Wykład I - Prawoznawstwo

Wykład I - Prawoznawstwo

• Organizacja wykładów:
  • Lista zagadnień na zaliczenie udostępniona na MS Teams
  • Warunki zaliczenia przedmiotu
  • Konsultacje: [email protected]
  • Podręcznik: Dąbek, P., Kaźmierczyk, A., Kukuryk, P., Małecka-Łyszczek, M., Mendrek, A., Michałowska, K., Szostak, R., & Wiatrowski, P. (2023). Podstawy prawa dla ekonomistów (B. Gnela, Red.). Wolters Kluwer.
  • Dostęp do e-booka: https://katalog.ue.wroc.pl/163401622923/ksiazka/podstawy-prawa-dla-ekonomistow?bibFilter=16
  • Materiały dostępne również w Libra: [email protected]

Funkcje prawa

• Funkcja organizacyjna:
  • Określa sposób postępowania, gdzie brak jest jasnego wytycznych.
  • Pozwala na przewidywanie reakcji i zachowań innych podmiotów.
• Funkcja ochronna:
  • Zabezpiecza wartości fundamentalne: życie, zdrowie, wolność, własność.
• Funkcja kontrolna i represyjna:
  • Nakłada przymus w przypadku niezgodnego z prawem postępowania.
• Funkcja wychowawcza:
  • Wskazuje pożądane wartości moralne i etyczne.

Pojęcie państwa

• Elementy państwa:
  • Terytorium:
    • Obszar lądowy, wody przybrzeżne (morskie wody wewnętrzne i wody terytorialne), przestrzeń powietrzna. Nie obejmuje ambasad czy statków.
  • Ludność:
    • Osoby zamieszkujące na danym terytorium.
  • Władza suwerenna:
    • Najwyższa, niezależna władza na danym terytorium, nie podlega żadnej innej władzy.

Pojęcie prawa, normy prawne i przepisy prawne

• Prawo: Zbiór norm prawnych obowiązujących w danym państwie. Realizacja takich norm jest zagwarantowana możliwą do zastosowania przymusem państw.
• Norma prawna: Wypowiedź określająca sposób postępowania adresatów. Zawiera sankcje (koniecznie zinstytucjonalizowane).
• Przepisy prawne: Jednostki redakcyjne w aktach normatywnych (artykuły, paragrafy, ustępy).

Budowa normy prawnej

• Hipoteza: Określa sytuacje, w których norma ma zastosowanie (warunki, osoby, miejsce).
• Dyspozycja: Wytycza dozwolone, nakazane lub zakazane zachowania.
• Sankcja: Określa konsekwencje nieprzestrzegania normy.

System prawny

• System prawa: Zbiór przepisów, gałęzi prawa, podstawowych idei prawnych danej soc.
• Charakterystyka: Uporządkowany układ powiązanych norm prawnych.
• Podział: Publiczne i prywatne, materialne i procesowe, ustrojowe (ogólny charakter, np. prawo o ustroju sądów powszechnych).

Podział prawa na gałęzie

• Prawo publiczne i prywatne (podstawa):
• Prawo konstytucyjne: Normy regulujące podstawowe instytucje państwa, ich prawa. (ustawa zasadnicza, Konstytucja)
• Prawo cywilne: Reguluje stosunki majątkowe i niektóre osobiste pomiędzy podmiotami w równych prawach.
• Prawo rodzinne i opiekuńcze: Normy regulujące stosunki między małżonkami, krewnymi, rodzicami, dziećmi, przysposobienie, opiekę.
• Prawo pracy: Reguluje stosunek pracy pomiędzy pracodawcami i pracownikami.
• Prawo administracyjne: Struktura organów i stosunki prawne np. z obywatelami przez urzędy.
• Prawo finansowe: Finanse publiczne, instytucje, podatki, budżet.
• Prawo karne: Określa przestępczość, kary i wykroczenia.
• Prawo procesowe (cywilne i karne): Reguluje postępowanie przed sądami.