Teorie finansów publicznych

Study Notes

Teorie dotyczące finansów publicznych stanowią fundament polityki państwa w obszarze podatków i wydatków publicznych.
W nauce o finansach publicznych wyróżnia się wariant opisowy (pozytywny) i normatywny.
Istotna jest relacja między finansami publicznymi a funkcjonowaniem całej gospodarki państwowej.
Oddziaływanie finansów publicznych na obywateli i społeczeństwo wpływa na aspekty społeczne, etyczne i religijne.
Teorie finansów publicznych rozwijają się w kontekście różnych doktryn społecznych i ekonomicznych.
Pytanie o rolę państwa i finansów publicznych budzi współczesne zainteresowanie.
Neoliberalna perspektywa uległa dewaluacji ze względu na kryzysy gospodarcze.

Okres przedkapitalistyczny: instytucja państwa i finansów publicznych powstała i rozwinęła się w starożytności.
Finanse publiczne były uwarunkowane rozwojem relacji towarowo-pieniężnych.
W średniowieczu ocena danin dokonywana była z moralnego punktu widzenia.
W okresie przedkapitalistycznym państwo czerpało dochody z własności i danin, a wydatki dotyczyły głównie wojen i armii.
Teorie finansów publicznych rozwijały się w kontekście kameralizmu.
Kameralizm kładł nacisk na rolę państwa w gospodarce i wykorzystywanie podatków.
Kameralizm powiązywał fiskalność z dobrobytem społecznym.
Instrumenty fiskalne w polityce państwa są stosowane na podstawie analizy sytuacji w odniesieniu do warunków danych, a nie według uniwersalnych wzorców.

Teoretyczne fundamenty liberalizmu gospodarczego sformułowane przez Adama Smitha.
Kluczowe pojęcia: swoboda gospodarcza, wolna konkurencja i indywidualizm.
Warunek rozwoju przedsiębiorczości – własność prywatna.
Rządy powinny ograniczyć się do tworzenia warunków dla swobodnego funkcjonowania rynków.
Podatki postrzegane negatywnie, ale niezbędne.
Państwo powinno podejmować działania w obszarze edukacji, praw i sprawiedliwości.

Budżet państwa musi być zrównoważony.
Główny nacisk jest na ograniczenie wydatków.
Istotne jest poszukiwanie sposobu na finansowanie wydatków o charakterze publicznym, które nie będą miały negatywnego wpływu na gospodarkę rynkową.
Znaczenie poglądów kameralistów - podatek jedyny, ograniczenie wydatków publicznych, pogląd, że ciężary podatkowe powinny być proporcjonalne do korzyści z nich wynikających.

Wielki kryzys (1929-1935) zakwestionował pogląd o neutralności państwa.
Teoria Keynesa podkreślała rolę państwa w interweniowaniu w gospodarkę w celu stabilizowania.
Istotna była interwencja państwa, w tym wpływ na popyt.
Państwo powinno interweniować w celu stabilizacji gospodarki, co było niezbędne w sytuacjach kryzysów.

Kryzys z 2008 roku przyczynił się do krytyki teorii Keynesa.
Zwrócono uwagę na problemy, jakie mogą wynikać z interwencji państwa w gospodarce.
Podważono pogląd o automatycznym działaniu rynków.
Zwrócono uwagę na konieczność kontrolowania deficytów budżetowych.