Διερεύνηση του Παγκόσμιου Ιστού PDF

12.1 Εισαγωγή στις βασικές έννοιες του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web -- WWW) Ο Παγκόσμιος Ιστός έχει πολύ μικρότερη ιστορία από το Διαδίκτυο (το οποίο ξεκίνησε το 1969). Το 1989 ο Τιμ Μπέρνερς Λι (Tim Berners-Lee), μέλος του κέντρου CERN (Σερν - Κέντρο Φυσικής Υψηλής Ενέργειας) επινόησε τον Παγκό...

12.1 Εισαγωγή στις βασικές έννοιες του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web -- WWW) Ο Παγκόσμιος Ιστός έχει πολύ μικρότερη ιστορία από το Διαδίκτυο (το οποίο ξεκίνησε το 1969). Το 1989 ο Τιμ Μπέρνερς Λι (Tim Berners-Lee), μέλος του κέντρου CERN (Σερν - Κέντρο Φυσικής Υψηλής Ενέργειας) επινόησε τον Παγκόσμιο Ιστό, προσπαθώντας να βρει ένα τρόπο να αρχειοθετεί τις επιστημονικές μελέτες των συνεργατών του CERN. Η επιτυχία του ήταν τόσο μεγάλη, ώστε πολύ γρήγορα ενσωματώθηκε στις υπηρεσίες του Διαδικτύου γνωρίζοντας τεράστια απήχηση χάρη στον απλό και ελκυστικό τρόπο περιήγησης και αναζήτησης πληροφοριών. Λόγω της μεγάλης απήχησης του Παγκόσμιου Ιστού πολλές φορές ταυτίζουμε Ιστοσελίδες (Web pages) Εικόνα 12.1. Ο Παγκόσμιος Ιστός αποτελείται από μια τεράστια συλλογή ηλεκτρονικών εγγράφων, τις ιστοσελίδες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: O ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥ 79 τον Παγκόσμιο Ιστό με το Διαδίκτυο. Στην πραγματικότητα αυτή η αντίληψη είναι λανθασμένη. Ο Παγκόσμιος Ιστός είναι μία τεράστια συλλογή από ψηφιακά έγγραφα (τις ιστοσελίδες), που βρίσκονται αποθηκευμένα σε υπολογιστές του Διαδικτύου (Εικόνα 12.1). Το Διαδίκτυο, αντίθετα, είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών συνδεδεμένων μεταξύ τους. Μία ιστοσελίδα (web page) μπορεί να περιλαμβάνει κείμενο, εικόνες, ήχο ή βίντεο. Όπως ένα φορτίο μεταφέρεται με κάποιο φορτηγό σε έναν αυτοκινητόδρομο, έτσι και μία ιστοσελίδα του Παγκόσμιου Ιστού μεταφέρεται στο Διαδίκτυο «ταξιδεύοντας» από κάποιον κεντρικό υπολογιστή, στον οποίο είναι αποθηκευμέ νη, στον υπολογιστή μας. Οι περισσότερες πληροφορίες στον Παγκόσμιο Ιστό είναι δωρεάν. Βιβλιοθήκες, σχολεία (Εικόνα 12.2), δημόσιες υπηρεσί ες, πανεπιστήμια, ιδιωτικοί οργανισμοί διατηρούν σε έναν υπολο γιστή του Διαδικτύου μια συλλογή από ιστοσελίδες (έναν δικτυακό τόπο -- web site), που μπορούμε να επισκεφτούμε, όποια στιγμή θέλουμε. Κάθε ιστοσελίδα που περιέχεται σε δικτυακό τόπο, έχει τη δική της διεύθυνση στον Παγκόσμιο Ιστό, όπως κι εμείς έχουμε τη δική μας διεύθυνση κατοικίας. Όταν καλούμε ένα φίλο στο σπίτι μας για πρώτη φορά, του δίνουμε τη διεύθυνσή μας, ώστε να μπορέσει να μας βρει. Όμοια, αν θέλουμε να «επισκεφτούμε» μία ιστοσε λίδα, πρέπει να ξέρουμε τη διεύθυνσή της. Η διεύθυνση αυτή καλείται URL (Uniform Resource Locator -- Ενιαίος Προσδιοριστής Πόρου) ή απλούστερα διεύθυνση ιστο σελίδας. Μία διεύθυνση ιστοσελίδας είναι μοναδική και έχει συνήθως την εξής μορφή: Εικόνα 12.2. Η αρχική ιστοσελίδα του δικτυακού τόπου του Γυμνασίου Ψαχνών Εύβοιας http:// www. benaki. gr Σύνολο κανόνων στους οποίους υπακούει το Λογισμικό Πλοήγησης Ονομασία τομέα (Domain Name) Συνήθως έχει σχέση με το όνομα του ιδιοκτήτη του δικτυακού τόπου Word Wide Web: Δηλώνει ότι πρόκειται για διεύθυνση στον Παγκόσμιο Ιστό (προαιρετικό) 12.2. Πλοήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό -- Γνωριμία με το Υπερκείμενο Κατάληξη που δηλώνει: την περιοχή που ανήκει η ιστοσελίδα π.χ.: gr Ελλάδα it de Ιταλία Γερμανία ή τον τύπο της ιστοσελίδας π.χ. com εμπορική org Οι ιστοσελίδες στον Παγκόσμιο Ιστό είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους, έτσι ώστε με τη βοήθεια του ποντικιού να μπορούμε εύκολα να περιηγούμαστε ανά μεσά τους. Στη γλώσσα της Πληροφορικής, όταν επισκεπτόμαστε τη μία ιστοσε λίδα μετά την άλλη, λέμε ότι «πλοηγούμαστε» στον Παγκόσμιο Ιστό. Για να έχουμε τη δυνατότητα να βλέπουμε το περιεχόμενο των ιστοσελίδων στην οθό νη του υπολογιστή μας και να πλοηγούμαστε ανάμεσά τους, πρέπει να έχουμε εγκαταστήσει στον υπολογιστή μας ένα Λογισμικό Πλοήγησης ή Φυλλομετρητή (browser) (Εικόνα 12.3). Οι πιο δημοφιλείς φυλλομετρητές είναι: Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator, Mozilla, FireFox, Opera κ.ά. οργανισμός ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α\' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ 80 Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Αν θέλουμε να επισκεφτούμε μια ιστοσε λίδα, αρκεί να πληκτρολογήσουμε τη διεύθυνσή της στο Λογισμικό Πλοήγησης που διαθέτουμε. Για παράδειγμα, αν θέλουμε να επισκεφτούμε την αρχική σελίδα του δικτυακού τόπου του μουσείου Μπενάκη, πληκτρολογούμε τη διεύθυνση www. benaki.gr και στη συνέχεια επιλέγουμε το εικονίδιο (Εικόνα 12.3). Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα θα εμφανιστεί η σελίδα στην οθόνη του υπολογιστή μας και θα αρχίσουμε την εξερεύνησή μας απολαμβάνοντας τα εκθέματα του μου σείου. 1. Πληκτρολογούμε τη διεύθυνση 2. Επιλέγουμε Μετάβαση Εικόνα 12.3. Για να «επισκεφτούμε» μία ιστοσελίδα, αρκεί να πληκτρολογήσουμε τη διεύθυνσή της στο λογισμικό Πλοήγησης που διαθέτουμε Εισαγωγική Δραστηριότητα Χωριστείτε σε ομάδες των δύο ατόμων. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα «Επιστήμη και Τεχνολογία» του δικτυ ακού τόπου του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας πληκτρολογώντας τη διεύθυνση: www.tmth.edu.gr/el/kiosks.html Επιλέξτε από τα θέματα τις τηλεπικοινωνίες. Εξερευνήστε τις μικρές ιστορίες για τις τηλεπικοινωνίες και γράψτε μία σύντομη περίληψη περιγράφοντας αυτά που διαβάσατε. Παρουσιάστε τις περιλήψεις σας στην τάξη και συγκρίνετέ τις με αυτές των άλλων μαθητών. Υπάρχουν διαφορές στις περιλήψεις των συμμαθη τών σας; Αν ναι, συζητήστε στην τάξη τις αιτίες των διαφορών (πιθανόν γιατί ο κάθε συμμαθητής σας επέλεξε διαφορετική διαδρομή στην εξερεύνηση που έκανε). Πολλές φορές μετα πηδώντας από ιστο σελίδα σε ιστοσελίδα φεύγουμε από τον αρχι κό δικτυακό τόπο και επι σκεπτόμαστε και άλλους σε διαφορετικούς υπολο γιστές. Με αυτό τον τρό πο κάνουμε ένα ταξίδι σε διάφορους υπολογιστές του κόσμου χωρίς να το καταλάβουμε. Όπως ίσως θα παρατηρήσατε, η ανάγνωση των κειμένων των ιστοσελίδων είναι διαφορετική από αυτή ενός παραδοσιακού κειμένου. Κάθε φορά μπορούμε να επιλέ γουμε διαφορετικό δρόμο ανάγνωσης, ανάλογα με τις πληροφορίες που ψάχνουμε. Αντίθετα, ένα παραδοσιακό βιβλίο το διαβάζουμε με τη σειρά ξεκινώντας από την αρχή και φτάνοντας μέχρι το τέλος. Τα κείμενα των ιστοσελίδων είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους σαν ένα δίχτυ (ιστός) (Εικόνα 12.4). Ανάλογα με τις πληροφορίες που ψάχνουμε να βρούμε μπορούμε να περιηγούμαστε με ευκολία από τη μία ιστοσελίδα στην άλλη. Το κείμενο που αποτελείται από πολλά στοιχειώδη αυτόνομα κείμενα συνδεδεμέ να μεταξύ τους, ώστε να έχουμε τη δυνατότητα επιλογής διαφορετικών διαδρομών ανάγνωσης και αναζήτησης πληροφοριών, ονομάζεται Υπερκείμενο (Hypertext). Το Υπερκείμενο μοιάζει με μια φανταστική βιβλιοθήκη, στα ράφια της οποίας τα βιβλία ταξινομούνται κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τα θέματα που θέλουμε να διαβάσουμε. Για παράδειγμα (Εικόνα 12.5), καθώς διαβάζουμε ένα κεί μενο μυθολογίας για τους θεούς του Ολύμπου μπορεί να μεταπηδήσουμε σε ένα βιβλίο γεωγραφίας και να μάθουμε το ύψος της κορυφής του Ολύμπου. Στη συνέχεια μπορεί να ακολουθήσουμε μια παραπομπή του βιβλίου της γεωγραφίας και να δια βάσουμε σε μια ανθολογία το δημοτικό τραγούδι για τον Όλυμπο και τον Κίσαβο, ή να επιλέξουμε άλλη παραπομπή και να διαβάσουμε περισσότερα για τον πρώτο ορει βάτη που κατέκτησε την κορυφή του Ολύμπου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: O ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥ 81 Κόμβος Θερμή λέξη Σύνδεσμος Σύνδεσμος Θερμή λέξη Κόμβος: ένα αυτοτελές κείμενο (ιστοσελίδα) που είναι συνδεδεμέ νο με άλλα αυτοτελή κείμενα ώστε να δημιουργήσουν ένα υπερκείμενο Σύνδεσμος Ο Σύνδεσμος μας επιτρέπει να μεταφερόμαστε από ένα σημείο ενός κόμβου σε άλλο σημείο. Το σημείο που θα μετα φερθούμε μπορεί να ανήκει στον ίδιο ή σε άλλο κόμβο Εικόνα 12.4. Τα κείμενα των ιστοσελίδων αποτελούν ένα υπερκείμενο, που μας επιτρέπει να ακολουθούμε το δικό μας μονοπά τι ανάγνωσης. Κάποια άλλη στιγμή μπορούμε να επιλέξουμε έναν τελείως διαφορετικό δρόμο ανάγνωσης. Ξεκινώντας από τους θεούς του Ολύμπου διαβάζουμε για το Δία, στη συνέχεια για τη γέν νηση της κόρης του της Ευρώπης και στο τέλος για την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μερικές λέξεις στο κείμενο μιας ιστοσελίδας έχουν διαφο ρετικό χρώμα. Συνήθως, όταν περάσουμε το δείκτη του ποντι κιού από πάνω τους, ο δείκτης μετατρέπεται σε «χεράκι» (Εικόνα 12.6). Οι λέξεις αυτές ονομάζονται θερμές λέξεις. Μια θερμή λέξη λειτουργεί σαν παραπομπή σε ένα άλλο κείμενο. Όταν επιλέξουμε μία θερμή λέξη με το ποντίκι, οδηγούμαστε μέσω των συνδέσμων (links) σε κάποιο σχετικό κείμενο. Για να περι ηγηθούμε σε ένα υπερκείμενο, αρκεί να ακολουθούμε τους διά φορους συνδέσμους που ενώνουν τα κείμενα των ιστοσελίδων μεταξύ τους (Εικόνα 12.4). Ξεκινώντας από ένα αρχικό κείμενο (κόμβος) μιας ιστοσελίδας επιλέγουμε με το ποντίκι μας τις κατάλληλες θερμές λέξεις που μας οδηγούν, με τη βοήθεια των συνδέσμων, σε νέα κείμενα που βρίσκονται σε άλλες ιστο σελίδες. Το «ταξίδι» της ανάγνωσης συνεχίζεται επιλέγοντας κάθε φορά και μία διαφορετική θερμή λέξη, που μας οδηγεί σε ένα καινούργιο κείμενο (κόμβο). Εικόνα 12.5. Ακολουθώντας τους συνδέσμους ενός υπερκειμένου. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Α\' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΟΥ 82 Θερμή λέξη: Μερικές λέξεις στο κείμενο της ιστοσελίδας έχουν διαφορετικό χρώμα. Όταν τις επιλέξουμε με το ποντίκι, μας οδηγούν σε άλλο κείμενο. Μερικές φορές μπορεί και μία φωτογραφία να μας οδηγήσει σε άλλη ιστοσελίδα. Όταν το ποντίκι δείχνει σε μία θερμή λέξη, ο δείκτης μετατρέπεται σε ένα σύμβολο σαν «χέρι». Εικόνα 12.6. Στις ιστοσελίδες υπάρχουν Θερμές λέξεις που μας οδηγούν σε άλλα κείμενα (κόμβους) 12.3 Χρήσιμες πληροφορίες για την Πλοήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό Λίγη Ιστορία Για το Υπερκείμενο... Παρόλο που η έννοια του Υπερκειμένου (Hypertext) έγινε γνωστή με τον Παγκόσμιο Iστό στο τέλος της δεκαετίας του \'80, η ιστορία του Yπερκειμένου είναι παλαιότερη. Γυρίζοντας αρκετά χρόνια πίσω, το 1945, πριν από την εποχή των ψηφιακών ηλεκτρονικών υπολογιστών, ο Vannevar Bush οραματίστηκε μία ιδεατή μηχανή «Yπερκειμένου», τη μηχανή Memex. Tο 1965 ο Ted Nelson, είναι ο πρώτος που αναφέρει τον όρο «Yπερκείμενο» και περιγράφει το σχέδιο Xanadu. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό όλες οι πληροφορίες του κόσμου θα μπορούσαν να εκδοθούν ως Yπερκείμενο. Ταυτόχρονα στη δεκαετία του '60 ο Doug Engelbart, ο οποίος πίστευε στην αναγκαιότητα του Υπερκειμένου για την αλληλεπίδραση ανθρώπου μηχανής, δημιούργησε το πρώτο σύστημα υπερκειμένου, γνωστό ως NLS (oN Line System) και επινόησε το πρώτο «ποντίκι», συσκευή που βοηθά κατά την πλοήγηση στο υπερκείμενο. Στην προσπάθειά μας να ακολουθήσουμε πολλούς συνδέσμους, για να διαβά σουμε διάφορα κείμενα ιστοσελίδων, είναι πολύ πιθανό να χαθούμε και να μην ξέρουμε πώς να επιστρέψουμε στην αρχική ιστοσελίδα. Για να λυθεί το πρόβλημα αυτό και να μη μετατραπεί ο Παγκόσμιος Ιστός σε λαβύρινθο, το Λογισμικό Πλοήγησης είναι εφοδιασμένο με τρία βασικά πλήκτρα: Πίσω (Back): Με το πλήκτρο αυτό επιστρέφουμε στην αμέσως προηγούμε νη ιστοσελίδα που επισκεφτήκαμε πριν από την ιστοσελίδα που δείχνει το Λογισμικό Πλοήγησης. Εμπρός (Forward): Το πλήκτρο αυτό ενεργοποιείται, αν έχουμε χρησιμο ποιήσει τουλάχιστον μία φορά το πλήκτρο Πίσω. Μας επαναφέρει στην ιστοσελίδα που είχαμε επισκεφτεί, πριν επιλέξουμε το πλήκτρο Πίσω. Το πλήκτρο Εμπρός αναιρεί την τελευταία ενέργεια του πλήκτρου Πίσω. Αρχική (Ηome): Μας επαναφέρει στην αρχική σελίδα που επισκεφτήκαμε μόλις ενεργοποιήσαμε το Λογισμικό Πλοήγησης. Κάθε Λογισμικό Πλοήγησης έχει μία προκαθορισμένη ιστοσελίδα ως αρχική, την οποία μπορούμε να αλλάξουμε με κατάλληλες ρυθμίσεις. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: O ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥ 83 Στην Εικόνα 12.7 περιγράφονται συνοπτικά και τα υπόλοιπα κουμπιά του Λογισμικού Πλοήγησης. Μερικά Χρήσιμα Κουμπιά ενός Λογισμικού Πλοήγησης Με το κουμπί Διακοπή (Stop) μπορούμε να διακόψουμε τη μεταφορά των δεδο μένων μιας ιστοσελίδας στον υπολογι στή μας. Επιλέγουμε αυτό το κουμπί, όταν καθυστερεί πολύ μία ιστοσελίδα να μεταφερθεί ή, όταν διαπιστώσουμε ότι το περιεχόμενό της δεν μας ενδιαφέρει. Το κουμπί Ανανέωση (Refresh) το χρησιμο ποιούμε, όταν θέλουμε να διαβάσουμε ξανά την τρέχουσα ιστοσελίδα. Η Λίστα Ιστορικού εμφανίζει τις ιστοσελί δες που έχουμε επισκε φτεί τις προηγούμενες ημέρες. Εκτυπώνει την τρέχουσα ιστο σελίδα. Με το κουμπί Αγαπημένα μπορούμε να σημειώσουμε τη διεύθυνση μίας ιστοσελίδας που μας άρεσε, ώστε να την επισκεφτούμε και κάποια άλλη φορά. Εικόνα 12.7. Χρήσιμα πλήκτρα ενός Λογισμικού Πλοήγηση