Жалпы оқу материалдары

Ойды дәл, анық жеткізуге бағытталған.

Ғылыми стильде жиі қолданылатын арнайы терминдер.

Ғылыми мақала, оқулық, тезис, диссертация сияқты жұмыстар жазылады.

Өзекті мәселені талқылау, оны шешудің жолдарын іздестіру.

Ойталқы, ойкөкпар сияқты пікірталастар.

Мәтіннің қысқаша мазмұны, негізгі ойдың жинақталған желісі.

Ғылыми, көркем әдебиет, газет-журнал стилі, құжаттар стилі, ауызекі сөйлеу стилі сияқты.

Қарапайым сөздерді қолдану, эмоцияны білдіру, диалогке құрылуы.

Тілдесудегі маңызды талап.

Бейнелі тіл, эмоция, сезім көбірек қолданылады.

Екі бөліктен тұратын, бір-бірімен тырнақша арқылы байланысқан сөйлем.

Екі немесе одан да көп қарама-қарсы тұжырымдарды тізбектей келтіру арқылы пікір айтылатын ойталқы түрі.

Ғылыми материалдарда ғылыми терминдердің жиі қолданылуы.

Сызықша арқылы біріктірілген сөйлемдер.

Қос нүкте қойылатын құрмалас сөйлемнің бірінші бөлігі екінші бөліктің мазмұнын ашады.

Емлені дұрыс жазу қажеттілігін көрсету.

Сөйлемдегі ойды дәл, анық жеткізу.

Сөйлем ішіндегі ойды толықтыру, нақтылау үшін қойылатын тыныс белгі

Көп нүктенің қойылуы.

Пікірталас кезіндегі талқылаудың екі негізгі түрі: бір жағынан ұсынылған идеяны қолдау, екінші жағынан қарсылық білдіру.

Оқушыларға немесе тыңдаушыларға жаңа ақпаратты жеткізуге арналған сөйлеу формасы.

Көркем шығарманың мазмұнын, оның жақсы жақтарын және кемшіліктерін талдайды.

Мәтіндегі ойдың негізгі бағытын көрсетеді.

Заттың, құбылыстың айрықша сипатын, сапасын айқындайтын көркемдеу тәсілі.

Екі қарама-қарсы ұғымды қатар қойып, олардың айырмашылықтарын ашып көрсету.

Заттың немесе құбылыстың басқа заттың немесе құбылыстың қасиетімен салыстыру.

Дыбыс ұқсастығына негізделген көркемдеу тәсілі.

Ресми-іскерлік стильге жатпайтын жанр. Публицистикалық стиль - қоғамдық саяси өмірді, адамзат рухани, адамдық құндылықтарды көтеруді мақсат ететін жанр.

Ресми іс-қағаздар стилінің қызметі мен мазмұнына қарай топтастырылуы (мысалы, анықтамалар, бұйрықтар, ұсыныстар, т.б.)

Ресми іс-қағаздар стиліне тән сөйлем. Ерекшелігі - әдептілік пен рәсімділік, тұйықтық, қатаңдық болғандығы.

Белгілі бір фактіні немесе оқиғаны дәлелдейтін, растайтын, сипаттайтын ақпараттық-анықтамалық іс-қағаз түрі

Публицистикалық стильге тән синтаксистік ерекшелік. Мақал-мәтел, тұрақты тіркестердің қолданылуы - тілді түрлі эмоциямен байытады, оқырманды ынталандырады, ауызекі сөйлеу стильді көрсетеді

Ғылыми және қоғамдық мәні бар тақырыптар бойынша көпшілік арасында өтетін сөз жарысы. Пікірсайыс кезінде қатысушылар өз пікірлерін білдіреді, тақырып бойынша дәлелдемелер келтіреді.

Дискуссия сөзі - латын тілінен енген термин, «disputatio» деген сөзден шыққан. Дискуссия - қатысушылардың өз пікірлерін айтатын, талас-тартыс жасайтын, бәсекелесетін процесс.

Ресми іс-қағаздардың түрі. Жарғы - ұйымның немесе мекеменің құрылу және қызмет ету тәртібін белгілейтін құжат

Жағдайдың сипатын ашып көрсету мақсатында, әдеттегідей, шешендік толғаудың бастапқы кезеңінен кейін айтылатын сөз түрі.

Руаралық немесе еларалық қылмыстық және азаматтық істерді шешу барысында айтылатын сөз. Мәселені талқылаумен қатар, әділ шешім қабылдауға ықпал етуге бағытталған.

Қоғамдық-әлеуметтік жайға алаңдаушылық, саясатқа күмән, философиялық талдау сияқты кең ауқымды тақырыптарды қозғайтын шешендік сөз.

Елбасылар немесе басшылардың ерлігі мен қасиеттерін мадақтау мақсатында айтылатын сөз.

Жер немесе мал-мүлік сияқты материалдық игіліктерге байланысты туындаған дауларды шешуге арналған сөз.

Ресми хаттар мен құжаттар жинағы.

Сыртқы елден қоныс аударған адамдардың туған жеріне қайта оралуы.

Әртүрлі себептермен (жұмыс, оқу) басқа мемлекетке көшіп кету.

Көпшіліктің ойын білдіру, пікір алмасуға мүмкіндік беретін сөз түрі.

Қоғамдық өмір үшін маңызды тақырыптарды талқылаумен айналысатын арнайы журналистикалық еңбек.

Пікірталастың өнер деңгейіне көтерілген ерекше түрі, ол көбінесе қазақ халқының салт-дәстүрлерінде дамыған.

Арал теңізінің су деңгейінің төмендеуі, сонымен қатар су айдынының қусырылуы.

Шешендік сөз мазмұнды, мағыналы, ұтқыр шешімге, тапқыр қисынға және суырып салмалыққа құрылуы керек.

Сыни пікір - мәселенің барлық жақтарын зерттеп, қорытып, өз пікірін еркін білдіру мүмкіндігін беретін жеке тұлғаның қабілеті.

Жұрт алдында сөйлеуге дайындық психологиялық, сөзге дайындық және күнделікті дайындықтан тұрады.

«Тату болса, ағайын жақын, Ақылшы болса, апайың жақын» - Төле бидің адамдар арасындағы татулық пен ақылшының маңыздылығын айтқан нақыл сөзі.

Еркіндігіңе қамыт түссе, елдігіңнен не қайыр? - Сөздің берілу формасы бойынша бұл мәтел.

Миграция - адамдардың қандай да бір аумақ шекарасынан өтіп, ұзақ уақытқа немесе біржолата қоныс тебу процесі. Бұл сөйлем ғылыми стилде жазылған.

«Өзіңе-өзің кәміл бол, халқыңа әділ бол!» шешендік сөзінің авторы - Төле би.