ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ PDF

ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 1  ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Ζητούμενη ποσότητα Είναι η ποσότητα ενός οποιαδήποτε αγαθού την οποία οι αγοραστές (καταναλωτές) είναι διατεθειμένοι (θέλουν) και έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν (μπορούν) σε μια ορισμένη τιμή Νόμος τ...

ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 1  ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Ζητούμενη ποσότητα Είναι η ποσότητα ενός οποιαδήποτε αγαθού την οποία οι αγοραστές (καταναλωτές) είναι διατεθειμένοι (θέλουν) και έχουν την δυνατότητα να αγοράσουν (μπορούν) σε μια ορισμένη τιμή Νόμος της ζήτησης Υπάρχει μια αρνητική σχέση μεταξύ τιμής και ποσότητας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 2  ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Πίσω από το νόμο αυτό, υπάρχει ένα υπόδειγμα για το πώς συμπεριφέρονται οι καταναλωτές – το υπόδειγμα αυτό ονομάζεται θεωρία επιλογής καταναλωτή Βασική υπόθεση Ο καταναλωτής είναι ορθολογικός! Τι σημαίνει ότι ο καταναλωτής είναι ορθολογικός? ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 3  ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Βασική επιδίωξη του καταναλωτή είναι η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας από την κατανάλωση αγαθών, όντας περιορισμένος από το εισόδημα του αλλά και τις τιμές των αγαθών. Δηλαδή, με δεδομένο το εισόδημα και τις τιμές των αγαθών, ο καταναλωτής θέλει να ικανοποιήσει στον μέγιστο βαθμό τις ανάγκες του ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 4  ΘΕΩΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Πόσο θέλω να καταναλώσω? Πόσο μπορώ να καταναλώσω? Ο καταναλωτής θέλει να Ποιες είναι οι οικονομικές ικανοποιήσει τις ανάγκες του δυνατότητες του καταναλωτή? Προτιμήσεις - Χρησιμότητα Εισοδηματικός περιορισμός Βέλτιστη επιλογή Πως αποφασίζει τι θα επιλέξει? → Μεγιστοποίηση χρησιμότητας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 5 ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 6  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Πόσο θέλω να καταναλώσω? Πόσο μπορώ να καταναλώσω? Ο καταναλωτής θέλει να Ποιες είναι οι οικονομικές ικανοποιήσει τις ανάγκες του δυνατότητες του καταναλωτή? Προτιμήσεις - Χρησιμότητα Εισοδηματικός περιορισμός Βέλτιστη επιλογή Πως αποφασίζει τι θα επιλέξει? → Μεγιστοποίηση χρησιμότητας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 7  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Τι μπορώ να καταναλώσω? Ο εισοδηματικός περιορισμός δείχνει τους συνδυασμούς αγαθών που μπορεί να αγοράσει ένας καταναλωτής Oι δαπάνες των ανθρώπων περιορίζονται από το εισόδημά τους και τις τιμές των αγαθών Απλουστευτικά, υποθέτουμε δυο αγαθά, το αγαθό 1 και το αγαθό 2 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 8  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Ποσότητες αγαθών: 𝑸𝟏 , 𝑸𝟐 Τιμές αγαθών: 𝑷𝟏 , 𝑷𝟐 Εισόδημα: 𝑰 𝑷𝟏 𝑸𝟏 + 𝑷𝟐 𝑸𝟐 ≤ 𝑰 To χρηματικό ποσό που δαπανάται στα δυο αγαθά δεν μπορεί να υπερβαίνει το εισόδημα του καταναλωτή ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 9  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Η γραμμή εισοδηματικού περιορισμού είναι το σύνολο των συνδυασμών ποσοτήτων των δυο αγαθών, (𝑄1 , 𝑄2 ), που κοστίζουν ακριβώς 𝐼 𝑷𝟏 𝑸𝟏 + 𝑷𝟐 𝑸𝟐 = 𝑰 Η παραπάνω εξίσωση δείχνει τους συνδυασμούς ποσοτήτων των δυο αγαθών που εξαντλούν ακριβώς το εισόδημα του καταναλωτή ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 10  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Για να προσδιορίσουμε γραφικά την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού, βρίσκουμε πρώτα τις τομές της με τους δυο άξονες, και κατόπιν τις συνδέουμε με μια ευθεία Αναδιατάσσοντας την προηγούμενη εξίσωση, καταλήγουμε στον τύπο: 𝑰 𝑷1 𝑸2 = − 𝑸1 𝑷2 𝑷2 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 11  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Με δεδομένο το εισόδημα και τις τιμές των αγαθών, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του αγαθού 2 που μπορώ να καταναλώσω? 𝑰 𝑸𝟏 = 𝟎 → 𝑸𝒎𝒂𝒙 𝟐 = 𝑷𝟐 Με δεδομένο το εισόδημα και τις τιμές των αγαθών, ποια είναι η μέγιστη ποσότητα του αγαθού 1 που μπορώ να καταναλώσω? 𝑰 𝑸𝟐 = 𝟎 → 𝑸𝒎𝒂𝒙 𝟏 = 𝑷𝟏 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 12 ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ 𝑄2 𝐼 Β 𝑄2𝑚𝑎𝑥 = 𝑃2 𝑷𝟏 𝑸𝟏 + 𝑷𝟐 𝑸𝟐 = 𝑰 γραμμή εισοδηματικού περιορισμού Α O 𝑄1 𝐼 𝑄1𝑚𝑎𝑥 = 𝑃1 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 13  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ 𝑄2 𝐼 Β 𝑃2 μη εφικτό σύνολο Η περιοχή ΟΑΒ αποτελεί Έξω από την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού, το εφικτό σύνολο: συνδυασμοί κοστίζουν περισσότερο από I Κάτω από την γραμμή εισοδηματικού περιορισμού: συνδυασμοί κοστίζουν λιγότερο από I Πάνω στην γραμμή εισοδηματικού εφικτό σύνολο περιορισμού: Α συνδυασμοί κοστίζουν ακριβώς I O 𝑄1 𝐼 𝑃1 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 14  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Ποια είναι η κλίση της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού? 𝑄2 𝐼 Β 𝑃2 ΟΒ 𝐼ൗ 𝑃2 𝑃1 𝑷𝟏 εφω = = 𝐼ൗ = άρα κλίση = − ΟΑ 𝑃1 𝑃2 𝑷𝟐 ω Α O 𝑄1 𝐼 𝑃1 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 15  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Οικονομική ερμηνεία της κλίσης: Δεδομένου ότι ο καταναλωτής ξοδεύει όλο το εισόδημα, για να αποκτήσει 1 επιπλέον μονάδα από το αγαθό 1, θα πρέπει να θυσιάσει 𝑃1 Τ𝑃2 μονάδες από το αγαθό 2. Η κλίση ουσιαστικά μετρά το ρυθμό με τον οποίο ο καταναλωτής μπορεί να ανταλλάξει το ένα αγαθό με το άλλο ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 16  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Παράδειγμα: έστω το αγαθό 1 είναι η πίτσα, και το αγαθό 2 είναι ένα αναψυκτικό Τιμή πίτσας: 𝑷𝟏 = 𝟏𝟎€ Τιμή αναψυκτικού: 𝑷𝟐 = 𝟐€ Εισόδημα: 𝑰 = 𝟏𝟎𝟎𝟎€ Γραμμή εισοδηματικού περιορισμού: 𝟏𝟎𝑸𝟏 + 𝟐𝑸𝟐 = 𝟏𝟎𝟎𝟎 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 17  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ αναψυκτικό 𝐼 1000 Β 𝑄2𝑚𝑎𝑥 = = = 𝟓𝟎𝟎 10𝑸𝟏 + 𝟐𝑸𝟐 = 𝟏𝟎𝟎𝟎 𝑃2 2 γραμμή εισοδηματικού περιορισμού Α πίτσα O 1000 𝐼 𝟏𝟎𝟎 = = = 𝑄1𝑚𝑎𝑥 10 𝑃1 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 18  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ αναψυκτικό Συνδυασμός Γ: εφικτός, και εξαντλεί το Β εισόδημα 𝟓𝟎𝟎 250 ∗ 2 + 50 ∗ 10 = 500 + 500 = 1000 Ε 4𝟎𝟎 Δ Συνδυασμός Δ: εφικτός, αλλά δεν εξαντλεί 3𝟎𝟎 το εισόδημα Γ 𝟐𝟓𝟎 300 ∗ 2 + 20 ∗ 10 = 600 + 200 = 800 Συνδυασμός Ε: μη εφικτός O Α 400 ∗ 2 + 35 ∗ 10 = 800 + 350 = 1150 2𝟎 3𝟓 5𝟎 𝟏𝟎𝟎 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 19  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Κλίση γραμμής εισοδηματικού περιορισμού: 𝑷𝟏 𝟏𝟎 𝟓 𝜃𝜐𝜎𝜄𝛼 𝜇𝜊𝜈𝛼𝛿𝜔𝜈 𝛼𝜋ό 𝑸𝟐 − =− = −𝟓 = − = 𝑷𝟐 𝟐 𝟏 𝜀𝜋𝜄𝜋𝜆𝜀𝜊𝜈 𝜇𝜊𝜈𝛼𝛿𝛼 𝛼𝜋ό 𝑸𝟏 Δεδομένου ότι ο καταναλωτής ξοδεύει όλο το εισόδημα, για να αποκτήσει 𝟏 επιπλέον πίτσα, θα πρέπει να θυσιάσει 𝟓 αναψυκτικά ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 20  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Τι θα άλλαζε αν ορίζαμε το αγαθό 1 ως αναψυκτικά και το αγαθό 2 ως πίτσα? Η απάντηση είναι ουσιαστικά τίποτα! 𝑷𝟏 𝟐 − =− = −𝟎. 𝟐 𝑷𝟐 𝟏𝟎 Τι σημαίνει το −0.2? ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 21  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Δεδομένου ότι ξοδεύει όλο το εισόδημα, ο καταναλωτής: για να αποκτήσει 1 επιπλέον αναψυκτικό, θα πρέπει να θυσιάσει 0.2 πίτσες ή (που είναι το ίδιο) για να αποκτήσει 5 επιπλέον αναψυκτικά, θα πρέπει να θυσιάσει 1 πίτσα 1 πίτσα ανταλλάσσεται με 5 αναψυκτικά! ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 22  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Έστω ότι η Αφροδίτη έχει να διαλέξει μεταξύ δυο αγαθών, π.χ., μήλα και πορτοκάλια. Ένα κιλό μήλα κοστίζουν €3, και ένα κιλό πορτοκάλια κοστίζουν €1.5. Δεδομένου ότι ξοδεύει όλο το εισόδημα, ποιο από τα παρακάτω είναι σωστό? a) Θυσιάζει 2 κιλά πορτοκάλια για 1 επιπλέον κιλό μήλα b) Θυσιάζει 1 κιλό μήλα για 2 επιπλέον κιλά πορτοκάλια c) Θυσιάζει 1 κιλό πορτοκάλια για 0.5 επιπλέον κιλό μήλα d) Θυσιάζει 0.5 κιλό μήλα για 1 επιπλέον κιλό πορτοκάλια e) Όλες οι παραπάνω είναι σωστές ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 23  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Έστω ότι η Αφροδίτη έχει να διαλέξει μεταξύ δυο αγαθών, π.χ., μήλα και πορτοκάλια. Ένα κιλό μήλα κοστίζουν €3, και ένα κιλό πορτοκάλια κοστίζουν €1.5. Δεδομένου ότι ξοδεύει όλο το εισόδημα, ποιο από τα παρακάτω είναι σωστό? a) Θυσιάζει 2 κιλά πορτοκάλια για 1 επιπλέον κιλό μήλα b) Θυσιάζει 1 κιλό μήλα για 2 επιπλέον κιλά πορτοκάλια c) Θυσιάζει 1 κιλό πορτοκάλια για 0.5 επιπλέον κιλό μήλα d) Θυσιάζει 0.5 κιλό μήλα για 1 επιπλέον κιλό πορτοκάλια e) Όλες οι παραπάνω είναι σωστές ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 24  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Μεταβολές της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού Μεταβολή στο εισόδημα Με δεδομένες τις τιμές, μεταβολές στο εισόδημα προκαλούν παράλληλες μετατοπίσεις της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού διότι δεν μεταβάλουν την κλίση 𝑃1 Τ𝑃2 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 25  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ 𝑄2 Αύξηση 𝐼 σε 𝐼′ → παράλληλη μετατόπιση 𝐼 ′ Τ𝑃2 𝐼 Τ𝑃2 B προς τα πάνω και δεξιά 𝐼 ′′ Τ𝑃2 Μείωση 𝐼 σε 𝐼′′ → παράλληλη μετατόπιση προς τα κάτω και αριστερά A O 𝑞1 𝐼 ′′ 𝐼 𝐼′ 𝑃1 𝑃1 𝑃1 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 26  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Μεταβολές της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού Μεταβολή στις τιμές Μεταβολή σε μια τιμή, π.χ. 𝑃1 (η άλλη τιμή 𝑃2 σταθερή) 𝑃1 αυξάνεται ( 𝑃1 ↑) o Η κλίση της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού αυξάνεται ( 𝑃1 Τ𝑃2 ↑) δηλαδή η γραμμή γίνεται πιο απότομη ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 27  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ o Το σημείο τομής με τον κατακόρυφο άξονα δεν μεταβάλλεται. Όταν ο καταναλωτής δαπανά όλο του το εισόδημα στο αγαθό 2, τότε η μέγιστη ποσότητα του αγαθού 2 δεν μεταβάλλεται o To σημείο τομής με τον οριζόντιο άξονα μετατοπίζεται προς τα μέσα. Όταν ο καταναλωτής δαπανά όλο του το εισόδημα στο αγαθό 1, τότε η μέγιστη ποσότητα του αγαθού 1 μειώνεται γιατί αυτό έχει γίνει πιο ακριβό ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 28  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ 𝑄2 Αύξηση 𝑃1 σε 𝑃1′ → 𝐼 Τ𝑃2 B κλίση γραμμής αυξάνεται γραμμή πιο απότομη Μείωση 𝑃1 σε 𝑃1′′ → A κλίση γραμμής μειώνεται O 𝑄1 𝐼 𝐼 𝐼 γραμμή πιο επίπεδη 𝑃1′ 𝑃1 𝑃1′′ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 29  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Μεταβολές της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού Μεταβολή στις τιμές o Ανάλογη διαδικασία ακολουθούμε στην περίπτωση που μεταβάλλεται η τιμή 𝑃2 , με την τιμή 𝑃1 σταθερή o Αν μεταβληθεί η τιμή ενός μόνο αγαθού, η κλίση του εισοδηματικού περιορισμού θα μεταβληθεί: o εισοδηματικός περιορισμός θα περιστραφεί ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 30  ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ Μεταβολές της γραμμής εισοδηματικού περιορισμού o Αν υπάρχει μια μεταβολή στην τιμή και των δύο αγαθών, τότε η μεταβολή της κλίσης εξαρτάται από τη σχετική μεταβολή στις τιμές των δύο αγαθών o Αν υπάρχει μια μεταβολή στο εισόδημα και στις τιμές των δύο αγαθών, τότε η μεταβολή της κλίσης εξαρτάται από τις σχετικές μεταβολές ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 31 ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 32  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Πόσο θέλω να καταναλώσω? Πόσο μπορώ να καταναλώσω? Ο καταναλωτής θέλει να Ποιες είναι οι οικονομικές ικανοποιήσει τις ανάγκες του δυνατότητες του καταναλωτή? Προτιμήσεις - Χρησιμότητα Εισοδηματικός περιορισμός Βέλτιστη επιλογή Πως αποφασίζει τι θα επιλέξει? → Μεγιστοποίηση χρησιμότητας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 33  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Τι θέλω να καταναλώσω? Οι προτιμήσεις του καταναλωτή μας λένε πως θα ιεραρχούσε ο καταναλωτής τους διάφορους συνδυασμούς αγαθών, υποθέτοντας ότι τα αγαθά είναι διαθέσιμα χωρίς κόστος Απλουστευτικά, υποθέτουμε δυο αγαθά, το αγαθό 1 και το αγαθό 2 ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 34  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Εάν προσφερθούν στον καταναλωτή δυο διαφορετικοί συνδυασμοί αγαθών, τότε επιλέγει εκείνον τον συνδυασμό που του δίνει μεγαλύτερη ικανοποίηση Χρησιμότητα είναι η ικανοποίηση που απορρέει από την κατανάλωση μιας συγκεκριμένης ποσότητας ενός προϊόντος άρα… ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 35  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Εάν προσφερθούν στον καταναλωτή δυο διαφορετικοί συνδυασμοί αγαθών, τότε επιλέγει εκείνον τον συνδυασμό που του δίνει μεγαλύτερη χρησιμότητα Υποθέσεις: 1. Αξίωμα της σύγκρισης (ή πληρότητας) 2. Αξίωμα της μεταβατικότητας 3. Μονοτονικότητα (μη κορεσμός) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 36  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ 1. Αξίωμα της σύγκρισης (ή πληρότητας) Όταν δίνονται δυο οποιαδήποτε συνδυασμοί αγαθών, ο καταναλωτής μπορεί πάντα να τους κατατάξει ως προς την επιθυμητότητα τους ′ ′ Έστω 2 συνδυασμοί αγαθών 𝜜 = 𝑸𝟏 , 𝑸𝟐 , 𝜝 = (𝑸𝟏 , 𝑸𝟐 ). Ο καταναλωτής πρέπει να είναι σε θέση να δηλώσει κατηγορηματικά ένα (και μόνο ένα) από τα ακόλουθα: ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 37  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ 1. Αξίωμα της σύγκρισης (ή πληρότητας) α) 𝜜 ≻ 𝜝: το 𝛢 προτιμότερο του 𝛣 (το 𝛢 έχει μεγαλύτερη χρησιμότητα από το 𝛣) β) 𝜜 ≺ 𝜝: το 𝛣 προτιμότερο του 𝛢 (το 𝛢 έχει μικρότερη χρησιμότητα από το 𝛣) γ) 𝜜 ∼ 𝜝: τα 𝛢 και 𝛣 είναι εξίσου ελκυστικά, (τα 𝛢 και 𝛣 έχουν την ίδια χρησιμότητα, ο καταναλωτής είναι αδιάφορος μεταξύ 𝛢 και 𝛣) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 38  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ 2. Αξίωμα της μεταβατικότητας Έστω ένας τρίτος συνδυασμός αγαθών 𝜞 = (𝑸′′𝟏 , 𝑸′′𝟐 ). o Εάν 𝜜 ≻ 𝜝 και 𝜝 ≻ 𝜞 τότε θα πρέπει 𝜜 ≻ 𝜞 o Εάν 𝜜 ≺ 𝜝 και 𝜝 ≺ 𝜞 τότε θα πρέπει 𝜜 ≺ 𝜞 o Εάν 𝜜 ∼ 𝜝 και 𝜝 ∼ 𝜞 τότε θα πρέπει 𝜜 ∼ 𝜞 o Εάν 𝜜 ≻ 𝜝 και 𝜝 ∼ 𝜞 τότε θα πρέπει 𝜜 ≻ 𝜞 o κ.ο.κ. ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 39  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ 3. Μονοτονικότητα (μη κορεσμός) Ο καταναλωτής προτιμάει πάντα το περισσότερο από το λιγότερο Ουσιαστικά δεν υπερτροφοδοτείται με κανένα αγαθό Είναι λογική αυτή η υπόθεση? → ΝΑΙ! (Για ποιο λόγο?) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 40  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Μπορούμε να παρουσιάσουμε τις προτιμήσεις με καμπύλες αδιαφορίας Μια καμπύλη αδιαφορίας είναι ο γεωμετρικός τόπος όλων των συνδυασμών αγαθών για τα οποία ο καταναλωτής αποκομίζει το ίδιο επίπεδο ικανοποίησης Μπορούμε να θεωρήσουμε μια καμπύλη αδιαφορίας ως μια καμπύλη "ίσης χρησιμότητας" ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 41  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό 10 C Ο καταναλωτής είναι αδιάφορος μεταξύ κάθε σημείου 5 B πάνω στην 𝐼1 2 όπως, π.χ., τα σημεία A I1 A, B και C 0 1 4 9 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 42  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό C Η υπόθεση της μονοτονικότητας συνεπάγεται ότι η B καμπύλη αδιαφορίας έχει αρνητική κλίση A I1 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 43  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό Αν η ποσότητα ενός C αγαθού μειωθεί, η ποσότητα του άλλου πρέπει να αυξηθεί B ώστε ο καταναλωτής A I1 να μείνει το ίδιο 0 πίτσα ικανοποιημένος ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 44  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Προκειμένου να περιγραφούν οι προτιμήσεις του καταναλωτή για όλους τους δυνατούς συνδυασμούς αγαθών, μπορούμε να σχεδιάσουμε και άλλες καμπύλες αδιαφορίας, το σύνολο των οποίων συνθέτει τον χάρτη καμπυλών αδιαφορίας Στο επόμενο σχήμα απεικονίζονται τρεις καμπύλες αδιαφορίας που διαμορφώνουν τον χάρτη αδιαφορίας του καταναλωτή (θεωρητικά, ο πλήρης χάρτης συνίσταται από άπειρο αριθμό καμπυλών αδιαφορίας) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 45  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό C υψηλότερες καμπύλες αδιαφορίας I3 είναι προτιμότερες από B D χαμηλότερες καμπύλες I2 αδιαφορίας A I1 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 46  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό C Ο συνδυασμός D είναι προτιμότερoς από I3 τον συνδυασμό Α γιατί B D περιέχει περισσότερο I2 και από τα δυο αγαθά A I1 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 47  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό C Γιατί ο συνδυασμός D είναι προτιμότερoς I3 B D από τον συνδυασμό C? I2 (ή από τον B?) A I1 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 48  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό 𝑫≻𝜜 C (μονοτονικότητα) 𝜜~𝑪 I3 B D (ίδια καμπύλη αδιαφορίας) I2 𝑫≻𝑪 A I1 (μεταβατικότητα) 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 49  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Οι καμπύλες αδιαφορίας δεν μπορούν να τέμνονται! αναψυκτικό C Έστω ότι τέμνονται! A Θα δείξουμε ότι αυτό B είναι άτοπο 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 50  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Οι καμπύλες αδιαφορίας δεν μπορούν να τέμνονται! αναψυκτικό 𝜜 ~ 𝜝, 𝑪 ~ 𝜝 C (από καμπύλες A αδιαφορίας) B άρα 𝜜~𝑪 0 πίτσα (μεταβατικότητα) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 51  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Οι καμπύλες αδιαφορίας δεν μπορούν να τέμνονται! αναψυκτικό Όμως θα πρέπει C 𝜜≺𝑪 A λόγω B μονοτονικότητας! ΑΤΟΠΟ! 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 52  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Η (αρνητική) κλίση μιας καμπύλης αδιαφορίας σε οποιοδήποτε σημείο της ονομάζεται οριακός λόγος υποκατάστασης (MRS) Ο MRS δείχνει την ποσότητα του ενός αγαθού που είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί (να θυσιάσει) ο καταναλωτής για να αποκτήσει επιπλέον ποσότητα από το άλλο αγαθό, ώστε να παραμείνει στο ίδιο επίπεδο ικανοποίησης ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 53  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ 𝜟𝑸𝟐 𝑴𝑹𝑺 = 𝜟𝑸𝟏 Εφόσον ο οριακός λόγος υποκατάστασης είναι η αριθμητική έκφραση της αρνητικής κλίσης μιας καμπύλης αδιαφορίας, θα είναι φυσικά αρνητικός αριθμός ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 54  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ Οι καμπύλες αδιαφορίας είναι κυρτές προς την αρχή των αξόνων Οι άνθρωποι είναι περισσότερο πρόθυμοι να ανταλλάξουν αγαθά που έχουν σε αφθονία και λιγότερο πρόθυμοι να ανταλλάξουν αγαθά τα οποία έχουν σε μικρότερη ποσότητα Η κυρτότητα των καμπυλών αδιαφορίας συνεπάγεται φθίνοντα MRS! ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 55  ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ - ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ αναψυκτικό A 14 8−14 MRS= = −6 3−2 8 B 3−4 MRS= = −1 8−7 C 4 3 D 0 2 3 7 8 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 56 ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 57  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Πόσο θέλω να καταναλώσω? Πόσο μπορώ να καταναλώσω? Ο καταναλωτής θέλει να Ποιες είναι οι οικονομικές ικανοποιήσει τις ανάγκες του δυνατότητες του καταναλωτή? Προτιμήσεις - Χρησιμότητα Εισοδηματικός περιορισμός Βέλτιστη επιλογή Πως αποφασίζει τι θα επιλέξει? → Μεγιστοποίηση χρησιμότητας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 58  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Ο καταναλωτής επιθυμεί να μεγιστοποιήσει την χρησιμότητα του, δηλαδή, επιθυμεί να έχει το συνδυασμό αγαθών που βρίσκεται στην υψηλότερη δυνατή καμπύλη αδιαφορίας Τι σημαίνει «υψηλότερη δυνατή»? Αυτή που του επιτρέπει ο εισοδηματικός περιορισμός (δηλαδή, το εισόδημα και οι τιμές των αγαθών) ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 59  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ αναψυκτικό Θέλει το 𝜜 αλλά δεν μπορεί λόγω εισοδηματικού Βέλτιστο περιορισμού B A Μπορεί το 𝜝 αλλά δεν θέλει I3 διότι δεν βρίσκεται I2 στην υψηλότερη I1 δυνατή καμπύλη αδιαφορίας 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 60  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ αναψυκτικό Η υψηλότερη δυνατή καμπύλη αδιαφορίας Βέλτιστο είναι η 𝐼2 B A Το βέλτιστο επιτυγχάνεται στο σημείο όπου η I3 υψηλότερη καμπύλη I2 αδιαφορίας εφάπτεται I1 του εισοδηματικού περιορισμού 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 61  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ αναψυκτικό Στο βέλτιστο, ο οριακός Βέλτιστο λόγος υποκατάστασης B A ισούται με τον λόγο των τιμών I3 𝑷𝟏 I2 𝑴𝑹𝑺 = − I1 𝑷𝟐 0 πίτσα ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 62  ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ Εξάγοντας την Καμπύλη Ζήτησης Η καμπύλη ζήτησης ενός καταναλωτή μπορεί να θεωρηθεί ως μια σύνοψη των βέλτιστων αποφάσεων που προκύπτουν από τον εισοδηματικό του περιορισμό και των καμπυλών αδιαφορίας του Μπορούμε να εξάγουμε την καμπύλη ζήτησης από το διάγραμμα με τις καμπύλες αδιαφορίας και τον εισοδηματικό περιορισμό ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 63  Η καμπύλη τιμής-κατανάλωσης είναι μια γραμμή που δείχνει τις βέλτιστες επιλογές του καταναλωτή για δύο αγαθά, καθώς μεταβάλλεται μόνο η τιμή του ενός αγαθού, εδώ π.χ., η τιμή της πίτσας P1 Από την καμπύλη τιμής-κατανάλωσης μπορούμε να σχεδιάσουμε την καμπύλη ζήτησης του αγαθού, εδώ, π.χ., την καμπύλη ζήτησης της πίτσας ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 64  ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 65  ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Η θεωρία επιλογής του καταναλωτή που εξετάστηκε έχει δεχτεί αρκετή κριτική Η βασική κριτική αφορά την υπόθεση του ορθολογικού καταναλωτή Υπάρχει έντονη αμφισβήτηση της ορθολογικής συμπεριφοράς του καταναλωτή, η οποία είναι μια από τις θεμελιώδεις υποθέσεις του υποδείγματος ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 66  ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Σε πολλές περιπτώσεις, η πραγματική συμπεριφορά του καταναλωτή είναι διαφορετική από αυτή που προβλέπει το υπόδειγμα του ορθολογικού καταναλωτή Αντί να είναι ορθολογικοί οι άνθρωποι, μπορεί: o Να ξεχνούν, να είναι παρορμητικοί, o Να είναι μπερδεμένοι, συναισθηματικοί, και κοντόφθαλμοι ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 67  ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Πράγματι, έρευνες έχουν δείξει ότι η ικανότητα μας να κρίνουμε και να αποφασίζουμε υπόκειται σε σταθερά και συστηματικά λάθη Το πεδίο της Συμπεριφορικής Οικονομικής είναι αφιερωμένο στην μελέτη του τρόπου με τον οποίο οι καταναλωτές κάνουν στην πραγματικότητα επιλογές o Χρησιμοποιεί πληροφορίες από την Ψυχολογία ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 68 ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Ι 69