Ta'limning asosiy tushunchalari

سوردوپېداگوگىكا «سوردىس» (surdis) دىگەن لاتىنچە سۆزدىن كەلگەن بولۇپ، ماناسى «كەرلىك» دېگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ. سوردوپېداگوگىكا كەرلىك بالىلارنىڭ ئۆگىنىشى، تەرەققىياتى ھەققىدە تەتقىقات قىلىدىغان پەن تارماقىنى كۆرسىتىدۇ.

كەرلىك بالىلارنىڭ ئۆگىنىشى، تەرەققىياتى ھەققىدە تەتقىقات قىلىدىغان پەن تارماقى. سوردوپېداگوگىكا كەرلىك بالىلارنىڭ ئۆگىنىش جەريانىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ.

ئۇنىۋېرسىتېتتا ئوقۇتۇلىدىغان، باشقۇرۇش جەريانىنىڭ ئاساسىي قانۇن-قائىدىلىرى، پرىنسىپلىرى ھەققىدە تەتقىقات قىلىدىغان پەن تارماقى. بۇ پەن قانۇن-قائىدىلىرى، مۇھىم پرىنسىپلىرى ۋە تەتقىقات نەتىجىلىرىنىڭ ئاساسىدا ئىشلىتىلىدۇ.

مۇھىم پرىنسىپلىرى ۋە تەتقىقات نەتىجىلىرىنىڭ ئاساسىدا ئىشلىتىلىدۇ.

بۇ باشقا پەنلەر بىلەن بىرلەشتۈرۈلۈپ تەتقىقات قىلىنىدۇ. باھالاش ژۇرناللاردىن ، كىتاب , بىر يىللىق ۋە كوپ يىللىق ئىشلىتىلىدىغان قاغەزلەردىن qoydalanıladı.

مەلۇم بىر مەقسەتكە يۆنىلىتىلگەن كاتتالارنىڭ پېدەگوگىك فائىلىيىتى تەسىرىدە تەشكىلىي شەكىللەنتۈرۈلگەن ۋە مەزمۇنان بويايتىلغان ھەمدە تاربييەچىنىڭ يۆنىلىتۈرۈشچى ۋە ئالىپ بارىۋاتقان رەھبەرلىك رولى نەتىجىسىدە بالانىڭ ئۆز-ئۆزىنى تەرەققىي قىلدۇرۇشى.

ئىدراك قىلىش، ئۆگىنىش، مەشىق قىلىش ۋە مۇئەييەن تەجرىبە ئاساسىدا خۇلق-ئەتۋار ھەمدە فائىلىيەت كۆنۈكمە، ماھارەتلىرىنىڭ مۇستەھكەملىنىپ، مەۋجۇت بىلىملەرنىڭ تەكمىللەشتۈرۈلۈپ، بويىپ بېرىش جەريانى.

پېدەگوگىكا ئۈزلۈكسىز تەلىمنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش، ياش ئاۋلاتنى تەربىيەلەش ھەققىدىكى ھەقىقىي پەن.

پېدەگوگىكا ئىنسان تەربىيىسى ھەققىدىكى ھەقىقىي پەن.

پېدەگوگىكا تەلىم-تەربىيە ۋە مەلۇمات، قانۇنىيەتلىرى ھەققىدىكى ھەقىقىي پەن.

پېدەگوگىكا ئۈزلۈكسىز تەلىم-تەربىيە سىستىمىسىنىڭ نەزەرىي ئاساسلىرىنى ۋە پرىنسىپلىرىنى، تەلىم- تەربىيە جەريانىدا ئىنسان شەخسىنى رىۋاجلاندۇرۇش، شەكىللەنتۈرۈشنىڭ مەھىيىتى، قانۇنىيەتلىرى ھەققىدىكى ھەقىقىي پەن

ئۆقۇۋ-تەربىيە جەريانى داۋامىدا ئوقۇتقۇچىنىڭ ئوقۇۋچىلار بىلەن كەسپىي مۇلاھىزىسى ھېسابلىنىدۇ

تەربىيە ياش ئاۋلاتنى جەمئىيىتىمىزدە قوبۇل قىلىنغان ئادەپ-ئەخلاق قويىدىلىرىغا ماس كېلىدىغان ئېتىقادىنى، ئەخلاقىي كۆنۈكمە ۋە ماھارەتلىرىنى، ئېھتىياجى ۋە ئىنتىلىشلىرىنى تەركىب تۆپتۈرۈشتىن ئىبارەت

Tۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

• دۆلەت تەلىم مىزانلىرى
• دۆلەت تەلىم تەلىپلىرى
• ئوقۇش رېجىسى
• ئوقۇش پروگراممىسى
• دۆلەت تەلىم مىزانلىرىنى ئىجرا قىلىدىغان تەلىم ئورگانلىرى
• تەلىم سۈپىتىنى باھالاش ئورگانلىرى
• تەلىم تىزىمىنىڭ ئىشلىشى ھەم راۋاجلىنىشىنى تەمىنلەش ئۈچۈن لازىم بولغان تەتقىقات خىزمىتىنى ئىجرا قىلىدىغان ئىلمىي-پېداگوگىك مۇئەسسەسىلەر
• تەلىم ساھەسىدىكى دۆلەت باشقۇرۇش ئورگانلىرى

تۈرلەر تۆۋەندىكىچە:

7-ماددا

تۆۋەندىكىلەرنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ:

• مەكتەپكەچە تەلىم ۋە تەربىيە
• ئومۇمىي ئوتتۇرا ھەم ئوتتۇرا ماھىرلىق تەلىمى
• كەسپىي تەلىم
• ئالىي تەلىم
• ئالىي تەلىمىدىن كېيىنكى تەلىم
• كادىرلارنى قايتا تەربىيىلەش ۋە ئۇلارنىڭ مائارىپىنى ئۆستۈرۈش
• مەكتەپتىن تاشقىرى تەلىم

مەكتەپكەچە تەلىم ۋە تەربىيە بالىلارنى ئوقۇتۇش ۋە تەربىيىلەش, ئۇلارنى ئىنتېللىكتۇئال, مەنىۋىي-ئەخلاقى, ئەتىك, ئەستېتىك ھەم جىسمانى جەھەتتىن راۋاجلاندۇرۇش, شۇنداقلا بالىلارنى ئومۇمىي ئوتتۇرا تەلىمگە تەييارلاشقا قارىتىلغان تەلىم تۈرىدۇر.

2-باب

TTQonunning 8-ماددا

مەكتەپ ئوقۇتقۇچىلىرىنىڭ كەسپىي كەمىللىكىگە ئېرىشىش تەلىپى

Oʻqituvchining shaxsiy xususiyatlari va psixologik tayyorgarligi oʻqituvchilik faoliyatida muhim rol oʻynaydi.

Oʻqituvchining ijtimoiy va pedagogik bilimlari shuningdek, falsafa, psixologiya, sotsiologiya va boshqa fanlarning asoslarini tushunishi zarur.

Har qanday fan boʻyicha maxsus bilimlar va amaliy koʻnikmalarni egallash oʻqituvchilik faoliyatining muhim qismi.

Ilg'or oʻqituvchi oʻz ishini mas'uliyat bilan bajaradi va yangi usullardan foydalanib, ta'lim jarayonini yaxshilashga harakat qiladi.

Komil Zaripov oʻz asarlarida oʻqituvchilarning kasbiy maxoratini rivojlantirishga qaratilgan ta'lim usullarini ta'riflaydi.

Ijodkor oʻqituvchi oʻz faoliyatida yangi gʻoyalarni qoʻllaydi va ta'lim jarayonini yangi vositalar bilan boyitadi.

Novator oʻqituvchi ta'lim jarayonini yangi texnologiyalar va usullar bilan boyitadi.

مۇستەقىللىك يىللىرىدا، ئۆزبېك، روس، قازاق، قىرغىز، تۈركمەن، تەجىك ۋە قاراقالپاق تىللىرىدا دەرس بېرىش يولغا قويۇلغان.

بۇ تىللاردا دەرس بېرىش يولغا قويۇلغان.

ئالىي مەكتەپتىن كېيىن ئوقۇشلارنىڭ جەمئىي ناملارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

ئۆزلۈكىدىن ئۆگىنىش، ئائىلىدە، قىسقا ۋاقىتلىق ۋە ئىشلىتىش جەريانىدا ئۆگىنىش قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

ئۆگىنىش جەريانىدا، ئۆگىنىش نىسبىتى، ئىمكانىيىتى ۋە ئېھتىياجلىرىغا قاراپ كىشىلەرنى بىرلىكتە ئۆگىنىشكە مۇمكىنچىلىك بېرىش.

ئۆگىنىشنىڭ بىر قىسمىنى مەكتەپتە، يەنە بىر قىسمىنى ئىش جايىدا ئۆگىنىش.

ھەر بىر ئۆگىنىشنىڭ ئۆزىنىڭ يۆنىلىشى ۋە قىزىقىشى بار.

مەكتەپتىن كېيىن، ئۆگىنىش ۋە ئىشلىتىش لازىم بولغان بىلىم ۋە ماھارەتلەرنى ئاشۇرۇش.

مەكتەپتىن ئىلگىرىكى تەربىيە ۋە تەربىيە ئالتە ياشتىن يەتتە ياشقىچە بولغان بالىلارنى تەڭرىگە بىر يىللىق مەجبۇرىي تەييارلىق قىلىشنى مەقسەت قىلىدۇ.

ئومۇمىي ئوتتۇرا ۋە ئوتتۇرا مەخسۇس تەربىيە دەرسلىك قانۇنىنىڭ 2-بابى ۋە 9-ماددا سىدا بېرىلگەن.

ئومۇمىي ئوتتۇرا تەربىيە (I-XI سىنىپلار) باشلانغۇچ تەربىيە (I-IV سىنىپلار), تايانچ ئوتتۇرا تەربىيە (V-IX سىنىپلار) ۋە ئوتتۇرا تەربىيە (X-XI سىنىپلار) نى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

مەكتەپ مۇدىرىنىڭ ۋەزىپىسى تەربىيە مۇئەسسىسىنىڭ مەنپەئەتلىرىنى ئىپادىلەش، ئوقۇش تاربية جەريانىنىڭ مۇۋەپپەقىيىتىنى تەمىنلەش، پەداگوگىك ۋە رەھبەر كادرلارنى تاللاپ ئورۇنلاشتۇرۇش، ئۇلارنىڭ ۋەزىپىلىرىنى بەلگىلەش، پەداگوگىك كادرلار، شۇنداقلا كابىنت ۋە ئىسكىلات مۇدىرلىرىنى بەلگىلەش، سىنىپ ۋە گۇرۇپ رەھبەرلىرىنى تاللاپ ئورۇنلاشتۇرۇش، پەداگوگ ۋە خىزمەتچىلەرنى ئىشكە قوبۇل قىلىش ۋە ئىشىدىن بوشىتىش.

دەرسكىك قانۇنىنىڭ 10-ماددا سىدا بېرىلگەن كەسىپ ۋە مۇتەخەسسىسلىك تەربىيىسى باشلانغۇچ كەسىپ تەربىيىسى، ئوتتۇرا كەسىپ تەربىيىسى ۋە ئوتتۇرا مەخسۇس كەسىپ تەربىيىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

ئالىي تەربىيە دەرسكىك قانۇنىنىڭ 11-ماددا سىدا بېرىلگەن ۋە ئىككى باسقۇچتىن ئىبارەت.

مەكتەپ مۇئەسسىسىدە ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئۆزىنى باشقۇرۇشى، جەمئىيەت تەشكىلاتلىرى ۋە مەھەللە ، ئاتا-ئانىلار بىلەن ئالاقىنى تەمىنلەش، تەربىيە مۇئەسسىسى ۋە ئۇنىڭدىن يۇقىرى مىسالدا ئېلىپ بېرىلىدىغان دەرسلەردىن تاشقىرى تەدبىرلەرنى پىلانلاپ ئىشقا سېلىش مەنەۋىي ئىشلىرى بىلەن مەشغۇل بولىدىغان مەكتەپ مۇدىرىنىڭ ھىمايىسىدە.

دەرسكىك قانۇنىنىڭ 10-ماددا سىدا بېرىلگەن كەسىپ ۋە مۇتەخەسسىسلىك تەربىيىسى باشلانغۇچ، ئوتتۇرا ۋە ئوتتۇرا مەخسۇس كەسىپ تەربىيىسىگە بۆلىنىدۇ.