Жұлынның құрылысы мен қызметі
35 Questions
0 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Жұлынның ақ заты қандай жіпшелерге бөлінеді?

  • Сұр, торлы, жұмсақ
  • Алдыңғы, бүйір, артқы (correct)
  • Жіңішке, нәзік, ірі
  • Тік, көлденең, ұзына бойлы

    • Жұлын екі түрлі қызмет атқарады: рефлекстік және өткізбеушілік.

    False (B)

    Жұлынның қатты қабығы қалай аталады?

    dura mater spinalis

    Жұлынның __________ қабықшасы жұлынды тікелей қоршайды.

    <p>жұмсақ</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның қабықшаларын олардың сипаттамасымен сәйкестендіріңіз:

    <p>Dura mater spinalis = Сыртқы, қатты қабық Arachnoidea spinalis = Жұқа, қан тамырсыз Pia mater spinalis = Ішкі, жұмсақ, қан тамырына бай Spatium epidulare = Қатты қабық пен сүйек қабығы арасындағы кеңістік</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның торлы құрылымы қай жерде орналасады?

    <p>Артқы мүйіздерде (B)</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның ақ заты сұр заттың айналасында орналасады.

    <p>True (A)</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның рефлекстік қызметі не үшін қолданылады?

    <p>Тітіркендіргішке рефлекторлы түрде жауап беру.</p> Signup and view all the answers

    Артқы жіпше __________ және __________ будаға бөлінеді.

    <p>нәзік, жіңішке</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның қабықшалары арасындағы кеңістіктердің бірі қандай аталады?

    <p>Spatium subarachnoideum (B)</p> Signup and view all the answers

    Жүйке жүйесінің қандай қызметі бар?

    <p>Ағзадағы мүшелердің қызметтерін реттеу (B)</p> Signup and view all the answers

    Рефлекторлық доға тек қозғалғыш нейрондардан тұрады.

    <p>False (B)</p> Signup and view all the answers

    Нейрондардың үш түрін атаңыз.

    <p>сезімтал нейрондар, аралық нейрондар, қозғалтқыш нейрондар</p> Signup and view all the answers

    Жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі - ________.

    <p>нейрон</p> Signup and view all the answers

    Нейрон түрлерін құрылымдарға сәйкестендіріңіз:

    <p>Сезімтал нейрон = Афферентті нейрон Қозғалтқыш нейрон = Эфферентті нейрон Аралық нейрон = Ассоциативті нейрон</p> Signup and view all the answers

    Рефлексті анықтаңыз.

    <p>Орталық жүйке жүйесінің қатысуымен өткізілетін жауап реакциясы (A)</p> Signup and view all the answers

    Ақ зат жүйке талшықтарынан тұрады.

    <p>True (A)</p> Signup and view all the answers

    Рефлекторлық доғаның бес бөлімін атаңыз.

    <p>рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон, орындаушы мүше</p> Signup and view all the answers

    Орталық жүйке жүйесіне _____ мен жұлын жатады.

    <p>бас миы</p> Signup and view all the answers

    Жай рефлекторлық доғаның қандай компоненттері бар?

    <p>Сезімтал және қозғалғыш нейрондар (A)</p> Signup and view all the answers

    Жүйке жүйесі қандай екі негізгі топқа бөлінеді?

    <p>Соматикалық және вегетативті (A)</p> Signup and view all the answers

    Орталық жүйке жүйесі тек бас миынан тұрады.

    <p>False (B)</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның орташа ұзындығы қанша сантиметр?

    <p>43 см</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның құрамында __________ сегмент бар.

    <p>31</p> Signup and view all the answers

    Жұлын сегменттерін олардың реттік санына сәйкестендіріңіз:

    <p>C I = Мойын сегменті Th I = Кеуде сегменті L I = Бел сегменті S I = Сегізкөз сегменті</p> Signup and view all the answers

    Жүйке жүйесінің ұзындығы __________.

    <p>Омыртқа жотасынан қысқа (D)</p> Signup and view all the answers

    Вегетативті жүйке жүйесі тек ішкі мүшелерді жүйкелендіреді.

    <p>True (A)</p> Signup and view all the answers

    Жұлын сұр затының пішіні қандай әріпке немесе формасына ұқсайды?

    <p>Н әрпіне</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның алдыңғы мүйізі __________ нейрондарын құрайды.

    <p>қозғалғыш</p> Signup and view all the answers

    Жұлын сегменттерінің латын әріптерімен белгіленуі болашағы:

    <p>C, T, L, S, Co (B)</p> Signup and view all the answers

    Сұр зат жұлынның сыртқы қабатында орналасады.

    <p>False (B)</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның ішкі құрылысы қандай заттардан тұрады?

    <p>ақ және сұр зат</p> Signup and view all the answers

    Жұлынның __________ қозғалғыш нейрондардың ядросын құрайды.

    <p>алдыңғы мүйізі</p> Signup and view all the answers

    Жұлын сегменттерінің саны қанша?

    <p>31</p> Signup and view all the answers

    Жұлын сегменттері денеге жүйкелендіретін аймақтарға қалай бөлінеді?

    <p>Функционалдық түрде (A)</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Жұлынның құрылысы мен қызметі

    • Жұлын адам денесіндегі барлық мүшелер мен жүйелер қызметін реттейтін және сыртқы ортамен байланыстыратын маңызды жүйке жүйесінің бөлігі.
    • Клиникалық пәндерде жұлынның патологиялық өзгерістерін зерттеу, емдеу және аурудың асқынуын болдырмау маңызды.
    • Жүйке жүйесінің әрекеті рефлекторлық қасиетке ие.
    • Рефлекс — орталық жүйке жүйесінің қатысуымен ағзаның кез келген тітіркендіргішке жауап реакциясы.
    • Рефлекторлық доға — жүйке импульсінің рецептордан эффекторға дейін жүру жолы.
    • Рефлекторлық доға жай және күрделі болып бөлінеді.
    • Жай рефлекторлық доға сезімтал және қозғалтқыш нейрондардан тұрады.
    • Күрделі рефлекторлық доғада сезімтал және қозғалтқыш нейрондар арасында аралық нейрон бар.
    • Жай рефлекторлық доға 5 бөлімнен тұрады: рецептор, сезімтал нейрон, орталық, қозғалтқыш нейрон, орындаушы мүше.
    • Нейрон — жүйке жүйесінің құрылымдық-қызметтік бірлігі.
    • Нейрондар тізбектеле немесе рефлекторлық доға түзе орналасады, қозуды рецепторлардан орталық арқылы орындаушы мүшеге дейін өткізеді.
    • Қозудың бір нейроннан екінші нейронға өтуі синапстар арқылы орындалады.

    Нейрондардың түрлері

    • Нейрондар үш түрге бөлінеді:
      • Сезімтал (рецепторлы), афферентті;
      • Аралық (қосалқы), ассоциативті;
      • Қозғалтқыш (эфферентті).
    • Бірінші нейрон — жалған униполярлы жүйке жасушасы, жұлын түйінінде орналасады.
    • Жұлын түйініндегі жасушаның перифериялық өсіндісі сыртқы және ішкі орта тітіркендіргіштерін қабылдайтын рецепторларда аяқталады.

    Жүйке жүйесінің бөлімдері

    • Жүйке жүйесі орталық және шеткі жүйке жүйесіне бөлінеді.
    • Орталық жүйке жүйесі — бас миы мен жұлыннан тұрады; ақ және сұр заттардан тұрады.
    • Шеткі жүйке жүйесі – түбіршіктер, жұлын және бассүйек жүйкелері, олардың тармақтары, торабтары мен түйіндері.
    • Жүйке жүйесі соматикалық және вегетативті болып бөлінеді.
    • Соматикалық жүйке жүйесі дене мүшелерін, қаңқа бұлшықеттерін, теріні және кейбір көлденең жолақты бұлшықетті мүшелерді жүйкелендіреді.
    • Вегетативті жүйке жүйесі — ішкі мүшелерді, бездерді, теріні, қан тамырларының тегіс бұлшықеттерін жүйкелендіреді; ол симпатикалық және парасимпатикалық болып бөлінеді.

    Жұлынның сипаттамасы

    • Жұлын пішіні цилиндр тәрізді, қысыңқы, омыртқа бағанасының орталық өзегінде орналасады.
    • Ересек адамда жұлынның ұзындығы орташа 43 см, салмағы 34-38 г.
    • Жұлын бойында мойын және бел-сегізкөз буылтықтары болады.
    • Мойын буылтығынан қолды, бел-сегізкөз буылтығынан аяқты жүйкелендіретін жүйкелер шығады.
    • Жұлынның сыртқы бетінде бес жүлге және бір саңылау бар.
    • Жұлын сегменттерге бөлінеді (8 мойын, 12 кеуде, 5 бел, 5 сегізкөз, 1 құйымшақ).
    • Сегменттер жұлында орналасуына байланысты латын әріптері және рим цифрлары арқылы белгіленеді.

    Жұлынның ішкі құрылысы

    • Жұлын ақ және сұр заттан тұрады.
    • Жұлынның сұр заты орталықта орналасып, жан-жағынан ақ затпен қоршалады.
    • Сұр зат жұлынның оң және сол жақтарында вертикальды орналасқан екі бағана түзеді, ортасынан орталық өзек өтеді.
    • Жұлынның сұр затының пішіні “Н” әрпіне немесе көбелекке ұқсайды.
    • Сұр заттың алдыңғы және артқы бөліктері, кейбір бөлімдерде бүйір мүйіздері болады.
    • Мүйіздерде қозғалтқыш нейрондар бар.
    • Аралық аймақта вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық бөлігінің орталығы бар. Ақ және сұр заттардың жиынтығы — торлы құрылым, formatio reticularis, орналасқан.
    • Артқы мүйізде — гиалинді жасушалар мен майда нейрондардан тұратын қоймалжың зат, substantia gelatinosa, болады

    Жұлынның ақ заты

    • Жұлынның ақ заты сұр затының айналасында орналасып, үш бойлық жіпшеге — алдыңғы, бүйір және артқы жіпшеге бөлінеді.
    • Артқы жіпше мойын және жоғарғы кеуде бөлімдерінде екі будаға бөлінеді (нәзік және жіңішке).

    Жұлынның функциялары

    • Рефлекстік — тітіркендіргішке рефлекторлы түрде жауап беру.
    • Өткізгіштік — қозуды миға және мидан дене мүшелеріне өткізу.

    Жұлынның қабықтары

    • Жұлын сыртынан үш қабықпен қапталған.
      • Жұлынның қатты қабығы (dura mater spinalis).
      • Жұлынның торлы қабықшасы (arachnoidea spinalis).
      • Жұлынның жұмсақ қабықшасы (pia mater spinalis).
    • Қабықтар арасындағы кеңістікте жұлын ми сұйықтығы болады.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Description

    Бұл тест жұлынның құрылысы мен оның организмдегі қызметі туралы білімді тексереді. Жұлынның рефлекторлық доғалары, нейрондар және олардың қызметтері туралы ақпаратты қамтиды.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser