Wzrost Gospodarczy i Jego Czynniki

Problemy z nazewnictwem

• Terminy ekonomii rozwoju różnią się w zależności od języka (angielski, francuski, polski).
• Terminy takie jak: ekonomia rozwoju, ekonomia polityczna zacofania gospodarczego, ekonomia krajów rozwijających się są często używane zamiennie.

Zakres badawczy ekonomii rozwoju

• Ekonomia rozwoju jest szersza niż makroekonomia i mikroekonomia.
• Zajmuje się nie tylko optymalizacją produkcji, ale także sprawiedliwym podziałem dóbr, usług i dochodów.
• Analizuje przyczyny ubóstwa i strategie rozwoju, opracowywane i implementowane przez rządy i organizacje międzynarodowe.
• Często skupia się na krajach rozwijających się, ale w niektórych przypadkach obejmuje analizę rozwoju wszystkich krajów.
• Obejmuje badania empiryczne i stosowane, formulując rekomendacje dotyczące polityki ekonomicznej.

Studia nad rozwojem

• Relatywnie nowy (około 20-30 lat) interdyscyplinarny kierunek badań i edukacji w naukach społecznych, koncentrujący się na problemach krajów rozwijających się.
• Obejmuje rozmaite dyscypliny (socjologia rozwoju, antropologia rozwoju, historia gospodarcza, geografia, ekologia, demografia, strategie industrializacji, rolnictwo, strategie wyżywienia, zarządzanie projektami i polityka publiczna).
• Główne ośrodki akademickie to np. Institute of Development Studies (IDS), Development Studies Institute (DESTIN), Institut des Etudes du Développement Economique et Social.
• Od połowy lat 70. działa Europejskie Stowarzyszenie Instytutów ds. Rozwoju (EADI).

Geneza ekonomii rozwoju

• Ekonomia rozwoju powstała w II połowie lat 40. XX wieku w ośrodkach uniwersyteckich państw Zachodu.
• Rozwinęła się w latach 50.-70. XX wieku jako odrębna dziedzina ekonomii, w odpowiedzi na widoczne różnice rozwojowe, zagrożenie światową „eksplozją demograficzną” i wyczerpanie zasobów naturalnych.
• Celem było rozwiązanie problemów krajów uprzemysłowionych z odbudowy ze zniszczeń, co skłoniło do bardziej celowego podejścia do rozwoju gospodarczego.

Wczesne nurty ekonomii rozwoju

• Początkowo dominowały modele neoklasyczne i próby opisania procesów modernizacji, a także analizy strukturalne związane z teorią Keynesa.
• W latach 50 i 60 XX wieku najważniejsze tematy obejmowały zagadnienia wyboru technologii, niedoborów kapitału czy nadwyżek siły roboczej.
• Opublikowanie w 1947 książki K. Mandelbauma "Uprzemysłowienie terenów zacofanych" uważane zostało za pierwszy ważny krok w rozwijającej się nauce.
• Pojawiły się podejścia marksistowskie.

Dualizm rozwojowy

• Dualizm jest charakterystyczną cechą krajów rozwijających się.
• Różnice wewnątrz kraju obejmują wysoki poziom ubóstwa, zniszczenia środowiska i niestabilności ekonomicznej.
• Głębokie różnice regionalne i środowiskowe.

Wskaźniki ekonomiczne

• PKB per capita - najbardziej popularny miernik, choć niedoskonały, ilustruje sytuację społeczno-gospodarczą.
• PPP (Parytet siły nabywczej) - korekta walut o uwzględnienie różnic w cenach dóbr i usług między krajami.
• EVI (Indeks podatności ekonomicznej) - ocenia podatność gospodarki na zakłócenia.
• HAI (Indeks zasobów ludzkich) - kompleksowy miernik obejmujący wskaźniki zdrowotne, edukacyjne i alfabetyzmu.
• HDI (Indeks Rozwoju Społecznego) - wskaźnik syntetyczny, pokazujący poziom rozwoju społecznego (zdrowie, edukacja, standard życia).

Luka dochodowa

• Jest różnicą między wartością granicy ubóstwa a faktycznym dochodem.
• Pokazuje skalę ubóstwa i nierówności w kraju.

Wzrost i rozwój gospodarczy

• Wzrost gospodarczy - ilościowe zwiększenie produkcji dóbr i usług.
• Rozwój gospodarczy - szersze pojęcie, obejmujące również aspekty społeczne, instytucjonalne i technologiczne.

Krzywa Kuznetsa

• Graficzny model relacji między nierównościami a wzrostem gospodarczym.
• Hipoteza Kuznetsa sugeruje, że w początkowej fazie rozwoju nierówności rosną, by następnie zmniejszały się.

Cykle koniunkturalne

• Trend - długoterminowa tendencja w rozwoju produkcji.
• Cykle koniunkturalne - powtarzalne zmiany w aktywności gospodarczej (ożywienie, rozkwit, recesja, depresja).
• Sezonowe wahania - zmiany w aktywności gospodarczej powiązane z określonymi porami roku.

Cykl współczesny

• Charakteryzuje się dwuetapowymi zmianami aktywności gospodarczej (ożywienie i recesja)
• Wyróżnia się krótkoterminowe i długoterminowe cykle.

Modele wzrostu

• Teoria Solowa - model wzrostu gospodarczego, który charakteryzuje się ustalonym potencjałem wzrostu gospodarczego.
• Model wzrostu Harrod-Domar - model wzrostu gospodarczego, skupiający się na potrzebie inwestycji w zasoby.
• Teoria kumulatywnych procesów okrężnych Nurskego - zasugerował, że kraj biedny pozostaje biedny, ponieważ jest biedny.

Neoliberalizm

• Doktryna ekonomiczna, która sprzeciwia się nadmiernej ingerencji państwa w gospodarkę.
• Uznaje wolny rynek jako główny mechanizm rozwoju.

Nowa ekonomia klasyczna

• Odrzuca możliwość skutecznego wpływu polityki gospodarczej na makroekonomiczne wskaźniki rozwoju.
• Koncentruje się na racjonalnych oczekiwaniach i doskonalej konkurencji na rynkach.

Ekonomia podaży

• Koncentruje się na czynnikach podażowych w gospodarce, takie jak obniżki podatków i liberalizacja gospodarki.

Teoria wzrostu endogenicznego

• Teoria wzrostu gospodarczego, w której czynnikiem napędowym jest rozwój technologiczny i innowacyjność.
• Państwo odgrywa kluczową rolę w stymulowaniu innowacji i rozwoju technologicznego.

Strategia rozwoju

• Ekstensywna - oparta na zwiększeniu zasobów naturalnych.
• Intensywna - oparta na zwiększeniu efektywności wykorzystania zasobów.

Kryzys zadłużenia

• Obciążenie finansowe dla krajów rozwijających się wynikające z nadmiernego zadłużenia zagranicznego.

Milenijne Cele Rozwojowe (MDGs)

• Ludzkie cele rozwojowe skupione na ubóstwie, edukacji, zdrowiu, środowisku i równości płci.

Urbanizacja

• Rozwój miast i aglomeracji miejskich.
• Przemiany społeczno-ekonomiczne i przestrzenne związane z urbanizacją.

Aglomeracja miejska

• Grupa jednostek osadniczych o silniejszych powiązaniach niż normalne miasto.
• różnego rodzaju aglomeracje (monocentryczne, policentryczne)
• Zwięzła definicja megalopolis - połączenie wielu metropolii.

Uprzemysłowienie

• Proces przejścia z gospodarki rolnej do przemysłowej.
• Strategia państw (np. Korei).
• Główne cele procesów przekształcania (substytucja importu, ekspansja eksportu).

Problemy instytucjonalne

• Problemy w instytucjach stanowią przeszkodę dla rozwoju gospodarczego.
• Brak stabilnych regulacji, prawa własności, korupcja i mała efektywność państwa.
• Ważne dla rozwoju: inwestycje w kapitał ludzki, efektywny system praw własności.

Strategia wzrostu i rozwoju gospodarczego

• Liberalizacja, otwarte gospodarki, industrializacja, rolnictwo, redystrybucja.
• Ważne czynniki: zasoby naturalne, kapitał, praca i technologie

Quiz bada różne aspekty wzrostu gospodarczego, w tym czynniki wpływające na długoterminowy rozwój oraz rolę kapitału produkcyjnego. Zawiera pytania dotyczące innowacji technologicznych, systemów finansowych oraz skutków opodatkowania dochodów. Testuj swoją wiedzę na temat zjawisk gospodarczych i ich wpływu na społeczeństwo.