Zdrowie i rozwój fizyczny - przypadek Josha

Rozdział 5. Zdrowie i rozwój fizyczny

• Josh, 12-letni chłopiec, ma konstytucjonalne opóźnienie wzrostu, rosnąc w normalnym tempie w dzieciństwie, ale jego wzrost nie przekracza 5 centyla.
• Josh jest zawsze najmniejszy w klasie.
• Josh albo klasowy klaun albo dręczyciel, z problemami ze skupieniem
• Lubi sport, ale trener nie pozwala mu grać w piłkę nożną, żeby uniknąć kontuzji.
• Starsi chłopcy podnoszą go i noszą na rękach wyzywając go od "Mikrus" i "Kurdupel".
• Josh traci zainteresowanie czymkolwiek i spędza wiele czasu samotnie w swoim pokoju.
• Ostatnio powiedział: "Mam już dość słuchania, jak wysoki będę za 10 lat. Teraz jestem jak krewetka i w tym cały problem".
• Przypadek Josha pokazuje złożoność i znaczenie wzrostu i rozwoju.

5.1. Cegiełki wzrostu i rozwoju

• 5-letnia Maria rzuca piłkę z mamą, biega z psem, gra w klasy, je, ubiera się samodzielnie.
• Zmiany w mózgu Marii poprawiają jej pamięć i myślenie, a jej umiejętności językowe są niesamowite.
• Możliwości fizyczne 5-latków są jeszcze ograniczone, a siła i koordynacja będą coraz większe.
• Wzrastanie i rozwój człowieka zależą od czynników genetycznych i środowiskowych.
• Statystyczna kobieta w USA mierzy 164 cm, a mężczyzna 178 cm.
• Sandy Allen była najwyższą kobietą w USA (ponad 230 cm), a kobiety z syndromem Turnera mierzą średnio 142 cm.
• Geny dominują u wysokich rodziców, badania nad odziedziczalnością potwierdzają silny wpływ genów na wzrost.
• Określone środowisko może wpłynąć ekspresję genów, odżywianie wpływa na "potencjał wzrostowy".
• Dzieci z celiakią (chorobą pokarmową) nie przyswajają składników z jedzenia wpływając na niedożywienie.
• Leczenie w postaci diety bezglutenowej przywraca przyswajanie składników odżywczych prowadzi do nadrobienia zaległości we wzroście.

System endokrynny

• System hormonalny, to grupa gruczołów wydzielających hormony bezpośrednio do krwi
• Przysadka mózgowa, czyli gruczoł nadrzędny, znajduje się u podstawy mózgu i jest kontrolowana przez podwzgórze.
• Przysadka reguluje wydzielanie hormonów z innymi gruczołami endokrynnymi i produkuje hormon wzrostu, który zarządza produkcją hormonów regulujących proces wzrastania.
• Dzieci z niewystarczającym poziomem hormonu wzrostu, nieleczone, dorosłe osiągają wysokość 130 cm. Terapię należy rozpocząć na czas przed okresem dojrzewania.
• Dzieci urodzone małe w stosunku do ich wieku ciążowego, są niskie jako dorośli.
• Dorośli używający hormon wzrostu dla osiągnięć narażeni są na problemy zdrowotne.
• Gruczoł tarczycy też odgrywa rolę w rozwoju fizycznym i nerwowym.
• Niedobór hormonów tarczycy w niemowlęctwie prowadzi do opóźnienia umysłowego i spowalniania wzrostu/
• U płodu płci męskiej jądra nie będą wydzielać testosteronu, wtedy nie rozwiną się męskie organy płciowe..
• Jądra produkują testosteron, stymulujący produkcję hormonu wzrostu, a androgeny odpowiadają za rozwój męskich organów.
• Dojrzewające dziewczęta wytwarzają estrogen i progesteron, znacząco przyśpieszające dojrzewanie a estrogen stymuluje produkcję hormonu wzrostu powodując skok pokwitaniowy.
• Estrogen jest odpowiedzialny za rozwój piersi, owłosienia łonowego, żeńskich organów i kontroluje cykl i reprodukcję.
• Nadnercza wydzielają androgeny, przyczyniając się do dojrzewania kości i mięśni.
• W dorosłości system endokrynny wydziela hormony regulujące procesy, hormony tarczycy pomagają metabolizować substancje, nadnercza biorą udział w radzeniu sobie ze stresem i utrzymaniem równowagi.
• W konsekwencji, następuje obniżenie hormonów płciowych i menopauza.

System nerwowy

• Żadne osiągnięcia fizyczne i umysłowe nie byłoby możliwe bez funkcjonowania systemu nerwowego
• Układ nerwowy składa się z mózgowia i rdzenia kręgowego (centralny) i tkanki nerwowej (obwodowy).
• Neuron jest podstawową jednostką.
• Rozgałęzione dendryty odbierają wiadomości od innych neuronów.
• Długi akson neuronu przenosi sygnał elektryczny do innych neuronów/komórek mięśniowych.
• Aksony neuronów tworzą połączenia przesyłając informację do innych neuronów za pośrednictwem szczelin - synapsami.
• Poprzez uwalnianie neuroprzekaźników przechowywanych na zakończeniach aksonów, neuron pobudza/hamuje działanie innego.
• Aksony komórek nerwowych pokrywają się otoczką mielinową.
• Proces mielinizacji przyspiesza tempo transmisji impulsów neuronalnych w okresie prenatalnym i trwa jeszcze przez wiele lat po urodzeniu.
• Mielinizacja szlaków umożliwia skupienie uwagi i koncentracji uzasadniając jak małe dzieci i adolescenci skupiają uwagą na krótszy czas.
• Zmiany w mózgu tłumaczą zachowania ryzykowne i trwająca mielinizacja umożliwia integrację myśli i emocje.

Blok Rozszerzający 5.1

• Adolescenci wykazują słaby osąd i podejmują używanie alkoholu, narkotyków, aktywność seksualną oraz jazda samochodem.
• Szacowanie konsekwencji działań związanych z podejmowaniem ryzyka jest powiązane aktywnością mózgu i zaangażowaniem w ryzykowne działania
• Istnieją obszary mózgu, które wzrastają podczas antycypowania zarówno negatywnych, jak i pozytywnych konsekwencji podczas podejmowania ryzyka
• Adolescenci potrzebują więcej stymulacji, żeby osiągnąć poziom satysfakcji niż inni przez mniejszą stymulację, co prowadzi do zachowań ryzykownych.
• Obszary mózgu zaangażowane w hamowanie zachowań nie są w pełni rozwinięte przed 25. rokiem życia
• Neuroprzekaźniki wpływają na aktywności mózgu w okresie dorastania np:dopamina, wzrasta w okresie adolescencji w korze przedczołowej i systemie limbicznym
• Działania wynikają z nie zakończonego rozwoju kory przedczołowej, gdzie wydawania sądów i podejmowania decyzji są zniekształcone.

Rozwój mózgu

• Pomimo, że mózg jest proporcjonalnie największą częścią ciała w momencie narodzin to waga mózgu jest równa 25% wagi mózgu dorosłego człowieka a przed drugimi urodzinami wyniesie 75%
• Doświadczenia jednostki kluczowe w rozwoju mózgu, obwody muszą opierać się na doświadczeniu, żeby zaspokajać potrzeby jednostki.
• Mózg wykazuje plastyczność wczesnego formowania się, gdzie reaguje na doświadczenia jednostki i może rozwijać się na różne sposoby.
• Rozwijający się mózg jest podatny na uszkodzenia, deprywację sensorycznej, sensorycznej czy zubożeniu doświadczeń motorycznych.
• Neurony odzyskują sprawność po urazie, a Szczury wzrastają w bogatym środowisku rozwijają większe, lepiej funkcjonujące mózgi.
• Sensytywny okres szczególnej wrażliwości dla rozwoju mózgu czyli czas najbardziej intensywnych zmian przypada na późny okres prenatalny oraz wczesne niemowlęctwo.

Lateralizacja

• Jedną z cech rozwoju mózgu jest lateralizacja - specjalizacja półkul
• Półkule nie rozwijają się tak samo, następuje podział.
• Lewa półkula kontroluje prawą stronę ciała i przetwarza sekwencyjnie procesy analityczne i językowe
• Prawa półkula kontroluje lewą zwykle lewą stronę ciała i przetwarza informacji z otoczenia (emocje/relacje)
• Półkule "komunikują się" i współpracują ze sobą łącząc dwie połowki
• Język znajduje się w lewej części mózgu to prawa steruje melodią, natężeniem oraz intensywnością dźwięków i afektywnym wymiarze mowy.
• Uszkodzenie półkuli sprawia, że druga "przejmie" funkcję, większość dzieci odzyskuje funkcje językowe
• Przejawy lateralizacji widoczne od urodzenia (odruch). Geny mają znaczenie przy ręczności. Prawa ręka (9na10). W rodzinach geny przekazywane są dziecku.
• Generalnie mózg okazuje się być ustrukturyzowany
• Rozwój mózgu nigdy nie jest zakończony , dzięki neurogenezie tworzy nowe neurony.
• Osoby badane nauczono czegoś, uczęszczały one na 3 miesięczny kurs gdzie hipokamp powiększył się (ćwiczenia)
• Reasumując, mózg jest plastyczny w trakcie rozwoju a neurogeneza występuje w wieku doroslym
• Przez utratę umysłowej / fizycznej aktywności występuje zwyrodnienie tkanki mózgowej.

Prawa rozwoju

• Znamy już wpływ nerwów i układu hormonalnego, przejdźmy w stronę rozwojową organizmu.
• Pierwsze: rozwój kierunku cefalokaudalnym (głowa w stronę ogon)
• Drugie: Proksymodystalne (rozwój mięśni od środka do zewnątrz. Tułów najpierw a ramiona później)
• Trzecie: prawo ontogenetyczne. Ukazywanie się rozkładowi na globalne i zróżnicowane. Działania -> integracja.

Zdrowei kondycja fizyczna

Środowisko oddziałuje na gen, dlatego zdrowie zależy od cech genetycznych, wyborach i wpływów środowiska

• Zdrowie to proces -> ulega zmianom w sposób ciągły.
• Determinacje : genetyczne oraz środowiskowe -> jako interakcja.
• Aspekt wielopłaszczyznowy -> nie tylko brak chorób.
• Zmiany w zakresie strat oraz zysków.
• Istnieją okoliczności społeczne/historyczne i SE w kontekście.

5.2 Niemowlę

• Szybki wzrost , rozwój mòzgu,lokomocja i odruchy.

Szybki wzrost

• Noworodki maja 50 cm i waza 3.2/3.5 kg
• Rozmiary sa zalezne od srodowiska prentalnego
• W pierwszych miesiacach dziecko rosnie ok 30 g na dzien i 2.5 cm na miesiac
• Do drugiego roku zycia dziecko osiaga polowe wzrostu i 30 funtów
• Sa skoki wzrostu i dlugosci
• Sa narazone na otylosc.
• Kosci i miesnie rozwijaja sie szybko.
• Sa gietkie i trudno je zlamac -> maly i gietkie na tyle zeby niemowle moglo zachowac stajanie lub pozyjce w siadaniu
• Tkanki kostnieja dzieki mineralom i wapnia.

Mozliwosci

• Posiadaja wszystkie komórki mięśniowe ich siła z wiekiem wzrasta.
• Dziela sie na odruchy,dzialajace zmysly,mozliwosc uczenia , wzorce aktywnosci
• Odruch = nieuwuczonej odpowiedzi na bodziec
• Odruch adaptacyjne(oddacanie) i prymitywne( odruch babińskiego)
• Prymitywne zanikaja w pierwszych miesiacach.
• Utrzymywanie ich swiadczy o nieprawidlowosci.
• Obecnos odruchow dowodzi gotowosci dziecka.
• Prymitywne zanikaja dzieki prawidlowemu ukladzie nerwowym.

Postawy behawioralne

• Wskaznik integracji biologicznej -> rytm dnia codziennego

• Od krotkich cykli zmienia sie w dluzszy sen nocny i dzienne czuwanie.

• Niemowleta budza sie co 1/4 h

• Wiecej snu -> mniej drazliwe.

• Dzieli sie na sen aktywny (polowa snu noworodków) , niemowleta co maja wiecej niz 6 miesiecy maja mniej fazy rem .

• Zalezy to od mozgu i plastikowasci jego

• Niemowleta reguluja pobudzenie sensoryczne (redukcja nadmiertelnej stymulacji,usypiaja).

• Blok rozszerzajacy sa zdania ,ze uczen zamiast zrobic 45 zajec jest w stanie zaledwie 3/5min

• Sen wplya na czujnosc i reguluje go.

• Wiekszosc godzin snu potrzeba niemowletam

• Nastolatek co sni mniej jest drazliwe.

Rozwoj Motoryky

• Zachowania motoryczne sa lepiej zorganizowane -> motoryczne zachowania sa lepiej zorganizowane
• Pomimo tego niemowleta nie sa az tak jak do konca wyposazone -> taniec itp.
• Ok 2 lat niemowlek -> potrafi chodzić i wspinac sie , obslugowac sie soba .
• Tabela 5.3 kamienie milowe , nalezy je traktwoac z duza ostraznoscia.
• Rozwój -> CEFALOKAUDALNY + PROKSOMODISTALNY .
• Gdzie neurony zblizaja sie do mózgu.
• Niemowleta trzymaja i unosza glwoe a pózniej kontroluja tułów i nogami.
• Umiejetnos obrotu czy przywodzenia ramienia.
• Mówią one o kolejnych umiejętnościach motorycznych.
• Rozwoj idze od zgieciecia -> gora na dól i od wewnatrz na zewnatrz.
• Malo wykwalifikowane > lepiej .
• Zdolnosc do lokomocyj jest bardzo wazna u niemowlat.
• Adolf -> przemieszcania się na wiele sposobow
• Sposob na nogach -> chodzenie.
• Wrecz nie zdarza sie -> niemowle bedzie sie ruszac sprawniej niz wczesniej zdobywcza umiejetnosci ;p

5.3 Starsze dziecko

Dalszy wzrost

• Powoli I miarowo - to odpowiednie określenia zmian zachodzących przez większość dzieciństwa.
• W okresie od 2 lat aż do dorastania dzieci zyskują każdego roku ok. 5-7.5 cm wzrostu i 2.5-2.7 kg wagi.
• Rozwój motoryki: W tym okresie zachodzi rozwój motoryki ciała I proporcje ciała dziecka. Kości dziecka nadal rosną.

Rozwój motoryki

• Dzieci w wieku niemowlęcej są w stanie kontrolować swe ruchy.
• Dzieci ćwiczą w ruchu rękami, nogami I doskonalą swobodę ruchowa.
• Dzieci zaczynają chodzić. Nim skończą 3 lata, chodzą prosto. Przed skończeniem 4 roku życia rozwijają swą motoryke, Potrafią naśladować ruchy. Trenują swoje umiejętności.
• Uczenie się wzajemne w łańcuchowym działaniu, zależy od codziennej praktyki Dzieci rozwijają się od 25 % do 35% więcej.
• Poprawiają znajomość poprzez uczenie się, jest zdumiewająca.
• Między 3 a 5 rokiem życia wzrasta koordynacja oko ręka oraz kontrola małych mięśni, umożliwiają dokonanie bardziej skomplikowanych ruchów dłoni.

Zdrowie I kondycja fizyczne

• Na zdrowie wpływa wiele członków rodziny, ich wykształcenie. Dzieci wychowują się wzajemnie.

• Dzieci wykształcają się najlepiej, jeżeli jest właściwe żywienie, dużo spacerów, brak używek.

• Często chodzą do McD Donald.

• Dzieci chodzą do marketów za 1$ I kupują puste kalorie.

• Rodzice powinny od życia wykarmić zdrowo posiłkiem. Chociaż bardzo trudno to wykonać dla rodziców. Ale dla dziecko jedyne co jest to zaufam I idzie

• Dzieci w biedniejszych grupach nie dostają tyle aktywności fizycznej I żyją w stresie

• Szkoła wpływa na nawyki I zdrowie. Uczą się jeść zdrowo I dużo spacerować, to podwyższa ich świadomość,

• Zdrowiu w życiu sprzyja odpowiednie jedze, bardzo dobra aktywność fizyczna, powinny dzienni poświęcić na ćwiczenia 65 minut.

5.4 Adolescent

• Adolescent wyjątkowo bardziej skupiają się na swojej fizyczności I nie ma się czemu dziwić I zachowaniu się ich.
• Ciemne I zmywane I zachodzą bardzo drastyczne zmiany fizyczne.

Skok pokwitaniowy

• To zwięszenie hormonu wzrostu w orgaminize od adolescent.
• Chłopcy I dziewczęta rosną, rosną poszegolne częście ciała. Szcytovy moment I skoku przypawa.
• Miedzy 6 a 8 rokiem rozpoczynanie nadnercz zwiększyć produkcyjność adrenore .
• Po długo zanu pojawiaja się pierwsze fizyczne. Podlega przygotowanie
• Nad nerza zwiększaja miedzy 6-8 rokiem zyciem

Skalla tannera

• Na każdym etapie od 5 poziomu Od pokwitania - -> brak jest drugorzeznych

• Dla przcietnego rozpoczyna się 11 roku zwykle -> 1 i zbiega to 6 miesieczny ze skokiem pokwitannowym.

• Odkąd zyskuje rozrost tkanka tłuszczowa mniejszy wiecej ten proces. Seksualne sa hormony wywolowane , gdy podwzgórze stymuluje aktywność systemu endokrynnego .

• Powoduja hormony (genetyczneyi) wyzsze wskaznika dlugosci zcyiac

• Sytuacje rodzinna również na czas przeżywania dojrzewania u dziewcząt. Przykładowo, Bruce i jego rodzina zauważyli ,że dzisiaj dziewczynki przeżywają ciężki szok ciapala.

Rozdział 5 omawia zdrowie i rozwój fizyczny na przykładzie 12-letniego Josha z opóźnieniem wzrostu. Josh doświadcza trudności emocjonalnych i społecznych z powodu niskiego wzrostu. Rozdział analizuje wpływ tych problemów na jego rozwój.