Module 1: Toemeting, vormen en uitvoering straffen

De wet legt voor elk misdrijf een straf vast, maar de rechter kan deze straf aanpassen aan de specifieke omstandigheden van de zaak.

Omstandigheden die de straf lager maken dan de wettelijke minimumstraf. Dit zijn feitelijke omstandigheden uit het leven van de dader, zoals een moeilijke jeugd. De rechter kan de straf verlagen binnen de wettelijke grenzen.

Omstandigheden die expliciet in de wet staan en de straf verlagen. Deze omstandigheden moeten bewezen worden. Bijvoorbeeld: een dader die zijn mededaders aangeeft bij de politie.

Wanneer meerdere misdrijven tegelijkertijd worden gepleegd, wordt de zwaarste straf toegepast. De andere misdrijven worden dan niet afzonderlijk bestraft.

Omstandigheden die de straf hoger maken dan de wettelijke minimumstraf. Dit zijn bijvoorbeeld misdrijven gepleegd 's nachts of tegen minderjarigen.

Een eerdere veroordeling voor een misdrijf kan leiden tot een strengere straf voor een nieuw misdrijf.

De rechter kan de straf direct opleggen of deze opschorten, onder voorwaarden, voor een bepaalde proeftijd.

De rechter kan de straf opschorten onder bepaalde voorwaarden, zoals probatie. Dit betekent dat de veroordeelde de straf niet hoeft te ondergaan, zolang hij zich aan de voorwaarden houdt.

De veroordeelde wordt schuldig bevonden, maar er wordt geen straf opgelegd. De beslissing wordt genomen door de rechter (niet bij assisen) of het onderzoeksgerecht. Deze beslissing kan worden herroepen.

De veroordeelde dient een straf uit te zitten, maar de uitvoering ervan wordt uitgesteld. De beslissing wordt genomen door de rechter. De straf staat al vast.

Een rechterlijke beslissing om een straf te vervangen door een periode van begeleiding en controle. De probatiecommissie bewaakt de voorwaarden en kan die aanpassen (niet verzwaren).

Een commissie die toezicht houdt op de uitvoering van probatievoorwaarden. Ze wijzen een justitieassistent aan voor de opvolging en kunnen vooraf een maatschappelijk onderzoek aanvragen.

Een rechtbank die zich bezighoudt met de uitvoering van straffen. Ze bepalen bijvoorbeeld wanneer een gedetineerde voorwaardelijk vrij kan.

Een deel van de opgelegde straf moet uitgezeten worden (minstens 1/3, soms meer) voordat een gedetineerde voorwaardelijk vrij kan.

Een tijdelijke vrijlating die mogelijk is voor gevangenen die een straf van minder dan 3 jaar krijgen.

Een vorm van beperkte vrijheid waarbij de gedetineerde 16 uur per dag de gevangenis mag verlaten. De vrijheid wordt elektronisch gecontroleerd.

Een rechterlijke beslissing die de vrijheidsberoving van een veroordeelde onderbreekt voor maximaal 3 maanden. Gedurende deze periode mag de gedetineerde de gevangenis verlaten om bijvoorbeeld familie te bezoeken of te werken.

Een gevangenisstraf die door middel van een Koninklijk besluit wordt omgezet naar een andere straf of helemaal kwijtgescholden. De strafuitvoering wordt beëindigd zonder dat de veroordeelde de volledige straf heeft uitgezeten.

Een procedure waarbij een strafbaar feit na een bepaalde termijn niet meer kan worden vervolgd of uitgevoerd. Dit gebeurt wanneer er te weinig bewijs is of de dader niet meer kan worden gevonden.

Een veroordeelde sterft en de straf vervalt. De veroordeling heeft geen effect meer op de familie en nabestaanden.

Een wettelijke beslissing die een strafbaar feit terug met terugwerkende kracht geen misdrijf meer maakt. Dit is van toepassing op feiten die in het verleden zijn gepleegd.

Een procedure waarbij een veroordeelde bij het parket een verzoek indient om zijn strafblad te laten wissen. Er worden voorwaarden gesteld en de Koning beslist over het verzoek. Dit wordt gedaan om iemand te helpen zijn leven opnieuw op te bouwen.

Een automatische procedure waarbij bepaalde straffen, zoals die voor lichte misdrijven, na een bepaalde periode automatisch van het strafregister worden verwijderd.

Een rechterlijke beslissing waardoor een veroordeelde de gevangenis mag verlaten om te gaan werken. De veroordeelde mag tussen bepaalde uren de gevangenis verlaten en moet na afloop van de werkdag terugkeren.