Yağ Asitleri ve Metabolizması

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Yağ asitleri hangi bileşiklerin yapı taşıdır?

Karbonhidratlar

Basit ve kompleks lipitler (correct)

Vitaminler

Proteinler

Plazmada yağ asitlerinin hangi formda bulunduğu belirtilmiştir?

Fosfolipitler

Trigliseritler

Serbest yağ asitleri

Yağ asit esterleri (correct)

Yağ asitleri metabolizması hangi formlarda mevcut olabilir?

Sadece ester formda

Sadece kompleks lipit formda

Serbest veya yağ asit esterleri şeklinde (correct)

Sadece serbest formda

Yağ asitlerinin plazmadaki oranı nedir?

% 90 Signup and view all the answers

Yağ asitlerinin temel işlevi nedir?

Enerji depolamak Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi yağ asitlerinin bulunma formu değildir?

Glikoz Signup and view all the answers

Basit ve kompleks lipitlerin yapısındaki yağ asitleri, plazmada hangi formda ağırlıklı olarak bulunur?

Yağ asit esterleri Signup and view all the answers

Aşağıdaki seçeneklerden hangisi yanlıştır?

Yağ asitleri sadece serbest formda bulunur. Signup and view all the answers

İnce bağırsakta sindirim hangi evrede gerçekleşir?

Enzimatik sindirim Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi ince bağırsakta yapılan enzimatik sindirime dahil olan bir enzim değildir?

Triptofan Signup and view all the answers

TAG sindiriminin büyük bir kısmı nerede gerçekleşir?

İnce bağırsak Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi enzimatik sindirimde kullanılan enzimlerden biridir?

Kolesterol esteraz Signup and view all the answers

Enzimatik sindirimde hangi enzim yağların sindiriminden sorumludur?

Pankreatik lipaz Signup and view all the answers

Enzimatik sindirim sürecinde hangisi doğru değildir?

Sadece karbonhidratlar sindirilir. Signup and view all the answers

Enzimatik sindirim evresinde hangi maddeler sindirilmez?

Mineraller Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi sindirimde yer alan ürünlerden biridir?

TAG Signup and view all the answers

Dört seçeneğin hangisi midede sindirimde etkili bir enzim değildir?

Triptofan Signup and view all the answers

İnce bağırsakta sindirim sırasında hangi ürün meydana gelir?

DAG Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi sindirim enzimlerinden biridir?

Maltaz Signup and view all the answers

Midede sindirim sonucu hangi ürünlerin meydana gelmesi beklenir?

Amino asitler Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi ince bağırsakta gerçekleşen bir sindirim mekanizması değildir?

Fermentasyon Signup and view all the answers

Dört seçeneğin hangisi TAG ile ilişkili bir yapıdır?

Glicerol Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi bağırsakta sindirimi etkileyen bir faktör değildir?

Protein miktarı Signup and view all the answers

İnce bağırsakta sindirimin en yoğun gerçekleştiği yer neresidir?

Jéjunum Signup and view all the answers

Hangi madde midede sindirim sırasında en çok iyileşmeye yardımcı olur?

Enzimler Signup and view all the answers

Hangi gıda türü, hayvansal kaynaklı yağdan en zengin olanıdır?

Etler Signup and view all the answers

Hangi yağ, oda sıcaklığında sıvı formda olan bir katı yağdır?

Balık yağı Signup and view all the answers

Görünmez yağlar arasında hangisi yer almaz?

Sıvı yağlar Signup and view all the answers

Aşağıdaki yağ asitlerinden hangisi endüstriyel kaynaklı bir trans yağ asididir?

Elaidic acid Signup and view all the answers

Aşağıdakilerden hangisi çoklu doymamış yağ asitleri arasında yer almaz?

Stearik asit Signup and view all the answers

Aşağıdaki gıdalardan hangisi trans yağ asidi kaynağı olarak bilinir?

Süt ürünleri Signup and view all the answers

Doymamış yağ asitleri hangi sınıflara ayrılır?

Tekli ve çoklu doymamış Signup and view all the answers

Hangi kaynak, alpha-linolenik asidin başlıca kaynaklarından biridir?

Kanola tohumu Signup and view all the answers

Yağ asitlerinin emilim sürecinde hangi enzimler görev alır?

Lipaz Signup and view all the answers

Aşağıdaki yağlardan hangisi sıvı görünümde olan katı bir yağ olarak bilinir?

Hindistan cevizi yağı Signup and view all the answers

Diyetin önemli bir bileşeni olarak lipidlerin günlük miktarı ne kadardır?

100-150 g Signup and view all the answers

Batı tipi beslenme şeklinde lipidlerin diyetin enerjisindeki oranı nedir?

%35 ve üzerinde Signup and view all the answers

Akdeniz tipi diyetin enerjisinin yağdan gelen oranı nedir?

%36-39 Signup and view all the answers

İngilizce’de 'lipid' yerine hangi kelime daha yaygın olarak kullanılmaktadır?

Fats Signup and view all the answers

Türkçe’de 'lipid' veya 'fat' karşılığında hangi kelime yaygın olarak kullanılmaktadır?

Yağ Signup and view all the answers

Lipid kelimesinin bilimsel dilde kullanılan karşılığı hangisidir?

Lipid Signup and view all the answers

Diyetlerde lipidlerin enerji paylaşımı ne kadar önem taşımaktadır?

Önemli bir bileşen olarak yer alır. Signup and view all the answers

Lipidlerin diyetin enerjisindeki oranı Akdeniz diyetinde ne kadar olmaktadır?

%36-39 Signup and view all the answers

Batı tipi diyetin lipid alımı günlük kaç gramdır?

150 g Signup and view all the answers

Batı tipi diyetin enerji yapısında lipidlerin rolü nedir?

Yüksek enerji kaynağı Signup and view all the answers

Study Notes

Yağ Metabolizması

Lipidler, diyetin önemli bir bileşenidir.
Batı tipi beslenmede günde 100-150 gr lipid tüketilir (enerjinin %35'inden fazla).
Akdeniz tipi beslenmede yağdan alınan enerji oranı %36-39'dur.
AMDR (Acceptable Macronutrient Distribution Ranges) göz önünde bulundurulmalıdır.

Yağ Asitleri

Yağ asitleri, basit ve kompleks lipitlerin yapı taşlarıdır.
Serbest veya yağ asidi esterleri şeklinde bulunurlar (plazmada %90'ı yağ asit esterleridir).
C sayısına, çift bağ sayısına ve çift bağın pozisyonuna göre sınıflandırılırlar.

Lipid ve Yağ

Günlük hayatta "lipid" yerine genellikle "yağ" kelimesi kullanılır
Bilimsel metinlerde ise "lipid" daha yaygın olarak kullanılır.

Yağlı Besinler

Hayvansal kaynaklı yağdan zengin besinler (%20-25):
- Etler (hayvanın türüne, etin alınan bölümüne ve derisinin ayrılıp ayrılmamasına göre değişir)
- Kanatlı et ürünleri (hayvanın türüne, etin alınan bölümüne ve derisinin ayrılıp ayrılmamasına göre değişir)
Bitkisel kaynaklı yağdan zengin besinler (%50-8):
- Yağlı tohumlar (ayçekirdeği, kabak çekirdeği, susam, keten)
- Sert kabuklu yemişler (badem, fıstık, ceviz, badem, fındık, kaju, hindistan cevizi)
- Avokado
- Zeytin
Meyveler, sebzeler ve tahıllar genellikle düşük yağ içeriğine sahiptir.

Görünür/Görünmez Yağlar

Görünür yağlar: dışarıdan eklenmiş yağlar (bitkisel sıvı yağlar, tereyağ, margarin, hayvan iç yağı, kuyruk yağı, domuz yağı, vb.)
Görünmez yağlar: gıdaların bileşiminde bulunan, ayrılamayacak yağlar (et, süt ürünleri, yumurta, vb.)
Çip, unlu mamüller, kızartılmış gıdalar gibi hazır ürünlerde de görünmez yağlar bulunur.

Yağ Asitlerinin Genel Formülü

Metil ucu (hidrofobik)
Karboksil ucu (hidrofilik)
Hidrokarbon zinciri

Trans Yağ Asitleri (TFA)

Doğal yağ asitlerinde çift bağlar çoğunlukla "cis" formundadır.
Trans yağ asitleri, ruminant hayvanların ürünlerinde (süt, yoğurt, peynir, tereyağı, sığır ve koyun eti gibi hayvansal ürünlerde) ve bitkisel yağların hidrojenasyonu ile oluşur.

Doymamış Yağ Asitleri

Çoklu doymamış
Tekli doymamış

Omega-3 Yağ Asitleri

Bazı bitkisel kaynaklarda bulunur (semizotu, keten, kanola gibi yeşil yapraklı sebzeler)
Balık, krill ve yosun yağı gibi deniz ürünleri yüksek omega-3 içerir.

Omega-6 Yağ Asitleri

Genellikle bitkisel kaynaklıdır (mısır özü, kanola, ayçiçeği gibi bitkisel yağlar)

Metabolizma ve Biyoyararlılık

Yağ asitleri ince bağırsakta emilmeden önce pankreas enzimleri tarafından hidrolize edilmelidir.

Lipitlerin Sindirimi ve Emilimi

Diyetle alınan lipitlerin %90'ı trigliserit formunda bulunur
Fosfolipidler, kolesterol ve kolesterol esterleri de sindirilir ve emilir

Trigliseridler (Triasilgliserol)

Gliserol ve 3 yağ asidi esterinden oluşur

Ağızda Sindirim

Lingual lipaz enziminin sınırlı rolü vardır

Midede Sindirim

Gastrik lipaz enziminin sınırlı bir rol oynadığı sindirim sürecidir

İnce Bağırsakta Sindirim

İki aşamada gerçekleşir: Emülsifikasyon (safra tuzlarıyla), ardından enzimatik sindirim (pankreatik lipaz, kolipaz, vs.)

Lipid Ürünlerinin Emilimi ve Dolaşıma Katılımı

İnce bağırsağın belirli kısımlarında (duodenum ve jejunum) emilim gerçekleşir.
Safra tuzları enterohepatik dolaşıma katılır.
Enterositlerde, yağ asitleri, gliserol ve kolesterol tekrar trigliseritler, kolesterol esterlerine dönüştürülür ve şilomikronlar oluşturulur.
Şilomikronlar lenf sistemine girerek karaciğere ulaşır.
Kısa ve orta zincirli yağ asitleri portal dolaşım yoluyla karaciğere taşınır.

TG den Açığa Çıkan Serbest Yağ Asitleri (SYA)

Enerji için okside edilir veya yağ dokusuna depolanır
Glikolize veya glikojeneze girmek üzere dönüştürülebilir
Dihidroksi Aseton fosfat'a dönüştürülebilir

De Novo Lipogenez

Yağ asidi sentezi için metabolik yoldur.
Karaciğer ve yağ dokusunda daha aktiftir.
Esas olarak uzun zincirli yağ asitlerini sentezler.

Asetil CoA

Yağ asidinin yapımına katılan moleküldür.

Malonil CoA

Yağ asidi sentezi aşamasında kullanılan gerekli bir ara maddedir.
Asetil CoA'dan türetilir.
Yüksek enerjili bir bileşiktir.

Yağ Asidi Sentezinin Lokalizasyonu

Hepatositler ve adipositler sentezde önemli rol oynarlar
Ayrıca diğer bazı dokularda da sentez gerçekleştirilebilir.
Sitozolde gerçekleşir ancak diğer organellere de ihtiyaç duyar.

Yağ Asidi Sentezinin Regülasyonu

İnsülin ve glukagon tarafından regüle edilir
Asetil CoA karboksilazın fosforilasyonu/defosforilasyonu ile düzenlenir
Allosterik modülasyon (örneğin sitratın etkisi)

Beta Oksidasyon

Yağ asitlerinin asetil CoA'ya dönüştürülmesi için bir dizi reaksiyondur.
Mitokondride gerçekleşir, 4 aşamadan oluşur.
Bu işlemin sonucunda enerji (ATP) üretilir.

Dolaşımdaki Yağ Asitlerinin Taşınımı ve Aktivasyonu

Albümin ile taşınırlar
Hücreye transportundan sonra asetil CoA'ya dönüştürülürler
Asil-CoA sentetaz enzimi ile aktive edilirler

Karnitin

Yağ asitlerinin mitokondriye transportu için kullanılır.

Keton Cisimleri Sentezi

Uzun süreli açlık veya diyabet gibi durumlarda KC'de asetil CoA'dan sentezlenir.
Asetoasetat ve 3-hidroksibütirat gibi keton cisimleri önemli enerji kaynaklarıdır.

Keton Cismi Kullanımı

Periferik dokular tarafından enerji kaynağı olarak kullanılır.
Beyin, kalp, kas gibi dokular keton cisimlerini faydalı yakıt olarak kullanabilir.

Kolesterol

Steroid hormonlar ve safra asitlerinin öncüsüdür
Hücre zarlarının yapısal bir bileşenidir
Vücutta endojen (vücut tarafından üretilen) ve eksojen (diyetle alınan) kaynaklardan sağlanır.

Safra Asitleri ve Tuzları

Kolesterol metabolizmasında önemli rol oynar
Safra kanalı ile duodenuma taşınır
Emülsifikasyon ve yağ sindirimine yardımcı olur
Taurin/glisin ile konjuge olur
İnce bağırsakta kolesterolü emilimine yardımcı olur

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Bu sınav, yağ asitlerinin yapı taşlarını, plazmadaki formlarını ve metabolizmasındaki değişiklikleri anlamanıza yardımcı olacaktır. Aynı zamanda yağ asitlerinin temel işlevleri ve oranları hakkında bilgi verecektir. Sorularla bilgilerinizi test edin ve konuyu pekiştirin.