪.2‬الرحمن‪1 :‬ـ‪.3‬‬