Anatomia Test 1 PDF

.Anatomia Anatomia eshte shkenca qe merret me studimin e ndertimit te trupit te njeriut.Ajo ndahet ne ✓ anatomi sistemike-studion trupin sipas sistemeve ✓ Anatomi regjionale-studion trupin sipas regjioneve Planet anatomike jane : ✓ Plani sagital...

.Anatomia Anatomia eshte shkenca qe merret me studimin e ndertimit te trupit te njeriut.Ajo ndahet ne ✓ anatomi sistemike-studion trupin sipas sistemeve ✓ Anatomi regjionale-studion trupin sipas regjioneve Planet anatomike jane : ✓ Plani sagital ✓ Plani frontal ✓ Plani horizontal Sistemi kockor perbehet nga teresia e kockave qe formojne skeletin Skeleti ka 206 kocka dhe ka funksion : ✓ Mbeshtetes ✓ Mbrojtes ✓ Levizes ✓ Sherben si depo x mineralet ✓ Ndihmon ne prodhimin e q te gjakut Kockat ndertohen nga : ✓ Lenda organike(kolagjeni)  Matriksi : ✓ Lenda inorganike(kalciumi,f osfor Qelizat kockore : ✓ Osteoplastet ✓ Osteoklastet ✓ Osteocitet Lenda kompakte -anash kockes Lenda e sfungjert -brenda kockes ✓ Te gjata -te kofsha Kockat klasifikohen ne : Tubulare ✓ Te shkurtra-gishtat e kembeve e duarve Te sheshta-ne kafk Te crregullta-brenda kafkes Pneumatike-kane hapsira ajrike qe quhen sinuse , ne kafk Sesamoide-ne kupen e gjurit 2-Kolona vertebrale Kolona vertebrale formohet nga 33-34 vertebra. a) Vertebra cervikale -kane trup te vogel -kane proces spinoz te ndare ne maje -ne procesin transversal ato kane nje vrime : foramen transversale Tek keto vertebra jane ❖ Atlasi : ✓ Nk ka trup as proces spinoz ✓ Ka harkun anterior dhe posterior ✓ Ka dy masa laterale qe artikulojne me kocken oksipitale ✓ Anash ka dy zgjatime anesore:foramen transversle ❖ Densi : ✓ Ka posht saj qafen ✓ Ne nivelin e vertebres se dyt shfaqet procesi spinoz ✓ Ne pjeset anesore kemi foramen transversale ❖ Prominenc: ✓ Ka nje proces spinoz te gjate unik ✓ Mund te mungoj foramen transversale b) Vertebra torakale : ✓ Kan trup me te madh se vertebrat cervikale ✓ Kn proces spinoz te gjat e te pjerret ✓ Ne keto vertebra artikulojne brinjet ✓ Ne trup kann 4 gropa te vogla ne secilen ane :Fovea kostale superiore dhe F K inferiore ✓ Aty ku bashkohet V 2 me te 3 artikulon koka e brinjeve c) Vertebra lumbare : ✓ Kan trup me te madh ✓ Foramen vertebrale ka form trekendeshi ,is m e vogel se v c por me e madh se VT  ✓ Proceset spinoze jane si pllaka katerkendeshe me vendosje vertikale ✓ Trupi i v l me ….. formon nje kend qe quhet Promonterium d) Vertebra sakrale ✓ Jan 5 v te bashkuara ne nje kock- sakrumi Npm tij trasportohet pesha e trupit ne te dy gjymtyret e poshtme ✓ Ka faqen posteriore dhe anteriore ,ndrs anash midis tyre gjendet nje faqe:Aurikulare ✓ Ne faqen anteriore jan 2 rreshta vrimash:Foramen sakrale anteriore ✓ Ne faqen posteriore-foramen sakrale posteriore ✓ Gjithashtu dallojme edhe disa kreshta 1. Krista sakralis media-si rezultat i bashkimit te proceseve spinoz  2. Krista sakralis intermedia-si tezultat i bashkimit te proceseve artikulare 3. Krista sakralis lateralis-si rezultat i bashkimit te proceseve laterale e) Vertebra koksigeale -Jane 3-4 vertebra te bashkuara ne nje nodus kockor qe quhet -koksis -koksiki sherben sin je nga strukturat anatomike ku mbeshtetet trupi i njeriut ne pozicionin ulur Perkuljet 1-Kifoza torakale dhe sakrale 2-Lordoza cervikale 3- Lordoza Lumbare 4-Sakrumi Kifoza e lordoza jane perkulje nrm Perkuljet ne pamjen perball quhen skolioza dhe jan perkulje jo nrm Kolona vertebrale pershkrohen nga kanali vertebral Vertebrat perbehen nga:  ✓ Harku -gjendet prapa trupit dhe fiksohet nen te.Midis trupit dhe harkut formohet forame vertebrale ✓ trupi -ka dy faqe , roli eshte trasmetimi i peshes ✓ Proceset-jane zgjatime kockore qe dalin nga harku vertebral Ato jane: ✓ Procesi spinoz-del prapa nga pjesa e mesme e harkut ✓ Prceset transversale-drjtohet anash,dalin ne pjesen anesore te harkut ✓ Proceset artikulare-jane dy ne secilen ane.Nje drejtohet siper dhe eshte proces artikular superior dhe nje poshte dhe quhet proces artikular inferior Pra cdo verteber ka nje proces spinoz,2 procese transversale, 4 artikulare. Kafazi i kraharorit Formohet nga -pjesa torakale e shtylles kurrizore -nga sternumi -nga 12 ciftet e brinjeve Ne te gjenden dhe mbrohen organe me rendesi jetike Ne te gjenden dy hapje E siperme =apertura thoracis superior Kufizohet nga para me icisura jugularis Anash nga brinja e pare Prapa nga vertebra e pare torakale  E poshtme=apertura thoracis inferior Is me e madhe dhe mbyllet plotesisht nga diafragma. Kufizohet para nga procesi ksifoid Anash nga brinja e 11 dhe 12 dhe nga harqet brinjore Prapa nga trupi i vertebres se 12 torakale Kavitetin =cavum thoracis Ne kafazin e kraharorit vihen re. 4 faqe ❖ E perparmja Formohet nga sternumi,nga artikulacionet e brinjeve me sternumin.Kjo faqe siper paraqitet e ngusht ndrs posht vjen duke u zgjeruar.Is me e ngusht se faqja e pastme ❖ E pasmja Formohet nga pjesa torakale e shtylles kurrizore dhe nga fundet e pasme te brinjeve se bashku me artikulacionet w tyre perkatese me shtyllen kurrizore. Kjo faqe is me e gjat. Diferenca ne gjatesi ne mes dy faqeve ,n pjesen e siperme is e = me gjatsin e dy trupave te vertebrave,kurse ne pjesen e poshtme ne gjatsin e 3 vertebrave. ❖ dy faqet anesore Ketu cdo gjysem e kafazit te kraharorit ka midis brinjeve spatia intercostalia qe jn 11 per cdo ane. Keto mbushen nga muskujt e ligamentet dhe paraqiten si faqe te aneshme e kafazit te kraharorit Edhe nga brenda ai ka 4 faqe. F e perparme is konkave E pasme paraqet ne vijen e mesit nje te ngritur te shkaktuar nga truprat e vertebrave te kraharorit dhe anash kesaj ngritje duken sulci pulmonales ku vendosen buzet e pasme te dy mushkerive Kafazi i kraharorit peson ndryshime gjat zhvillimit Tek fetusi is me i zhvilluar ne drejtim anterioro-posterior Ndersa gjate rritjes fillon te zhvillohet ne te gjitha anet Forma e tij ndrsh sipas moshes dhe seksit Tek te porsalindurit is me i gjer dhe i rrumullaket. ,ne formen e nje piramide. Ne moshen 2 3 vjecare ka form koni ndrs tek te rriturit forma is vezake.Mbizoterojne diametrat anterposterior tek femijet.Kurse te rriturit diametrat transversal Meshkujt k k ka baze te gjere kurse ne femra is i ngusht. Tek asteniket is i ngusht e i lart Tek hiperasteniket is. I shkurt e i gjer Ne formen e tij ndikojne edhe disa semundje si Astmabronkiale ku is i gjer dhe i fryre Ne diametrin anterioro-posterior kuptojme ate vije qe kalon nga baza e procesit ksifoid deri ne procesin spinoz te vertebres korosponduese Kurse diametri transversal kalon nga mesi i brinjes Vll te njeres ane ne ate te anes tjt. Indeksi i kraharorit is diametri transversal Kafka Cranium  Kockat e kafkes jan 22 Kafka perbehet nga kocka qe lidhen me njera tjr npm suturave Kafka ndahet ne 1.cerebrale ❖ Frontale ❖ ,parieteale ❖ Oksipitale ❖ Temporale ❖ Sfendoideale ❖ ermoideale 2.Viscerale ❖ k.nazale, ❖ palatine, ❖ lakrimale, ❖ zigimatike ❖ maksilare, ❖ konka nazale inferiore ❖ vomeri Kafka frontale ,nga perpara ❖ 2 harqet superciliare (vetullat) ❖ misid tyre is glabela ❖ nen harqe ndodhet :foramen supraorbitale ❖ posht k.frontale jn 2 k. nazale,ndrs anash 2 k.zigomatika ❖ posht tyre ndodhet maksila ❖ 2 maksilat formojne nofullen e siperme ❖ ne secilen ane te maksiles gjendet formen infraorbitale ❖ nen foramen gjendet fosa kanina ❖ alveolat jn posht maksiles ❖ muri i jashtem i alveolave formon joga alveolaria Ne pamjen laterale(anesore) Kocka : ❖ Frontale, ❖ Nazale ❖ zigimatika, ❖ maksila, ❖ parietale ❖ temporale, ❖ sfendoideale, ❖ oksipitale, ❖ k parieteale formon murin e kafkes ❖ k temporale is posht k parietale ❖ k temporale paraqet kanalin e degjimit :meatusi akustik ekstern ❖ pran tij jn dy zgjatime kockore :procesi stiloid,procesi mastodi ❖ midis k zigomatike e temporale is harku zigomatik ❖ duket njeri krah i madh(ala major) dhe procesi pterigoid i k sfenoideale Suturat qe formohen 1.Sutura koronale:k parieteale me frontalen 2.sututura sqaumoze :me k tempo 3.s lambdoide:me k oksipitale 4.s sagitale : me k parieteale Kafka nga siper duket ❖ k frontale ❖ pariteale ❖ oksipitale 1.sutura saditale- midis k parieteale 2.sutura koronale-mes k pari m fron 3.sutura lambdoide'-k oks me pari Bregma is vendi i bashkimit te suturrs sagitale me koronale Lambola-sutura sagitale me lamboide Tek femijet quhen fontanela anteriore dhe posteriore Nga prapa duket ❖ K oksipitale ❖ 2 k parieteale ❖ Sutura lambdoide-vendi i baahkimit te tyre Pamja e kafkes nga posht ❖ -baza (basis crani externa) ❖ -tek baza dallohet foramen magnum tek k oksipitale Kjo faqe ndahet ne 3 pjese 1.E perparme -is qiellza kockore Ne formim marrin pjese 2 maksilat dhe 2 k palatine 2.E mesme Formohet nga k sfenoideale,temporale,oksipitale 3.E pasme I takon k oksipitale Hapsirat kockore 1.Sinuset jn hapsira ajrike brende k te kafkes qe komunikojne me.hapsiren e hundes Kemi ❖ Sinusi frontal ne k fron ❖ Sinusi maksilar ne maks ❖ Sinusi sfenoideal ne k sfeno ❖ Celula etmoideale ne k etmoid Hapsira timpanike Is ne brendesi te piramides petroze te k temporale,ne te vendosen kockat e degjimit Orbita is zgavra e syrit Prapa ka fisuren orbitale supeeiore dhe inferiore Lart dhe anash is gropa ku vendoset gjendra e lotit Posht dhe medialisht is kanali nazolakrimal npm te cilit lotet zbresin e derdhen ne hapsiren e hundes Hapsira e hundes Ka hapje te perparme dhe te pasme Hapja e perparme kufizohet nga 2 maksilat anash dhe siper nga 2 kockat nazale.Quhet apertura piriforme Hapja e pasme formohet nga 2 koanet Hapsira e hundes ndahet ne 2 gjysma nga nje septum kockor. Ne murin lateral te hundes gjenden 3 flet kockore -konka nazale e siperme -konka nazale e mesme -konka nazale e poshtme Midis tyre gjenden kanale ose meatuse -meatusi nazal i siperm -meatusi nazal i meses -meatusi nazal i poshtem Fosa temporale (gropa e temthave) Gjendet ne harkun zigomatik Dyshemeja e saj formohet nga k temporale dhe sfenoidale Fosa infratemporale Gjendet e fosen temporale Dyshemeje formohet nga k sfenoidale Fosa pterigopalatine Gjendet ne vazhdim te foses infratemporale Komunikon vec te tjerash perpara me orbiten dhe siper me hapsiren e kafkes npm foramen rotundum Hapsira kraniale(hapsira e kafkes) Is hapsira ku vendoset truri Baza e kafkes ne faqen e brendeshme te saj is vendi ku mbeshtetet truri.Kjo faqen ndahet ne 3 gropa 1.Fosa kraniale anteriore Formohet nga k frontale Ne qender is lamina kribroza Nga pas jan 2 krahet e vegjel te k sfenoidale 2.Fosa kraniale e mesme Formohet nga k sfenoideale dhe temporale Ne qender is nj fos hipofizeale Ka disa komunikime: -npm kanalit optik dhe fisures orbitale superiore komumikon me hapsiren e orbites -npm foramen ovale dhe lacerum komunikon me faqen e jashtme te buzes se kafkes 3.Fosa kraniale posteriore Formohet nga k temporale dhe oksipitale Ne faqen e pasme duket meatusi akustik intern(kanali i brendeshem i degjimit) Ne pjesen e pasme ne k oksipitale ne secilen ane gjendet sulkusi i sinusit sigmoid i cili shkon deri ne foramen jugulare.Ketu gjendet edhe foramen magnum e.cila is vrima me e madhe e kafkes Kalvaria Ka brenda sulkusin e.sinusit sagital superior i cili kalon ne planin median nga kocka frontale ne ato parietale dhe perfundon ne.k oksipitale. Mandibula Formohet nga trupi dhe 2 deget Siper trupit gjenden alveolat dentare te cilet ndahen nga septumet interalveolare Ne faqen e jashtme te trupit is protuberanca mentale Brenda trupit is linja milohioide Trupi vazhdon me ramuset Midis trupit dhe ramuset is kendi mandibular Brenda ramusit mandibular is foramen mandibulare Ramusi larte fillon me.2 zgjatime 1.Procesi koronoid ,i perparem 2.Procesi kondilar,i pasem Ky proces artikulon me fosen mandibulare te k te Os.Partietal  Ka forme katerkendeshi te parregullt qe formon pjesen me te madhe te fornix crani, te dyja kockat bashkohen me ane te sutura sagitalis superior. Nga perpara bashkohet me kocken frontale me ane te sutura coronaria, prapa me kocken oksipitale me ane te sutura lamboidea, ndersa anash me kocken temporal dhe me fletet e medha te kockes sfenoidale me ane te sutura squamosa. Ne kocken parietale ka 4 kende dhe , kater buze dhe dy faqe. ❖ Margo frontalis-buza e perparme ❖ Margo occipitaleis –buza e pasme ❖ Margo sagitalis-buza mediale ❖ Margo squamosis-buza anesore Kendet: kendi I perparem-angulus frontalis formohet nga bashkimi I sutura sagitalis me sutura coronaria, kendi I perparem I poshtem angulus sphenoidalis. //kendi I I pasem I siperm angulus occipitalis I cili formohet midis sutura sagitalis dhe lammboidea, kendi I pasem I siperm angulus occipitalis dhe kendi I I pasem I –angulus mastoideus Facies externa eshte konvekse, dallojme dy linja linea temporalis superior dhe inferior. Ne 1/3 te pasme te bizes te siperme gjendet foramen parietale neper te cilen kalon vena emissaria. Facies interna eshte konkave, ku duken sulci arteriosi, , ku ne margo sagitale duket sulci arteriosi Maxilla ❖ Eshte kocke cifte dhe te dyja kufizojne hapjen e perparme te fytyres ❖ aperture piriformis, eshte kocke pneumatike ku ndodhet sinus maxillaries.Merr pjese ne forminin e tre kaviteteve cavum oris, cavum orbitae dhe cavum nasi xi edhe te fossa pterigopalatina dhe infratemporale ❖ Dallojme : corpus maxillae- trupi, dhe kater zgjatime- processus zygomaticus, frontalis, alveolaris dhe palatines. Corpus maxillae ❖ Ne trupi e nofulles te siperme dallojme trefaqe: facies lateralis, orbitale dhe nasalis. ❖ Facies lareralis nga procesus zygomaticus ndahet ne dy pjese ne facies anterior dhe infratemporalis. Facies anterior Si kufi I kesaj faqe me facies orbitalis eshte margo infraorbitale. , nen te eshte foramen infraorbitale. Kjo faqe eshte konvekse dhe jy konkavitet eshte me I shprehur ne fossa canina.  ❖ Facies anterior ndahet nga facies nasalis nga incisura nasalis, duke u bashkuar me ate te anes tjeter formon aperture piriformis, ne vendin e bashkimit ndodhet spina nasalis anterior. ❖ Facies infratemporalis-paraqet tuber maxillae qe pershkohet nga foramina alvelaris. ❖ Ne pjesen e pasme gjendet sulcus pterigopalatinus, I cili duke u bashkuar me sulcuset me te njejtin emer qe ndodhen ne proceset pteroigide te kockes sfenoidale dhe te lamina perpendicularis te kockes palatine palatine formojne canalis pteripalatinus. Qe hapet ne foramen palatimun majous. Facies orbitalis formon dyshemene e cavum orbitae. Margo infraorbitalis qe shenon kufirin e perparem, ne anen mediale te saj vazhdon me crista lacrimalis anterior kurse lateralisht me procesin zigomatik. Ndermjet buzes te pasme te kesaj faqe dhe facies orbitalis te fleteve te medha te kockes sfenoidale kufizohet fisura orbitale inferior. Ne mesin e saj kalon sucus infraorbitalis qe vazhdon me canalis infraorbitalis dhe hapet ne foramen infraorbitale. Facies nasalis formon murin anesor te zgavres te hundes, ne qender ndodhet hiatus maxillaries qe vazhdon me sinus maxillaries. Trupi I nofulles te sio eshtre nje kavitet pneumatik te veshura me mukoze, hapet ne meatus nasi media Proceset. 1.processus zygomaticus eshte nje zgjatim I shkurter qe vazhdon me kocken zygomatike. 2.Processus frontalis eshte zgjatimi perparem I nofulles te siperme, poshte eshte I gjere , kurse siper vjen duke u ngushtuar. Ne faqen hundore ndodhet crista conchalis dhe crista ethmoidalis 3. Processus palatines duke u bashkuar me ate te anes tjeter dhe me lamina horizontalis te kockes palatine formojne palatum durum. Bashkimi I dy proceset palatine kryhet nga sutura palatine media, ndersa bashkimi me lamina horizontalis te kockes palatine kryhet me sutura palatine transversa. Dallojme facies nasalis dhe oralis. Ne faqen nazale vihet re crista nasalis, e cila prapa bashkohet me vomer, para dhe siper me laminen perpendikulare te kockes etmoidale. Ne pjesen e perparme te ketij procesi dallojme canalis incisivus. 4.Processu alveolaris ka forme harku ku buza e lire quhet margo alveolaris, kemi facies labialis dhe oralis. alveoli dentales ndahen nga septa interalveolaris dhe septa interadicularis ne nivelin e premolareve dhe molareve.. ne pjesen e perparme vihen re juga alveolaris Os occipitale Eshte kocke teke dhe formon murin e pasem te e te poshtem te kafkes. Perbehet nga : 1. Pars basilaris 2. Partes laterals 3. Squama occipitalis siper dhe perpara Te gjitha rrethojne foramen magnum, me ane te te cilit kanali vertebral komunikon me hapesiren intrakraniale. Kjo kocke meer pjese ne formimin e bazes te kafkes dhe te kapakut 1. Pars basilaris eshte e vedndosur perpara foramen magnum. Ne te dallojme faqen e brendshme dhe te jashtme. Faqja e brendshme eshte e lemuar, e pjerret , quhet clivus, ku vendoset medulla oblongata dhe nje pjese e pons cerebri. Ne te dy anet kemi sulcus sinus petrosus inferior. Ne faqen e jashtme gjendet tuberculum pharyngeum ku fiksohet membrane fibroze e farngut. 2. Partes lateralis gjenden anash foramen magnum, ne pamjen e jashtme ndodhen condylus occipitalis te pajisura me siperfaqe artikulare qe artikulojne me vertebren e pare te qafes, atlas. Prapa tyre gjendet fossa condylaris, e cila ne disa raste pershkrohet nga canalis condylaris. Ne bazen e kondileve gjendet canalis hypoglossi, ku kalon nervi me te njejten emer. Anash ndodhet incisura jugulare, e cila duke u bashkuar me fossa jugularis te kockes temporal, formon foramen jugulare. Kjo e fundit me ane te processus intrajugularis ndahet ne dy pjese, ne pjesen e perparme kalojne cifti IX, X, XI I nervave kraniale, ne anen e pasme kalon vena jugulare interne. 3. Squama occipitalis ka forme katerkendeshe, pak te rrumbullaket, ne te cilen dallojme dy faqe: te jashtme dhe te brendshme. Faqja e jashtme eshte konvekse dhe e ashper, ne qender dallohet protuberatia occipitalis externa. Nga kjo nisen dy vija ne forme harku qe quhen linea nuchae superior. Nga protubernca occipitalis externa me drejtim per ne foramen magnum niset crista occipitalis externa. Nga mesi I crista occipitalis nisen dy vija paralele me ato te sipermet qe quhen linea nuchae inferior. Ne disa raste mbi tem und te gjendet linea nuchae suprema. Ne kete menyre siperfaqja e jashtme e skuames ndahet ne planum occipital qe ndodhet siper linea nuchae superioe dhe planum nuchae poshte nuchae inferior. Faqja e bdrenshme e skuames ndahet ne kater gropa: dy te sipermet fossa occipitalis superior, ku vendosen lobet lobet oksipitale te trurit te madh dhe dy te poshtmet fossa occipitalis inferior ku vendosen hemisferat e trurit te vogel. Kjo ndarje behet nga crista occipitalis interna e sulcus sinus sagitalis superior te cilet kane drejtim vertical dhe nga ana tjeter nga sulcus sinus transverses qe shkon horizontalisht. Keto ne mes kryqezohen ne nje kend te drejte duke formuar nje ngritje ne forme kryqi qe quhet eminentia cruciformis. Sulcus sinus transverses anash vazgdon me sulcus sinus sigmoidei. Os sphenoidale Eshte kocke teke e vendosur ne qender te bazes te kafkes, me fletet e saj merr pjese ne formimin e mureve anesore te kafkes ❖. Ne té dallojmé kéto pjesé: trupin sinus sphenoidalis me flelét e médha (alae majora, flete te vogla (alae minora) dhe zgjatimet fletore (processus pterygoidei) 1.Trupi ka formén e njé kubi té erregullt dhe dallojmé giashté fage: faqen e siperme, té poshtmen, té pérparmen, te pasmen dhe dy anésoret, ❖ Trupi I sfenoidit ne brendesi ka nje kavitet pneumatic ten dare ne dy pjese simetrike nga septum sinus sphenoidalium. ❖ Faqia e sipévme e trurit paraqitet nje te thelluar dhe quhet shala turke (sella turcica). Ne fundin e saj gjendet nje grope e vogel hipofizare (fossa hypophysialis) ne te cilen vendoset hipofiza. ❖ Si kufi I perparem I shales turke eshte nje tuberculum sellae, I cili perfundon me dy zgjatime procesus clinoidei medii. ❖ Tuberculum sekkae nga perpara kufizon nje brazde ku ndodhet kryqezimi I nervave optike qe q sulcus chiasmatis. ❖ Ndersa nga prapa kemi dorsul sellae qe perfundon anash me dy zgjatime processus clinoide posteriors. Né sipérfaget anésore té trupit té sfenoidit duket njé brazdé e shkaktuar nga arteria carotis interna, qe quhet sulcus caroticus Né metesin e fages sé pérparme duket rjé kreshte mprehte — crista sphenoidalis dhe anash saj gienden dy vrima te vogla — aperture sinus sphenoidalis. Ne pjesen e poshtme crista sphenoidalis mbaron me nje zgjatim te vogel ne forme sqepi- rostrum sphenoidalis. Ky I fundit se bashku me lamina perpendikularis te kockes etmoidale formon nje pjese te septum nasi. 2. Fletet e medha (alae majores) formojne pjesen me te madhe te fossa crania media. Ne te dallojme tri faqe: a. Facies cerebralis eshte konkave dhe e pershkruar nga gjurmet e sulcuseve dhe giruseve te trurit ( juga cerebralis dhe impresiones digitatae). Nga ana mediale dhe duke shkuar lateralisht ne te gjejme foramen rotundum ku kalon n. maxillaries ( dega e 2 e n. trigeminal), foramen ovale ne te cilen kalon n. mandibularis (dega e 3 e n. trigeminal) dhe foramen spinosum ku kalon a. menigea media. Ne disa raste mund te kemi dhe foramen inominatum ku kalon n. petrosus ,imor. b. Facies orbitalis –formon murin lateral te orbites, pjesen me te madhe te tij. Ndermjet buzes se siperme te kesaj faqe dhe buzes te poshtme te fletezave te vogla kufizohet fisura orbitalis superior, ndersa ndermjet buzes te poshtme te saj dhe buzes te pasme te facies orbitalis maxillae kufizohet fissure orbitalis superior. c. Facies temporalis-ne pamjen e jashtme te kafkes, nga crista infratemporalis ndahet ne dy pjese ne te supermen facies temporalis dhe ne te poshtmen facies infratemporalis 3. Alea minors (fletet e vogla) fillojne nga ted y anet e trupit sfenoidal nga pjesa e siperme e tij dhe kufizojne midis tyre canalis opticus ku hyn ne orbite a. ophtalmica dhe hyn ne kafkr n.optik. Buza e pasme eshte e mprehte dhe vazhdon anash me processus clinoidea anteriores. Faqja e siperme ben pjese ne fossa crani anterior, faqja e poshtme kufizon me fletet e medha fissure orbitalis superior ku kalojne cifti 3,4 dhe 6 I nervave kraniale. 4.Processus pterigoideus- jane dy pllaka paralele te cilat nga njera ane fiksohen ne bazen e kafkes dhe nga ana tjeter jane te lira, lamina lateralis dhe medialis. Lamina lateralis merr pjese ne formimin e murit medial te fossa infratemporalis, ne laminen mediale gjendet fossa scaphoidea e cila vazhdon me sulcus tubae auditivae. Laminae mediale perfundon me nje zgjatim hamulus pterygoideus. Ne bazen e proceseve pterigoide pershkrohen nga canalis pterygoideus (Vidi) kurse perpara kane sulcus pterygopalatimus, qe duke u bashkuar me sulcusin me te njejtin emer te maxiles dhe lamines perpendikulare te kockes palatine canalis pterigopalatinus. Os. Frontale Os. Frontale Vendoset ne pjesen e perparme te kafkes, merr pjese ne formimin e fornix crani, te basis crani (fossa crani anterior) dhe pjeserisht te cranium viscerale. Dallojme tre pjese: a. squama frontalis, b pars orbitalis, c pars nasalis a. Squama Frontalis eshtenje pllake katerkendore, ku ne pjesene pasme eshte margo parietale sepse kufizohet nga kockat parietale. Keto bashkohen nga sutura coronaria.Ne pjesen eposhmte kemi margo supraorbitale ku gjendet incisura supraorbitalis qe mund te jetee edhe foramen supraorbitale. Mardo supraorbitalis vazhdon anash me processus zygomaticus. Keto zgjatime duke u bashkuar me procesin zygomatik te kockes temporal dhe me procesin frontal te kockes zygomatica formojne arcus zygomaticus. Ne pamje te jshtme skuama ka dy vija me konveksitet nga siper qe e marrin fillimin nga pjesa e siperme e processus zygomaticus, linea temporalis superior dhe inferior. Skuama ka dy faqe faqen e jashtme (facies ecterna) dhe interna Ne faqn e jashtme mbi buzest e siperme te orbites gjendet arcus superciliaris qe kufizojne nje plan te sheshte glabella. Ne faqen e brenshme gjendet crista frontalis e cila perpara vazhdon me foramen caecum ndersa prapa me sulcus sinus sagitalis superior. 2. Partes orbitales jane cifte dhe kane dy faqe : cerebrale dhe orbitalis Ne faqen cerebrale gjendet juga cerebralis dhe impressions digitae, ndersa faqja orbitale formon murin e siperm te orbites. Ne enen laterale ndodhet fossa glanule lacrimalis, kurse medialisjt fovea trochlearis 3. Pars nasalis ka formen e germs u te permbysur e cila nga mbrapa eshte e hapur dhe quhet incissura ethmoiale, ne qender ndodhet spina nasalis, ndersa anash foveolat ethmoidale Sinus frontalis I vendosur ne pjesen e poshmte te skuames. Kockat e ekstrimiteteve Skeleti I gjymtyreve te siperme ndahet ne 2-Rrethin e gjymtyreve te siperme 3-Kockat qe formojne pjesen e lire te saj 1-Rrethi I gjymtyreve te siperme perbehet nga klavikula dhe scapula Klavikula Is kock e gjate Vendoset horizontalisht Gjendet direct nen lekure Is e palpueshme gjate gjithe jetes Kalon arteria subclavia Lidhet ne :linja trapozeidea dhe tuberculum koneideum Eshte e perber nga 1. Trupi 2. Skajet : A. Sternal-drejtohet medialisht nga incizura klavikulare e sterniumit - B. Akrimial-drejtohet lateralisht nga akromiomi I scapules Scapula  Ka form trekendeshi Ka faqen A) anteriore -is e luget ,formon fosa subskapulare B) posteriore ka nje zgjatim :spina scapule(anash ka zgjatimin qe auhet acromion I cili artikulon me skain acromial te klavikules) qe e ndan ne dy pjes kte faqe :fosa supraspinata dhe infraspinata Ks kendin e i. Siperm ii. te poshtem iii. lateral :gjendet hapsira glenoidale ku futet koka e humerusit Ka margon e i. siperme :ka nje zgjatim anash :procesi corakoid ii. laterale iii. mediale 2-Kockat qe formojne pjesen e lire te saj Perbehet nga kockat e krahut (humerusi) dhe kockat e parakrahut (radiusi dhe ulna ) Humerusi Ka : i. Skain proksimal a) Ndodhet koka e humerusit ,futet ne kavitetin gleonoidal te scapules b) Posht saj is qafa c) Ka dy te ngritura : tuberculum minor dhe major.Midis tyre is sulkusi intertuberkularis ii. Skain distal Perfaqesohet nga kondili I humerusit.ky kondil ka dy dalje anesore :epikondili medial dhe lateral Medialisht is nje sip cilindrike :troklea humeri qe lidhet me ulnen Lateralisht is nje sip sferike qe formon kapitulimin e humerusit (koka e dyte) Prane trokleas is nj brazd ku kalon nervi ulnar :sulkus nervis ulnaris Prapa kondilit is fosa e olekranit Ka dy gropeza : i. Fosa radialis -futet radiusi ii. Fosa koronoida -futet procesi koronoid I ulnes iii. Trupin ,ndodhet tuberoziteti deltoid.Prapa is nje brazd ku kalon nervi radial qe quhet sulkus nervis radialis Radiusi Gjende ne parakrah dhe ka skain proksimal,distal dhe trupin.  Ne skain proksimal a) Is koka e radiusit b) Koka ka nje grop fovean articulare ku futet kapitulimi I humerusit c) Rreth kokes is nje sip0 cilindrike :cirkumferenca artikulare -artikulon me ulnen Trupi ka tre margo ;anterior,posterior dhe interior Ne skain distal ka a) Medialisht incizuren per ulnen b) Distalisht faqen artikulare per karpet c) Lateralisht nje zgjatim :procesi stiloid (bn te mundur qe artikulacioni karpal ms dal nga vendi Ulna Vendoset medialisht rediusit Ka skain proksimal,distal,trupin Ne skain proksimal a) Ka dy procese i) Koronoid -drejtohet para ii) Olekrani-drejtohet prapa b) Midis olekranit dhe procesit koronoid gjendet incizura trokleare (ku futet troklea e humerusit) c) Lateralisht saj is incizura radiale per cirkumferencen artikulare te radiusit  Trupi ka margon anteriore,posteriore ,interosea Ne skain distal is koka e ulnes ku ka a) Laterisht nje sip cilindrike cirkumferencen artikulare per incizuren ulnare te radiusit b) Medialisht nje zgjatim I ngjashem me procesin stiloid te radiusit qe quhet process stiloid Karpet Jane gjithsej 8 Vendosen ne dy rreshta Nje rresht proksimal dhe nje distal me nga kater kocka secili Mund te vecohem dy kockat e rreshtit proksimal a) Kocka skafoide -realizon kontraktimim me te madh midis karpeve dhe radiusit b) Kocka piziforme -is kock sesamoide Karpet formojne harkun karpal Metakarpe Jan 5 Artikulojne me karpet dhe falengjet Falengjet Jan 3 per secalin gisht,vec I pari ka 2 Ato emertohen i. Falengu proksimal  ii. Falengu I mesem iii. Falengu distal ,nje pjes e falengut distal mbulohet nga thonjt Skeleti I gjymtyreve te poshtme Ndahet ne 1- Rrethin e gjymtyreve te poshtme 2- Pjesen e lire te saj 1- Rrethi I gjymtyreve te poshtme perbehet nga kocka pelvike K pelvike perbehet nga k iliake,iskiadike dhe pubike a) Kocka iliake Perben pjesen m te madhe te k pelvike Ka trupin dhe fleten iliake Trupi merr pjes ne formimin e acetabulimit Fleta iliake ka faqen a) Anteriore -formon fosen iliake b) Posteriore -quehr ndrsh fosa gluteale c) Kreshten midis tyre -gjendet ne pjesen e siperme te fletes iliake Ne anen mediale te fletes iliake gjendet faqja aurikulare b) Kocka iskiadike  Ka trupin -formon acetabulumit Ka ramusin Is e perkulur Bashkohet me ramusin e poshtem pubik Is nje e fryr : tuber iski ne vendin e perkuljes Spina iskiadike (e dal e holl) ne pjesen e pasme te saj. c) Pelvesi ka ndryshime te theksuar midis sekseve 1- Visual :knte bejn me formen e pelvesit.pelvesi femeror is I shesht ,I ceket ,I gjere,hapsira nen simfen pubike ka formen e nje harku.Tek meshkujt pelvesi is I ngusht ,I thell,ndersa hapsira nen simfen pubike ka formen e nje kendi 2- Ndryshime metrike kn te bejn me vlerat e diametrave te pelvesit qe jn me te medha tek femrat 2-Pjesa e lire e saj Perbehet nga a) Kocka e kofshes (femuri ) b) Kupa e gjurit (patella) c) Kockat e kercit (tibia e fibula) d) Kockat e kembeve (tarset,metatarset,falengjet ) Femuri Ka skain proksimal,distal,trupin Skai proksimal  i) Ka koken qe futet ne gropen e acetabulimit te kocka pelvike ii) Qafa ka pozicion te pjerret per te siguruar nje distanc te trupit te femurit nga pelvesi iii) Lateralisht qafes gjenden 2 ngritje kockore - Trokanter major dhe minor Trupi ne sip e pasme ka disa linea aspera.Siper 2 buzet e kesaj shkojn drejt 2 trokantereve ndrs posht formojn prapa gjurit faqen popliteale Ne skain distal i) Gjenden kondili medial dhe lateral ii) Pjeset me te dala jane epikondili medial dhe lateral iii) Midis 2 kondileve is fosa interkondilare iv) Perpara faqja patelare ,ku mbeshtetet pantela Pantela Is kock sesamoide Ka nje faqe anteriore e posterior ose artikulare qe artikulon me faqen patelare te femurit Tibia Is kock kryesore e kercit Vendoset medialisht fibules Ne skain proksimal :  i) Ndodhen kandili medial dhe lateral ii) Keto vendosen perball kondileve respective te femjurit iii) Midis kondileve is eminenca interkondilare iv) Kondili lateral ka a) Nje faqe artikulare per fibulin b) Ka para tuberozitetin tibial c) Me posht ka 3 buzet:margon anteriore,posterior,infeiore Ne skain distal ka a) Medialisht nje zgjatim -maleolusi medial b) Ka nje faqe artikulare per fibulin dhe nj tjt per tarset Fibula Is k e holl Vendoset lateralisht tibias Trupi ka ,margon anteriore ,posterior e inferior Ne skain distal ka nje zgjatim -maledusi lateral Ne skain proksimal is Kocka e fibules Nje faqqe artikulare per tibian Tarset 1. Jn 7 2. Vendosen ne 2 grupe  3. Nga tarset vecohet talusi I cili artikulon me kockat e kercit dhe kalkaneusi 4. Formojne nje hark transversal e nje longitudinal 5. Roli I harqeve Is amortizimi I tronditjeve gjate ecjes Metatarset Jan 5 Artikulojne me tarset dhe falengjet Falengjet Jn 3 per secalin gisht ,I pari ka 2 Falengu proksimal,I mesem dhe distal Nje pjese e sip0 se falengjeve distale mbulohet nga thonjt Artikulacionet  1- Lidhjet e rrethit t gjymtyreve te siperme ose rrethit pectoral ✓ Artikulacioni sternoklavikular Midis skait sternal te klavikules dhe incisures klavikulare te sternumit.Levizjet jn minimale ✓ Artikulacioni akromioklavikular Skai akrimal I klavikules me skain akrimal I akromionit 2- Lidhjet e pjeses se lire te gjymtyreve te siperme a) Artikulacioni skopulohumoral (I supit) ✓ Midis kokes se humerusit dhe hapsires gleonoidale ne kendin lateral te skapules.Ky artikulacion ka amplitude me te madhe te levizjeve dhe is me I paqendrueshmi b) Artikulacioni I brrylit ✓ Marrin pjese 3 kocka :humerusi,radiusi,ulna ✓ Perberesit e ketij artikulacioni jane a. Humeroradial : mes kapitulimit te humerusit dhe foveas artikulare te kokes se radiusit :: b. Humeroulnar : mes trokleas se humerusit dhe incizures trokiale te ulnes c. Radioulnar proksimal : mes cirkumferences artikulare te kokes se radiusit fhr incizures radiale ne skain proksimal te ulnes c) Sindesmoza radionale -lidhja me membrane nderkockore e radiusit me ulnen d) Artikulacioni radioulnar distal-mes cirkumferences artikulare te kokes se ulnes dhe incizures ulnare te radiusit e) Artikulacionet radiokarpale -mes radiusit nga njera ane dhe karpet e rreshtit proksimal nga ana tjt  f) Artikulacionet interkarpale-mes karpeve fqinje g) Artikulacionet metakarpofalangeale-mes metakarpeve dhe falengjeve proksimale h) Artikulacionet interfalangeale-mes falangjeve proksimale e te mesme dhe falengjeve te mesem dhe distal Ligamentet Ligamentet qe perfaqesojn artikulacionin e berrylit jan 3 1- Ligg kolateral ladial -lidh humerusin me radiusin 2- Ligg kolateral -lidh ulnen me humerusin 3- Ligg anular -rrethon e shterngon cirkumferencen artikulare te radiusit rreth incizures radiale te ulnes Artikulacionet e gjymtyreve te poshtme 1- Lidhjet e gjymtyreve te poshtme a) Simfiza pubike -midis faqeve simfiziale te 2 kockave pubike b) Artikulacioni sakro-iliak -midis faqes aurikulare te sakrumit dhe faqes aurikulare te kockes iliake.Ne kete artikulacion behet kalimi I peshes se trupit ne gjymtyret e poshtme prnd is artikulacioni m e I qendrueshem I trupit. Siperfaqet artikulare jan te crregullta ndrs hapsira artikulare mund te zhduket me kalimin e kohes. Ligamentet gjenden midis sakrumit ne njeren ane dhe k iliake dhe iskiadike nga ana tjt 2, Lidhjet e pjeses se lire Bejn pjese : 1- Artikulacioni koksofemoral 2- A I gjurit 3- A tibiofibular 4- A e kembes 5- Lidhja me membrane nderkockore e tibias me fibulin. 1- Realizohet midis kokes se femurit dhe foses acetabulare Duke qene se faqet artikulare jan jo te perputhshme thellesia e gropes artikukare thellohet me ane te Labrumit acetabular Ligamentet qe e perfaqesojne kete artikulacion jane : a) Intra-artikular (ligg I kokes se femurit).Brenda tij kalon arteria qe vaskularizon kokes e femurit prnd roli I tij esht me teper mbrojtes I arteries sesa I artikulacionit b) Ekstra-artikukare -lidh femurin me kocken iliake,pubike dhe iskiadike.Ky artikulacion kryen levizje qe jn a) Fleksioni-ekstensioni b) Aduksioni-abduksioni c) Rotacioni intern-rotacioni ekstern d) Cirkumduksioni 2- Artikulacioni I gjurit ✓ Is m I madhi marrin pjes 3 kocka ✓ Perberesit e tij jan : a) Artikulacioni tibiofemoral  Mes faqeve artikulare t kondileve te tibias dhe te femurit Dkq se faqet nk perputhen ,kjo rregullohet nga Menisku lateral dhe medial Ligamentet jane ; a) Intra-artikukare : ✓ Ligg krucia anterior Nga tibia ne zonen interlondilare anteriore shkon prapa e perfundon ne femur ne fosen interkondilare ✓ Ligg kurcia posterior Njejta vtm se perfundon prapa Dy ligamentet quhen kruciale sps nkryqesohen me nj tjt b) Ekstra-artikulare ✓ Vendosen para -ligg patelare: is vazhdimi I tendinit te muskulit kuadriceps te kofshes.Is mes panteles e tibias ✓ Anash : ligg kolateral tibial-lidh medialisht femurin me tibian ✓ Ligg kolateral fibular – lidh lateralisht femurin me fibulin Ky artikulacion is I tipit bikondilar 3- Tibio fibular ✓ Relizohet midis sip artikulare te kondilit lateral te tibias dhe te kokes se fibules 4- Sindesmoza tibiofibulare Is lidhja me membrane nderkockore e tibias me fibulin Membrana fiksohet ne margot perkatese te 2 kockave 5- Artikulacioni talocrural  ✓ Mes maleolusit medial dhe lateral nga njera ane dhe trokleas se talasit nga ana tjt qe futet ne hapsiren mes dy maleoluseve Ligamantet qe perfaqesojne artikulacionin vendosen anash tij dhe lidhin tibia e fibulen me tarset Artikulacionet inter-tarsale ✓ Mes tarseve fqinje Artikulacionet tarsometatarsi ✓ Mes k kuboide e 3 kockave kuneiforme dhe metatarsve Artikulacionet metatarsofalangeale ✓ Mes metatarsve dhe falengjeve proksimal Artikuklacionet inter falangeale Sistemi muscular Muskuli mund te jet I lemuar ose I striuar.(qe ndahen ne muskujt e skeletit te zmr) Muskuli fillon me koken,barkun dhe perfundon duke u fiksuar ne kock. Vendi I fillimit is origjina Vendi I perfundimit inserimi I tij Muskujt klasifikohen 1- Sipas formes a) I drejt b) Fuziforme c) I shesht d) Trekendor e) Katerkendor f) Rrethor ose arbikular 2- Sipas nr te kokeve a) Biceps :me 2 kok b) Triceps : me 3 kok c) Quadriceps : me 4 kok 3- Sipas ne te barqeve a) Me nje bark  b) Me dy barqe 4- Sipas veprimit qe kryejn mund te jene a) Abductor ose aduktor b) Flrktor ose ekstensor c) Pronator ose supinator d) Lavator ose depressor e) Sfinkter ose dilator Formacionet ndihmese jane 1- Tendinet a) Jn elastic b) Kn formen e kordoneve fibroz c) Me sip te lemuar d) Fiksohen shm ne kock 2- Apeneurozat a) Jn flet fibrose b) Zevendesojn tendinet ne muskujt e shesht 3- Fasciet a) Jn flet fibrotike b) Veshin muskulin Muskujt e kokes Ndahen ne 1- Muskuj te fytyres 2- Muskuj te pertypjes Muskujt e fytyres ✓ Quhen ndrsh muskuj te mimikes ✓ Vendosen rreth orificiumeve te fytyres ✓ E kn fillimin ne kock ✓ Perfundimin ne lekur ✓ Inervohen nga nervi facial Klasifikohen ne varesi ku vendosen 1- Grupi orbital – rreth orbites 2- Grupi nazal -rreth hundes 3- Grupi oral – rreth gojes 4- Grupi auricular -rreth veshit 1- Grupi orbital perfshin 2 muskuj a) Orbikularis okuli ✓ Vendoset rreth orbites ✓ Ka pjesen orbitale qe rrethon buzen kockore gte orbites.Tkurrja e saj mbyll syrin ✓ Ka pjesen palpebrale -is ne lekren e palpebres se siperme e te poshtme.Tkurrja e saj leviz qepallat ✓ Pjesen lakrimale -rrethon sakusin lakrimal duke ndryshuar pozicionin Brenda tij,shton ose pakeson drenimin e loteve b) Korrugator supercili ✓ Vendoset horizontalisht ne nivelin e secilit hark superciliar ✓ Tkurrja e tij shkakton tkurrjen e vetullave 2- Grupi nazal perfshine a) M. nazal b) M. procerus c) M. depressor te septumit te hundes a) Perbehet nga dy pjes ✓ Pjesa transversal qe vendoset mbi flegrat e hundes dhe tkurrja e saj ngushton vrimat e hundes ✓ Pjesa oblike vendoset obligisht ne pjesen anesore te seciles fleger te hundes.tkurrja e saj zgjeron vrimat e hundes b) Fillon nga rrenja e hundes e perfundon ne lekuren e glabeles. Tkurrja ul lekuren e glabeles c) M depressor I septumjit nazal ✓ Drejtohet vertikalisht drejt ktij septum ✓ Tkurrja ul septumin e hundes duke ndihmuar ne zgjerimin e vrimave te hundes 3- Grupi oral perfshin muskujt qe ngushtojn ose zgjerojne gojen a) Muskuli qe ngushton gojes is muskuli orbicularis oris b) Muskujt qe zgjerojne gojen : ✓ Ose kapen ne buzen e siperme dhe e ngren ate ✓ Ose kapen n buzen e poshtme dhe e ulin ✓ Ose kapen ne kendin e gojes dhe e ngren,e ulin,e terheqin anash ate ✓ Ne buzen e siperme kapet a) muskuli levator,labi superioris b) m zigomatik minor ✓ Ne buzen e poshtme kapet a) m depressor ,lobi inferioris ✓ Ne kendin e gojes kapen a) m. zigomatik major, b) m.levator anguli oris c) ,m.depresor anguli oris , d) m.rizorius e) m. buccinator ▪ Muskuli orbicularis -formon masen kryesore te buzeve.Tkurrja afron buzet me nj tjt ▪ M. levator labi superior -zbret vertikalisht ne buzen e siperme.Tkurrja ngre lart buzen e siperme ▪ M. depresor labi inferior -fillon ne mandibul dhe perfundon ne buzen e poshtme.Tkurrja ul buzen e poshtme ▪ M. zigomatik minor -fillon me kocken zigomatike dhe perfundon ne kendin e gojes.Tkurrja realizon te qeshuren ▪ M. levator anguli oris - zbret ne kendin e gojes duke mbuluar nga muskujt e tjer te ketij grupi.Tkurrje ngre kendin e gojes ▪ M. depresor anguli oris - ngjitet dhe perfundon ne kendin e gojes.Tkurrja ul kendin e gojes. ▪ M. risorius -fillon anash dhe perfundon ne kendin e gojes duke shkaktuar te qeshuren ironike.  ▪ M. buccinator -formon masen kryesore te faqeve.Ai shpohet nga duktusi I gjendres parotite dhe sherben si sfinkter per te.Keshtu gjate tkurrjes pakesohet sasia e pershtymes qe derdhet ne goje.Gjithashtu tkurrja e muskulit ndihmon ne pertypjen e ushqimit dhe nxjerrjen me forc te ajrit (fishkellima) 4- Grupi I muskulit rreth veshit Perfshijne muskujt qe levizin llapen(aurikulen) e veshit.Tek njeriu jan muskujt rudimentar M. epikranus vendoset mbi kalvarian e kafkes tkurrja ngre lekuren e ballit duke formuar rrudha horizontale. 2-Muskujt e pertypjes (Mastikatore) Kan nje fiksim ne kafk dhe fiksimin tjt ne mandibul dhe gjate tkurrjes ndodh levizja e mandibules Jan 4 muskuj te pertypjes : ✓ M. Temporal ✓ M. maseter ✓ M. pterygoid medial ✓ M. pterygoid lateral 1.M. temporal : fillon me fosen temporale -procesin koronoid te mandibules.Tkurrja ngre mandibulen lart 2.M. maseter :follon me harkun zigomatik- anen e jashtme te kendin te mandibules.Tkurrja ngre mandibulen lart 3.M. pterygoid medial- fillon me procesin pterygoid te kockes sfenoidale dhe perfundon ne pjesen e brendeshme te kendit te mandibules >Tkurrja ngre lart mandibulen. 4.M. pterygoid lateral : is m I vecanti. Fillon me procesin pterygoid te mandibules deri n procesin kondilar te mandibules Tkurrja e dy muskujve njekohesisht e leviz mandibulen para ndrs tkurrja e vecuar e njerit muskul e rrotullon mandibulen nga ana tjt. Muskujt e qafes Muskujt e qafes perfshijne muskujt qe gjenden ne pjesen e perparme te saj ndersa muskujt qe gjenden ne pjesen e pasme te qafes pershkruhen ne muskujt e shpines. Disa prej muskujve te qafes sherbejn si kufinj per percaktimin e trekendeshve te qafes te cilet kan rendesi descriptive dhe topografike. Muskujt e qafes ,organet dhe tufa neurovaskulare e qafes vishen nga fascia e qafes. Muskujt e qafes jane : ✓ M. platizma  ✓ M. sternocleidomastoid ✓ M. e kockes hioide ✓ M. skalene ✓ M. prevertebrale 1- M. platizma ✓ Is muskul I shesht,I gjere dhe I holl ✓ Vendoset nen lekuren e qafes ✓ Fillon nen klavikul ne regjionin e toraksit e perfundon mbi mandibul ne nivelin e qafes ✓ Tkurrja tendos lekuren e qafes 2- M. sternocleidomastoid ✓ Esht nje muskul I gjat ✓ Fillon ne sternum dhe ne skain sternal te klavikules dhe perfundon lart ne procesin mastoid te kockes temporale. ✓ Tkurrja e tij e perkul koken ne anen e muskulit dhe ne te njejten kohe kthen fytyren nga ana e kundert ✓ Ndrs tkurrja e dy muskujve njekohesisht perkul koken prapa 3- M. e kockes hoide ✓ Jn muskuj qe vendosen mbi kocken hioide ose muskuj suprahioide dhe muskuj qe vendosen nen kocken hioide ose muskuj infrahioide  a) M. suprahioide ✓ Jn muskuj stilohoid -terheq k hioide siper e para ✓ Muskuj geniohyoid-ngre k hioide ose ul mandibulen ✓ Muskuj milohioid -2 muskuj formojn dyshemen e gojes ✓ Muskuj digastrik-ngre k hioide ose ul mandibulen 1- Fillon me procesin stiloid te kockes temporale dhe perfundon me kocken hioide. Tkurrja terheq kocken hioide siper e prapa 2- Fillon ne mandibul dhe perfundon ne kocken hioide.Tkurrja ngre kocken hioide ose ul mandibulen ne varesi te pikes fikse 3- Fillon me linjen milohioide te mandibules pastaj shkon horizontalisht per tu bashkuar me muskulin e anes tjt ne planin median.Muskuli prapa fiksohet ne kocken hioide.dy muskujt milohioide formojne dyshemen e gojes 4- Ka dy barqe qe bashkohen me nje tendin te ndermjetem I cili fiksohet ne kocken hioide.Barku I perparem fillon ne mandibul ndersa barku I pasem prane procesit mastoid ne kocken temporale.Tkurrja e muskulit ngre kocken hioide ose ul mandibulen ne varesi te pikes fikse b) Muskujt infrahyoid ✓ M. sternohioid -ul kocken hioide ✓ M. sternotiroid -ul kercin tiroid ✓ M. tirohioid -ul k hioide ose ngre kercin tiroid ✓ M. omohyoid -ka dy barqe qe bashkohen ne nj tendine te ndermjetme 1- Fillon ne sternum dhe perfundon ne kocken hioide Tkurrja ul kocken hioide  2- Fillon ne sternum dhe perfundon ne kercin tiroid. Tkurrja e ul kercin tiroid 3- Fillon ne kercin tiroid dhe perfundon ne kocken hioide. Tkurrja ul kocken hioide ose ngre kercin tiroid 4- Ka dy barqe ,te siperm(fiksohet ne kocken hioide) e te poshtme( fiksohet ne margon superior te scapules) qe bashkohen me nje tendin te ndermjetem. 4-M. skalene : ✓ M. skalen anterior ✓ M. skalen I mesem ✓ M. skalen posterior Fillojne ne dy brinjet e para dhe perfundojne ne proceset transversal te vertebrave cervicale Tkurrja e tyre ngre brinjet ose perkul qafen ne varesi te pikes fikse. 5- M. prevertebral ✓ Vendosen para truprave te vertebrave ✓ Tkurrja perkul qafen Trekendeshat e qafes Ne qaf dallohen 2 trekendesha te medhenj te cilet ndahen ne trekendesha me te vegjel a) Trekendeshi anterior (kufizohet nga muskuli sternocleidomastoid ,buza e poshtme e mandibules dhe an mediale e qafes ) ✓ T. submandibular -kuf nga buxa e poshtme te mandibules dhe 2 barqet e m. digastrik ✓ T. omotrakeal -kuf nga m.sternokleidomastoid, barku I sipp I m. omohyoid , linja mediane e qafes ✓ T. omohyoid -kuf nga muskuli sternocleidomastoid,barku I sip I muskulit omohoid,barku I pasem I m. digastrik b) Trekendeshi posterior (kufizohet nga m. sternokeidomastoid ,buza e perparme e m. trapezius dhe klavikula ) ✓ T. omoklavikular – kuf nga m. sternocleidomastoid,barku I poshtme I muskulit omohyoid dhe klavikula ✓ T. omotrapezoid -kuf nga m. sternocleidomastoid ,barku I poshtem I m. omohoid dhe buza e perparme e m. trapezius Fascia e qafes Perbehet nga disa lamina qe veshin muskujt,organet dhe tufen neurovaskulare te qafes 1- Lamina superficiale ✓ Rrethon komplet qafen ✓ Para vesh m.trapezius ✓ Prapa vesh m. sternocleidomastoid dhe muskujt infrahoid 2- Lamina pretrakeale ✓ Vesh gjendren tiroide ✓ Traken ✓ Ezofagun dhe faringun 3- Lamina prevertebrale ✓ Veshk kolonen vertebrale dhe muskujt qe e rrethojne ate 4- Vagina karotike ✓ Vesh ne secilen ane tufen neurovaskulare te qafes 5- Hapsirat potenciale ✓ Gjendet midis laminave te mesme dhe permbajne ind lidhor fijeshkrithet Muskujt e shpines Muskujt e shpines fillojne ne kolonen vertebrale dhe perfundojne ose ne kockat e gjymtyreve te siperme ,ose ne brinje ose serish ne kolonen vertebrale Ndahen ne 3 grupe 1- Grupi siperfaqesor (apendikular)-perfundojn ne k e rrethi t gjym te siper ✓ M. trapezius ✓ M. latisimus dorsi ✓ M. rambdoid major e minor ✓ M. levator scapule 2- Grupi I ndermjetem (respirator)-perfundojn ne brinj ✓ M. serratus posterior superior ✓ M. serratus posterior inferior Keto jn muskuj ekstrinsek 3- Grupi I thell -fillojne dhe mbaroojne ne shpine ✓ Muskuj qe bashkojn proceset spinoze me proceset transversale te vertebrave ose anasjelltas (muskuli spinotransversal ose transversalspinal ✓ Muskuj qe bashkojne procese spinoze fqinje (muculi interspinalis ✓ Muskuj qe bashkojne proceset transversal fqinje (muskuli intertransversali ) Kto jn muskuj intrinsek Fascia e shpines eshte fascia torakolumbare.Ajo esht evazhdimi I lamies superficiale te fascies se qafes M. trapezius - ka formen e trekendeshit - dy muskuj formojen formen e nje trapezi - tkurrja e pjeses se siperme ngre skapulen -tkurrja e pjeses se mesme afron skapulen me kolonen vertebrale - Tkurrja e pjeses se poshtme ul skapulen M. latisimus dorsi - is me I gjeri I shpines - tkurrja ben abduksion dhe rotacion intern te krahut M. rombdoid minor dhe major - tkurrja afron scapulen me kolonen vertebrale M. levator I scapules - fillon ne proceset transversal te vertebrave cervicale - perfundon ne kendin e siperm te scapules - Tkurrja ngre scapulen M. serrataus posterior superior - tkurrja ngre lart brinjet e 2-5 M. serrataus posterior inferior - tkurrja ul brinjet e 9-12 Muskujt e toraksit I ndajm ne dy grupe 1- Te jashtme : fillojn ne toraks dhe perfundojne ne kockat e rrethit te gjymtyreve te siperme ose humerus 2- Te brendeshme : fillojne dhe mbarojne ne toraks 3- Nje muskul I vecant eshte edhe diafragma Muskujt e jashtem ✓ M. pectoral major ✓ Is I gjer ne form trekendeshi ✓ Tkurrja afron krahun me toraksin ✓ M. pectoral minor ✓ Is I vogel ne form trekendeshi ✓ Tkurrja ul skapulen ose ngre brinjen ne varesi te pikes fikse ✓ M. subclavius ✓ Is muskul I vogel qe vendoset nen klavikul ,midis saj dhe brinjes se pare ✓ M. serratus anterior  ✓ Fillon me faqen anteriore te brinjeve ,perfundon n margon mediale te skapules ✓ Me kete margo fiksohen edhe dy musjuj rombdois dhe se bashku te tre muskujt afrojne skapulen me toraksin Muskujt e brendeshem ✓ Mm. interkostale eksterne ✓ vendosen midis brinjeve fqinje ✓ Tkurrja ngre brinjet para.Pra jane muskuj inspirator ✓ Mm. interkostale interne ✓ Vendosen midis brinjeve fqinje ✓ Tkurrja ul brinjet. ✓ Jane muskuj ekspirator ✓ M. transversal I toraksit ✓ Fillon ne faqen e pasme te sternumit ✓ Fijet kapen ne secilen ane ne brinjet e siperme ✓ Tkurrja ul brinjet ✓ Is muskul inspirator Diafragma (muskuli frenik)  ✓ Is muskuli kryesor I frymemarrjes ✓ Is muskul tek,I gjer ✓ Ndan hapsoren torakale me hapsiren abdolinale ✓ Perbehet nga dy pjes ✓ Pjesa muskulare, ne periferi ✓ Pjesa tendinoze ne qender Pjesa muskulare ne varsi nga vendi I fillimi ndahet ne ✓ Pjesa sternale:fillon ne sternum ✓ Pjesa kostale : fillon ne brinj dhe pjesen lumbare ✓ Pjesen lumbare :fillon ne vertebrat lumbare Tek kjo pjes gjenden dy hapje 1- Hiatusi I auortes ku kalon aorta abdominale 2- Hiatusi I ezofagut ku kalon ezofagu Pjesa tendinoze ✓ Gjendet ne qender ✓ Rrethohet nga pjesa muskulare ✓ Ketu gjendet nje foramen ku kalon vena kava inferior Muskujt e abdomenti Ndahen ne grupin ✓ Anterior : perfshin muskulin rectus abdominis ✓ Lateral : perfshin 3 muskuj te shesht a) M. oblik ekstern b) M. oblik intern c) M. transvers ✓ Posterior : perfshin a) M. kuadratus lumborum b) M. iliopsoas Muskuli rectus abdominis ✓ Fillon ne procesin ksifoid te sternumit ✓ Perfundon ne degen e siperme te kockes pubike ,anash simfizes ✓ Ky muskul ka pergjat tij nderprerje tendinoze per te rritur forcen tkurrese Muskuli oblik ekstern ✓ Vendoset pjetrrazi ne drejtim para posht dhe pastaj kalon ne aponeuroze Muskuli oblik intern ✓ Gjenden nen m. oblik ekstern ✓ Kalnon perpara ne aponeuroze Muskuli transversal I abdomenit ✓ Gjendet nen muskulin oblik intern ✓ Kalon ne aponeuroze Muskuli kuadratus lumborum ✓ Ka pamje katerkendeshe ✓ Filllon ne kreshten iliake ✓ Perfundon ne brinjen e fundit Muskuli iliopsoas Perbehet nga ✓ M. psoas major ✓ M. psoas minor ✓ M. iliak Tkurrja e ktij muskuli ben fleksionin e kofshes Apeneurozat e muskujve abdominale te grupit lateral marrin pjese ne formimin e 1- Vagines se m. rektus abdominis 2- Te linjes alba 3- Te kanalit inguinal  1- Vagina e m. rektus abdominis formohet nga a) Aponeurozat e m. oblik ekstern b) E m. oblik intern c) E m. transversal 2- Linja alba ✓ Gjendet ne planin median midis procesit ksifoid te sternumit dhe simfizes pubike 3- Kanali inguinal ✓ Gjendet mbi ligamentin inguinal dhe vendoset parallel me te ✓ Ka hapjen e jashtme dhe te brendeshme ✓ Hapja e jashtme formohet mbi ligamentin inguinal nga carja e apeneurozes se m. oblik ekstern ✓ Hapja e brendeshme gjendet mbi ligamentin inguinal ne peritoneumin parietal qe vesh paretin anterior abdominal ✓ Ketu mund te kemi hapje dhe dalel premajtja abdominale jasht ` Diafragma pelvike ✓ Is pjesa muskulare e dyshemes pelvike ✓ Fiksohet siper ne pelvesin kockor  ✓ Ne secilen ane formohet kryesisht nga m. levator ani 4 Muskuli levatro ani ✓ Perbehet nga fije qe nisen nga k. iliake dhe pubike dhe perfundojne ne koksiks ✓ Dy muskuj bashkohen ne planin median dhe midis tyre gjendet nje carje ku kalon uretra (ndrs te femrat vagina ) Fascia transversale -is fascia kryesore e abdomenit. Gjendet midis peritoneumit parieteal he muskulit transversal te abdomenit e apeneurozes se tij. Muskujt e gjymtyres se siperme.Muskujt ndahen ne muskujt e e rrethit te gjymtyreve te siperme ku ben pjes muskuli I supit Dhe muskuj te pjeses se lire te saj ku bej n pjes: ✓ M. supit ✓ M. krahu ✓ M. parakrahu ✓ M. e dores Muskujt e supit bejn pjes : 1- M. deltoid 2- M. supra spinata 3- M. infraspinata 4- M. subscapular 5- M. teres major 6- M. teses minor 1- Muskuli deltoid ✓ Fillon me spinen e skapules ✓ Perfundon ne tuberozitetin deltoid te humerusit ✓ Tkurrja e ngre krahun perpara ,anash apo prapa ne varesi te grupit te fijeve qe tkurren 2- Muskuli supraspinat ✓ Kalon mbi atikulacionin scapulohumoral ✓ Perfundon ne tuberculum major te humerusit duke u vendosur nen muskulin deltoid ✓ Tkurrja ben amduksion te krahut (ashtu si m. deltoid) 3- Muskuli infraspinata ✓ Kalon prapa artikulacionit scapulohumoral ✓ Perfundon ne tuberculum major te humerusit  ✓ Tkurrja ben rotacionin ekstern te krahut 4- Muskuli scupscapular ✓ Mbush fosen subscapulare ✓ Kalon perms artikulacionit scapulohumoral ✓ Fiksohet prane tuberkulumit minor te humerusit ✓ Tkurrja ben rotacionin intern te krahut 5- Muskuli teres major ✓ Fillon ne scapul ✓ Fiksohet prane tuberculum minore te humerusit ✓ Tkurrja ben rotacionin intern te krahut 6- Muskuli teres minor ✓ Fillon ne scapul ✓ Perfundon ne tuberculum major te humerusit ✓ Tkurrja ben rotacionin ekstern te krahut Pra muskujt e supit ✓ Kalojne ose mbi artikulacionin scapulohumeral dhe bejn abduksipnin e krahut (m. deltoid dhe supraspinat) ✓ Ose kalojne prapa artikulacionit scapulohumloral dhe bejn rotacionin ekstern te krahut (m. infraspinata dhe teres minor ) ✓ Ose kalojne perpara artikulacionit scapulohumoral dhe bejn rotacionin intern te krahut(m. scupscapular ,teres major bashk me m. latissimus dorsi, te shpines ) Ketu vecohen muskujt supra dhe infraspinata , subscapular dhe teres minor qe formojne grupin rotator qe rrethon artikulacionin scapulohumoral Ket realizojne qendrueshmeri te kokes se humerusit ne fosen glenoidale te scapules Muskujt e krahut ndahen ne muskuj anterior dhe posterior Grupi anterior perfshi : Grupi posterior perfshin 1.M korakobrakial 1.M triceps braki 2.M brakial 3.M biceps braki M. korakobrakial - fillon ne procesin korakoiid te scapules dhe perfundon ne trupin e humerusit - tkurrja ben fleksion te krahut M. brakial - fillon ne trupin e humerusit - perfundon ne tuberozitetin ulnar - tkurrja bn fleksion te parakrahut M. biceps braki - vendoset mbi dy muskujt e siperm - ka 4 kok - tkurrja bn fleksionin e parakrahut M. triceps braki - ka 3 kok -Koken e gjat - koken laterale -koken mediale Tkurrja bn ekstencion te parakrahut Aksila (sqetulla ) -kufizohet nga muskujt te supit dhe te krahut Ktu kalojne drejt gjymtyres se siperme trupa neurovaskulare Muskujt e parakrahut Ndahen ne anterior dhe posterior Grupi anterior ✓ M. pronator ✓ M. flektore te pellembes ✓ M. flektore te gishtave Grupi posterior ✓ M. supinsator ✓ M. ekstensor te pellembes ✓ Muskuj ekstensor te gishtave ✓ M. brakioradial 1- M. pronator jn a) Pronator teses qe gjenden ne sip  b) Pronator kussadrat qe gjenden ne thellesi 2- M. flektore te pellembes jn a) M. fleksor karpi radialis b) M. palmaris longus c) M. fleksor karpi ulnaris 3- M. flektore te gishtave jn a) M. fleksor digitorum profuduns M. supinator jn te shtreses se thell M. ekstensor te pellembes jn a) m. ekstensor karpi radialis longulus b)m. ekstensor karpi radialis brevis c) m. ekstensor karpi ulnaris T te tre jn te shtreses se siperfaqes M. ekstensor te gishtave ✓ M. ekstensor digitorum I shtreses se siperfaqshme per 3-5 gishta ✓ M. ekstensor policis brevis e longus ✓ M. ekstensor indicis Te tre te shtreses se thell per gushtata 1-2 Muskujt e dores ✓ Muskuj tenare : bejn abduksion ose fleksion te gishtit te madh ✓ M.hipotenare :bjn abduksion ose fleksion te gishtit te vogel ✓ M. interose(nderkockor) : vendosen midis ✓ metakarpeve ✓ ✓ Faciet e gjymtyres se siperme veshin muskujt e saj Muskujt e gjymtyre se poshtme Muskujt e rrethit te gjymtyreve te poshtme jn muskuj gluteal Muskujt e pjeses se lire te saj jan muskujt e kercit,te kembes dhe kofshes Muskujt gluteal 1- Grupi siperfaqesor a) M. gluteus maksimus -ekstension te kofshes b) M. gluteus medius -abduksion t kofshes c) M. gluteus minimus – abduksion te kofshes d) M. tensor facie late -perforcon artikulacionin e gjurit 2- Grupi grupi I thell a) M. piriform -rotacion ekstern te kofshes b) M. obturator- e njejta c) Gemel superior-e njejta d) Gemel inferior-e njejta e) M. kuadratus femoris -e njejta M. gluteus maksimus ✓ Is me siperfaqesori I ketyre muskujve ✓ I jep formen regjionit kluteal ✓ Tkurrja bn ekstension te kofshes M. gluteus medius ✓ Gjendet nen m. gluteus maksimus ✓ Fillon ne faqen posterior te fletes iliake ✓ Perfundon ne femur ✓ Tkurrja ben abduksion te kofshes M. gluteus minimus ✓ Gjendet nen muskulin gluteal te mesem ✓ Fillon ne faqen posterior te fletes iliake ✓ Perfundon ne femur  ✓ Tkurrja ben abduksion te kofshes M. tensor facie lata ✓ Fillon me spinen iliake anteriore superior ✓ Perfundon ne skain proksimal te tibias ✓ Perforcon artikulacionin e gjurit M. piriform ✓ Fillon ne faqen anteriore te pelvesit ✓ Perfundon ne femur ✓ Tkurrja bn rotacion ekstern te kofshes M. obturator intern ✓ Fillon ne hapsiren pelvike ✓ Perfundon n femur ✓ Tkurrja bn rotacionin ekstern te kofshes M. gemelus superior ✓ Fillon me spinen iskiadike ✓ Perfundon ne femur ✓ Tkurrja bn rotacionin ekstern te kofshes M. gemelus inferior ✓ Fillon ne tuberin iskiadik ✓ Perfundon n femur ✓ Tkurrja bn rotacionin ekstern te kofshes M. kuadratus femoris  ✓ Fillon ne tuberin iskiadik ✓ Perfundon ne femur ✓ Tkurrja bn rotacionin ekstern te kofshes M. obturator ekstern ✓ Fillon jasht hapsires pelvike ✓ Perfundon ne femur ✓ Tkurrja bn rotacionin ekstern te kofshes Muskujt e kofshes Ndahen ne grupin 1- Anterior ✓ M. sartorisus ✓ Fillon ne spinen iliake anteriore superior ✓ Perfundon ne tuberozitetin tibial ✓ Tkurrja flekton njekohesisht kofshen dhe kercin ✓ M. kuadriceps femoris ✓ Ka 4 kok qe perbejn 4 muskuj ✓ M rektus femories ✓ M vastus lateral ✓ M vastus intermedius ✓ M vastus medial ✓ Tkurrja e ktij muskuli shtrin kercin 2- Posterior ✓ M. biceps femoris ✓ Fillon ne tuberin iskiadin me njeren kok dhe ne trupin e femurit me tjetren ✓ Perfundon ne skain proksimal te fibules ✓ Tkurrja shtrin kofshen dhe flekton kercin  M. semimembranoz ✓ Fillon ne tuberin iskiadik ✓ Perfundon ne kondilin medial te tibias ✓ Tkurrjsa shtrin kofshen dhe flekton kercin M. semitendicioz ✓ Fillon ne tuberin iskiadik ✓ Perfundon ne kondilin medial te tibias ✓ Tkurrja shtrin kofshen dhe flekton kercin 3- Medial M. gracilis ✓ Fillon ne degen e poshtme te kockes pubike ✓ Perfundon ne kondilin medial te tibias ✓ 3 muskuj aduktore ✓ Jn muskujt brevis,longus dhe mangus ✓ Fillojne ne trupin e k pubike ✓ Perfundojne ne trupin e femurit M.pectineus ✓ Fillon ne degen e siperme pubike ✓ Perfundon ne trupin e femurit Muskujt e kercit Ndahen ne grup 1- Anterior ✓ Muskuj qe bj fleksionin dorsal te kembes : m. tibial anterior  ✓ Muskuj ekstensor te gishtave :m. ekstensor hallucis longus dhe m. ekstensor digitorum longus 2- Posterior ✓ Muskuj qe bjn fleksionin plantar te kembes : m. triceps sure( perbehet nga m. gastrocnemius dhe m. soleus) dhe m tibial posterior 3- Lateral ✓ Perfshijne muskuj qe bejn perkulje nga jasht te kembes ✓ Muskujt fibulare jan 2 M. fibularis longus M. fibularis brevis Muskujt e kembes Vendosen ne anen drzale te kembes dhe bejn ekstension ne gishtave dhe (plantare bjn fleksion te tyre Faciet e gjymtyres se poshtme veshin muskujt e ssaj.vecohet fascia lata qe vesh muskujt e kofshes Kanali femoral  Is hapsir e kalimit nga hapsira pelvike ne gjymtyren e siperme Gjenden disa liggamente qe marrin pjese ne formimin e kanalit femoral dhe lakunes vazore dhe muskulore Lakuna vazore e muskulore gjenden ne kufirin midis hapsires abdominale dhe kofshes pra midis ligamentit inguinal dhe buzes kockore te pelvesit Ne lakunen muskulore kalon muskuli iliopsoas dhe femoral Ne lakunen vazore kalon a.femoral dhe v. femoral Vena safena marko Sistemi digjestiv  1- Goja 2- Faring 3- Ezofagu 4- Stomaku 5- Zorra e holl 6- Zorra e trash 7- Hepari dhe rruget biliare 8- Pankreasi 9- Peritoneumi dhe hapsira peritoneale Perbehet nga Tubi digjestiv Organet ndihmese Tubi digjestiv perbehet nga disa pjese Fillon me gojes ku ndodh perpunimi mekanik I ushqimit dhe perzierja e tij me pershtymen Me pas ushqimi kalon ne faring Pastaj ne ezofag Me pas ne stomak , ketu ushqimi qendron per nje fare kohe per tju nenshtruar fillimit te procesit te tretjes Me pas kalon ne zorren e holl e cila ndahet ne 3 pjese a) Duodenum b) Jejunum c) Ileum Ne zorren e holl vazhdon dhe perfundon procesi I tretjes duke I bere produktet ushqimore te absorbueshme nga gjaku Me pas vjen zorra e trash Kjo perbehet nga a) Cekumi b) Koloni c) Rektumi d) Kanali anal I cili perfundon ne anus  Ketu ndodh perthithja e ujit si dhe formimi dhe eleminimi I mases qe mbetet ne fund te procesit te tretjes(feceve ) Muri I tubit digjestiv ose ndrsh pareti perbehet nga 4 shtresa 1- Mukoza – shtesa e brendeshme 2- Submukoza – 3- Musklatura 4- Adventicia ose seroza – shtresa e jashtme 1- Mukoza Formon palosje ose plika ne pjesen me te madhe te saj Keto mund te jen gjatesore ,te crregullta ose cirkulare Ne mukoz ka nje nr te madh gjendrash qe prodhimin e tyre e sekretojne ne hapsiren (lumenenin ) e tubit degjestiv 2- Submukoza Ketu gjenden ene gjaku ,ene limfatike dhe plekse nervore 3- Musklatura Is shtresa m e trash Perbehet nga nje shtres e brendeshme me fije cirkulare dhe nga nje shtres e jashtme me fije gjatesore Tkurrja e kombinuar e ketyre fijeve quhet peristaltike Peristaltika ndihmon perzierjen mekanike te permbajtjes se tubit digjestiv si dhe transportin e saj per ne liumenin e tij. Ne disa vende kjo shtres is m e trash dhe formon sfinktera Keto sfinktera kontrollojn transportin e permbatjes  4- Adventicia is ind lidhor qe vesh pjeset e tubit digjestiv qe nk jn te levizshme Seroza vesh pjeset e levishme te tubit digjestiv duke pakesuar ferkimin midis tyre. Organet ndihmese 1- Gjendrat e peshtymes -prodhon pershtym 2- Hepari- melcia 3- Pankreasi bashk me heparin prodhojne perkatesisht lengun biliar dhe lengun penkreatik te cilet ndihojne procesin e tretjes 4- Dhembet 5- Gjuha Goja Is pjes fillestare e tubit digjestiv  Hapsira e gojes perbehet nga 2 pjese 1- Pjesa hyrese (vestibulumi) 2- Is vet hapsira e gojes ( cavitas oris propia) Vestibulumi is nje hapsir e vogel qe kufizohet jasht me buzet e faqet dhe nga Brenda me dhembet e gingivat Ketu derdhet sekrecioni I gjendrave parotide Vet hapsira e gojes -kufizohet nga para dhe anash nga gingivet dhe dhembet - Posht ka dyshemen qe formohet nga dy muskujt myelohioid - Siper ka qiellzen - komunikon prapa me faringun ndermjet istmusit orofaringeal ose faucium - ne kete hapsir gjendet gjuha dhe derdhet sekrecioni I gjendres submandibulare dhe I gjendres sublinguale. Buzet Buzet formohen nga muskuli orbikularis oris. Hapsira midis buzeve quhet rima oris Midis buzeve anash formohen kendet e gojes Buzet nga jasht vishen me lekur ,nga Brenda me mukoz ,ne mes nje ngjyre te kuqe Midis buzes se siperme dhe hundes gjendet nje ulluk ,filtrum ndrs anash tij sulkusi nasolabial qe is kufiri me faqen Faqet Jan vazhdimi buzeve Masen kryesore e formon muskuli buccinator  Nga Brenda vishen me mukoze ,nga jasht me lekur Ne mukozen e qafeve ,ne vestibulum oris hapet duktusi gjendres parotide Gingiva – is mukoza qe vesh proceset alveolare te maksiles e mandibules Dhembet Te njeriu dlin 2 her Nga muaji I 6 deri ne 24 muj jn dhembet e qumeshtit Pas vitit te 6 ato bijen dhe dalin dhembet e perhershem Dhomet ndahen ne 1- Incisive ose preres 2- Kanine ose te qenit 3- Premolare 4- Molare Dhembi molar I tret is I fundit nga dhembet qe del dhe quhet I pjekuris Dhembet e perkohshem jn 22 ,formula dentare 2.1.0.2 Te perhershemmit jn 32 ,2.1.2.3 Dhembet e siperm perjektohen perpara atyre te poshtmve Pjeset e dhembeve jane : 1- Rrenja Futet ne alveol Vishet me periost Dhembet kn nje rrenj (inciziv,kanin,premolaret) Dy rrenj (molaret e poshtem ) Tre rrenj molaret e siperm 2- Qafa Is pjesa midis rrenjes dhe kurore Mbulohet nga gingivat  3- Kurora Is pjesa e dukshme e dhembit Ka disa faqe Ka formen e daltes (incizivet ) Ka formen e konit ( kaninet ) Ka formen e prizmit (premolaret,molaret) Hapsira e dhembit Gjendet ne kuror ku formon dhomen pulpare dhe ne rrenj ku formon kanalin e rrenjes Ne hapsiren e dhembit gjendet pulpa e tij e perber nga ene gjaku dhe fije nervore Masen kryesore te dhembit e formon dentina. Ajo vishet ne rrenj nga cementi dhe ne kuror nga smalti Qiellza formon tavanin e gojes perbehet nga qiellza e fort dhe e but qiellza e fort ka skelet kockor para formohet nga maksila dhe prapa nga kocka palatine sip nk is e lemuar dhe kjo ndihmon ne perzierjen e ushqimit ne goje Qielleza e bute gjendet pas qiellzes se fort buza e poshtme e kesaj ne planin medial paraqet nje zgjatje konike qe quhet avula ne secilen ane qiellza e bute formon 2 harqe 1- harku palatoglos 2- harku palatofaringeal midis tyre ndodhet tonsila palatine qiellza e but formohet nga muskujt a) m. tensor veli palatini ,tkurrja terheq anash qiellzen e but b) m. uvules , se bashku mu muskulin e anes tjt formon zgjatimin e uvules dhe tkurrja e ketyre shkurton e uvules c) m. palatoglos ,tkurrja ngushton istmusin orofaringeal d) m. palatofaringeal,tkurrja ngre faringun istmusi orofaringeal quhet edhe si istmus faucium is kufiri midis hapsires se gojes dhe hapsires se faringut  siper ka qiellzen e but,posht rrenjen e gjuhes dhe ne secilen ane harkun palatoglos Gjuha is organi kryesor I shijes dhe shm I rendesishem ne te folur ndihmon ne perzierjen dhe gelltitjen e ushqimit perbehet nga maja qe formon pjesen e perparme trupi qe formon pjesen me te madhe rrenja qe formon pjesen e pasme ka faqen e siperme dhe te poshtme ( ka ne planin medial nje plik te mukozes ,frenulumin.Anash saj gjendet plika sublinguale. ne faqen e siperme ndodhet sulkus medianus linguae dhe sulkusin terminal sulkusi terminal is kufiri midis trupi dhe rrenjes dhe e ndan faqen e siperme ne 1- ne nje pjes te perparme me vendosje horizontale 2- ne nje pjese te pasme me vendosje vertikale ne pjesen e perparme gjenden papilat e shumta qe jn te paisura me receptore te shijes ne pjesen e pasme ( ne rrenj )ka ka ngtumbullim te indit limfoid qe formon tonsilen linguale. Gjuha is organ muskulore dhe formohet nga muskuj te cilet ndahen ne muskuj te brendesh dhe muskuj te jashtem Muskujt e brendeshem fillojne dhe perfundojne ne gjuhe M. longitudinal superior , tkurrja I jep gjuhes forme te luget nga siper  M. longitudinal inferior , tkurrja I jep gjuhes form te myset nga siper M. transversal ,tkurrja e trash gjuhen M. vertical ,tkurrja e hollon gjuhen Muskujt e jashtem Fillojne jasht gjuhes dhe perfundojne ne gjuhe M. genioglas ,is I rendesishem per funksionin e gjuhes , M. hioglos , tkurrja e terheq gjuhen posht e para M. stiloglos ,tkurrja e terheq gjuhen lart e prapa M. palatoglos , tkurrja e ngushton istmusin orofaringeal Pra funksioni I muskujve te brendeshem te gjuhes eshte ndryshimi I formes se saj ndrs I muskujve te jashtem ndryshimi I pozicionit te saj Gjendrat e pershtymes Jn te shumta Gjendrat e vgl jn te shperndara kudo ne mukoz Gjendrat e medha jan 3 cifte 1- Gjendra parotide 2- Gjendra submandibulare 3- Gjendra sublinguale Gjendra parotide Is m e madhja vedoset prane veshit te jashtem  E mbeldh pershtymen ne duktusin parotid I cili shkon horizontalisht mbi muskulin maseter dhe hapet ne vestibulumin e gojes Gjendra submandibulare Is me e vogel Vendoset ne trekendeshin submandibular te qafes,nen m. milohioid E mbledh pershtymen ne duktusin submandibular , qe hapet ne dyshemen e hapsires se gojes ne fillim te plikes sublinguale Gjendra sublinguale Is me e vgl ng ate gjitha Vendoset ne dyshemen e hapsires se gojes ,nen piken sublinguale ,mbi m. milohioid E mbledh pershtymen ne disa diktuse te vegjel te cilet happen pergjat plikes sublinguale Faringu Is pjese e tubiut digjestiv Vendoset prapa hapsires se hundes ,hapsires se gojes dhe laringut Sherben si rrug e perbashket per kalimin e ushqimit dhe ajrit Ne dy anet e faringut kalojne ene te medha gjaku dhe nerva Faring ndahet ne 3 pjese 1- Nazofaring 2- Orofaring 3- Laringofaring  Nazofaringu Is kati I siperm I faringut Gjendet prapa hapsires se hundes Komunikon perpara me hapsiren e hundes ndermjet dy koaneve Ne murin lateral gjendet hapja faringeale e tubit auditive Ky tub ve ne komunikim nazofaringun me hapsirat e veshit te mesem Ne kufirin midis murit te siperm dhe te pasem te nazofaringut gjendet nje grumbullim indi limfoid ,me I thekesuar ne femijeri qe quhet tonsila faringeale Orofaringu Is kati I mesem I faringut Gjendet prapa hapsires se gojes Ne pjesen e perparme orofaringu kominikon me pjesen e gojes npm istmus faucium Kufiri midis nazofaringut dhe orofaringut quhet istmus faringeal Qiellza e but sherben si valvul qe kur ngrihet lart prapa mbyll istmusin faringeal duke ndare nazofaringun nga orofaringu ,,ndersa kur ulet posht mbyll istmus faucium ,duke ndare hapsiren e gojes nga orofaringu Keto levizje ndodhin perkatesisht gjate gelltitjes dhe frymemarrjes Rrenja e gjuhes bashk me tonsilen linguale gjendetet ketu nen istmusin orofaringeal Harku palatofaringeal gjendet ne murin lateral Harku palatoglos is perpara tij Midis dy harqeve gjendet nje grop ku vendoset tonsila palatine Harqet palatoglose ,harqet palatofaringeal dhe tonsilat palatine formojne gryket  Laringofaringu Is kati I poshtem Ne pjesen e perparme ai komunikon me laringun npm hyrejes ne laring (aditusit te laringut) Kjo hyrje hapet ose mbyllet nga epiglotisi Unaza tonsilare e faringut formohet nga tonsilat linguale ,2 tonsilat palatine dhe tonsila faringeale. Ajo sherben si mbrojtese ne rruget e futjes se ajrit dhe ushqimeve ne organizem Muri I faringut formohet nga 1- Shtresa e mukozes 2- Shtresa e submukozes 3- Shtresa e muskulare Kjo shtres perbehet nga muskuj me drejtim circular dhe gjatesor te fijes Fijet cirkulare formojne muskujt konstriktor te cilet jn 3 ne secilen ane a) M. konstriktor superior b) M. konstriktor I mesem c) M. konstriktor inferior Muskujt gjatesor te faringut e ngren ate lart gjate tkurrjes se tyre Tkurrja e njepasnjeshme e muskujve cirkulare ,kombinuar me tkurrjen e muskujve gjatesore ,zbret shukun ushqimor drejt ezofagut Ezofagu  Is pjesa me e ngusht e tubit digjestiv Shtrihet nga faring ne stomak Fillon n nivelin e vertebres se C6 dhe perfundon ne stomak ne nivelin e vertebres T11 Pjeset e ezofagut jane : 1- Pjesa cervicale Is pjesa m e shkurt e tij Prapa ka trupat e dy vertebrave te fundit cervicale Perpara ka traken dhe anash lobet e gjendres tiroide e tufen neurovaskulare te qafes 2- Pjesa torakale Is pjesa m e gjate e tij Gjendet ne hapsiren torakale,ne medistum Kalimin ne hapsiren abdonimale ezofagu e ben neper hijatusin ezofagial te diafragmes 3- Pjesa abdominale Is e shkurter Gjendet nen diafragm Perfundon ne stomak Muri I ezofagut Formohet nga Shtresa e mukozes ✓ Formon pal ate shumta gjatesore ✓ Gjate kalimit te mases ushqimore ezofagu zgjerohet ,portreti I tij tendoset dhe palat zhduken shtresa e submukozes Shtresa muskulare ✓ Ka nje shtres te brendeshme cirkulare dhe nje shtres te jashtme gjatesore  ✓ Ne 1/3 e siperme is musklatura e strijuar ,ndrs posht e lemuar Shtresa adventicias ✓ Shtresa qe vesh nga jasht ezofagun ✓ Is ind lidhor fijeshkrithet ✓ Mungon vtm ne pjesen abdominale te tij ,qe vishet nga seroza. Stomaku Is pjesa m e gjere e tubit digjestiv Vendoset ne hapsiren abdominale nen diafragme dhe projektohet ne epigaster dhe ne hipokondrin e majt ne pamjen e jashtme te stomakut gjenden : Paretet e stomakut Kurvaturat e pjeset e tij Pjeset e stomakut jane ai anterior dhe posterior Midis tyre gjenden kurvaturat minor e vogel djathtas dhe major e madhe majtas. Stomaku ndahet ne a) Kardia – is nje zon e vogel rreth vendit ku ezofagu hapet ne stomak b) Fundusi -is pjesa e stomakut qe ndodhet mbi nivelin e kardias c) Trupi -is pjesa me e madhe e stomakut d) Pilori -is pjesa distale e stomakut dhe fillimi I saj quhet antriumi pilorik Muri I stomakut formohet nga 1- Shtresa e mukozes  2- Shtresa e submukozes 3- Shtresa muskulare 4- Shtresa seroze Mukoza ne stomakun e zbrazur formon plika te shumta ,te crregullta Ne stomakun e tendosur plykat zhduken Musklatura e stomakut perbehet nga 3 shtresa 1- Nje te jashtme gjatesore 2- Nje te mesme cirkulare 3- Nje te brendeshme oblike Seroza Is shtresa e jashtme e stomakut Is peritoneumi visceral qe vesh stomakun Kjo veshje is e plote prandaj stomaku is organ intraperitoneal Ligamentet e stomakut Jn pjese te peritoneumit qe formohet nga kalimi I tij midis stomakut dhe organeve fqinje Nga kurvatura minor deri ne hepar peritoneumi formon ligg hepatogastrik Nga kurvatura major ne kolonin transvers formon ligg gastrokolik. Zorra e holl  Is vazhdimi I stomakut Perben pjesen me te gjate te tubit digjestiv Vendoset ne pjesen qendrore te abdomenit Formon perkulje te shumta qe njihen si ansa (intestinale) Zorra e holl perbehet nga 3 pjese 1- Duodeni 2- Jejunumi 3- Ileumi Duodeni 3/5 Is pjesa e pare ,vazhdimi I stomakut Nga jasht forma I ngjan nje patkoi Ka pjesen e siperme horizontale DI: nukmka plika dhe quhet bulbi I doudenit Ka pjesen zbritese D2 : ka ne murin e saj ka papilen duodenale te madhe ne te cilen hapet duktusi I koledokut dhe pankreatik dhe npapilen deuodenale te vogel ne te cilen hapet duktusi pankreatik akcesor Pjesen e poshtme horiontale D3: kalon para aortes Pjesen ngjitese D4: is m e shkurter ,perfundon ne fleksuren duodenojejunale ,pas se ciles vazhdon jejunumi Jejunumi dhe ileumi Kan 2/5 e zorres Nk kan kufij ndares midis tyre Jejunumi vendoset ne pjesen e siperme te abdomenti , me teper majtas ne planin medial  Ileumi vendoset ne pjesen e poshtme ,me teper djathtas ne planin medial Jejunumi is me I varkularizuar se ileumi dhe ka ngjyre te kuqe Jejunumi ka paret me te trash ,plika me vile m te shumta e me te medha Ileumi ka m shum nyje limfatike Muri I zorres se holl Ka ndertim te ngjashem ne gjith gjatesin e saj Perbehet nga shtresa e mukozes ,submukozes ,shtresa muskulare dhe seroze Mukoza Is me e trash dhe me e vaskularizuar ne pjesen proksimale Formon plika cirkulare qe ngadalsojn zbrazjen e tij ne jejunum dhe ileum formon plika cirkulare dhe vile intestinale qe projektohen ne lumenin e zorres. Ne ndryshimnga plikat te stomakut ato persistojne dhe kur zorret e holla distendohen. Vilet jn zgjatime te mukozes shume te vaskularizuara ,mund te shihen me sy te lire Musklatura  Perbehet nga 2 shtresa :e brendeshme cirkulare dhe gjatesore Edhe musklatura eshte me e duendur ne pjesen proksimale te zorres se holl Seroza ose adventicia Jn shtresa te jashtme Doudeni vishet nga adventicia ,keshtu ne raport me peritoneumin ai eshte organ ekstraperitoneal Pjesa me e madhe e zorres se holl vishet nga seroza ,pra nga peritoneumi vi sceral dhe eshte intraperitoneale Mesenteri ( mezzo e zorres se holl) formohet nga pjesa e peritoneumit nga pareti abdominal deri ne jejunum e ileum.Ketu kalojne enet e gjakut dhe nervat Zorra e trash Is vazhdimi I zorres se holl dhe perfundon ne anus Ndertohet nga 4 pjese 1- Cekumi 2- Koloni 3- Rektumi 4- Kanali anal  Koloni descedent -( eshte mezoperitoneal) shtrihet nga fleksura kolike e majt deri ne planin e hyrjes ne pelvis ne nivelin e kreshtes iliake te majt ,ku vazhdon me kolonin sigmoid.Vishet nga peritoneumi pjeserisht vetem nga perpara anash Koloni sigmoid (sigma) – (eshte intraperitoneal)is vazhdimi I kolonit decedent ,fillon ne nivelin e kreshtes iliake te majt dhe perfundon duke kaluar rektumin ne nivelin e kufirit rektosigmoiden.Vishet plotesisht nga peritoneumi qe vjen nga pareti posterior abdominal.Mezosigme quhet intervali peritoneal nga pareti posterior abdominal ne sigma Rektumi Is vazhdimi I kolonit sigmoid deri ne kanalin anal Ne pjesen e mesme ka nje zgjerim qe quhet ampula rektale ,qe sherben si deposit ne mbajtjen e tij Para tek femrat ka vaginen ndrsh tek meshkujt prostate e vezikulat seminale Para dhe anash vishet me peritoneum 1/3 ,ndrs pjesa tjt is ekstraperitoneale Kanali anal Is pjes fundore e tubit digjestiv Is vazhdim I rektumit dhe perfundon ne ne anus Submukoza e kanalit anal eshte e pajisur me ene gjaku arterial dhe venoz,keto formojne kompleksin hemoroidal Muri I zorres se trash Ka diameter me te madh te lumenit se zorr e holl dhe m pak te vaskularizuar Perbehet nga shtresa e 1- Mukozes 2- Submukozes 3- Muskulare 4- Seroze dhe adventicia Mukoza Is e lemuar Nk ka plika dhe vile karakteristike te zorres se holl Musklatura Ka shtresen e jashtme gjatesore dhe te brendeshme cirkulare Ne lumenin e zorres midis haustrave ka plika semilunare Musklatura cirkulare e erektumit ne kanalin anal dendesohet dhe formon sfinkterin anal te brendeshem I cili eshte I pavullnetshem.Rreth ketij muskuli gjendet sfinkteri anal I jashtem I cili eshte njemuskul I vecant,I vullnetshem Seroza Eshte peritoneumi visceral qe vesh pjesen me te madhe te zorres se trash ,ndrs atje ku mungon seroza vishet nga adventicia. Hepari e rruget biliare Is organi me I madh abdominale Ka shm funksione si : depozitimi I gluciteve dhe prodhimi I lengut biliar I cili npm rrugeve biliare shkon dhe derdhet ne duoden ku realizon emulgimin e yndyrnave