Taalredactie Hoofletters en Koppelteken

Taalredactie, 2.8, 2.12, 2.14

• Ziekten, aandoeningen en syndromen worden met kleine letters geschreven, zoals mazelen, rodehond en aids. Dit geldt ook voor ziekten die naar een eigennaam verwijzen, zoals asperger en alzheimer.
• Samenstellingen met ziektenamen krijgen ook kleine letters, zoals alzheimerpatiënt en parkinsonmedicijn.
• In woordgroepen als "de ziekte van/het syndroom van" of "de naam van de naamgever" wordt de persoonsnaam wel met een hoofdletter geschreven (bijv. de ziekte van Alzheimer).
• Voorvoegsels zoals 'aero', 'anti', 'audio', 'auto' enz. worden aan het grondwoord geschreven. Een koppelteken is wenselijk na een voorvoegsel waarbij er geen klinkerbotsing is. Een koppelteken is verplicht als de volgende letters een hoofdletter zijn, en verplicht bij klinkerbotsing.
• Anatomisch, descriptief en andere schooltaalbegrippen zijn opgesomd.
• Voorbeelden van woorden/uitdrukkingen die met een koppelteken geschreven worden worden getoond.

Feit en Mening

• Feiten zijn controleerbaar en meetbaar, en zijn steeds waar of onwaar. Vb.: Venezuela ligt in Zuid-Amerika.
• Mening is een persoonlijk standpunt. Vb.: Venezuela is een fantastisch land.
• Zinswendingen herkennen die feiten / meningen aangeven.

Neologisme

• Een neologisme is een nieuw woord dat algemeen in gebruik is geraakt.
• Neologismen zijn inhoudswoorden, woorden die naar een aspect in de werkelijkheid verwijzen.
• Neologismen worden vaak gevormd door bestaande woorden te combineren.
• Voorbeelden zoals: tijgermoeder, boerkabuddy, klimaatklever, knaldrang, helikopterouders.

Ontlening en Leenwoord

• Ontleningen zijn woorden uit een andere taal die opgenomen zijn in de Nederlandse taal.
• Directe ontleningen behouden vaak de oorspronkelijke spelling en uitspraak.
• Een bastaardwoord is een woord waarvan de spelling /uitspraak aangepast werden.
• Indirecte ontleningen zijn woorden die gedeeltelijk of volledig vertaald zijn naar het Nederlands.
• Een barbarisme is een leenvertaling die niet geaccepteerd is binnen de Nederlandse taal.
• Voorbeeld van een leenwoord: junkie.
• Voorbeeld van een in een andere taal teruggekeerd woord: boulevard, dat uit het Middelnederlands komt.

Tautologie

• Een tautologie is een herhaling van een idee met andere woorden.
• Voorbeelden zijn "gratis en voor niets'', "daarnaast en ook", "niettemin ben ik toch tevreden".

Pleonasme

• Een pleonasme is een spreekwijze waarin een begrip een eigenschap benoemd die al inherent is aan het begrip.
• Voorbeelden zijn "houten boomstam", "hete zon", "uiterste limiet".

Oorsprong van woorden

• Voornamen van Germaanse, Keltische, Bijbels-christelijke, en klassieke oudheid.
• Veel voornamen werden in de 18e-19e eeuw beïnvloed door de Franse taal.
• In de 20e eeuw, door migratie contact met andere culturen, ontstonden nieuwe namen.

Spelling van Engelse woorden in samenstellingen

• Als woorden uit het Engels deel uitmaken van een Nederlandse samenstelling, wordt de uitspraak en spelling vaak intact gehouden.
• Uitzonderingen zijn werkwoorden waarvan de stam niet verandert, of woorden met een klinkerbotsing waarbij een koppelteken verantwoord is.

Voorvoegsels en koppeltekens

• Voorvoegsels aan de hand van voorbeelden, en of er wel of geen koppelteken nodig is. (Aero, anti, audio etc.).
• Een koppelteken is verplicht bij klinkerbotsing.
• Een koppelteken is noodzakelijk in gevallen waarbij het woord anders onduidelijk zou worden.

Personen en familienamen

• Namen worden onderverdeeld in basiscategorieën op basis van verwantschap, geografisch, beroep of eigenschap.
• Voorbeelden: Vadersnamen (-zoon), Moedersnamen en geografische namen.

Dit quiz behandelt de regels voor het gebruik van hoofletters en het koppelteken in de Nederlandse taal. Je leert over de schrijfwijze van ziekten, aandoeningen en syndromen, evenals de toepassing van koppelteken bij samenstellingen en voorvoegsels. Test je kennis en verken de nuances van de Nederlandse taalregels.