Untitled Quiz

• Ом заңы - токтың негізгі заңдарының бірі, ол өткізгіштегі ток күшінің (I) осы өткізгіш ұштары арасындағы кернеумен (U) байланысын анықтайды.
• U=r*I (1) формуласындағы r - бұл пропорционалдық коэффициент, ол өткізгіштің геометриялық өлшемдеріне, электр қасиеттеріне және температурасына байланысты және омдық кедергі деп аталады.
• Ом заңын 1826 жылы неміс физигі Г. Ом ашқан.

Формулалар

• Тізбектегі ток күші кернеуге тура пропорционал, кедергіге кері пропорционал.
• V - кернеу, I - ток күші, R - кедегі

Ескертпе

• Жалпы жағдайда I мен U арасындағы тәуелділік - сызықты емес, бірақ кернеудің белгілі бір аралығында оны сызықтық деп есептеп, Ом заңы қолданылады.
• Металдар үшін бұл аралық іс жүзінде шектеусіз.
• Ом заңы, ток көздері жоқ тізбек бөлігі үшін орынды, ал тізбекте ток көздері болған жағдайда формуласы: rl=U+e (2)
• Тұйықталған тізбек үшін Ом заңы: rml=e
• Толық кедергі (rm) сыртқы кедергі (r) мен ЭҚК көзінің ішкі кедергісінің (rі) қосындысына тең: rm=r+ri
• Ом заңының дифференциалды түрі өткізгіштің әрбір нүктесіндегі ток тығыздығын (j) электр өрісінің толық кернеулігімен байланыстырады: rj=E+Еб немесе j=G(E+Еб) (4)
• r — өткізгіш материалының меншікті кедергісі, ал G=1/r – оның меншікті электр өткізгіштігі, Е – потенциалды электр өрісінің, Еб – бөгде ток көздері тудыратын электр өрісінің кернеуліктері.

Айнымалы токтың толық тізбегі үшін Ом заңы

• Бір-біріне тізбектей жалғанған индуктивтілігі катушкадан, сыйымдылығы конденсатордан және кедергісі резистордан тұратын тізбектің қысқыштарына айнымалы кернеу түсірейік.
• Ток күшінің лездік мәні де, амплитудалық мәні де тізбектей жалғанған тізбектің барлық бөлігінде бірдей болады.
• Ток көзінің полюстеріндегі лездік кернеу оның жеке бөліктеріндегі кернеудің лездік мәндерінің қосындысына тең.
• Тізбектей жалғанған тізбектің барлық бөлігіндегі токтың тербелісі заңы бойынша өзгерсін.
• Қарастырып отырған тізбекте еріксіз электромагниттік тербелістер, яғни айнымалы ток пайда болады.
• Резистордағы, конденсатордағы және катушкадағы кернеудің амплитудаларын сәйкесінше деп белгілеп, оларды векторлық диаграммаға салайық (2.15-сурет).
• Ток күшінің амплитудасын горизонталь ось бойымен бағытталған вектор түрінде кескіндейік.
• Горизонталь ось пен әрбір кернеу амплитудасы векторының арасындағы бұрыш ток күшімен ғана сәйкес кернеу тербелістерінің фазалық айырымына тең болады.
• Активті кедергідегі кернеудің тербеліс фазасы ток күшінің тербеліс фазасымен сәйкес келеді, ал конденсаторда кернеудің тербелісі ток күшінің тербелісінен фаза бойынша -ге озады.
• Түсірілген кернеудің амплитудасын векторлардың қосындысы ретінде табуға болады.
• Барлық тізбектегі кернеудің амплитудасы Пифагор теоремасы бойынша тең.
• Бұл айнымалы токтың толық тізбегі үшін Ом заңы.
• кедергісін реактивті кедергі, ал кедергісі айнымалы ток тізбегінің толық кедергісі деп аталады.
• Ток пен кернеудің әсерлік мәндерін колдансақ, өрнегін былай жазуға болады: Тізбекте конденсатор жоқ кездегі векторлық диаграмманы салайық (2.17-сурет).
• Генератордан алынатын энергия тек активті кедергіде ғана жылу энергиясы түрінде бөлініп шығады.
• Реактивті кедергіде периодты түрде электр өрісінің энергиясы магнит өрісінің энергиясына айналып, түрленіп отырады.
• Периодтың бірінші ширегінде, конденсатор зарядталып жатқанда энергия тізбекке электр өрісінің энергиясы түрінде түсіп, жинақталады.
• Ал периодтың келесі ширегінде, конденсатор разрядталып жатканда, энергия қайтадан магнит өрісінің энергиясы түрінде желіге қайтарылады.
• R=p*l/S - ке тең болады.