UNEC Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya

• Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində (UNEC) təsdiq edilmiş "Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya" fənninin işçi tədris proqramı (sillabus).
• Proqram ÜFTTD-nin direktoru dos.G.N.Rzayeva tərəfindən təsdiq edilib.
• “Azərbaycan dili” kafedrasının müdiri prof.T.Ə.Əbdülhəsənovdur.
• Proqram 10 sentyabr 2024-cü il tarixində təsdiq edilib.

Fənn haqqında məlumat

• Fənnin kodu: 00004
• Fənnin növü: əsas
• Tədris ili: 2024/2025
• Tədris semestri: payız/yaz
• Fakültə: Bütün fakültələrdə və mərkəzlərdə
• Tədris yükü: 60 saat məşğələ
• Kredit sayı: 4 (dörd)
• Kafedra: Azərbaycan dili

Müəllim haqqında məlumat

• Fənni tədris edən müəllimin E-mail ünvanı və tələbələr üçün məsləhət vaxtları qeyd olunmayıb.
• İş telefonu: 012 441 62 74

Fənnin Təsviri

• Fənn tələbələrə Azərbaycan dilində işgüzar və akademik yazışmalar haqqında məlumat verəcəkdir.
• Tələbələrə təqdimat hazırlamaq bacarıqları aşılanacaqdır.
• İşgüzar və akademik kommunikasiya anlayışı haqqında geniş məlumatlar əldə edəcəklər.
• Kommunikasiyanın növləri, verbal və qeyri-verbal tərəfləri barədə biliklərə yiyələnəcəklər.
• Tədris prosesində şifahi və yazılı kommunikasiyalar öyrədiləcək.
• Kommunikasiya ritorikası, ədəbi dil, kommunikativlik, kommunikasiya mədəniyyəti öyrədiləcək.
• Azərbaycan dilinin rəsmi-işgüzar üslubu və digər mövzular tədris olunacaq.
• Elektron və onlayn kommunikasiyalar, işgüzar kommunikasiyada məktubların rolu və önəmi öyrəniləcək.

Fənnin Məqsədi və Vəzifələri

• Fənnin əsas məqsədi, müxtəlif mövzulara aid akademik mətnlər tərtib etməyi öyrətməkdir.
• Akademik mətnləri redaktə edərək təqdim etmək, şəxsi fikirləri yürütmək öyrədilir.
• Üslubi cəhətdən düzgün elmi mətn şəklində düzəliş etmək bacarıqları inkişaf etdirilir.
• Elmi mətnin tərtib edilməsi, üslubi parametr və prinsipləri öyrədilir.
• Beynəlxalq standartlar və akademik yazı tələbləri bacarıqlarına sahib olacaqlar.
• Nitq texnikasının komponentləri, akademik yazının xüsusiyyətləri və növləri öyrədilir.
• Akademik yazışmaların redaktəsi və akademik mənbələrlə işləmə bacarıqlar formalaşdırılır.

Öyrənmənin Nəticələri

• Tələbələr Azərbaycan dilində şifahi və yazılı kommunikasiya vərdişlərinə yiyələnəcəklər
• Fikirlərini formalaşdıra və inkişaf etdirə biləcəklər.
• İşgüzar və akademik kommunikasiya prosesinin mahiyyətini öyrənəcəklə
• Aktual elmi mövzular ətrafında yazışmalar aparmaq imkanına malik olacaqlar.
• Dinləmə və diqqət, dinləmə formaları, dinləmə bacarıqlarının təkmilləşdirilməsinin önəmini qavrayacaqlar.
• Kommunikasiya mədəniyyəti, danışıq etikası və müraciət etiketləri barədə məlumatlara yiyələnəcəklər
• Spontan nitqin özünəməxsusluğunu biləcək, danışıq və yazışmalar aparmaq bacarıqlarına yiyələnəcəklər.
• İşgüzar kommunikasiyada məktubların rolu, elektron və onlayn kommunikasiyalar haqqında biliklər əldə ediləcək.
• Azərbaycan dilinin saflığı, orfoqrafiya və orfoepiya qaydalarını, cümlə quruluşuna əməl olunmasının mahiyyəti öyrəniləcək.
• Nəzəri və təcrübi biliklərə sahib çıxacaqlar.

Tələbələr kursun sonunda aşağıdakıları bilməlidir:

• Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya anlayışı
• İşgüzar kommunikasiya zamanı davranışın etik qaydaları
• İşgüzar üslubun yazılı və şifahi formaları, işgüzar danışıqlar aparmaq bacarıqları
• İşgüzar kommunikasiyanın növləri və formaları
• Qrammatik, üslubi və məntiqi səhvləri düzəltmə qabiliyyəti
• Özünün və başqalarının elmi mətnini redaktə etmək qabiliyyəti
• Akademik kommunikasiyanın elementləri
• Müasir elmi ədəbiyyatla işləmək qaydaları
• Elmi layihə, məruzə və tezisləri hazırlamağı, elmi tədbirlərdə çıxış etməyi və diskussiya aparmağı
• Akademik yazının xüsusiyyətləri və növləri
• Verbal və qeyri-verbal kommunikasiya vasitələri
• Akademik kommunikasiya zamanı nitq etiketləri

Tələbələr aşağıdakıları bacarmalıdır:

• İşgüzar kommunikasiyanın növ və formalarını müəyyən etmək
• Akademik kommunikasiyanın vizual tərəfini təqdimatlar hazırlamaq
• Elmi məruzə hazırlamaq
• Müzakirə aparmaq
• İşgüzar və akademik yazışmalar aparmaq
• Akademik kommunikasiya prosesində istinadetmə və sitatgətirməni bilmək
• Akademik mənbələrin seçilməsi və meyarlarını bilmək
• Esse yazmaq
• Akademik yazışmaların redaktəsini etmək
• Buraxılış işini tərtib etmək

Kursun Proqramı

• Proqram 30 seminardan ibarət 60 saatdır.
• Müzakirələr, tapşırıqlar, məşqlər, qrup işi, praktik məşğələlər və iş müzakirəsini əhatə edir.
• Seminarlar müəllimin dərs cədvəlinə uyğun keçirilir.

Mühazirə Mövzuları

• Bu fənn üzrə mühazirə nəzərdə tutulmayıb.

Prerekvizitlər

• Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn yoxdur.

Tədris Metodologiyası

• Fənnin tədrisi zamanı müasir metodoloji alətlərdən və tədris üsullarından istifadə edilməsi nəzərdə tutulur.
• İnteraktiv müzakirələr, debatlar və komanda şəklində layihələrin icrası nəzərdə tutulur.
• İşgüzar oyunlar, sərbəst işlərin yazılması və test tapşırıqlarının icrası planlaşdırılır.
• Həmçinin tələbələrin nitq məşqləri üzrə tapşırıqların yerinə yetirilməsi də planlaşdırılır.

Mühazirə Mətnləri

• Bu fənn üzrə mühazirə nəzərdə tutulmayıb.

Əsas Dərslik və Dərs Vəsaitləri

Əsas dərsliklər:

• T.Ə.Əbdülhəsənli, C.V.Allahverdiyev, T.Ə.Xəlilova, M.B.Əmrahova, "Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya" Bakı, 2022
• T.Əbdülhəsənli, S.Zülfüqarlı, A.Rzai, "Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti" Bakı, 2014
• Ç.Qəhrəmanova, A.Paşayeva, "Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya" Bakı, 2023
• F.Şiriyev, "Azərbaycan dilinin nitq mədəniyyəti və ritorika" Bakı, 2014
• N.Abdullayev, "Nitq mədəniyyətinin əsasları" Bakı, 2013
• T.Əbdülhəsənli, A.Hüseynova, "İşgüzar yazışmalar" Bakı, 2015.

Ədəbiyyat:

• Н.Д.Десяева, «Академическая коммуникация» (учебник). Москва 2019
• И.А. Журавлева, «Деловые коммуникации» (учебное пособие). Иркутск, 2016
• А.М. Сосновская, «Деловая коммуникация и переговоры». Санкт-Петербург, 2011
• Э.А. Науменко, «Деловые коммуникации» (учебное пособие) Тюмень, 2013
• T.Ə.Əbdülhəsənli, T.Ə.Xəlilova, M.B.Əmrahova, "Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti", Bakı, 2020

Mövzuların Məzmunu və Tədris-Tematik Bölgüsü

1-ci həftə

• "Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya" fənninin predmeti, vəzifələri və cəmiyyətdə rolu müzakirə olunur.
• Fənnin məqsəd və vəzifələri, dilin funksiyaları, kommunikativ səriştələr və tələbələrin müxtəlif janrlarda akademik mətnlər tərtib etməsi öyrənilir.
• İşgüzar kommunikasiyanın növləri, əsas vəzifələri, şəxsiyyətlərarası, qrup və kütləvi kommunikasiya öyrənilir.
• İşgüzar ünsiyyətin iştirakçılarının teması və qarşılıqlı fəaliyyətin prinsipləri öyrənilir.
• İşgüzar kommunikasiya formaları, o cümlədən işgüzar söhbət, danışıqlar, mətbuat konfransları, müzakirələr öyrənilir.
• Telefon danışıqlarının aparılma qaydaları, perspektivli hadisələr, yaradıcı düşüncə və sözlərin yerində işlənməsi öyrənilir

2-ci həftə

• İşgüzar kommunikasiyada etika, davranış psixologiyası, danışıq və dinləmə mədəniyyəti öyrənilir.
• Şəxsiyyət anlayışı, temperament, xarakter, özünü təqdim etmənin əhəmiyyəti, qrupun sosial üzvü kimi davranışlar müzakirə edilir.
• Şifahi və yazılı işgüzar kommunikasiya, mədəniyyətlərarası aspektlər, imicin rolu tədris olunur.

3-cü həftə

• Yazılı işgüzar kommunikasiya, Azərbaycan dilinin rəsmi-işgüzar üslubunun xüsusiyyətləri tədris ediləcək.
• Ərizə və dərkənar kimi sənədlər öyrəniləcək.
• Tərcümeyi-hal, xasiyyətnamə, arayış və təqdimat sənədlərinin hazırlanma qaydalarına baxılacaq.
• İşgüzar kommunikasiyada məktubların rolu və elektron yazışmalar öyrəniləcək.
• Rəsmi-işgüzar sənədlər, protokol, çıxarış və hesabat formaları öyrəniləcək.

4-cü həftə

• Rəsmi sənədlər: əmr, əmrdən çıxarış, fərman, sərəncam, qanun, nota, bəyanat formaları öyrəniləcək.
• İzahat, xəbərdarlıq, töhmət və təşəkkür sənədlərinin hazırlanması müzakirə olunacaq.
• Akt və müqavilələrin tərtib olunma qaydaları izah olunacaq.
• İşgüzar kommunikasiyada elan xarakterli sənədlərin xüsusiyyətləri tədris ediləcək.

5-ci həftə

• Yazılı işgüzar kommunikasiya zamanı nizamnamə, vəkalətnamə, etibarnamə, əqd, ezamiyyə vərəqi, təlimat və s. sənədlərin tərtibi öyrədilir.
• Akademik kommunikasiya sahəsində isə monoloji, dialoji və poliloji nitqin xüsusiyyətləri, mühazirə, məruzə və çıxış kimi növləri tədris olunur.

6-cı həftə

• Akademik və sosial şəbəkələrdə elmi ünsiyyətin əhəmiyyəti müzakirə olunur.
• Elmi mühitdə sosial şəbəkələrin rolu araşdırılır, düzgün nitq keyfiyyətinə tələblər öyrədilir.
• Kommunikasiyanın elementləri, elmi konfranslar, işgüzar müşavirələr, polemika, mübahisə müzakirə olunur.
• Akademik yazının xüsusiyyətləri və növləri, istinad etmə, sitatgətirmə müzakirə olunur

7-ci həftə

• Elmi-tədqiqat mövzusunda icmal məqalə hazırlamaq, parafrazetmə,redaktə etmək qaydaları izah olunur
• Natiqin müəllif ideyalarını ifadə etmə metodları və peşəkar ünsiyyət qurma bacarıqları izah olunur.
• Elmi məruzələrdə intonasiya və diksiyanın əhəmiyyəti vurğulanır.

8-ci həftə

• Akademik mənbələrlə işləməyin əhəmiyyəti izah olunur, buraxılış işinin tərtib qaydalarına baxılır.

Seminar-Məşğələlər

• Seminar-məşğələdə tələbə öz fikirlərini ifadə və arqumentlərlə əsaslandırmağı bacarmalıdır.

Qiymətləndirmə

• Qiymətləndirmə Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin təsdiq etdiyi əsasnaməyə uyğun aparılır.
• Tələbənin toplaya biləcəyi maksimum bal 100-dür.
• Balların yarısı semestr fəaliyyəti, digər yarısı imtahan nəticələrinə görə toplanır.

Aralıq Qiymətləndirmə

• Tələbənin aralıq imtahan cavabı 0-30 bal aralığında qiymətləndirilir.

Yekun İmtahan

• Fənnin sonunda yekun imtahan test qaydasında təşkil olunur.
• İmtahan testləri mühazirə və məşğələ dərslərinə uyğun tərtib edilir.
• Minimum 17 bal toplamazsa, tələbə fəndən krediti qazanmır və akademik borcu qalır.
• Nəticələrlə bağlı şikayət olarsa, Apellyasiya Komissiyasına müraciət edilə bilər.

Yekun Qiymətləndirmə

• Tələbələrin yekun biliyi 100 ballıq sistem üzrə qiymətləndirilir.
• Yekun imtahandan sonra bütün ballar toplanır və yekun qiymət hesablanır.

Qiymətləndirmə Cədvəli

• Seminar məşğələləri - 20 bal (20%)
• Ara imtahan - 30 bal (30%)
• Yekun imtahan - 50 bal (50%)
• Semestr nəticəsi - 100 bal (100%)

Yekun Biliyin Qiymətləndirilməsi

• 51 baldan aşağı - qeyri-kafi (F)
• 51-60 bal - qənaətbəxş (E)
• 61-70 bal - kafi (D)
• 71-80 bal - yaxşı (C)
• 81-90 bal - çox yaxşı (B)
• 91-100 bal - əla (A)
• 51 baldan aşağı olduqda, tələbə krediti qazanmır və fənn üzrə akademik borcu qalır.

Əlavə Qaydalar

• "Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya" fənni üzrə aktivlik balının formalaşdırılması qaydaları əlavə olunur.
• Aktivlik balı, tələbələrin kommunikativ əlaqə qurma və yazı bacarıqlarının qiymətləndirilməsi əsasında müəyyən edilir.
• Qiymətləndirmə meyarları fənnin sillabuslarında qeyd olunur.
• Qiymətləndirmə zamanı istifadə edilən materialların məxfiliyi təmin olunur və materiallar yalnız qiymətləndirmə başlayan anda elan olunur.
• Tələbələrin kommunikativ əlaqə qurmaq bacarığı üzrə qiymətləndirilməsi semestr ərzində həyata keçirilir.
• Cavab vermə ardıcıllığını fənn müəllimi müəyyən edir və cavab verməyən tələbəyə 0 bal verilir.
• Dərsdəki cavablar 10 bal üzərindən qiymətləndirilir.
• Qiymətləndirmədə natiqlik məharəti, dilin orfoepik və leksik qaydalarına riayət, məntiqi və tənqidi təfəkkür əsaslı mülahizələr nəzərə alınır.

Müəlliflər:

• prof. T.Ə. Əbdülhəsənov
• dos.M. B. Əmrahova
• i/as.Ü.O.Ömərova