Укажување на прва помош

• Првата помош е почетна грижа на повреденото лице на местото на несреќата.
• Целта на првата помош е да се зачува животот на повредениот и да се спречат компликации.
• При укажување на прва помош, може да се користат стандардни средства (гази, завои) и прирачни средства (облека, ќебе).
• Местото на сообраќајна несреќа се обезбедува со сигурносен триаголник и светлосна сигнализација.
• При наидување на сообраќајна несреќа, исклучете го моторот на оштетеното возило и закочете го возилото.
• За лична безбедност при укажување прва помош, користете заштитни ракавици и џебни маски со филтер.
• Проверката на свеста на повредениот се прави со внимателно протресување за рамената и прашување дали е добро.

Повикување на Итна Медицинска Помош

• При повикување на Итна помош, потребно е да се претставите, да кажете што се случило, каде се наоѓате, колку лица се повредени и каква е нивната состојба.
• Повредените во животна опасност не лежат мирно ниту се гласни.
• Доколку повредениот е во несвесна состојба, постои опасност од запаѓање на јазикот наназад и задушување.
• Проверката на дишењето се изведува по методот „Гледај, слушај, чувствувај“.

Крварење

• При повреда на крвни садови, крварењето може да биде надворешно или внатрешно.
• Ако еден повреден е без свест, прво повикајте Итна медицинска помош.

Срцево Белодробно Оживување (СБО)

• При СБО, правилниот сооднос на срцеви компресии и вештачко дишење е 30:2.
• При срцева масажа, рацете се поставуваат во средината на градниот кош.
• Кај деца од 1-8 години, соодносот на срцеви компресии и вештачко дишење е 15:2.
• Кај доенчиња (0-12 месеци), СБО најнапред започнува со 5 иницијални вештачки дишења.
• Кај бебиња, срцевите компресии се изведуваат со јагодиците на средниот прст и показалецот еден попречен прст од замислената линија која ги сврзува двете брадавици.
• При артериско крварење, крвта е светла и пулсира.

Шок и Задушување

• Обилното крварење може да доведе до хеморагичен шок.
• Заради лична безбедност при вештачко дишење, користете џебни маски со филтер.
• Опасност кај повреден без свест е јазикот да западне наназад и да предизвика задушување.
• Пред да започнете со помош, добијте согласност од повредениот.
• Телефонскиот број на Итна медицинска помош е 194.
• При скршеница на подколеницата, имобилизацијата треба да ги опфати коленото и скочниот зглоб.
• Ако повредата не дозволува соблекување, облеката се отстранува со сечење.
• Доколку има повеќе повредени, направете тријажа (избор на приоритетни повреди).
• Ако наидете на повреден со кацига во бесвест, не ја отстранувајте кацигата.
• Повредениот во свесна состојба одговара на прашања и реагира на болни дразби.
• Проценувањето на дишењето не смее да трае подолго од 10 секунди.
• Отсуство на нормално дишење е знак на застој на срцевата работа.

Постапки со Повреден во Бессознание, но со Дишење

• Ако повреден почне да дише, а е без свест, треба да се постави во странична положба.
• Надворешна масажа на срцето и вештачко дишење се дава сѐ до доаѓање на медицински тим или додека повредениот не почне да диши нормално.
• Надворешното притискање на срцето кај децата се изведува со коренот на едната дланка во средината на долната половина на градната коска.
• При задушување од страно тело, удирајте го лицето 5 пати по грбот меѓу лопатките со долниот дел на дланката, потоа применувајте 5 притискања на стомакот.
• При задушување кај бебиња, постапката започнува со 5 удари по грбот додека е наведнато со лицето надолу.
• При венско крварење, крвта е темноцрвена и тече постојано.
• При капиларно крварење, крвта е светлоцрвена и тече во вид на оросување.
• Надворешното артериско крварење се контролира со притискање и компресивен завој.
• Компресивен завој се става кога раната крвари иако е покриена со преврска.
• Ако има страно тело во рана, не го отстранувајте туку направете преврска со ѓеврече.
• Ако се сомневате на повреда на ‘рбетниот столб, не го поместувајте повредениот и дајте му психолошка поддршка.
• Основна постапка при скршеница е имобилизација (поставување во мирување).
• Имобилизацијата може да се изведе со стандардни и прирачни средства.
• При преврска на рана, не допирајте ја и не ја чистете раната.
• Првата постапка при изгореница е да се излади изгореното место.
• Ако нозете се пригмечени подолго од 15 минути, предметот не се отстранува.
• Кутијата за прва помош не треба да содржи 70% алкохол за дезинфекција.
• Од инфекција при вештачко дишење заштитува вентилационо марамче.
• Местото на сообраќајна незгода е опасна зона за сите учесници во сообраќајот.
• Времето за утврдување на престанок на дишењето е 10 секунди со методот „слушај, гледај, чувствувај“.
• Страничната положба (положба на опоравување) ја подобрува циркулацијата, ја одржува проодноста на дишните патишта и овозможува дренирање на течности.
• Рана која крвари се третира со ракавици и стерилна газа.
• Кацига не се отстранува освен ако повредениот не дише и треба да се реанимира.
• Зацрвенета кожа не е знак на обилно крварење (хеморагичен шок).
• При скршеница на надколеницата и обилно крварење, прво запрете го крварењето, а потоа имобилизирајте.
• При имобилизација на скршеница на подлактица, не ја фаќајте раката за рачниот зглоб и лактот.
• Повреда на ‘рбетниот столб се сомнева ако се жали на трнење, неосетливост или неможност за движење на екстремитетите.
• При извлекување на повреден од возило, не го свиткувајте напред.
• Ако човек е во бесознание, спонтано дише и има пулс, се поставува во странична положба.
• Повреден во шокова состојба има бледа, студена кожа оросена со ладна пот и забрзана срцева работа.
• На повреден во шокова состојба не му давајте течност и храна.

Принципи на Имобилизација, Крварење и Постапки

• Основни принципи за имобилизација се да се имобилизираат два соседни зглоба.
• При сомневање за скршеница на вратниот дел од ‘рбетот, внимателно имобилизирајте го повредениот во возилото и почекајте Итна медицинска помош.
• Дигитална компресија при крварење од подколеницата се прави на артеријата во подколенската регија.
• При отворена скршеница на подколеницата и обилно крварење, прво запрете го крварењето, а потоа имобилизирајте.
• При шинување на скочниот зглоб, подигнете го стопалото, ставете студени облоги и имобилизирајте.
• При крварење од екстремитет, откинатиот дел завиткајте го во стерилна газа, ставете го во пластична ќеса, па во друга кеса со студена вода или мраз.
• Дишните патишта на настрадан во бесознание се ослободуваат со подигање на брадата и зафрлање на главата наназад.
• Знаци за внатрешно крварење се бледа ладна кожа, вознемиреност и загуба на свест.
• Повеска за сопирање на крварење се употребува ретко, при откинат екстремитет и не подолго од 120 минути.
• При крварење од нос, главата треба да е надолу, а повредениот да е седнат.
• Видови на крварење се артериско, венско и капиларно.
• При задушување со страно тело, удирајте го повредениот по грбот помеѓу лопатките до пет пати.
• Ако гушењето продолжи, ставете раце на стомакот на повредениот од позади и притискајте нагоре пет пати.
• Проценка на знаци за живот опфаќа проценка на свест, дишење и срцева акција.
• Општи најважни постапки при сообраќајна незгода се обезбедување на простор, лична безбедност и пристап кон повредениот со согласност.
• Начини за гасење на запалена облека се сува техника со тркалање и водена техника со вода или апарат за гасење.
• При срцев и мозочен удар, најважно е веднаш да се повика Итна медицинска помош.
• Скршеница на клучната коска се имобилизира со две триаголни марами наместени во вид на осмица.
• При скршеница на надколеничната коска, се поставува имобилизација која ги опфаќа колкот, колениот и скочниот зглоб.
• Најсоодветен начин на вештачко дишење е уста на уста.
• Раната не смее да се чисти, дезинфицира и премачкува со маст.
• Телефонскиот број за повредени лица во сообраќајна незгода е 194.
• Кутијата за прва помош не треба да содржи спреј за дезинфекција.
• Прирачни средства за прва помош се средства од непосредната околина кои може да се употребат.
• Неукажувањето на прва помош е казниво со закон.
• При СБО треба да се внимава на местоположбата на рацете, ефикасноста на компресијата и односот 30:2.
• При артериско крварење, крвта е светло црвена и истекува во вид на млазови.
• Бессознание се констатира ако лицето не одговори на прашања, не реагира на протресување или допир.
• Ако има туѓо тело во раката, фиксирајте го со завојно геврече или газа околу него.