Podcast
Questions and Answers
Czym są tkanki i jakie mają wspólne cechy?
Czym są tkanki i jakie mają wspólne cechy?
Tkanki są zbiorem komórek o podobnej budowie i funkcjach oraz mają wspólne pochodzenie.
Jak nazywa się proces prowadzący od zygoty do utworzenia tkanek?
Jak nazywa się proces prowadzący od zygoty do utworzenia tkanek?
Ten proces nazywa się embriogenezą.
Co powstaje w wyniku bruzdkowania?
Co powstaje w wyniku bruzdkowania?
W wyniku bruzdkowania powstają blastomery, które tworzą morulę.
Jakie są dwa główne typy organizmów w kontekście struktury zarodkowej?
Jakie są dwa główne typy organizmów w kontekście struktury zarodkowej?
Signup and view all the answers
W jakiej formie występuje ektoderma w organizmach trójwarstwowych?
W jakiej formie występuje ektoderma w organizmach trójwarstwowych?
Signup and view all the answers
Jakie jest główne rozróżnienie między pierwoustami a wtóroustymi?
Jakie jest główne rozróżnienie między pierwoustami a wtóroustymi?
Signup and view all the answers
Na czym polega zjawisko histogenezy?
Na czym polega zjawisko histogenezy?
Signup and view all the answers
Jakie są trzy rodzaje bruzdkowania i z jakim typem jaj są związane?
Jakie są trzy rodzaje bruzdkowania i z jakim typem jaj są związane?
Signup and view all the answers
Jakie funkcje pełni tkanka łączna wiotka?
Jakie funkcje pełni tkanka łączna wiotka?
Signup and view all the answers
Czym różni się tkanka łączna włóknista zbita od wiotkiej?
Czym różni się tkanka łączna włóknista zbita od wiotkiej?
Signup and view all the answers
Jakie komórki zawiera tkanka tłuszczowa żółta?
Jakie komórki zawiera tkanka tłuszczowa żółta?
Signup and view all the answers
Jakie funkcje pełni tkanka chrzęstna?
Jakie funkcje pełni tkanka chrzęstna?
Signup and view all the answers
Czym charakteryzuje się tkanka kostna?
Czym charakteryzuje się tkanka kostna?
Signup and view all the answers
Jaka jest główna funkcja osocza krwi?
Jaka jest główna funkcja osocza krwi?
Signup and view all the answers
Jakie elementy morfotyczne zawiera krew?
Jakie elementy morfotyczne zawiera krew?
Signup and view all the answers
Czym jest hemolifa?
Czym jest hemolifa?
Signup and view all the answers
Jakie komórki uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego?
Jakie komórki uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego?
Signup and view all the answers
Jakie krople tłuszczu zawiera tkanka tłuszczowa brunatna?
Jakie krople tłuszczu zawiera tkanka tłuszczowa brunatna?
Signup and view all the answers
Jakie są rodzaje chrząstki i czym się różnią?
Jakie są rodzaje chrząstki i czym się różnią?
Signup and view all the answers
Jakie funkcje pełni limfa?
Jakie funkcje pełni limfa?
Signup and view all the answers
Jakie komórki kostne uczestniczą w niszczeniu tkanki kostnej?
Jakie komórki kostne uczestniczą w niszczeniu tkanki kostnej?
Signup and view all the answers
Jakie substancje transportuje krew?
Jakie substancje transportuje krew?
Signup and view all the answers
Czym charakteryzuje się jajożyworodność i jakie organizmy ją wykazują?
Czym charakteryzuje się jajożyworodność i jakie organizmy ją wykazują?
Signup and view all the answers
Jakie zwierzęta są żyworodne i w jaki sposób odbywa się odżywianie zarodka?
Jakie zwierzęta są żyworodne i w jaki sposób odbywa się odżywianie zarodka?
Signup and view all the answers
Co to jest blastocel i u jakich zwierząt występuje?
Co to jest blastocel i u jakich zwierząt występuje?
Signup and view all the answers
Co to jest celoma i jakie ma znaczenie dla trójwarstwowych zwierząt?
Co to jest celoma i jakie ma znaczenie dla trójwarstwowych zwierząt?
Signup and view all the answers
Jakie znasz rodzaje symetrii u zwierząt i podaj przykłady?
Jakie znasz rodzaje symetrii u zwierząt i podaj przykłady?
Signup and view all the answers
Jakie są podstawowe funkcje tkanek nabłonkowych?
Jakie są podstawowe funkcje tkanek nabłonkowych?
Signup and view all the answers
Jakie są główne różnice między tkanką mięśniową gładką a szkieletową?
Jakie są główne różnice między tkanką mięśniową gładką a szkieletową?
Signup and view all the answers
Co wchodzi w skład tkanki nerwowej i jakie ma podstawowe funkcje?
Co wchodzi w skład tkanki nerwowej i jakie ma podstawowe funkcje?
Signup and view all the answers
Jakie są główne rodzaje tkanki łącznej i ich funkcje?
Jakie są główne rodzaje tkanki łącznej i ich funkcje?
Signup and view all the answers
Co oznacza termin 'pseudocelomatyczne' i jakie są tego przykłady?
Co oznacza termin 'pseudocelomatyczne' i jakie są tego przykłady?
Signup and view all the answers
Jakie są główne cechy tkanek mięśniowych serca?
Jakie są główne cechy tkanek mięśniowych serca?
Signup and view all the answers
Jakie komórki tworzą osłonkę mielinową w układzie nerwowym?
Jakie komórki tworzą osłonkę mielinową w układzie nerwowym?
Signup and view all the answers
Jakie funkcje pełnią komórki glejowe?
Jakie funkcje pełnią komórki glejowe?
Signup and view all the answers
Czym są przewężenia Ranviera i jaka jest ich rola?
Czym są przewężenia Ranviera i jaka jest ich rola?
Signup and view all the answers
Study Notes
Czym są tkanki i co je tworzy?
- Tkanka jest zbiorem komórek o podobnej budowie, pełniących podobne funkcje i mającym wspólne pochodzenie.
- Tkanki mogą łączyć się, tworząc narządy, ale nie muszą.
- Nie wszystkie zwierzęta mają budowę tkankową. Gąbki nie posiadają tkanek w typowej postaci.
Rozwój zarodkowy: od zygoty do tkanek
- Rozwój zarodkowy nazywany jest embriogenezą.
- Początkiem rozwoju zarodkowego jest powstanie zygoty z połączenia komórki jajowej i plemnika.
-
Bruzdkowanie: seria podziałów mitotycznych zygoty, zwiększająca liczbę komórek bez zmiany kształtu ani rozmiaru zarodka.
- W wyniku bruzdkowania powstają blastomery, które tworzą morulę (zarodek w stadium kilku-kilkudziesięciu komórek).
- Pojawia się blastocel - przestrzeń między komórkami wypełniona płynem. Morula przekształca się w blastulę.
- Blastocysta to blastula ssaków łożyskowych.
-
Gastrulacja: proces tworzenia się listków zarodkowych (ektoderma, endoderma, mezoderma).
- Ektoderma - warstwa zewnętrzna.
- Endoderma - warstwa wewnętrzna.
- Mezoderma - warstwa środkowa, występująca u trójwarstwowych zwierząt.
- Powstanie celomy (wtórnej jamy ciała) w mezoderm.
- Dwuwarstwowe - z dwóch listków zarodkowych. Np. parzydełkowce, nie mają mezodermy.
-
Trójwarstwowe - z trzech listków zarodkowych. Np. wszystkie pozostałe zwierzęta tkankowe, z wyjątkiem parzydełkowców.
- Pierwouste: otwór gębowy powstaje z pierwotnego otworu zarodkowego, a odbyt powstaje na przeciwległym końcu ciała. Np. płazińce, wrotki, nicienie, pierścienice, stawonogi, mięczaki.
- Wtórouste: otwór gębowy powstaje po przeciwległej stronie pierwotnego otworu zarodkowego, a odbyt powstaje z niego. Np. szkarłupnie, strunowce.
- Histogeneza: proces przekształcania się listków zarodkowych w tkanki.
- Organogeneza: proces powstawania narządów i ich rozwoju.
Różne rodzaje bruzdkowania
- Całkowite, nierównomierne: dotyczy jaj mezolecytalnych (średnia ilość żółtka), np. u płazów. Podziałom ulega cała komórka, ale blastomery różnią się wielkością.
- Całkowite, równomierne: dotyczy jaj oligolecytalnych (mała ilość żółtka), np. u ssaków łożyskowych. Podziałom ulega cała komórka, a blastomery są jednakowej wielkości.
- Częściowe: dotyczy jaj o dużej ilości żółtka (telolecytalne), np. ptaków. Podziałom ulega jedynie cytoplazma bez żółtka.
Sposoby rozmnażania u zwierząt
- Jajorodność: zarodek rozwija się w jaju poza organizmem matki, odżywia się tylko za pomocą żółtka. Np. ryby, gady, płazy, niektóre ssaki.
- Jajożyworodność: zarodek rozwija się w drogach rodnych matki wewnątrz osłon jajowych, odżywia się za pomocą żółtka. Np. niektóre nicienie, owady, ryby, gady.
- Żyworodność: zarodek rozwija się w drogach rodnych matki, a jego odżywianie zapewnia łożysko. Np. większość ssaków, niektóre ryby.
Jama ciała u zwierząt
- Jama ciała: przestrzeń wypełniona płynem, powstająca podczas rozwoju zarodkowego, otoczona listkami zarodkowymi.
- Pierwotna jama ciała - blastocel: występuje u dwuwarstwowych zwierząt.
-
Wtórna jama ciała - celoma: powstaje w mezoderm, stanowi większość jamy ciała u trójwarstwowych zwierząt.
- Acelomatyczne: brak jamy ciała (celomy). Np. płazińce.
- Pseudocelomatyczne: posiadają pseudoceloma, czyli pierwotną jamę ciała, która nie jest w pełni ograniczona przez mezoderm. Np. nicienie.
- Celomatyczne: posiadają celomę, która umożliwia funkcjonowanie układu pokarmowego niezależnie od ruchów powłok ciała. Np. pierścienice.
Symetria u zwierząt
- Symetria promienista: wiele płaszczyzn symetrii, brak strony lewej i prawej. Np. ukwiały.
- Symetria dwuboczna: jedna płaszczyzna symetrii dzieląca ciało na stronę lewą i prawą, wyznaczana przez oś długą ciała. Np. ryby.
- Asymetria: brak symetrii, np. pierwotniaki, gąbki.
Tkanka nabłonkowa
- Komórki nabłonkowe są słabo wyspecjalizowane, zachowują zdolność do podziału.
- Funkcje: ochrona, wydzielanie, zmysłowa, rozrodcza, wchłanianie pokarmu.
- Budowa: komórki są ściśle do siebie przylegające, osadzone na błonie podstawnej.
- Podział: (patrz oryginalne notatki)
Tkanka mięśniowa
- Komórki mięśniowe powstają z mezodermy.
- Funkcje: ruch, termoregulacja.
- Cechy: kurczliwość, pobudliwość.
- Rodzaje: (patrz oryginalne notatki)
Tkanka nerwowa
- Komórki tkanki nerwowej są pobudliwe.
- Funkcje: odbiór, przetwarzanie, transmisja informacji, kontrola czynności życiowych.
- Budowa: (patrz oryginalne notatki)
Tkanka łączna
- Komórki: powstają z mezenchymy, są luźno ułożone, różnok kształtne i budowie.
- Substancja międzykomórkowa: twarda, galaretowata lub płynna, produkowana przez komórki.
- Funkcje: połączenie, podpora, ochrona, transport.
- Rodzaje: (patrz oryginalne notatki)
Tkanka Łączna Wiotka
- Składa się z różnych typów komórek, ma dużo substancji międzykomórkowej, bogata we włókna.
- Elastyczna i giętka, tworzy część błon śluzowych, występuje w torebkach narządów. (patrz oryginalne notatki)
Tkanka Łączna Włóknista Zbita
- Składa się z różnych typów komórek, ma małą ilość substancji międzykomórkowej, zawiera dużo gęsto upakowanych włókien.
- Tworzy więzadła, ścięgna oraz skórę właściwą kręgowców. (patrz oryginalne notatki)
Tkanka Łączna Tłuszczowa
- Tkanka tłuszczowa żółta: Komórki zawierają jedną dużą kroplę tłuszczu, pełni funkcję termoizolacyjną, amortyzacyjną i zapasową, występuje wokół narządów wewnętrznych i pod skórą.
- Tkanka tłuszczowa brunatna: Komórki zawierają wiele kropli tłuszczu, u człowieka utrzymuje się do okresu niemowlęctwa, a następnie przekształca się w tkankę tłuszczową żółtą, występuje u dorosłych w niewielkich ilościach, głównie u zwierząt zapadających w sen zimowy.
- Tkanka tłuszczowa jest narządem wydzielania wewnętrznego, produkuje leptynę, hormon sytości. (patrz oryginalne notatki)
Tkanka Łączna Chrzęstna (Chrząstka)
- (patrz oryginalne notatki)
Tkanka Kostna
- (patrz oryginalne notatki)
Krew
- Tkanka łączna płynna, transportuje substancje odżywcze, tlen, dwutlenek węgla, zbędne produkty przemiany materii, hormony i enzymy.
- Wspomaga reakcje odpornościowe, zapewnia homeostazę: równowagę wodno-elektrolitową, regulację wartości pH i temperatury ciała.
- Składa się z osocza i elementów morfotycznych.
- Osocze: stanowi 55% objętości krwi, głównym składnikiem jest woda, zawiera związki organiczne i nieorganiczne, osocze bez fibrynogenu to surowica krwi.
- Elementy morfotyczne: stanowią 45% objętości krwi, powstają w szpiku kostnym, erytrocyty: transportują tlen i dwutlenek węgla, leukocyty: grupa zróżnicowanych komórek, są większe od erytrocytów, żyją od kilku dni do 20 lat, posiadają jądro komórkowe, uczestniczą w reakcjach obronnych organizmu (Granulocyty-Neutrofile, Eozynofile, Bazofile; Agranulocyty-Limfocyty T, Limfocyty B, Monocyty). (patrz oryginalne notatki)
Limfa (Chłonka)
- Bezbarwny płyn, który przenika z przestrzeni międzykomórkowych do naczyń limfatycznych, ma podobny skład do osocza krwi, ale zawiera mniej białek, więcej tłuszczów i limfocytów.
- Transportowana jest do węzłów chłonnych, skąd trafia do krwiobiegu, pełni funkcje transportowe i odpornościowe. (patrz oryginalne notatki)
Hemolifa
- Odpowiednik limfy i krwi u zwierząt bezkręgowych o otwartym układzie krwionośnym (stawonogi: pająki, owady, skorupiaki; mięczaki), składa się z komórek pełzakowych zdolnych do fagocytozy i osocza, w którym może być rozpuszczony barwnik oddechowy (np. hemocyjanina, hemoerytryna). (patrz oryginalne notatki)
Studying That Suits You
Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.
Description
Quiz badający podstawowe pojęcia dotyczące tkanek oraz etapy rozwoju zarodkowego. Dowiedz się, jak tkanki łączą się w narządy, a także jak zygota przekształca się w organizm w trakcie embriogenezy. Sprawdź swoją wiedzę na temat bruzdkowania i gastrulacji.