Toplu Beslenme Sistemlerinde Stratejik Yönetim

• Dr. Dyt. Zehra BATU tarafından hazırlanan "Toplu Beslenme Sistemlerinde Strateji ve Stratejik Yönetim" konusunu ele alan notlar.

Strateji ve Stratejik Yönetim

• Küreselleşme, işletmeleri başarılı olmak için yeni yetenekler geliştirmeye zorlar.
• Özel sektörde küreselleşme rekabeti artırır.
• Kamu sektöründe ise etkin bir kamu hizmeti sunumunu zorunlu kılar.

Strateji Nedir?

• Strateji; sürme, gönderme, gütme ve bir amaca ulaşmak için eylem birliği sağlama ve düzenleme sanatıdır.
• Bir amaca ulaşmak için izlenecek yol olarak da tanımlanır.
• Neuman ve Morgenstein stratejiyi kişisel faydasını maksimum kılmaya çalışan iki oyuncunun rasyonel davranışları olarak tanımlar.

Stratejik Yönetim

• Stratejik yönetim, stratejilerin planlanması için gerekli araştırma, inceleme, değerlendirme ve seçim çabalarını planlamayı içerir.
• Stratejilerin uygulanması için örgüt içi yapısal ve motivasyonel önlemlerin yürürlüğe konulmasını kapsar.
• Belirlenen stratejilerin amaca uygunluğu açısından kontrol edilmesini sağlar ve örgütün her düzeydeki kadrolarını ilgilendiren süreçler toplamıdır.

Neden Stratejik Yönetim?

• Amaç durağanlaşmamak ve rakiplerden geri kalmamaktır.
• Kaynakları önceliklere göre kullanabilmeyi sağlar, sürekli ilerlemeyi hedefler, ulaşılmak istenen yere gidebilmek için öncelikleri saptar, bugünü iyi değerlendirir ve gelecekte ulaşılmak istenen yeri iyi tanımlar.

Stratejik Yönetimin Önemi

• Tehdit ve fırsatlara karşı önceden bilgi sahibi olunmasını sağlar.
• Öngörülerde bulunarak rasyonel stratejiler belirlenmesine yardımcı olur.
• Belirlenen stratejilerin etkin bir şekilde uygulanmasını sağlar.

Türkiye'de Stratejik Yönetim

• 1970'lerin sonu Koç Grubu
• 1978 Eczacıbaşı
• 1981 Şişecam
• 1983 Yaşar Holding uzun vadeli planlama çalışmalarına başlamış ve stratejik yönetim uygulamıştır.

Stratejik Yönetimin Özellikleri

• Örgütteki en üst yönetimin bir fonksiyonu olarak değerlendirilir.
• İşletmenin geleceğine yöneliktir ve işletmenin vizyonunu hedefler.
• Geleceğe yönelik uzun vadeli amaçları geliştirir ve sonuca ulaşmak için nelerin yapılması gerektiğini düşünür.
• İşletmeyi bir bütün olarak algılar ve bütünü oluşturan diğer parçalar da ilgi alanı içindedir.
• Alınan stratejik kararların etkilerine yönelik bütün-parça ilişkisi göz önünde bulundurulur.
• İşletme için açık bir sistemdir ve çevre yakından takip edilir.
• Dış çevresine karşı toplumun çıkarlarını göz önüne alan bir sosyal sorumluluk taşır.
• İşletmenin temel amaçlarının gerçekleştirilmesine yönelik kaynak dağıtımını en etkin şekilde yapar.
• Amaçlar, kararlar ve faaliyetler içinde en alt birimlere kadar herkesin ortak hareket noktasını oluşturur.

Stratejik Yönetimin Yararları

• Örgütlerde değişen durumu önceden sezme gücü verir.
• Organizasyonel sınırlar daha esnektir ve geleceğe ilişkin düşüncelerin ortaya çıkmasını sağlar.
• Gerçekleştirilebilir amaçlar belirlenmesini sağlar.
• İş kararlarının sistematize edilmesine olanak sağlar.
• İşletmenin temel problemini araştırmada yöneticilere yardım eder.
• İşletmedeki iletişimin gelişmesine yardımcı olur.
• Organizasyona yönelik performans ve süreç kalitesi üzerine odaklanılmasını sağlar.

Stratejik Yönetim Yaklaşımları

• Bütünleşmiş Planlama Yaklaşımı
• Uyumlaştırıcı Araştırma Yaklaşımı
• Sezgi Yaklaşımı
• Stratejik Faktörleri Belirleme Yaklaşımı
• Uygun Faaliyet Alanı Seçme Yaklaşımı
• Taklit Yaklaşımı

Bütünleşmiş Planlama Yaklaşımı

• Stratejik problemlerin sistematik analizine dayanır.
• Problemlerin çözümünde bilimsel yöntemler kullanılır.
• Şirketin stratejik planları hazırlanır ve örgüt misyonu, uzun vadeli politikalar, amaçlar ve stratejiler tanımlanır.

Uyumlaştırıcı Araştırma Yaklaşımı

• Geniş bir bakış açısı ile ilkeler oluşturulur.
• Mümkün olduğu kadar problem için en uygun çözüme yönelir.
• Her adım, önceki adıma göre düzenlenir ve uygun çözüme ulaşılıncaya kadar devam edilir.

Sezgi Yaklaşımı

• Stratejilerin geliştirilmesinde sebep-sonuç ilişkileri ya hiç kurulmaz ya da çok az bir şekilde üzerinde durulur.
• Yönetici tamamen kendi sezgilerine göre hareket eder.

Stratejik Faktörleri Belirleme Yaklaşımı

• Örgütü başarılı kılacak stratejik faktörleri belirleme yaklaşımıdır.
• Örgütte, bölüm ve birimlerde kritik unsurlar belirlenir.
• Örgütün başarı veya başarısızlığını etkileyecek güçlü ve zayıf yönleri ortaya çıkarılır.

Uygun Faaliyet Alanı Seçme Yaklaşımı

• Faaliyet yapılacak uygun alanları seçmeye dayanır.
• Tüketici ihtiyaçlarını tanımlayarak, örgütün bu ihtiyaçları karşılayacak faaliyetleri yapmasını içerir.

Taklit Yaklaşımı

• Başka işletmelerin amaçlarını gerçekleştirmede başarıyla yürüttüğü faaliyetleri yapmaktır.
• Yöneticiler doğrudan başka işletmeleri takip ve taklit ederek ne yapacaklarına karar verirler.

Stratejik Yaklaşım Süreci

• Strateji Üretme Aşaması
• Strateji Uygulama Aşaması
• Stratejik Öğrenme

Strateji Üretme Aşaması

• Stratejik düşünme sürecidir ve bu süreç sonucunda stratejiler oluşturulur.
• Vizyon oluşturma, misyon oluşturma, uzak ve yakın çevre analizi, SWOT analizi ve strateji geliştirme projelerinin üretilmesini içerir.
• Strateji alternatiflerinin belirlenmesi, karşılaştırılması ve strateji seçimi yapılır.

Strateji Uygulama

• Üretilen stratejilerin ve stratejik bilgilerin yaşama geçirildiği adımdır.
• Belgeleme, donanım hazırlama, eğitim, yetiştirme ve tanıtım faaliyetlerini kapsar.

Stratejik Öğrenme

• Uygulama sırasında üretilen bilgilerin ve kazanılan deneyimlerin yeni stratejilerin oluşturulmasına yardımcı olması durumunu ifade eder.
• Strateji izleme, değerlendirme, neden analizi, geliştirme projeleri üretme, uygulama ve iyileşmeyi kurumsallaştırma adımlarını içerir.

Mevcut Durum Analizi

• Kurumun görevlerinin belirlenmesi
• Yönetimin önceliklerinin saptanması
• Müşteri ve paydaşların belirlenmesi
• Değerlerin (temel veya stratejik ortaklık) belirlenmesi
• Çevre analizi (PEST ve SWOT) yapılması
• İhtiyaç ve beklentilerin belirlenmesi
• Misyonun belirlenmesi

Değerler

• Olmazsa Olmazlar: Adil, şeffaf, dürüst, disiplinli, etik, üretken, liyakat sahibi, çalışkan, güvenilir, sorumluluk sahibi, emeğe saygılı olmak.
• Arzu Edilenler: Özverili, dayanışmacı, hoşgörülü, paylaşımcı, mükemmeliyetçi, yenilikçi, alçakgönüllü, yaratıcı, çevreye saygılı, bireysel, aile ortamı, ekip ruhuna sahip, idealist, aidiyet duygusu olan, sadakatli ve tutarlı olmak.

SWOT Analizi

• İşletmelerin örgüt içi ve örgüt dışı analizinde kullanabileceği bilinçli ve sistematik değerlendirmelerdir.
• Kaynak ve kabiliyetlerini en iyi şekilde kullanabilmesi ve yeni stratejiler geliştirebilmesi için yararlanılacak temel yöntemlerden birisidir.
• İşletmenin iç çevresinin analiz edilmesiyle belirlenen güçlü ve zayıf yönler işletmenin mevcut durumunu gösterir.
• İşletmenin dış çevresinin analiz edilmesiyle fırsat ve tehditler belirlenir.
  • Strengths (Güçlü Yönler/Üstünlükler)
  • Weakness (Zayıf Yönler)
  • Opportunities (Fırsatlar)
  • Threats (Tehditler)

PEST Analizi

• Politik
• Ekonomik
• Sosyal
• Teknolojik etmenler

Misyon

• Kısa vadede değişmeyen, var oluşumuzu sürekli-gerekli kılan ve temel değerlerimizle uyumlu olandır.
• Bir kurum veya kuruluştan beklenen görevin özlü ifadesidir.
• Organizasyonun varlık nedenini, vizyona ulaşması için gerekli ilkeleri ve ortak değerleri içeren belgedir.
• İşletmenin varlık nedeni nedir? sorusuna yanıttır.
• Ne yapıyoruz, kim için yapıyoruz, niçin yapıyoruz, nasıl yapıyoruz sorularına cevap arar.

Vizyon

• Gelecekteki faaliyet alanlarını belirlemeyi ifade eder.
• Gelecekle ilgili bir tutum ve işletmenin durumunun gelecekte nasıl olacağı ile ilgili somut fikirdir.
• Uzun vadede ulaşmak istediği yeri, durumunu, ilerlemek istediği yönü ve başarmak istediklerini gösteren canlı bir ifadedir.

Stratejik Amaçlar

• Politika ve strateji belirleme
• Vizyona giden yolda öncelikle ve belirli bir sürede nereye ulaşmak istiyoruz sorusunu yanıtlar.
• Belirli bir sürede (3-5 yılda) kurumun ulaşmayı hedeflediği sonuçlardır.
• İyi bir stratejik amaç; Spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi, bağlantılı ve zaman sınırlı olmalıdır.
• Uzun dönemde gerçekleştirmeyi hedeflediği sonuçları ifade eder.
• Geleceğe yönelik olarak işletmenin uygulamalarını şekillendirir ve yönlendirir.

Performans Yönetimi

• Örgüt içinde iş görenleri kendi potansiyellerinin farkına varmalarını sağlayarak, örgütlerden, takımlardan ve iş görenlerden daha etkin sonuçlar almak için uygulanır.
• Hedef belirleme, değerlendirme, geri bildirim ve ödüllendirme aşamalarından oluşan sistematik bir yönetim amacıdır.

Performans Göstergeleri Örnekleri

• Proje sayısı (adet)
• Öğretim elemanlarının katıldığı Uluslararası bilimsel etkinlik sayısı (Adet)
• Uluslararası taranan indekslerdeki yayın sayısı (Adet)
• Memnuniyet anketi sonuçları (%)
• Düzenlenen bilimsel etkinlik sayısı (adet)
• Uluslar arası akredite olan bölüm sayısı (Adet)
• Kurum ve kuruluşlara verilen danışmanlık sayısı (Adet)