Жобалап Оқыту: Мақсаттары мен Міндеттері

Жобалап Оқытудың Мақсаттары мен Міндеттері

• Жобалап оқытудың басты мақсаты - оқушылардың пәндік білімді меңгеруін, практикалық және шығармашылық қабілеттерін дамыту, өмірлік мәселелерді шешу дағдыларын қалыптастыру.
• Бұл әдіс теорияны практикада қолдануға мүмкіндік беріп, өз бетінше зерттеуге, жаңашыл ойлауға және шығармашылық жұмысқа ынталандырады.
• Жобалап оқытуда оқушылар нақты мәселелерді шешу барысында өз білімдерін қолдануды үйренеді, жаңа ақпаратты игеру жолдарын зерттейді, жоспар құрып, мақсатқа жету жолдарын өздері анықтайды.
• Бұл әдіс оқушылардың дәстүрлі ойлау шеңберінен шығып, өз идеяларын жаңа қырынан көрсетуіне мүмкіндік береді.
• Топтық жобалар арқылы оқушылардың өзара қарым-қатынас орнату, тыңдау және өз ойларын жеткізе білу қабілеттері дамиды.
• Жобаларда оқушылар ақпарат іздеуді, талдауды және оны дұрыс қолдануды үйренеді.

Жобалап Оқытудың Тарихы

• Жобалау (проектирование) сөзі "proicere" деген латын сөзінен шыққан.
• Жобалау технологиясы ХІХ ғасырдың 2-ші жартысында АҚШ ауылшаруашылығы мектептерінде пайда болған.
• Джон Дьюи – жобалау технологиясының негізін қалаушы психолог, педагог, философ.
• Дьюи балалардың білім алуын нақты тәжірибелермен байланыстыру қажеттігін ұсынды. Ол мектептегі оқыту баланың өмірінде кездесетін нақты жағдайларды ескеруі керек деп есептеді.
• Дьюи оқушылардың сыныпта оқып үйренгендерін шынайы өмірде қалай қолданатынын қарастырды және оқуды тәжірибе арқылы дамыту қажет деп есептеді.
• Ол оқытуда дайын ақпарат беруден гөрі, білімді белсенді түрде игеруге, өз бетімен шешім қабылдауға баулу маңызды деп санады.
• Уильям Херд Килпатрик (1871--1965) Дьюидің ілімін жалғастырушы профессор болды.
• Килпатрик "жобалау әдісі" терминін енгізіп, оны оқыту әдісі ретінде қарастырды.
• Килпатрик жобалап оқытуды "мақсатты әрекет" деп сипаттап, оқушылардың нақты мәселені шешу үшін бірігіп жұмыс істеуін ұсынды.
• ХХ ғасырдың басында жобалап оқыту АҚШ пен Еуропада танымалдылыққа ие болды.
• 1950 жылдарда ғылыми-техникалық прогресс кезеңінде білім беру бағдарламалары академиялық пәндерге көбірек назар аударды, ал жобалау әдісі екінші орынға шегінді.
• 1970--1980 жылдарда білім беру саласында қайтадан гуманистік бағыт басым болып, оқушылардың шығармашылық және әлеуметтік дағдыларын дамыту қажеттілігі артты.
• Осы кезеңде жобалап оқыту әдісі қайта жаңғырып, көптеген елдерде мектептер мен колледждерде қолданыла бастады.
• Ақпараттық технологиялардың дамуы және оқу әдістерінің жаңа түрлерін енгізу ықпал етті.
• Ғалымдар бұл әдіске қайта оралудың басты себебін «мәселені оның дамуында қарастыруға мүмкіндік беретіндігімен» байланыстырады.
• В.Килпатрик оқу әрекеттері оқытушының қатысуынсыз орындалуы тиіс деп есептеді.
• Д.Дьюи оқушының әрекеті мұғаліммен бірлескен әрекет болуын талап етті: өйткені оқушының әрекетті аяғына дейін орындауына толық білімі жетпеуі мүмкін.
• Жобалау әдісі Еуропада ХХ ғасырдың басында басталғанымен, Қазақстанда білім беру салалары кредиттік жүйеге енгелі қазақ тілі әдістемесінде соңғы жылдары ғана қолданыла бастады.
• Жобалап оқыту технологиясы ТМД елдерінің оқыту жүйесінде де кең өріс алып жатқаны белгілі.
• В.П.Беспалько, В.В.Давыдов, В.К.Дьяченко, Л.В.Занков, П.Я.Гальперин, Н.В.Кузьмина т.б.ғалымдар жобалап оқыту технологиясының теориялық негіздерін қалады.
• Е.Н.Ильина, С.Н.Лысенкова, В.Ф.Шаталов т.с.с.әдіскерлер практикалық тәжірибелерінде жобалап оқыту технологиясын қолданды.
• Қазақ тілін оқыту процесінде жобалап оқыту сияқты жаңа технологияларды қолдану туралы Ф.Оразбаева, М.Жанпейісова, Қ.Қадашева, Р.Шаханова, З.Бейсембаева, К.Жақсылықова, Н.Құрманова, Н.Оразахынова, Ж.Сүлейменова, Ә.Әлметова, А.Жапбаров, А.Қыдыршаев, Ж.Дәулетбекова сияқты ғалымдардың зерттеулері жүргізілді.
• Ш.Д.Абдиева, А.А.Сатбекова сияқты ғалымдар жобалау әдісінің қазақ тілін оқытудағы рөлін атап өтті.
• Қазіргі таңда жобалап оқыту әдісі бүкіл әлемде кеңінен қолданылады.
• Бұл әдіс білім беруде инновация ретінде қарастырылады және көптеген мектептер мен университеттерде негізгі оқыту әдісі ретінде енгізілуде.