Wika at Kultura sa Pilipinas

Podcast Beta

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Ano ang pangunahing layunin ng Tanggol Wika?

Labasan ang mga bagong wika sa kolehiyo.

Magtayo ng mga bagong paaralan sa Pilipinas.

Itaguyod ang kasaysayan ng Pilipinas sa hayskul.

Ipagtanggol ang pagtuturo ng Filipino sa kolehiyo. (correct)

Ano ang bisa ng Temporary Restraining Order (TRO) na inilabas ng Korte Suprema?

Ito ay nagpapahintulot sa mga unibersidad na hindi magturo ng Filipino.

Ito ay nagpipigil sa pagtanggal ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo. (correct)

Ito ay nag-aawit ng Filipino bilang opsyonal na asignatura.

Ito ay nag-uutos na ituro ang Filipino sa kolehiyo.

Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa katangian ng wika?

Patuloy na ginagamit

Bilog (correct)

May sistematik na balangkas

Arbitrari

Ano ang tala na nakasaad ukol sa Baybayin?

Tatlong patinig at labing-apat na katinig ang mayroon ito. Signup and view all the answers

Aling wika ang kinilala bilang pambansang wika sa Pilipinas?

Filipino Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing layunin ng Memorandum Order No. 20 ng CHED?

Iphinto ang pagtuturo ng Filipino sa kolehiyo. Signup and view all the answers

Ano ang tawag sa pag-aaral ng tunog sa wika?

Ponemik Signup and view all the answers

Anong lettra ang hindi bahagi ng Alfabetong Filipino?

Ñ Signup and view all the answers

Sino ang tagapangulo ng Surian ng Wikang Pambansa na hinirang ni Pangulong Quezon?

Jaime C. Veyra Signup and view all the answers

Anong batas ang pinagtibay ng Batasang Pambansa na nagbibigay-diin sa paglikha ng Wikang Pambansa?

Batas Komonwelt Blg. 184 Signup and view all the answers

Anong taon inilabas ang Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 na nagtatakda sa salitang 'Pilipino' bilang pantukoy sa Wikang Pambansa?

1959 Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi kasama sa mga nahirang na kagawad ng Surian ng Wikang Pambansa?

Iñigo Ed. Regalado Signup and view all the answers

Anong kautusan ang nagbigay pahintulot sa pagpapalimbag ng diksyunaryo at gramatika ng Wikang Pambansa?

Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 Signup and view all the answers

Ano ang nakasaad sa Proklama Blg. 12 na nilagdaan ni Pangulong Magsaysay?

Pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa Signup and view all the answers

Bilang anong petsa sinimulan ang pagdiriwang ng Linggo ng Wikang Pambansa sa ilalim ng Proklama Blg. 186?

Marso 29 Signup and view all the answers

Anong desisyon ang ginawa ng Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 noong 1967?

Pagbabago sa pangalan ng mga gusali Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing pagkakaiba ng pansarili at pangmadlang komunikasyon?

Pansariling komunikasyon ay sa tao lamang, habang ang pangmadla ay sa mas maraming tao. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga uri ng komunikasyong di-berbal?

Linguistics Signup and view all the answers

Ano ang layunin ng 'GENRE' sa teorya ni Dell Hymes?

Tukuyin ang uri ng pagsasalaysay o pakikipagtalo. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi katangian ng mabuting pananaliksik?

Sarili Signup and view all the answers

Anong uri ng batis ng impormasyon ang base sa mga espesyalistang pag-aaral?

Iskolarling batis Signup and view all the answers

Alin ang halimbawa ng komunikasyong intrapersonal?

Pagsusulat ng journal tungkol sa mga karanasan. Signup and view all the answers

Anong pagkakaiba ng hanguang primarya at sekondarya?

Ang primarya ay orihinal na ebidensiya, habang ang sekondarya ay hindi. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi isang paraan ng komunikasyong berbal?

Pagtalon Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing layunin ng Hanguang Sekondarya?

Pagbuo ng mga interpretasyon mula sa pangunahing batis. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod na hakbang ang nakatutok sa pagpapapino ng kakayahan sa pagbasa?

Pagpapapino ng Kakayahan Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing pagkakaiba ng teoryang Bottom-Up sa teoryang Top-Down?

Isang teorya na nagsisimula sa teksto patungo sa mambabasa. Signup and view all the answers

Anong uri ng pagbasa ang nakatuon sa mahahalagang salita at impormasyon sa teksto?

ISKANING Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi bahagi ng mga hakbang sa pagbasa?

Pagbabalik-aral Signup and view all the answers

Ano ang tawag sa layunin ng pagbasa upang makabuo ng pang-unawa?

MULING PAGBASA Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi tamang hakbang sa gabay sa pagpili ng batis?

Alamin ang pangalan ng may-akda. Signup and view all the answers

Anong senaryo ang tampok sa teoryang interaktibo sa pagbasa?

Pag-amin ng sariling karanasan sa pagbabasa. Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing layunin ng pagbasa ng aklat?

Makakuha ng siksik at pinaikling bersyon ng teksto. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa mga katangian ng lagom o sinopsis?

Naglalaman ng buong argumento. Signup and view all the answers

Ano ang pangunahing pagkakaiba ng abstrak sa ibang anyo ng pagsusuri?

Inilalagay ito bago ang introduksyon. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod na proseso ang nakaangkla sa mataas na antas na pag-iisip?

Pag-unawa sa mga nakuhang impormasyon. Signup and view all the answers

Ano ang ibig sabihin ng sintesis sa pagkilala ng mga ideya?

Pagsasama ng dalawa o higit pang buod. Signup and view all the answers

Alin sa mga sumusunod ang hindi kabilang sa estruktura ng obserbasyon?

Pagsusuri ng teksto Signup and view all the answers

Bilang bahagi ng wastong impormasyon, ano ang dapat suriin?

Mga sanggunian ng datos. Signup and view all the answers

Aling pahayag ang tumutukoy sa gawing pangkomunikasyon?

Mga paraan ng pakikipag-ugnayan ng mga tao. Signup and view all the answers

Study Notes

Ang Pagtataguyod ng Wikang Pambansa

Ang wika ay mahalaga sa lipunan, ito ay ang pundasyon at nagsisilbing kasangkapan upang magkaisa ang mga tao.
Noong Hunyo 28, 2013, inilabas ng CHED ang Memorandum Order No. 20 na nagsasabing hindi na ituturo ang Filipino sa kolehiyo.
Ang Tanggol Wika ay nagsisilbing pangunahing alyansa na sumasalungat sa pag-alis ng Filipino sa kurikulum ng kolehiyo.
Noong 2015, nagsampa ng kaso laban sa CHED Memorandum Order No. 20 ang Tanggol Wika sa Korte Suprema.
Naglabas ng TRO ang Korte Suprema upang itigil ang pag-alis ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo.
Nakahain na sa Kongreso ang House Bill 223 upang ibalik ang Filipino at Panitikan bilang mga mandatoring asignatura sa kolehiyo.

Katangian ng Wika

Mayroong sistematikong balangkas
Binibigkas na tunog
Pinipili at isinasaayos
Arbitraryo
Kapantay ng kultura
Patuloy na ginagamit
Daynamik o nagbabago

Ponemik at Retorika
Ang ponemik ay mahalaga sa pag-aaral ng wika dahil ito ay ang may kabuluhan.
Magkaiba ang mga tunog na ponetik at ponemik.
Ang retorika ay naglalayong magpahayag nang mabisa sa pamamagitan ng wastong pagpili at pagsasaayos ng wika.

Ang Wikang Pambansa at Opisyal

Ayon sa Konstitusyon, iisa lamang ang pambansang wika.
Ang dalawang wikang opisyal ay ang Filipino (lokal) at Ingles (global).

Baybayin

Ang Baybayin ay ang sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Pilipino.
Ito ay patunay na may mataas na uri ng sibilisasyon ang mga Pilipino noon.
May tatlong patinig ang Baybayin (a, e-i, o-u) at labing apat na katinig (ba, ka, da, ga, ha, la, ma, na, nga, pa, sa, ta, wa, ya).

Kasaysayan ng Wikang Pambansa

Noong 1935, nakasaad sa Saligang Batas ng Pilipinas ang pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang Pambansa.
Noong 1936, itinagubilin ng Pangulong Manuel L. Quezon ang paglikha ng Surian ng Wikang Pambansa.
Pinagtibay ng Batasang Pambansa ang Batas Komonwelt Blg 184 (Wikang Pambansa).
Noong 1937, hinirang ni Pangulong Quezon ang mga kagawad ng Surian ng Wikang Pambansa.
Ang mga kagawad ay:
- Tagapangulo: Jaime C. Veyra (Visayang Samar)
- Kalihim at Punong Tagapagpaganap: Cecilio Lopez (Tagalog)
- Kagawad: Santiago A. Fonacier (Ilokano), Filemon Sotto (Visayang Cebu), Felix S. Salas Rodriguez (Visayang Hiligaynon), Casimiro F. Perfecto (Bikol), Hadji Butu (Muslim)
- (Hindi nakaganap ng kanilang tungkulin: Hadji Butu at Filemon Sotto)
- (Nang si Lope K.Santos ay nagbitaw sa kaniyang tungkulin, si Iñigo Ed. Regalado ang ipinatalit)
Noong 1940, nilagdaan ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 na nagpapahintulot sa pagpapalimbag ng Diksyunaryo at Gramatika ng Wikang Pambansa.
Nagsimula ang pagtuturo ng Wikang Pambansa (Sirkular Blg 26, serye 1940).
Noong 1954, nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang Proklama Blg. 12 na naglalagay ng Linggo ng Wikang Pambansa mula Marso 29 hanggang Abril 4.
Noong 1955, inilipat sa ika-13 hanggang ika-19 ng Agosto ang Linggo ng Wikang Pambansa.
Noong 1959, ang salitang “Pilipino” ang opisyal na tawag sa Wikang Pambansa.
Noong 1967, nilagdaan ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 96 na nag-uutos na pangalanan sa Pilipino ang lahat ng gusali at tanggapan ng pamahalaan.
Noong 1968, sa Memorandum Sirkular Blg 172, iniutos na gumamit ng “letterhead” at panunumpa sa Pilipino sa mga tanggapan ng pamahalaan.
Noong 1969, nag-anunsyo ang Memorandum Blg. 277 na dapat dumalo sa mga seminar ang mga pinuno at empleyado ng pamahalaan.
Noong 1970, nagtalaga ng mga may kakayahang tauhan para mangasiwa sa Memorandum Sirkular Blg. 384.
Noong 1971, nilagdaan ni Pangulong Ferdinand E. Marcos ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304.

Dalawang Uri ng Komunikasyon

Pansarili (Personal): Ang isang tao ay nakikipagpalitan ng kanyang kuro-kuro sa iba.
Pangmadla (Mass Communication): Isang indibidwal o pangkat ng mga tao na nagpapahatid ng mensahe sa maraming taong hindi niya nakikita o nakakahalubilo.

Dalawang Pangkalahatang Paraan ng Komunikasyon

Komunikasyong Berbal: Ginagamitan ng wika na maaring pasulat/pasalita.
Komunikasyong Di-Berbal: Gumagamit ng kilos katawan upang mapahayag ang mensahe.

Uri ng Komunikasyong Di-Berbal

Proxemics: Distansya o layo sa pagitan ng nag-uusap.
Chronemics: Oras kung kailan ginaganap ang usapan.
Oculesics: Paggamit ng mata sa pakikipagtalastasan.
Haptics: Paghawak o paghaplos sa pakikipagtalastasan.
Kinesics: Paggamit ng galaw, kilos ng katawan.
Objectics: Paggamit ng mga bagay sa pakikipagtalastasan.
Vocalics: Paglakas-paghina, pagbagal, pagbilis ng tinig, pagbabagu-bago ng intonasyon o tono, pag-abala o saglit na pagtigil sa pagsasalita.
Iconics: Paggamit ng mga larawan o sagisag na ginagamit sa pakikipagtalastasan.

Anyo ng Komunikasyon

Intrapersonal: Nagaganap sa isipan ng tao.
Interpersonal: Nagaganap sa pagitan ng dalawang tao.
Pampubliko: Sangkot ang dalawa o higit na tao.
Pangmadla: Ginagamitan ng elektroniko.

Mabisang Komunikasyon Ayon kay Dell Hymes

Setting (Lunan-Saan nag-uusap?)
Participant (Sino ang kausap, nag-uusap?)
Ends (Ano ang layon ng pag-uusap?)
Act Sequence (Paano ang takbo ng usapan?)
Keys (Formal ba o di formal?)
Instrumentalities (Pasalita ba o pasulat?)
Norms (Ano ang paksa ng pag-uusap?)
Genre (Nagsasalaysay ba, nakikipagtalo o nagmamatwid, naglalarawan, naglalahad?)

Pananaliksik

Isang sistematikong pag-iimbestiga at pag-aaral
Pagtuklas at pagsubok ng isang teorya
Pagsisiyasat ng phenomena, ideya, konsepto, o isyu.

Katangian ng Mabuting Pananaliksik

Sistematik
Kontrolado
Empirikal
Mapanuri
Orihinal

Batis ng Impormasyon

Batis: Tao/materyales na pinagmulan ng impormasyon.
Basehan ng datos sa komunikasyon at pagsusulat.
Ang batis ay tinatawag ring hanguan.

Dalawang Uri ng Batis ng Impormasyon

Iskolarling Batis: Pag-aaral ng espesyalista sa kanilang larangan.
Di-Iskolarling Batis: Nagbibigay impormasyon at aliw sa mambabasa.

Mga Kategorya ng Batis ng Impormasyon

Hanguang Primarya: Direkta at orihinal na ebidensiya.
Direktang pahayag, obserbasyon, at teksto.
Makatotohanang pag-aaral sa kasaysayan.
Hanguang Sekondarya: Lathala ng impormasyon mula sa pangunahing batis.
Pahayag ng interpretasyon, opinyon, at kritisismo ng datos.
Hanguang Tersiyariya: Koleksyon at konsolidasyon ng primarya at sekundaryang batis.
Binubuo gamit ang pangkalahatang pagtingin at sintesis.
Ito ay abstrak o pinagsama-samang datos.
Hanguang Elektroniko: Pinakamalawak at pinakangmabilis na hanguan ng impormasyon.
Mga datos na matatagpuan sa internet.

Gabay sa Pagpili ng Batis

Kilalanin, at alamin ang kredibilidad ng may-akda.
Alamin ang layunin ng may-akda.
Tiyaking tama ang petsa ng pagkalimbag.
Tiyaking mapagkakatiwalaan ang pinagkuhaang website.
Ilagay ang sanggunian (listsahan ng may-akda).

Kahulugan at Kahalagahan ng Pagbasa

Kakayahang kumilala at umunawa ng mga nakalimbag na simbolo ng talasalitaan ng mga bata sa pagsasalita.
Ayon kay Romero (1985), ang pagbasa ay napapailalim sa dalawang kategorya:
- Bilang isang proseso ng pagsalin.
- Ang pagbabasa upang makuha ang kahulugan na siyang diin ng mga unang hakbang ng pagtuturo.

Hakbang sa Pagbasa

Bago Bumasa (Pre-reading)
Panimulang Pagbasa (Initial Reading)
Mabilis na pag-unlad (Rapid Progress)
Extensyon ng Karanasan sa Pagbasa at Mabilis na Pagdaragdag ng Kagalingan sa Pagbasa (Extended Reading Experience and Rapidly Increasing Reading Efficiently)
Pagpapapino ng Kakayahan, Saloobin, at Panlasa (Refinement in Reading Abilities Attitudes and Tastes)

Mga Teorya sa Pagbasa

Teoryang Bottom-Up: Ang pag-unawa ay nagsisimula sa texto tungo sa mambabasa.
Teoryang Top-Down: Nagsisimula sa mambabasa patungo sa teksto.
Teoryang Interaktibo: Pag-uugnay ng sariling kaalaman sa binabasa.

Uri ng Pagbasa

Iskaning: Ang mahahalagang salita ay binibigyang pansin.
Iskimming: Mabilisang pagbasa para makuha ang ideya.
Previewing: Pagsusuri ng kabuang estilo at register.
Kaswal: Pagbabasang pampalipas oras.
Pagbasang Pang-Impormasyon: Layuning kumuha ng impormasyon.
Muling Pagbasa: Layuning makabuo ng pang-unawa.
Mapanuring Pagbabasa: Pagtukoy ng detalye upang mapangatwiranan.

Mga Hakbang sa Pagbasa at Pananaliksik

Pagsusuri ng impormasyon
Pagsusuri ng nilalaman
Paraan ng pagbasa
Pakikipag-ugnayan
Pagbasa ng aklat

Buod

Siksik at pinaikling bersyon ito ng teksto.
Pagpili ng pinakamahalagang ideya at sumusuportang ideya.
May lohikal at kronolohikal na daloy ng mga ideya.

Presi/Precis

Eksaktong replika ng orihinal na akda.
Pinaikling bersyon na nagpapahayag ng kumpletong argumento.

Lagom/Sinopsis

Pinaikli ang pangunahing punto ng isang babasahin.
Karaniwan itong ginagamit bilang pabalat sa mga nobela.

Hawig

Tinatawag na “paraphrase” sa Ingles.
Paglalahad ng datos sa sariling pangungusap.
Mas detalyado kaysa sa buod.
Isinasama kung kanino nagmula ang datos.

Sintesis

Pagsasama-sama ng dalawa o higit pang buod.
Pagdudugtong ng ideya mula sa maraming sanggunian.

Abstrak

Buod ng isang artikulo, ulat o pag-aaral na inilalagay bago ang introduksyon.
Deskriptibong Abstrak: Inilalarawan ang pangunahing ideya ng artikulo.
Impormatibong Abstrak: Binubuo ng mahahalagang ideya ng artikulo.

Pagsusuri

Pagsisiyasat o pag-oobserba ng partikular na impormasyon.
Paghihimay ng paksa sa maliliit na bahagi.
Ginagamitan ng mataas na antas ng pag-iisip.

Mataas na Antas na Pag-iisip

Analisis: Paghihimay ng ideya upang maunawaan.
Aplikasyon: Paggamit ng impormasyon sa sitwasyon/suliranin.
Komprehensyon: Nauunawaan ang mga nakuhang impormasyon.
Ebalwasyon: Pagtingin sa halaga ng idimpormasyon.

Ibat-ibang Uri ng Obserbasyon

Natural na Obserbasyon
Direktang Partisipasyon
Eksploratoryo
Personal na Obserbasyon
May Estruktura
Walang Estruktura

Pagtiyak ng Wastong Impormasyon

Suriin ang mga sanggunian ng datos.
Kumuha lamang ng datos sa mapagkakatiwalaang batis.
Alamin ang salingan at propesyon ng may-akda.
Kailangang obhektibo ang nilalaman ng datos.

Gawing Pangkomunikasyon

Tumutukoy sa mga paraan at pamamaraan na ginagamit ng mga tao, partikular ng mga Pilipino, upang makipag-ugnayan at magpalitan ng impormasyon.
Sa konteksto ng kulturang Pilipino, ang mga gawing ito ay maaring mag-iba batay sa konteksto, lugar, at mga kaugalian ng mga tao.

Pangunahing Aspeto ng Gawing Pangkomunikasyon

Impormasyon at Ugnayan: Nagsisilbing daluyan ng impormasyon at ugnayan sa pagitan ng mga tao. Ito ay mahalaga sa pagbuo ng mga relasyon at pagkakaintindihan sa loob ng komunidad.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Tuklasin ang mga pangunahing konsepto at batas na nauugnay sa wika at kultura sa Pilipinas. Ang quiz na ito ay sumasaklaw sa mga layunin ng mga kautusan at ang kasaysayan ng Wikang Pambansa. Subukan ang iyong kaalaman sa mga mahalagang aspeto ng wika at baybayin ng ating bansa.