Süksesyon PDF

Süksesyon  Ekolojik Süksesyon nedir? ▪ Ekolojik süksesyon: bir süre boyunca bir ekolojik topluluğun tür yapısında gözlemlenen değişim sürecidir. ▪ Ekosistemler sürekli değişim halindedir. ▪ Bir topluluktaki türler yavaş yavaş değişir ve yer değiştirir. ▪ Her yeni topluluk, önceki top...

Süksesyon  Ekolojik Süksesyon nedir? ▪ Ekolojik süksesyon: bir süre boyunca bir ekolojik topluluğun tür yapısında gözlemlenen değişim sürecidir. ▪ Ekosistemler sürekli değişim halindedir. ▪ Bir topluluktaki türler yavaş yavaş değişir ve yer değiştirir. ▪ Her yeni topluluk, önceki topluluğun hayatta kalmasını zorlaştırır. ▪ Ekolojik süksesyon, tüm ekosistem tiplerinde (orman, gölet, mercan resifi vb.) gerçekleşir. Ekolojik Süksesyon Ne ile Karakterize Edilir? ▪ Artan üretkenlik ▪ Besin rezervlerinde kayma ▪ Niş gelişimiyle birlikte artan organizma çeşitliliği ▪ Besin ağlarının karmaşıklığında kademeli artış  Bitki Süksesyonunun Nedenleri ▪ Otojenik süksesyon: Ortamdaki organizmaların neden olduğu toprak değişiklikleri tarafından oluşturulabilir. ▪ Örneğin, daha büyük türler olan ağaçlar olgunlaştığında, gelişen orman zeminine gölge yaparak ışık seven türleri dışlama eğilimindedirler. Gölge seven türler bu alana girecektir. ▪ Allojenik süksesyon: Bitki örtüsü tarafından değil, dış çevresel etkiler tarafından neden olunur. ▪ Örneğin, erozyon, sızma veya kil ve siltin birikimi nedeniyle toprak değişiklikleri, ekosistemlerde besin içeriğini ve su ilişkilerini değiştirebilir.  Ekolojik Süksesyonun Nedenleri Fiziksel çevredeki kademeli değişiklikler ile ortaya çıkabilir. ▪ Fiziksel çevre ▪ Doğal faktörlerin etkisi ▪ İnsan faktörünün etkisi Ya da ani değişiklikler sonucu birden oluşabilir. ▪ Arazi temizleme ▪ İklim değişikliği ▪ Yabancı türlerin tanıtımı ▪ Volkanik patlamalar, orman yangınları, kasırgalar ve seller gibi doğal felaketler  Süksesyon Mekanizması ▪ Clements'e göre, süksesyon birkaç aşama içeren bir süreçtir: ▪ Çıplaklaşma: Süksesyon çıplak bir alanın gelişimiyle başlar. ▪ Göç: Üreme sporlarının gelişine atıfta bulunur. ▪ İstila: Bitki örtüsünün yerleşmesi ve ilk büyümesini içerir. ▪ Rekabet: Bitki örtüsü iyi bir şekilde yerleşip büyüdükçe, çeşitli türler alan, ışık ve besinler için rekabet etmeye başlar. ▪ Tepki: Bu aşamada humus birikimi gibi otojenik değişiklikler habitatı etkiler ve bir bitki topluluğu diğerinin yerini alır. ▪ Stabilizasyon: Stabil bir klimaks topluluğu oluşur.  Ekolojik Süksesyon Aşamaları ▪ Öncü topluluk ▪ Ara topluluk ▪ Doruk topluluğu  Ekolojik Süksesyonun Türleri ▪ İki ana ekolojik süksesyon türü vardır: ▪ Birincil Süksesyon: Daha önce yaşamın olmadığı bir alanda hayat oluşturma sürecidir. ▪ İkincil Süksesyon: İkincil süksesyon, bir alandaki ekosistemin oluşumunu takip eden bir bozulmadan sonra yeniden dengeye gelme sürecidir.  - Birincil Süksesyon ▪ Bir topluluğun daha önce hiç yaşamadığı bir alanda hayat oluşturma sürecidir. ▪ Böyle bir alan bir alan örneği: ▪ Bir volkanın yeni ada oluşturan lavı veya kayası olabilir. ▪ Buzulların erimesi ile ortaya çıkan alanlar olabilir. ▪ Toprak olmadan hayatta kalabilen likenler gibi canlıların gelmesiyle başlar. Bunlara Öncü Türler denir. ▪ Likenler öldüğünde, parçalanarak kayaya küçük miktarlarda organik madde ekleyerek toprak oluştururlar. ▪ Bu yeni toprakta yosunlar ve eğrelti otları gibi basit bitkiler büyüyebilir. ▪ Basit bitkiler öldüğünde, daha fazla organik madde eklerler. ▪ Toprak tabakası kalınlaşır ve çimenler ile diğer bitkiler büyümeye başlar. ▪ Bu bitkiler öldüğünde, toprağa daha fazla besin eklerler. ▪ Artık çalılar ve ağaçlar bu toprakta hayatta kalabilir. ▪ Artık böcekler, küçük kuşlar ve memeliler bölgeye göç etmeye başlayabilir. ▪ Önceden sadece çıplak kaya olan yer, şimdi çeşitli yaşam formlarını destekler.  Göllerde Primer Süksesyon ▪ Primer süksesyon kayalar üzerinde başladığı gibi sığ sularda da başlayabilir. ▪ Ancak su içinde süksesyonun başlayabilmesi için su derinliğinin 6 metreyi geçmemesi gerekir. ▪ Bundan dolayı göllerdeki süksesyonu birdenbire derinleşen göl kıyılarında göremeyiz. ▪ Ancak kademeli olarak derinleşen kıyılarda 6 metre derinliğe ulaşana kadar rastlarız. ▪ Süksesyon mutlaka kıyılarda başlamaz. ▪ Şayet bir gölün veya gölcüğün en derin kısmı 6 metreden az ise, bu durumda bütün göl veya gölcükte süksesyon başlayabilir. Göllerde Süksesyon https://texasaquaticscience.org/lakes-and-ponds-aquatic-science-texas/  İkincil Süksesyon ▪ İkincil süksesyon, bir alanda bir ekosistemin oluşumunu takip eden bir bozulmadan sonra yeniden dengeye gelme sürecidir. ▪ Daha önce bir ekosistemin var olduğu bir yüzeyde gerçekleşir. ▪ Kısmen veya tamamen tahrip edilmiş bir topluluğun yerini başka bir topluluğun alması sürecidir. ▪ Bu doğal süreçler, örneğin sel, deprem gibi olaylar nedeniyle olabilir. ▪ Mevcut bir topluluk herhangi bir bozulma, örneğin yangın, kasırga gibi olaylar tarafından temizlendiğinde ve toprak sağlam kaldığında, alan doğal topluluğuna geri dönmeye başlar. ▪ Bu habitatlar önceden yaşamı desteklediği için, ikincil süksesyon başlar. İkincil süksesyon döngüsü  Ekolojik Süksesyon Neden Olur? ▪ Çünkü bu, bitkiler ve diğer canlı organizmalar için doğal yaşam sürecidir. ▪ Organizmalar toprak yapısını değiştirir ve tür toplulukları zamanla sürekli değişir. ▪ Süksesyon, ortam son aşamasına - Klimaks Topluluğa ulaşana kadar devam eder.  Ekolojik Süksesyon Nasıl Gerçekleşir? ▪ Süksesyon, ortam son aşamasına, yani Klimaks Topluluğa ulaşana kadar devam eder.  Klimaks Topluluğu ▪ Klimaks topluluğu, ekolojik süksesyonun son aşaması olan olgun, stabil bir topluluktur. ▪ Bu tür bir topluluk, bozulmadığı sürece aynı kalır. ▪ Süksesyon sürecinin sonunda oluşan stabil bitki ve hayvan grubu her zaman büyük ağaçlar anlamına gelmez. Örneğin: Çöllerde kaktüsler veya Tarlalarda çimenler olabilir.  Ekolojik süksesyon sürecinde yer alan faktörler ▪ Ekolojik süksesyon sürecinde yer alan faktörler ya biyotik ya da abiyotik olarak sınıflandırılır. ▪ Biyotik faktörler, yaşam ve onunla ilgili unsurları içerir. ▪ Abiyotik faktörler ise yaşam dışı unsurları içerir ancak dolaylı olarak etkili olurlar. ▪ İklim, abiyotik faktörlere bir örnektir. Topografik ▪ Aşırı koşullar, genellikle ikincil süksesyonda yer alan abiyotik topografik faktörlere neden olur. ▪ Toprak kaymaları ve çamur kaymaları, bu tür faktörlere örnektir çünkü bu olaylar peyzajda büyük bir yeniden şekillenmeye yol açar. ▪ Toprak kaymaları ve çamur kaymaları, toleranslı türlerin habitatı yeniden doldurmasına olanak tanır. Toprak ▪ Toprak, bir abiyotik faktör olarak, birincil ekolojik süksesyonu büyük ölçüde etkiler. ▪ Farklı bitki türleri, farklı toprak koşullarına ihtiyaç duyar. ▪ Ağaçlar, ekolojik süksesyonun bu bölümünde en büyük itici organizma olma eğilimindedir. ▪ Toprağın pH seviyeleri, genellikle o bölgede bulunan ağaçlar tarafından en çok etkilenir ve hangi tür bitkilerin orada yetişebileceğini belirler. Toprak türü (kumlu toprak, humuslu üst toprak vb.) de bir alanı hangi türlerin iskan edebileceğinde büyük bir rol oynar. ▪ Kumlu alanlarda, sadece birkaç tür kök salabilir ve hayatta kalabilir. Toprağın nem seviyesi, bir bölgedeki ağaç türlerini belirler. ▪ Bataklık alanlar, daha yüksek pH seviyesi gereksinimlerine sahip ağaçlara ev sahipliği yapma eğilimindeyken, daha kuru topraklar daha düşük pH seviyesi gereksinimlerine sahip ağaçları barındırma eğilimindedir. İklim ▪ Hem birincil hem de ikincil süksesyonda önemli rol oynayan abiyotik bir faktör olan iklim, bir ortamda süksesyonun yönünü belirlemede önemli bir rol oynar. ▪ Eğer bir ortam düşük yağış dönemi geçirirse, şimşek çarpmaları sonucu yangınlara karşı daha duyarlı hale gelir. ▪ Bu, yangın dirençli ve toleranslı türlerin geliştiği ve diğerlerinin yok olduğu ikincil süksesyon sürecine yol açar. ▪ Rüzgar, erozyon yoluyla zamanla peyzajı yeniden şekillendirebilir. ▪ Rüzgarlar ayrıca yangınları sürükleyerek daha fazla bozulmaya neden olabilir. ▪ Ancak, bir ortam yüksek yağış seviyeleri aldığında, yüksek nem seviyelerine toleranslı olan belirli türler için daha uygun hale gelir; bu, birincil süksesyon üzerindeki iklimsel etkinin bir örneğidir. Türler Arası Etkileşim ve Rekabet ▪ Bir habitatta türler arasındaki etkileşim ve rekabet, ekolojik birincil süksesyonun biyotik bir faktörüdür. ▪ Süksesyon başladığında ve ilk türler, yani öncü türler, çevresel yapıyı değiştirdiğinde, yeni koşullara toleranslı yeni türler yerleşir. ▪ Bu noktada mevcut türler arasındaki çeşitlilik yüksektir. ▪ Ancak, zamanla rekabet ve etkileşim, tür çeşitliliğinde önemli bir düşüşe neden olur; baskın türler gelişirken, diğerleri yok olur.  Monoklimaks Teorisi ▪ Clements her büyük iklim bölgesinde sadece bir klimaks vejetasyonun bulunduğunu kabul eder. ▪ Buna monoklimaks teorisi denir. Poliklimaks Teorisi ▪ Klimaks sadece bir değil birden fazla faktör tarafından kontrol edildiğini ileri süren teoridir. ▪ Farklı klimaks komüniteleri değişen nem, sıcaklık, toprak koşulları ve çeşitli biyotik aktivitelerin etkisi sonucu aynı bölgede bulunabilir. ▪ Bir dizi klimaks topluluğunun varlığı, habitat mozaiğine karşılık gelen bir mozaik oluşturur.  Süksesyon için Tehditler ▪ Öncü türler olarak yerleşen otlar genellikle "yabani otlar" olarak düşünülür. ▪ Sonraki aşamalarda büyüyen çalılar "istenmeyen çalı" olarak kabul edilir. ▪ Ancak, bu ara aşamalar olmadan, bozulmuş habitat ormana geri dönemez.  İnsanlar Ekolojik Süksesyonu Nasıl Etkiler? ▪ Bahçe için arazi temizlemek ve toprağı ekim için hazırlamak, önceden dengelenmiş bir ekosistemi kökten yeniden yapılandıran ve bozan bir tür büyük dış olaydır. ▪ Bu bozulma hemen bir ekolojik süksesyon sürecini başlatabilir. Ekolojik Süksesyon Hiç Durur Mu? ▪ Uzun bir zaman diliminde, bir ekosistemin iklim koşulları değişmek zorundadır. ▪ Hiçbir ekosistem jeolojik zaman ölçeğinde değişmeden var olmamıştır veya kalmayacaktır.