Жасуша құрылымы мен функциялары

Study Notes

Жасуша – тірі организмдердің негізгі құрылымдық және функционалдық бірліктері

Жасушалар тірі организмдердің барлық тіршілік процестеріне жауапты.
Жасушалар өздігінен өсу, бөліну, зат алмасу, тітіркену реакциялары сияқты процестерді орындай алады.
Жасушалардың мөлшері мен пішіні түріне және олар атқаратын функциясына байланысты өзгереді.

Жасуша құрылысының негізгі компоненттері

Жасуша қабықшасы (плазмалық мембрана): Жасушаның ішкі ортасын сыртынан қоршап тұрады. Арнайы белоктардан, липидтерден және көмірсулардан тұрады. Ол селективті өткізгіштік қызметін атқарады, белгілі заттардың жасуша ішіне және сыртқа өтуін реттейді.
Цитоплазма: Жасуша қабықшасы ішінде орналасқан зат. Цитоскелеттен, органеллалардан және жасуша сұйықтығынан тұрады. Жасушаның ішіндегі сұйық орта.
Ядро (нуклеус): Жасушаның генетикалық материал (ДНҚ) сақтау және басқару орталығы. ДНҚ ядрода хромосомалар түрінде орналасады.

Органеллалар

Митохондрия: Жасушаның энергетикалық станциясы. Глюкозаны энергияға айналдыру (энергетикалық алмасу) процестерін жүзеге асырады, АТФ (аденозинтрифосфат) синтезі осы кезеңде жүреді, бұл жасуша үшін энергия көзі.
Рибосомалар: Ақуыздарды синтездеуге жауап беретін кішкентай ақуыз және РНҚ-дан тұратын органеллалар. Жасушадағы ақуыз биосинтезін жүзеге асыратын құрылымдар.
Эндоплазмалық тор (ЭТ): Жасуша ішілік транспорт жүйесі. Жоғары дамыған клеткаларда дамиды. Гранулярлы және гранулярсыз ЭТ болып бөлінеді.
Гольджи аппараты: Ақуыздарды тасымалдауды және өңдеуді, сонымен қатар белгілі заттарды шығаруды реттейді. Жасуша ішілік заттарды өңдеу, жинақтау және шығару функциясын атқарады.
Лизосомалар: Жасушалардың "тазартқыш бөліктері" болып табылады. Бөгде заттар мен бұзылған заттарды ыдыратады.
Вакуольдар: Жануарлар жасушаларында аз дамыған, өсімдік жасушаларында суды және басқа заттарды сақтайды.

Эукариоттық және прокариоттық жасушалар

Эукариоттық жасушалар: Комплексті құрылысқа ие, ядросы жабық мембранамен қоршалған. Мысалы, жануарлар, өсімдіктер және саңырауқұлақтар жасушалары.
Прокариоттық жасушалар: Қарапайым құрылысқа ие, ядросы жоқ. Мысалы, бактериялар мен археялар жасушалары.

Жасуша циклі

Жасушалар өсу, бөліну, қартаю және өлім өту процестерге жауапты үздіксіз цикл арқылы жүреді.
Жасуша өсуі мен бөлінуі генетикалық материалдың көшіру кезеңдерінен және жасуша қалпына келу бастамаларынан тұрады.

Жасушалардың маңызы

Жасушалар тірі организмдердің негізі, олардың мүшелерінің қызметтерін, тіршілік процестерін және қоғамдағы орнын қалыптастырады.
Жасушалардың қасиеттерін, функцияларын және құрылымын зерттеу биология, медицина және басқа да салаларда маңызды.

Description

Бұл тестте жасушалардың негізгі құрылымдық компоненттері мен олардың функцияларын тексеріңіз. Жасушалардың құрылымдары, плазмалық мембрана, цитоплазма және ядро сияқты маңызды элементтерін зерттеңіз. Сіздің білімдеріңізді тексеру үшін сұрақтар дайындадық.