تحریم‌های صنعت فولاد ایران ۲۰۱۹

خلاصه ساختار یافته 2024

• بازار سرمایه ایران در سال‌های اخیر با افزایش ارزش بازار، تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده و حجم معاملات، علی‌رغم چالش‌هایی مانند کووید-19، تنش‌های بین‌المللی و نوسانات اقتصادی، رشد چشمگیری داشته است.

یافته‌های کلیدی

• این مطالعه تنها بر بازار سرمایه ایران تمرکز دارد و تحلیل مقایسه‌ای با سایر بازارها ارائه نمی‌کند.
• مطالعه بیشتر برای تجزیه و تحلیل تأثیر تنش‌های بین‌المللی، نوسانات اقتصادی و کووید-19 بر بازار سرمایه ایران لازم است.
• این مطالعه بینش‌هایی برای سرمایه گذاران، سیاست‌گذاران و سهامداران بازار سرمایه ایران ارائه می‌دهد.

روند بازار و عوامل موثر بر بورس اوراق بهادار تهران

• ارزش بازار بورس اوراق بهادار تهران از سال 1395 تا 2022، 1188 درصد افزایش یافته است.
• این رشد عمدتاً به دلیل افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده و افزایش سرمایه‌گذاری در بازار بوده است.
• ارزش بازار بورس در سال 1398 به بالاترین سطح خود با رشد 205 درصدی نسبت به سال قبل رسید.
• این رشد ناشی از عرضه شرکت‌های جدید، به‌ویژه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی که در پایان سال 2019، 42 درصد از ارزش بازار را شامل می‌شدند، بود.
• بازار با چالش‌هایی مانند نوسانات نرخ ارز، تورم بالا و عدم اطمینان در مورد سیاست‌های اقتصادی دولت مواجه است.

شاخص‌ها و معیارهای بازار

• شاخص کل، شاخص قیمت و شاخص سود تقسیمی، از جمله شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران هستند.
• شاخص کل، پرتعدادترین شاخص است که بر اساس ارزش بازار کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس محاسبه می‌شود.
• شاخص کل بورس از 1395 تا 1398، 305 درصد رشد داشته است.
• این شاخص در سال 2019 به حداکثر رسید، اما در سال 2020 به دلیل چالش‌های بازار، کاهش یافت.
• در سال‌های 2021 و 2022، شاهد رشد 12 و 13 درصدی بودیم.

حجم و ارزش معاملات

• حجم معاملات در سال 2022، با میانگین روزانه 2825 میلیون سهم، به بالاترین سطح خود رسید.
• ارزش معاملات از سال 2016 تا 2019، 974 درصد رشد داشته است.

شرکت‌کنندگان در بازار

• سرمایه گذاران فردی بزرگترین گروه در بازار هستند که حدود 70 درصد از حجم معاملات را تشکیل می‌دهند.
• صندوق‌های بازنشستگی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز نقش مهمی دارند (حدود 20 درصد).
• مشارکت سرمایه گذاران خارجی به دلیل محدودیت‌های اعمال شده توسط دولت، محدود است.

چالش‌ها و فرصت‌ها

• نوسانات نرخ ارز، تورم بالا و عدم اطمینان نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت، از جمله چالش‌های بازار هستند.
• افزایش سرمایه‌گذاری و عرضه شرکت‌های جدید، فرصت‌های رشد بازار هستند.
• دولت و نهادهای نظارتی در حال تلاش برای بهبود زیرساخت‌ها و جذب سرمایه گذاران خارجی هستند.

روندهای بازار سهام

• از 1396 تا 1402، بورس تهران رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.
• میانگین حجم معاملات روزانه از 65000 تراکنش در 1396 به 569000 تراکنش در 1402 رسیده است.
• ارزش کل معاملات از 3824 میلیارد ریال در 1396 به 79188 میلیارد ریال در 1402 افزایش یافته است.
• سهم سرمایه گذاران فردی از 58.8 درصد در 1396 به 72.4 درصد در 1402 افزایش یافته است و سهم سرمایه گذاران نهادی کاهش یافته است.
• تعداد سرمایه گذاران فعال با افزایش مشارکت سرمایه گذاران فردی، افزایش یافته است (7.7 میلیون نفر در 1397 به 3.9 میلیون نفر در 1402).
• افزایش عرضه اولیه (IPO) با افزایش قابل توجهی همراه بوده است: از 125570 نفر در 1396 به 4448293 نفر در 1399.
• معاملات آنلاین محبوبیت بیشتری پیدا کرده است: از 25 درصد در 1396 به 76 درصد در 1399.
• سرمایه گذاری خالص سرمایه گذاران فردی در 1398 و 1399 به بالاترین حد رسیده و سپس کاهش یافته است.
• شاخص بورس در 1399 و 1400 با نوسانات قابل توجهی همراه بوده است.

صنعت صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایران

• تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری در حال افزایش است (78 صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و 63 صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس تا پایان سال 2023).
• ارزش صندوق‌ها در حال رشد است (6313 میلیارد ریال تا پایان سال 2023).
• تعداد سرمایه گذاران نیز افزایش یافته است (4792949 سرمایه گذار تا پایان سال 2023).
• بازدهی صندوق‌ها ناپایدار است و از 175 درصد در 2019 تا 18 درصد در 2023 متغیر است و تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند تحریم‌ها و بی ثباتی سیاسی قرار گرفته است.

تحریم‌های آمریکا علیه ایران

• دولت آمریکا تحریم‌های متعددی علیه ایران اعمال کرده است (شرکت‌ها و افراد مرتبط با صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، افراد متهم به نقض حقوق بشر، و حمایت از تروریسم).
• در سال‌های 2019، 2020 و 2021، شرکت‌ها و مقامات مختلف ایرانی و خارجی به دلیل تجارت با ایران، تحریم شده‌اند.

تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

• اقدامات نظامی و تنش‌ها با سایر کشورها افزایش یافته است.
• ایران در سال‌های 2019، 2020، 2021 و 2022 به تأسیسات نفتی و پایگاه‌های نظامی سایر کشورها حمله موشکی کرد.
• درگیری‌های دریایی نیز در منطقه رخ داده است.
• ایران و ایالات متحده در سال 2020 در مذاکرات دیپلماتیک شرکت کردند.

برنامه هسته‌ای

• برنامه هسته‌ای ایران، منبع نگرانی‌های متعدد بوده است.
• در سال 2015، با توافق هسته‌ای موسوم به برجام، محدودیت‌هایی برای برنامه هسته‌ای ایران ایجاد شد.
• در سال 2018، ایالات متحده از برجام خارج شد و تحریم‌ها را دوباره اعمال کرد.
• ایران نیز پایبندی به برجام را کاهش داد، غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داد و ذخایر آن را بیشتر کرد.

FATF

• FATF، سازمانی بین‌المللی است که استانداردهایی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم تعیین می‌کند.
• ایران در سال 2019 به دلیل عدم رعایت استانداردها، در لیست سیاه FATF قرار گرفت.
• در سال 2020، FATF به ایران مهلت داد تا اصلاحات مورد نظر را انجام دهد.

رویدادهای بین‌المللی

• FATF، ایران را از لیست سیاه خود حذف کرد.
• IAEA، قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب کرد و از آن خواست تا دسترسی به دو سایت هسته‌ای را فراهم کند.

انتخابات ریاست جمهوری در ایران و آمریکا

• در ایران، انتخابات ریاست جمهوری انجام شد و ابراهیم رئیسی رئیس جمهور جدید شد و جو بایدن نیز در آمریکا آغاز به کار کرد.
• بایدن تمایل خود را برای بازگشت به برجام اعلام کرد.

عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی

• ایران و عربستان سعودی، توافقنامه‌ای را برای بازگرداندن روابط دیپلماتیک امضا کردند.

رویدادهای اجتماعی

• اعتراضات گسترده‌ای در ایران در واکنش به افزایش قیمت بنزین، درگیری‌های نظامی و خسارت‌های گسترده اتفاق افتاد.
• هواپیمای مسافربری اوکراینی به اشتباه توسط سامانه پدافند هوایی ایران سرنگون شد و همه سرنشینان آن کشته شدند.
• اعتراضات دیگری نیز به دلیل کم‌آبی و مسائل اقتصادی در برخی مناطق ایران رخ داد.

رویدادهای داخلی

• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و رئیس کل بانک مرکزی تغییر کردند.
• دولت لایحه بودجه 2023 را تصویب کرد اما از سوی مجلس رد شد.
• بانک مرکزی بخشنامه‌ای برای جذب سرمایه و حمایت از تولید به بانک‌ها ابلاغ کرد.

پاندمی کووید 19

• پاندمی کووید-19 با قرنطینه و اختلالات اقتصادی همراه بود که ایران نیز تحت تاثیر آن قرار گرفت.

رویدادهای دیگر

• طالبان کنترل افغانستان را به دست گرفتند.
• روسیه، حمله نظامی به اوکراین را آغاز کرد.

عوامل موثر بر بازار سرمایه

• رشد اقتصادی، نرخ ارز، سیاست‌های پولی، تحریم‌ها، پاندمی، و قیمت نفت، از عوامل موثر بر بازار سرمایه هستند.

قیمت دلار و رشد اقتصادی

• نرخ رشد اقتصادی و قیمت دلار، در سال‌های اخیر نوسانات قابل توجهی را تجربه کرده‌اند
• در سال 1398 قیمت دلار 16 درصد رشد کرد (149030 ریال)، اما در 1399 با رشد 61 درصدی روبرو شد (318560 ریال).
• اما در برخی سالها (مانند 1399) قیمت دلار کاهش یافت.

تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی

• تولید ناخالص داخلی در سال 1399 با 3.6 درصد و در سال 1400 با 3.9 و 4.4 درصد (بدون نفت) رشد داشته است.

قیمت نفت و رشد اقتصادی

• قیمت نفت تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد ایران دارد.
• در سال 1399 قیمت نفت تا کمترین حد خود رسید (حدود 27 دلار در هر بشکه).

نرخ بهره و بازار سهام

• در ایران روابط معکوس بین نرخ بهره ها و رشد بازار سهام دیده می‌شود.
• در سال 1398 نرخ بهره حدود 19.8% و در اواخر همان سال به حدود 18.3% کاهش یافت.

مقررات و تغییرات در بورس ایران

• سازمان بورس و اوراق بهادار، مقررات و تغییرات متعددی برای بهبود عملکرد و حفاظت از سرمایه گذاران ایجاد کرده است.
• محدودیت‌ها برای کارمزد کارگزاری‌ها، مکانیسم‌های تعیین قیمت سهام و صندوق‌ها، و مقررات جدید برای افشای مالی معرفی شده اند.

تجزیه و تحلیل

• محدودیت‌ها: این مطالعه تنها بر بازار سرمایه ایران تمرکز دارد و تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای با سایر بازارها ارائه نمی‌کند.
• کار آینده: مطالعه بیشتر برای تجزیه و تحلیل تأثیر تنش‌ها و وقایع بین‌المللی بر بازار سرمایه ایران لازم است.
• کاربردهای عملی: این مطالعه به سرمایه گذاران، سیاست گذاران، و سهامداران بازار سرمایه ایران ارائه بینش‌های مفیدی می‌دهد.

این آزمون به بررسی تحریم‌های اعمال شده بر صنعت فولاد ایران در سال ۲۰۱۹ می‌پردازد. سوالات شامل نهاد تحریم‌کننده، دلایل تحریم و تاثیرات آن بر بازار سرمایه ایران هستند. اطلاعات مربوط به توافق هسته‌ای برجام و مشکلات آن نیز در این آزمون گنجانده شده است.