BURUN VE PARANAZAL SİNÜSLER PDF

BURUN VE PARANAZAL SİNÜSLER SOLUNUM SİSTEMİ Solunum sisteminde burun, burun boşluğu, paranasal sinusler, yutağın (pharynx) burun boşluğu ile ilgili bölümü (nasopharynx), yine yutağın ağız boşluğu ile ilgili bölümü (oropharyn...

BURUN VE PARANAZAL SİNÜSLER SOLUNUM SİSTEMİ Solunum sisteminde burun, burun boşluğu, paranasal sinusler, yutağın (pharynx) burun boşluğu ile ilgili bölümü (nasopharynx), yine yutağın ağız boşluğu ile ilgili bölümü (oropharynx) ve gırtlak (larynx) üst solunum yolları, soluk borusu (trachea) bronşlar, bronkopulmoner ağaç ve akciğerlerin solunum yüzeyi alt solunum yolları olarak isimlendirilir. Solunum sistemini oluşturan organlardan bazıları sadece dış ortamdan havayı alır ve esas gaz alışverişinin gerçekleştirileceği organlara iletir. Bundan dolayı solunum sistemi solunum yolları ve solunum organı olmak üzere iki kısımda incelenir. SOLUNUM SİSTEMİ Solunum yollarının en önemli ortak özelliği devamlı açık kalmasıdır. Bu durumu sağlayabilmek için duvarlarının dışarıdan gelen etkilere karşı üye dayanıklı ve aynı zamanda esnek dokulardan yapılmış olması gereklidir. Bu nedenle solunum sistemini oluşturan organların yapısında kıkırdak dokusu yer alır. solunum yollarının bir kısmı solunum yolu görevine ilave olarak başka görevler de üstlenmişken bir kısmı yalnız solunum yolu olarak görev görür. Hem solunum hem de başka görevi olan solunum yolları yukarıdan aşağıya doğru sırası ile şunlardır; 1-Nasus (dış burun) 2-Cavum nasi (burun boşluğuı) 3-Cavum oris (ağız boşluğu) 4-Pharynx (yutak) 5-Larynx (gırtlak)  NASUS (Burun) Solunum yolu ve koku alma organı olarak görev yapan burun, kemik ve kıkırdaklardan yapılmış, kas ve deri ile örtülü bir organdır. Solunumla alınan havanın ısıtılmasını, nemlendirilmesini, içerisindeki bulunan yabancı maddelerin tutulmasını ve hava içerisinde bulunan koku moleküllerinin algılanmasını sağlar. Yüzün ortasında tabanı aşağıda ve tepesi yukarıda olan üç yüzlü bir piramide benzeyen burnun büyüklüğü ve şekli çok değişiklik gösterir. Laz burnu globalleşme kurbanı: Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Necmettin Kutlu, Karadenizlilerin, burunlarında 'globalleşme sürecine katılım amaçlı değişiklik istemleriyle' yoğun şekilde karşılaştıklarını bildirdi. Prof. Dr. Kutlu, burnun, Karadeniz insanının yüz tipinin ve karakterinin önemli bir özelliği olduğuna işaret etti. Burnun sırtına dorsum nasi, ucuna apex nasi ve yukarıda alın ile birleşen kısmına radix nasi denir. Burnun tabanında bulunan ve burun boşluğu ile atmosfer arasında bağlantı kuran deliklerine nares denir. Bu delikleri dıştan çevreleyen burun kanatlarına alae nasi adı verilir. radix nasi dorsum nasi ala nasi apex nasi nares Burnun yan yüzleri ile yüz arasında yukarıdan aşağıya doğru sulcus nasopalpebralis, sulcus nasomalaris ve sulcus nasolabialis bulunur. sulcus nasopalpebralis sulcus nasomalaris sulcus nasolabialis Burnun yapısı: Burnun iskeletini kemikler ve kıkırdaklar oluşturur. Burnun kemik iskeleti; yukarıda os nasale, yanlarda maxilla’nın processus frontalis’leri, aşağıda maxilla’nın processus palatinus’ları ve spina nasalis anterior oluşturur. Bu kemikler önde (iskelette) apertura priformis adı verilen açıklığı kuşatırlar. D armutd ene osfrotd nosalepf.EE os nasale sphero dal max llon processus frontalis wy s gnage 1 w max lla spina nasalis Tus sorusu Apertura p r form s anterior  sınırlayan temelde neler Burnun kıkırdak iskeleti;Bunlar apertura priformis etrafına tutunmuş başlıca üç kıkırdaktan oluşur. Bu kıkırdaklardan catilago septi nasi tek, cartilago alaris major ise çifttir. temastan korunma sağlamak Fzk cn catilago septi seven nasi kıkırdak yapıda cartilago alaris major Solunum tamamında yolunun kıkırdak vers sneak sağlandı çn Bunlardan başka cartilagines nasales accessories adı verilen ve sayı ve şekilleri şahsa göre değişen küçük kıkırdaklar bulunur. Burun iskeletinin ön kısmını oluşturan bu kıkırdaklar nefes alırken burun duvarının içe doğru çökmesini engeller ve burun deliklerinin açık kalmasını sağlar. Ayrıca elastik olması nedeniyle de dıştan gelen darbelerden pek etkilenmez. cartilagines nasales accessories Cartilago septi nasi; İki laminadan oluşan T şeklinde bir kıkırdaktır. Dikey laminası septum nasi (burun bölmesi)’nin yapısına katılarak burun bölmesinin kıkırdak bölümünü (pars cartilaginea septi nasi) olışturur. Bu kıkırdağın vomer ile lamina perpendicularis osis ethmoidalis arasına giren arka kısımdaki çıkıntısına proc. posterior denilir. Cartilago septi nasi’nin dikey laminası Proc. posterior vomer om naperp.us ethno dal s  e Cartilago septi nasi’nin processus lateralis adı verilen yan laminaları burun sırtını oluşturur ve yukarıda os nasale’ye, arkada ise maxila’nın processus frontalis’ine tutunur. Cartilago septi nasi’nin processus lateralis’i Cartilago alaris major; Çift olan bu kıkırdak burnun ön ve alt kısımlarının iskeletini yaparlar. Burun deliklerini içten sınırlayan bölümüne crus mediale, dıştan sınırlayan bölümüne ise crus laterale denir. Her iki tarafın crus mediale’si burun bölmesinin ön- alt kısmındaki hareketli bölümü oluşturur. Crus laterale’ler ise burun kanatlarının iskeletini oluşturur ve arka tarafta maxilla’nın processus frontalis’ine tutunur. crus crus mediale laterale Cartilagines nasales accessories; Burun kanatlarının ön kenarında cartilago septi nasi’nin processus lateralis’i ile cartilago alaris major’un crus lateralis’i arasında kalan küçük kıkırdaklardır. Sayı ve büyüklükleri varyasyon gösterir. Cartilagines nasales accessories Burun kanatlarının hareketlerini m. nasalis sağlar. Burun kemiklerini örten deri incedir ve periosteum’a gevşek bağ dokusu ile tutunmuş olup hareketli, kıkırdak bölümleri örten deri kalındır ve pericondrium’a sıkıca yapışık olup hareketsizdir. m. nasalis Arterleri: Septum nasi ve alae nasi’yi a. facialis’den gelen dallar, burun sırtını ve yan taraflarını ise a. ophtalmica ve a. maxillaris’den gelen dallar besler. AB a. facialis Venleri: V. ophthalmica ve v. facialis’e dökülür. O v. facialis Sinirleri: Burun kasları n. facialis, burun derisini ise n. ophtalmicus ve n. maxillaris’den gelen dallar innerve eder. n. ophtalmicus n. maxillaris aln vstgozkpgnopthdm.us n. altgoz kapağındak masallar facialis alt çene mand bular duyusunu alır den z  sub d be all orta Genelde arka yüzün retrofa lenfels bayan lednod yal sisteminin girişinde CAVUM NASİ (burun boşluğu): Solunum bulunan burun boşluğu septum nasi adı verilen bir bölme ile iki bölüme ayrılmıştır. Septum nasi genellikle tam sagittal planda bulunmaz ve bu nedenle burun boşluklarının biri diğerinden daha geniş yada dar olabilir. septum nasi Burun boşluğunun uzunluğu 6cm, genişliği ise yukarıda 0.5cm iken aşağıda 1.5cm kadardır. Burun boşluğu önde nares adı verilen deliklerle dış ortamla, arkada ise choanae adı verilen geçitler ile de pharynx ile bağlantı kurar. Can tas nas le nasopharynx arası bağlantı bermnasopharynx pharynx choanae Tzara loyageophynn Fff lm ş Burun deliklerinin sagittal çapı yaklaşık 1.5cm, transvers çapı ise 1cm’dir. Choanae’ların vertical çapı 2.5cm, transvers çapı ise 1.5cm’dir. Burun boşluğunun üst, alt, dış ve iç olmak üzere 4 duvarı vardır.  Üst duvar: Arkadan öne doğru sırasıyla sfenoid kemiğin gövdesi, ethmoid kemiğin lamina cribrosa’sı, frontal kemik, nasal kemik ve burun kıkırdakları tarafından oluşturulur. frontal kemik ethmoid kemik nasal labrynth us from kemik etmo dal ethno dat s feodal burun cad lga boşluğunun üst duvar set nas sfenoid kemik ethna d r lam na abrosası burun Alt duvar: Alt duvar sert damak tarafından oluşturulur. Bu duvarın arka 1/4’ünü palatin kemiğin lamina horizontalis’i ön 3/4’ünü maxilla’nın processus palatinus’u oluşturur. palatin kemik maxilla İç duvar: Bu duvar burun bölmesi (septum nasi) tarafından oluşturulur. Arkadan öne doğru üç kısımda incelenir. En arkada bulunan kısım kemik parça olup pars ossea olarak adlandırılır. Pars ossea’yı ethmoid kemiğin lamina perpendicularis’i ile vomer oluşturur. ethmoid kemik vome r Ortada bulunan kısım kıkırdaktan meydana gelmiştir ve pars cartilaginea olarak isimlendirilir. Pars cartilaginea’yı cartilago septi nasi ve cartilago alares majoris’in crus mediale’si olusturur oluşturur. cartilago septi nasi Kemik ve kıkırdak kısımları örten mukozaya pars membranecea denir. Septum nasinin en önde bulunan alt kısmı sadece deriden meydana gelmiş olup pars mobilis septi nasi denir. pars membranecea pars mobilis septi nasi Dış duvar: En geniş ve en karmaşık duvardır. Bu duvarın kemik kısmını sphenoid kemiğin processus pterygoideus’unun lamina medialis’i, palatin kemiğin lamina perpendicularis’i, ethmoid kemiğin uzantıları (concha nasalis media ve concha nasalis superior), maxilla’nın processus frontalis’i, lacrimal kemik ve concha nasalis inferior yapar. Ayrıca bu duvarın yapısına cartilago septi nasi’nin processus lateralis’i ve cartilago alaris major’un crus laterale’si de katılır. ethmoid kemik lacrimal kemik palatin maxilla kemik max lla Palkoprocesses pterygo des sphenoid Cavum nasinin dış duvarında bulunan concha’lar: Bu duvarda üç adet concha bulunur. Bunlar yukarıdan aşağıya doğru sırasıyla concha nasalis superior, concha nasalis media ve concha nasalis inferior’dur. concha nasalis superior concha nasalis media concha nasalis inferior  Concha nasalis superior: En küçük konka olup orta konkanın arka yarısının üst kısmında bulunur. Bu konkanın alt ve dış yan kısmında bulunan geçite meatus nasi superior adı verilir. meatus nasi superior Concha Rosales nfer or Meatus nasi superior’a cellulae ethmoidales posteriores açılır. Bu konka ile corpus ossis sphenoidale arasında kalan çıkmaza recessus sphenoethmoidalis adı verilir ve buraya sinus sphenoidalis açılır. Ayrıca bazan bu konkanın üst kısmında Fetüse chonca nasalis suprema adı verilen dördüncü bir konka bulunabilir. recessus sphenoethmoidalis sinus sphenoidalis Concha nasalis media: Orta büyüklüktedir. Ön ucunun önünde bulunan kabarık bölgeye agger nasi, agger nasi ile concha nasalis media’nın ucu arasındaki çukurluğa atrium meatus medii adı verilir. agger nasi atrium meatus medii Bu konkanın arka ucu choanae’ye kadar uzanır. Konka ile burun boşluğunun dış duvarı arasında kalan geçite meatus nasi medius adı verilir ve buraya sinus frontalis, sinus maxillaris, cellulae ethmoidales anteriores ve medii açılır. sinus frontalis sinus maxillaris cellulae ethmoidales meatus nasi Bu konka kaldırıldığında ilk göze çarpan yapı bulla ethmoidalis adı verilen ve cellula ethmoidales medii’lerin oluşturduğu küçük bir kabartıdır. Bulla ethmoidalis’in hemen aşağısında processus uncinatus’un oluşturduğu bir çıkıntı bulunur. Bu çıkıntı ile bulla ethmoidalis arasında oluşan yarımay şeklindeki yarığa hiatus semilunaris, burada bulunan cep şeklindeki yapıya infundibulum ethmoidale ve bununda dip kısmındaki deliğe hiatus maxillaris adı verilir. bulla ethmoidalis go.IE  Fnda E TL açılan öğrenla Meatus nas med us a yapıları Concha nasalis inferior: En büyük olanıdır. Önde vestibulum nasi’nin arka sınırından başlar, arkada choanae’nin 1 cm kadar ön tarafında sonlanır. Konka ile burun boşluğunun dış duvarı arasında kalan geçite meatus nasi inferior adı verilir. Burada ductus nasolacrimalis’in açıldığı bir delik (apertum ductus nasolacrimalis) bulunur ve bu deliğin medial kenarındaki mukoza plikasına plica ductus nasolacrimalis (Hasner kapağı) denir. apertum ductus nasolacrimalis ya acıler meatus nasi inferior Burun boşluğunun ön kısmı deri ile örtülü iken arka kısmı mukoza ile örtülüdür. Burun kanatlarının üzerini örten deri burun deliklerinden içeri girerek limen nasi’ye kadar uzanır. Dış tarafa doğru hafif genişleme gösteren bu giriş bölümüne vestibulum nasi denir. Burada bulunan kıllara vibrissea adı verilir. Limen nasi’yi cartilago septi nasi’nin processus lateralis’i oluşturur. Tus sorusu limen nasi dümen nas y oluşturan yapı cart lage sept nas 'n n proc later vestibulum nasi alt kere vibrissea Limen nasi’den sonra gelen burun boşluğunu mukoza örter. Bu mukoza pharynx mukozası ve burun boşluğuna açılan tüm yapıların mukozası ile devam eder. Burun bölmesi ve konkaları örten mukoza kalındır. Konkaları örten kısmı ayrıca damardan zengindir. Mukoza ile örtülü olan kısmın conhca nasalis superior ve bunun karşısındaki burun bölmesi bölümüne regio olfactoria, geri kalan bölümüne ise regio respiratoria adı verilir. Regio olfactoria’daki mukoza sinir dokusundan zengin olması nedeniyle sarımtırak renktedir. regio olfactoria regio respiratoria Regio respiratoria’yı örten hücrelerin serbest yüzlerinde cilia denilen tüycükler bulunur ve bunların hareketleri ile buradaki sıvı farinkse doğru yönlendirilir. Burun boşluğunu döşeyen epitel hücrelerinin altında bulunan lamina propria içerisinde bol miktarda bez bulunur. Bu bezlerin salgıları burun mukozasını her zaman ıslak tutar. Ayrıca lamina propria’da zengin bir ven ağı bulunur. cilia Arterleri: Burun boşluğunun tavanını a. ophtalmica’nın dalları; konkaları, meatusları ve burun bölmesini ise a. maxillaris’den gelen dallar besler. a. ethmoidalis ant. at post. (a. ophtalmica) a. sphenopalatina (a. maxillaris) A. maxillaris’in dalı olan a. sphenopalatina, a. facialis’ten gelen a. labialis superior’un dalı ile septum nasi’de ağızlaşır. Burası burun kanamasına en sık rastlanan yerdir. Burun kanamaları (epistaxis) genellikle septum nasi’nin 1/3 ön tarafında gerçekleşir. Burada bol miktarda kılcal damar vardır ve buraya (Kisselbach alanı) denir. a. ethmoidalis ant. a. sphenopalatina a. labialis superior Venleri: Bir kısmı v. sphenopalatina’ya, bir kısmı da v. facialis’e açılır. Ayrıca ethmoidal arterlere eşlik eden venler v. ophtalmica’ya, bir kısım venler ise lamina cribrosa’dan geçerek beynin frontal lobunun altındaki venlere açılır. v. facialis Lenf drenajı: Burun boşluğunun ön bölümünün lenf damarları, burun derisindeki lenf damarları ile birleşir ve nodi lymphatici submandibularis’e açılır. Arka 2/3’ünden ve paranazal sinuslerden gelen lenf damarları kısmen nodi lymphatici retropharyngeales’e, kısmen de derin boyun lenf nodüllerinin üst bölümüne açılır. nodi lymphatici submandibularis Sinirleri: Burun mukozasından gelen duyuyu n. nasociliaris (n. ophtalmicus’un dalı) n. alveolaris anterior (n. maxillaris’in dalı), n. canalis pterygoidei, n. pterygopalatinus, n. nasopalatinus ve n. palatinus alır. mat ller n. nasociliaris pottery n. alveolaris anterior n. canalis pterigoidei  - n. nasociliaris (n ophtalmicus’un dalı) burun bölmesi ile dış duvarın ön tarafın duyusunu, -n. alveolaris anterior concha/meatus nasi inferior’un duyusunu, -n canalis pterigoidei ve n. pterygopalatinus burun bölmesi ve concha nasalis superior’un arka üst kısmının duyusunu, -n. nasopalatinus burun bölmesinin orta kısmının duyusunu, -n. palatinus concha nasalis media/inferior’un duyusunu alır. N. olfactorius ise koku duyusunu alır. Bu sinir regio olfactoria’da dağılır. Buradan doğan ince lifler birleşerek lif demetlerini (fila olfactoria) oluşturur. Bu demetler foramina cribrosa’dan geçerek kafa boşluğuna geçer ve bulbus olfactorius’a girer ve burada nöron değiştirir. tractus olfactorius bulbus olfactorius fila olfactoria n. olfactorius Burnun öne doğru çıkıntı yapması, vomer ve ethmoid’in lamina perpendicularis’inin ince kemikler olması nedeni ile burun kırıkları ile sık karşılaşılır. Burun bölmesinde sağa veya sola deviasyonlar sıklıkla görülür. Bu durum konjenital olabildiği gibi doğum travması sonucu ve çoğunlukla da postnatal travmaya bağlı olarak gelişebilir.  Burun içini döşeyen mukozanın her türlü iltihabına rinit denir. Eğer bu iltihaba alerjik faktörler neden olmuşsa buna alerjik rinit denir. Alerjik rinitli hastaların muayenesinde burun akıntısı direk olarak görülebilir. Ayrıca burun içinde soluk renk, saydam salgı artışı, ödem (şiş) görülür. Burun içinin görüntüsü bazen hastanın şikayetlerinin dinlemeden bile teşhis koydurucudur. Ağız içinden bakıldığında geniz akıntısı ve farenjit görülebilir Üst solunum yolları enfeksiyonlarına bağlı burun akıntıları çok görülür. Gerek enfeksiyona bağlı gerekse allerji durumlarında burun mukozası şişer. Burun mukozasının altında zengin arter ve ven pleksusuları bulunur.  (TUS 2003) Choanae, aşağıdakilerden hangisinde verilen iki yapıyı birbirine bağlar? a) Cavum nasi - pars oralis pharyngealis b) Cavitas oris - pars nasalis pharyngealis c) Cavitas nasi - pars nasalis pharyngealis o d) Vestibulum laryngis - pars laryngeopharyngea e) Pars oropharyngea - pars nasopharyngea  (TUS 2004) Aşağıdakilerden hangisi septum nasi yapısına katılmaz? a) Vomer b) Lamina perpendicularis ossis ethmoidei c) Cartilago septi nasi d) Cartilago alaris major crus mediale e) Cellulae ethomidales  (TUS 2005) Septum nasi osseum’un arka ve alt kısmını oluşturan yapı aşağıdakilerden hangisidir? A) Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis B) Lamina horizontalis ossis palatini C) Processus palatinus ossis maxillae D) Vomer E) Concha nasalis inferior SINUS PARANASALES: Burun boşluğunun yapısına katılan kemiklerin içinde değişik şekil ve büyüklükte dört çift boşluk vardır. Bu boşluklar embriyonal dönemde burun mukozasının kemikler içerisine gömülmesiyle oluşur. Bu nedenle sinusların iç yüzünü döşeyen mukoza burun boşluğu mukozası ile devamlıdır. Normalde hava ile dolu olan bu boşluklar, birer kanal aracılığı ile burun boşluğunun dış duvarına açılırlar. Dört çift olan paranasal sinusların şekil ve hacimleri sahıslar arasında farklılık göstermekle birlikte tüm paranasal sinusların toplam hacmi 80 cm3 kadardır. sinus sphenoidalis sinus maxillaris cellulae ethmoidales sinus frontalis Sinüslerin muhtemel biyolojik fonksiyonları Başın ön kısmının ağırlığını azaltmak Sesin rezonansını artırmak Doğrudan yüze olan esintilere karşı tampon oluşturmak Nasal kavite içinde hızlı bir şekilde değişen ısıdan bazı hassas yapıları (göz, diş kökü gibi) izole etmek yada korumak Solunum havasının nem ve ısısını ayarlamak Sinus frontalis: Yeni doğanda bulunmaz. 7-8 yaşlarından itibaren frontal kemiğin lamina externa ve internası arasında bulunan diploenin kaybolmasıyla ortaya çıkmaya başlar ve puberteden sonra gelişimini tamamlar. 20 yaş 12 yaş 8 yaş 4 yaş 1 yaş Arcus superciliaris’in derininde bulunur. Her iki tarafın boşluğu birbirinden bir bölme (septum intersinuale frontale) ile ayrılmıştır. Bu bölme sağa ve sola deviasyon gösterebilir. Bu nedenle iki tarafın boşluğu genellikle farklı büyüklüktedir. Yaklaşık yüksekliği 3cm, eni ve boyu da 2.5cm olup toplam hacmi 5 ile 30 cm3 arasında değişir. Ductus nasofrontalis aracılığı ile meatus nasi medius’un ön bölümüne açılır. sinus frontalis Arterleri: A. supraorbitalis ve a. ethmoidalis anterior. Venleri: V. supraorbitalis ve v. ophtalmica superior. Lenf drenajı: Nodi lymphatici submandibularis’e drene olur. Siniri: N. supraorbitalis n. supraorbitalis a. supraorbitalis Cellulae ethmoidales: Birçok ince duvarlı küçük boşluktan oluşur. Büyük bölümü os ethmoidale’nin labyrinthus ethmoidalis’inde bulunur. Bu boşlukların bir kısmının yapısına os frontale, maxilla, os lacrimale, os sphenoidale ve os palatinum katılır. Yaklaşık 3 büyük 18 de küçük boşluktan oluşur ve burun boşluğunun üst kısmı ile orbita arasında yer alır. Toplam hacmi 6 cm3 kadardır ve cellulae ethmoidales yukarıda lamina cribrosa aracılığı ile fossa crani anterior ile komşudur. Aralarındaki sınırı kesin olarak göstermek mümkün olmamakla birlikte cellulae ethmoidales anteriores (11 adet), cellulae ethmoidales mediae (3 adet) ve cellulae ethmoidales posteriores (1-7 adet) olmak üzere üç gruba ayrılır. Ön ve orta grup meatus nasi medius’a, arka grup ise meatus nasi superior’a açılırlar. Yeni doğanda pek gelişmemiştir, 7-8 yaşında ve puberteden sonra hızlı olarak gelişir. Çok ince bir duvar aracılığıyla orbita ile komşuluk yapar. cellulae ethmoidales anteriores cellulae ethmoidales mediae cellulae ethmoidales posteriores Arterleri: A. sphenopalatina, a. ethmoidalis anterior ve posterior. Venleri: V. sphenopalatina, v. ethmoidalis anterior ve posterior. a. ethmoidalis anterior a. ethmoidalis posterior  n. ethmoidalis anterior n. ethmoidalis posterior Lenf drenajı: Ön ve orta sinusların lenfi nodi lymphatici submandibularis’e, arka grup sinusların lenfi nodi lymphatici retropharyngealis’e drene olur. Sinirleri: N. ethmoidalis anterior ve posterior ile ggl. pterygopalatinum’dan gelen dallar tarafından innerve edilir. Sinus sphenoidalis: Os sphenoidale’nin gövdesinde bulunan bir çift boşluktur. sinus sphenoidalis Aralarında genellikle tam orta hatta bulunmayan ve bir tarafa doğru deviasyon gösteren septum intersinuale sphenoidale bulunur. Bu boşluğun yaklaşık yüksekliği ve uzunluğu 2.2cm, eni ise 2cm’dir. septum intersinuale sphenoidale Her bir sinus sphenoidalis ön duvarının üst kısmında bulunan apertura sinus sphenoidalis’ler aracılığı ile resessus sphenoethmoidalis’e açılır. apertura sinus sphenoidalis Yeni doğanda fazla gelişmemiş olup puberteden sonra gelişir. Sinus spenoidalis ince duvarları vasıtasıyla yukarıda n. opticus ve hipofiz bezi ile yanlarda sinus cavernosus, a. carotis interna ve bazı kafa çiftleri ile komşuluk yapar. n. opticus sinus cavernosus hipofiz bezi a. carotis interna Arterleri: A. ethmoidalis posterior. Venleri: V. ethmoidalis posterior. Lenf drenajı: Nodi lymphatici retropharyngealis’e drene olur. Sinirleri: N. ethmoidalis posterior ile ggl. pterygopalatinum’dan gelen dallar. Sinus maxillaris (Cavum Higmore): Paranazal sinusların en büyüğü olup maxilla’nın gövdesinde bulunur. İnce bir kemik T lamelden yapılmış olan üst duvarını orbitanın tabanı oluşturur. Kısmen dar olan alt duvarını maxilla’nın processus alveolaris’i yapar ve burada 1. ve 2. molar dişlerin kökleri birer kemik çıkıntı oluşturur. Yüksekliği 3.75cm, uzunluğu 2.5cm, genişliği 3cm olup ortalama hacmi yetişkinlerde 10 ile 20 cm3 arasında değişir. dah vardır Doğumda s nuslar sanadan oluşur D ğer sinus maxillaris Sinus maxillaris ostium sinus maxillaris aracılığı ile meatus nasi medius’ta hiatus semilunaris’e açılır. ostium sinus maxillaris Bu sinus fötal hayatın 4. ayında maxilla’nın medial yüzünde sığ bir çukurluk şeklinde ortaya çıkar, yeni doğanda bir bezelye büyüklüğünde olup kalıcı dişler çıktıktan sonra son şeklini alır. 1. yaş 4. yaş 8. yaş 12. yaş 20. yaş 60. yaş Arterleri: A. facialis, a. infraorbitalis ve a. palatina major. Venleri: V. facialis, v. infraorbitalis ve v. palatina major. n. infraorbitalis a. facialis v. facialis Lenf drenajı: Nodi lymphatici submandibularis’e drene olur. nodi lymphatici submandibularis Sinirleri: N. infraorbitalis, n. alveolaris superior anterior/medii/posterior. n. alveolaris superior SİNÜSLERE AİT CT GÖRÜNTÜSÜ Burun ve sinüsler; bakteri ve virüslerin sık sık yerleşip iltihap yaptığı bölgelerdir. Bu bölgelerde her zaman iltihaba yol açacak bakteri ve virüs bulunur ancak normal çalışan bir sinüste iltihap her zaman olmaz. Eğer sinüsün normal çalışmasına engel olacak bir durum varsa kolaylıkla sinüs iltihabı (sinüzit) gelişir. Bakteri ve virüs dışında nadiren de olsa mantarlar da iltihap yaparlar.. Sinüzit en çok nezle, grip gibi üst solunum yolu infeksiyonları sonrası gelişir. Bu tür infeksiyonlarda sinüslerin burun içine açılan delikleri ödem nedeniyle kapanır ve sinüs salgıları burun içine boşalamaz. Ayrıca sinüslerin havalanması da bozulur. Bu durumda sinüs içerisinde kolayca iltihap gelişir. Bunun dışında sinüs ağızlarını tıkayan alerji, burunda kemik eğriliği, et büyümesi, yabancı cisim, geniz eti gibi durumlar da sinüzit gelişmesini kolaylaştırır. Sinüzit genel olarak akut ve kronik (müzmin) olarak ikiye ayrılır. Akut sinüzit yeni oluşan sinüzit anlamına gelir. Uygun tedavi edildiğinde tamamen iyileşir. Ancak kronik sinüzit sinüslerde sürekli bir iltihap anlamına gelir ve tedavisi de zordur. Birçok kez ameliyat gerektirir. Sinüzit tedavisinde amaç bakterilerin yok edilmesi ve sinüslerin buruna açılan deliklerinin açılmasını sağlamaktır.Bu delikler açılmazsa sinüs iltihapları yok edilemez. Bakterilerin yok edilmesi antibiyotiklerle olur. En çok sinüzite sebep olan bakteriler hesaba katılarak antibiyotik seçilir Bunun dışında sinüs deliklerinin açılması için dekonjestan amaçlı kullanılan tablet ya da spreyler ile sağlanabilir. Ameliyatta en önemli amaç, sinüz ağızlarının açılmasını sağlamak ve sinüslerin içini temizlemektir. Genellikle sadece burun içinden girmek yeterlidir. Bazen maksiller sinüse girmek için dudak altından çalışmak gerekebilir. Sinüzitler lokal ve yaygın baş ağrılarına neden olurlar. Frontal sinüs ağrıları kaşların iç ucundan, ethmoid sinüsü ise gözlerin iç köşelerinden bastırarak palpe edilebilir. Eğer sinüzit varsa bu palpasyonda ağrı hissedilir. Sinüslerin içi hava ile dolu olduğu için X-ışınlarını kolaylıkla geçirir. Ancak hastalıklı sinüsler çeşitli derecelerde radio-opasite gösterir. Sinüslerin burun boşluğuna drenajları tıkanır ise, bu sinüslerin enfeksiyonları yakın oluşumlara geçebilir ve istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir.  (TUS 2003) Aşağıdakilerden hangisi hiatus semilunaris’e açılır? a) Cellulae ethmoidales posteriores b) Sinus maxillaris O c) Sinus frontalis d) Sinus sphenoidalis e) Ductus nasolacrimalis  (TUS 2004) Aşağıdakilerden hangisi meatus nasi inferior’a açılır? a) Sinus maxillaris b) Sinus frontalis c) Ductus nasolacrimalis d) Sinus sphenoidalis e) Cellulae ethmoidalis anterior