System Implementation and End-User Involvement

• Uç kullanıcılar, bilgi sisteminin analizi ve tasarımında sistemin analistler tarafından en iyi şekilde anlaşılmasını sağlamalıdır.
• Ayrıca, sistemden beklentilerini doğru bir şekilde analistlere aktarmalıdırlar.
• İşletme içinde verimli bir bilgi akışı için, uç kullanıcıların sistemden beklentilerinin tam olarak belirlenmesi önemlidir.
• Uç kullanıcılar, var olan sistemi gerçekten tanıyan ve gelecekte kullanacak olan kişilerdir.
• Sistem tasarımcıları ve kullanıcıları arasında anlaşma sağlanmalıdır.
• Uç kullanıcıların sistem analizi ve tasarımında bilgi sahibi olması, bilgi sisteminin daha iyi tasarlanmasını sağlar.

Geliştirilen Sistemin Uygulamaya Alınması

• Yazılım ve donanımın test edilmesi ile başlar.
• Kullanıcılar eğitilir.
• Uygulama aşaması bir dönüşüm sürecini içerir.
• Test edilen sistem, kullanıcılar tarafından kullanılmaya başlanmalıdır, böylece geliştirilen sistem işe yarar hale gelir.
• Geliştirilen sistemin uygulamaya konulması için farklı yaklaşımlar vardır.
• Paralel Uygulama:
• Eski ve yeni sistemler birlikte kullanılır.
• Sorunlar çıktığında eski sistemden veriler elde edilebilir. Pilot Uygulama:
• Sistem önce işletmenin bir kısmında kullanılır.
• İşletmenin isteklerini ne kadar karşıladığı belirlenir.
• Yeterli ise sistem işletmenin tamamında uygulanır. Bütün Olarak Uygulamaya Geçirme:
• Mevcut sistem kaldırılır.
• Geliştirilen sistem, işletmenin tamamında aynı anda kullanılır.
• Çalışanların eğitimi çok önemlidir.
• Eğitim verilmezse geliştirilen sistemin başarısı olumsuz etkilenir.

Sistemin Bakımı ve Güncellenmesi

• Sistemler ne kadar iyi olursa olsun, düzenli bakım yapılmazsa eskir.
• İşlerin yapılmasında yetersiz kalmaya başlarlar.
• Sistemlerin işlevlerini ne oranda yerine getirdiği düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir.
• Karşılaştırma aralığı sistem tasarımı aşamasında belirlenir.

Sistem Analizini İşletme İçinde Kullananlar

• İşletmelerde problem çözme süreci sistem analistleri tarafından yapılır.
• Sistem analistleri, işletmelerin faaliyetlerini daha iyi yapabilmeleri için ne tür bir bilgi sistemi gerektiğini belirlemeye çalışırlar.
• Ayrıca, bilgisayar teknolojisinden nasıl yararlanılması gerektiğini incelerler.

Veri Akış Şemaları

• Bir bilgi sisteminin mantıksal modelidir.
• Bilgi sisteminin mantıksal yapısı grafiklerle açıklanır.
• Verinin nasıl aktığı, nereden elde edildiği, nerede işlendiği, nerede depolandığı ve kimlere gönderildiği belirlenir.
• Sistem analizi aşaması, analizde elde edilen verilerin rapor halinde özetlenmesiyle sonuçlanır.
• Bu aşama sonunda sistemle ilgili problem çözmeye yönelik yararlı bilgiler elde edilir.
• Ayrıca, sistemin geliştirilmesi gereken yönleri ya da istenilen sistemin nasıl olacağına dair genel bir görüş ortaya çıkar.

Sistem Tasarımı Aşaması

• Bu aşamada yeni ya da mevcut sistemin yerini alacak bilgi sistemi tasarlanır.
• Sistem analizi aşamasından sonra gelir.
• Önce, tek bir sistem yerine birkaç alternatif geliştirilir.
• Problemin çözümüne en iyi katkıyı sağlayacak olan seçilir.
• Önerilerin teknik ve ekonomik olurluluğu incelenmelidir.
• Ekonomik olurluluk, yeni sistemin getirilerinin yatırımı haklı çıkaracak düzeyde olmasıdır.
• Teknik olurluluk, sistemin çalışmasını sağlayacak donanım, yazılım ve insan gücünün varlığı ve devamlılığıdır.

Sistem Geliştirme Aşaması

• Tasarlanan bilgi sisteminin işletme içinde uygulanabilir hale getirilmesi için gerekli düzenlemelerin yapılmasıdır.
• Yazılım geliştirme, donanım temin etme ve sistemin test edilip uygulamaya hazır hale getirilmesini içerir.
• Yeni bir sistem geliştirilirken yazılımı temin etmek için iki yöntem bulunur.
• Başka Amaçlar ile Geliştirilen Yazılımların Satın Alınması:
  • İşletmenin kullandığı süreçlere uyarlanır.
• Yazılımcıların Sadece İşletmenin Geliştirdiği Sistemde Kullanılmak Üzere Yazılım Hazırlaması:
  • Bu yaklaşım algoritmaların kullanımını gerektirir.
• Geliştirilmekte olan bilgi sistemi varolan donanım üzerinde çalışabilir veya yeni donanımların satın alınmasını gerektirebilir.
• Bu durumda yazılımın çalışacağı donanımın teknik özelliklerinin belirlenmesi ve işletmeye getirilmesi gerekir.

Girdi Çıktı Analizi Yöntemi

• Bir iş yapılırken kullanılan girdiler ve elde edilen çıktılar arasındaki ilişkileri gösteren dokümanlardır.
• Girdiler ve çıktılar arasındaki ilişkileri belirlemek, girdilerin çıktılara katkısını göstermesi açısından yararlıdır.

Karar Tabloları

• Belirli koşullar ortaya çıktığında hangi kuralların uygulanması gerektiğini belirleyen tablolardır.
• İşletmelerde bu tür tabloların uygulanmasına sık rastlanır, her iş kolunda farklı isimler alabilirler.

Sistem Akış Şemaları

• Girdi olarak giren bilgilerin ne tür işlemlerden geçtiğini, nasıl bir çıktıya dönüştüğünü ve çıktının işletme içerisinde nasıl yayıldığını belirlemeye yarayan grafiklerdir.

Ön Araştırma Aşaması

• Araştırma aşamasında bir olurluluk sonucunda elde edilen bilgiler ile bir ön araştırma raporu yazılır.
• Problem tanımlanarak çözüm yaklaşımları önerilir.

Sistem Analizi Aşaması

• Sistemin nasıl çalıştığı, probleme neden olduğu belirlenir.
• Veri toplanır, analiz edilir ve rapor yazılır.
• Problemin anlaşılabilmesi için sistemin nasıl çalıştığı belirlenmelidir.
• Sistem analizi için görüşmeler ve gözlemler yapılır.
• İşletme içindeki dokümanlar toplanabilir.
• Verilerin işletme içinde nasıl aktığı ortaya konmaya çalışılır.
• Sistem analizi aşamasında var olan sistem detaylı olarak incelenir.
• Problemlerin nedenleri ve yeni sistemle ilgili gereksinmeler belirlenir.
• Toplanan bilgilerin analiz edilmesi gerekir.
• Bu aşamada verilerin analizi için kontrol listeleri kullanılır.

Kontrol Listeleri

• Bir işin yapılması sırasındaki süreç ile ilgili tüm soruların içinde barındırıldığı detaylı listelerdir.
• Kullanıcılar işin doğru bitirilmesi için listedeki soruları yanıtlar.

Yukarıdan Aşağıya (Top Down) Analiz Yöntemi

• Karmaşık sistemlerin analizinde sistemi küçük parçalara bölerek parçaların tek tek ele alınması mantığına dayanır.

Karar Destek Sistemleri

• Yöneticilere beklenmeyen durumlarda yardımcı olan sistemlerdir.
• Veri analizi gerçekleştirir.
• Büyük problemleri çözmek için grup karar destek sistemleri oluşturulabilir.
• Üst düzey yönetici destek sistemleri de bulunur.
• Karar destek sistemleri yoluyla beklenmeyen özel durumlar analizinde karar vericiye destek sağlanır.

Bilgi Sistemleri Analizi ve Tasarımı

• Bilgi akışını sağlayan yapının incelenmesi ve geliştirilmesi için bir problem çözme sürecidir.
• Ön araştırma
• Sistem analizi
• Sistem tasarımı
• Sistem geliştirme
• Geliştirilen sistemin uygulamaya konulması
• Sistemin bakımı ve güncellenmesi

Ön Araştırma Aşaması

• Sistem tasarımına neden gerek duyulduğu araştırılır.
• İhtiyaçlar belirlenir.
• Problemin ve kapsamının tanımlanması yapılır.
• Çözüm için alternatifler önerilir.

Kayıt İşleme Sistemleri - KİS

• İşletmenin günlük işlemler sırasında ortaya çıkan verilerin kaydedilmesi ve gerekli raporların türetilmesi için kullanılır.
• Banka veznesinden para çekme veya yatırma, stoktan malzeme çekilmesi, süpermarkette alışveriş gibi işlemler kayıt altına alınır.
• Bir işletmenin muhasebe bölümünde yapılan 6 temel günlük işlem şunlardır:
• Satış işlemlerinin takibi
• Alacakların takibi
• Satın alma ve stokların takibi
• Ödenecek borçların takibi
• Çalışanların maaşlarının ödenmesi
• Dönem sonu raporlarının (büyük defter) hazırlanması
• KİS'den işletmenin muhasebe sistemini etkileyecek bu temel işlemlere ilişkin kayıtları tutması beklenir.

Yönetim Bilgi Sistemleri- YBS

• Yönetimin karar vermek için duyduğu raporların düzenli olarak türetilmesini sağlar.
• Raporların biçimi önceden belirlenmiştir ve düzenli aralıklarla veya istenildiği takdirde türetilirler.
• Düzenli raporlar aylık üretim ve satış raporları gibi bilgileri içerirler.
• Özel durum raporları belirli bir malın satışının belirli bölgede olağanüstü artış ya da azalış göstermesi gibi durumlarda konuya ilişkin yöneticiye rapor gönderilir.
• YBS ve KIS arasındaki en önemli fark, KİS yoluyla veri tabanı oluşturulması, YBS'de ise bu veri tabanına dayalı raporlar türetilmesidir.

İşletme Bilgi Sistemi

• İşletme birimleri ve çalışanları arasındaki veri ve bilgi akışını sağlayan bilgi teknolojisi uygulamalarıdır.
• İşletme bilgi sistemleri örgüt içindeki kullanım yerlerine göre sınıflandırılabilir.

İşletme Birimleri ve Yönetim Fonksiyonları

• Üretim: Hammadde ve insan kaynaklarının kullanılması ile ürünler ortaya çıkarılması.
• Pazarlama: Ürünlerin müşterilere ulaştırılması.
• İnsan kaynakları: Gerekli insan gücünün temin edilmesi.
• Finansman/muhasebe: Parasal kaynakların temin edilmesi ve finansal işlemlerin izlenmesi.
• Araştırma geliştirme: Ürünler ve işletme faaliyetleri ile ilgili araştırma çalışmaları yapılması.
• Yönetim: Planlama, örgütleme, yürütme ve denetim işlevleri yoluyla işletmelerin hedeflerine ulaşmasının sağlanmasıdır.
• Yönetim fonksiyonları:
• Planlama: Yapılması gerekenler ve bunların ne zaman ve nerede yapılacağı.
• Örgütleme: Örgüt yapısı ve ilişkilerin tanımlanması.
• Yürütme: Faaliyetlerin gerçekleştirilmesi.
• Denetleme: Yapılanların izlenmesi.
• İşletme bilgi sistemi ile bilgi ihtiyaçlarının karşılanması sağlanır.

İşletmelerde Bilgi ve Bilgi Sistemleri

• Bilgi sistemi yazılım, donanım, kişiler, süreçler ve verilerin bir araya gelerek oluşturduğu bir bütündür.
• Bilgi teknolojileri problemleri tanımlamak ve çözmek için olanaklar sağlar.

Program Akış Şeması Sembolleri

• Süreç: Bir sürecin gerçekleştirilmesini sağlayan komutlar dizisi.
• Giriş/Çıkış: Dışarıdan bir veri girişinin veya çıkışının olduğunu gösterir.
• Karar: Bir karar verilmesi ve verilen karara göre gidilecek farklı yollar olduğunu gösterir.
• Başlangıç / Sonlandırıcı: Sürece başlanıldığını ya da sürecin bitirildiğini gösterir.
• Bağlayıcı: Akış şemaları birden çok kağıt üzerinde ise kağıtlar arasındaki karışmayı engellemek için kullanılır.

Algoritma Oluşturma Teknikleri

• Ardışık yapı (dizi): Bir program komutu diğeri tarafından takip edilir.
• Koşullu yapı (seçim): Karar oluşumunda bir koşula bağlı olarak seçim yapılır.
• Tekrarlı yapı (döngü): Koşul geçerli olduğu sürece aynı işlem tekrarlanır.

Sistem Analizi ve Tasarımı

• İşletme içerisinde bilgi akışının farklı yönetim düzeyleri arasında akmasıdır.
• Veri ve bilgi akışı bilgi sistemi (information system) olarak tanımlanır.
• Bilgi sistemi, örgütte bilgi gereksinimlerinin karşılanmasını sağlar.
• Bilgi sistemi, kişi ve birimler arasındaki veri ve bilgi akışıdır.

Akış Şemaları

• Algoritmalar, grafiksel akış şemaları olduğunda daha yararlı sonuçlar verir.
• Akış şemaları, algoritmalar grafiksel şekiller kullanılarak oluşturulduğunda problemin başlangıcı, bitişi, karar aşamaları bir bütün halinde görülebilir.
• Akış şemaları kullanıldığında problemin tamamı ilk bakışta görülebilir, sorunlar daha kolay tespit edilebilir.
• Farklı amaçlar için farklı akış şemaları kullanılır:
• Program Akış şeması: Bir bilgisayar programının adımlarını gösterir.
• Sistem Akış şeması: Veri akışını gösterir.
• Veri Akış şeması: Uygulama içerisindeki veri akışını gösterir.
• Akış şemaları, algoritmadaki aksaklıkların kolayca görülmesini sağlar.
• Sistem akış şemaları ve veri akış şemaları ile ilgili daha detaylı bilgi verilecektir.
• Algoritma ve program akış şeması oluşturulurken bazı temel tekniklerden yararlanılır:
• Ardışık yapı (Sıra): İşlemler yukarıdan aşağıya doğru tanımlanır.
• Koşullu yapı (Karar): Farklı işlemlerin yapılması gerekiyorsa kullanılır.
• Tekrarlı yapı (Döngü): Koşul sağlandığı sürece işlemler tekrarlanır.

Algoritmalar

• Her adımda kullanıcıların seçenekleri ortaya koymak ve hataları engellemek için kullanılırlar.
• Algoritma içindeki adımlar mantıklı bir sıra içinde birini izlemeli ve sona ermelidir.
• Algoritma yazmak için farklı yöntemler kullanılabilir.
• Konuşma dili (sözde kodlama) veya grafiksel şekiller kullanılabilir.
• Sözde kodlama için önceden belirlenmiş bir yapı yoktur, ancak sağlanmalıdır.
• Bilgisayarların istenilen amaçlara cevap verebilmesi için doğru programlanması gerekir.
• Problemin çözümü için algoritma kullanılır.
• Algoritma kullanımı ile aritmetik ve mantıksal işlemler birleştirilerek problemin çözümüne ulaşılır.
• Algoritmalar her bir adımın geometrik şekillerle ifade edildiği akış şemaları ile desteklendiğinde çözüm akışı daha net izlenebilir.
• Algoritma, herhangi bir işlemin tamamlanması ya da bir problemin çözümüne sonlu sayıda adım sonucunda ulaşılmasını sağlayan kurallar kümesidir.
• Sözde kodlama konuşma dili kullanılarak oluşturulan algoritmalara verilen addır.
• Akış şeması; algoritmanın grafiksel şekiller kullanılarak gösterimidir.

Akış Şemaları

• Algoritmanın ve tekniklerin daha dikkatli incelenmesi ve mantıksal bir tasarım oluşturulmasıdır.
• Böylece eksiklikler ve yanlışlıklar giderilebilir.

Algoritmalar ve Akış Şemaları

• Algoritmalar sistem analizi yapıldıktan sonra, sistem tasarımında yazılımların geliştirilmesinde yardımcı olurlar.
• Küçük ölçeklidirler.
• Sistem analizi ve tasarımı ise daha büyük ölçeklidir.
• Sistem analizi ve tasarımı büyük ölçekli problemleri çözmek için kullanılır.
• Bilgisayarlı bilgi sistemlerinin tasarlanması faaliyetlerine yöneliktir.

Algoritmalar

• Kullanıcıların bilgisayarları kolayca kullanabilmeleri için yapılması gerekenlerin bilgisayara aktarılması gerekir.
• Yazılım, kullanıcıların belirli bir işi yapmaları için bilgisayara verilmesi gerekli olan komutların tamamıdır.
• Algoritmalar satranç oyunundan bankaların kredi değerlendirilmesine kadar birçok alanda kullanılır.
• Algoritmalar en çok bilgisayarlar için programlama yapılırken kullanılır.
• Yapılması gereken işleri belirlemek,
• Birbirini izlemesi gereken işlemler arasındaki ilişkileri oluşturmak.

Problem Çözme

• Problem çözme, problemi tanımlama problemi çözmeye yönelik seçenekleri belirleme ve öngörülen çözümü başarılı bir şekilde uygulama sürecidir.
• İşletmelerde problem çözme kapsamında yapılan çalışmalar gruplandırılabilir:
• 1. İstenmeyen durumun ortadan kaldırılması,
• a. Giderlerin beklenenden fazla olması
• b. İşlerin zamanında bitirilememesi
• 2. Yeni bir uygulama başlatılması
• a. Otomasyona geçiş
• b. Yeni uygulamaya konulan işlemler
• 3. Yasal zorunluluklar
• a. Muhasebe sisteminin değişmesi
• b. Mali işlemlerde T.C kimlik numarasının kullanılması
• 4. Yapılmakta olanların daha iyi yapılması
• a. İş ve doküman akışının iyileştirilmesi
• b. Personel verimliliğinin artırılması
• Problem çözmeye yönelik bilgisayardan yararlanma konusu iki düzeyde ele alınabilir.
• Birincisi, belirli bir uygulama yazılımının geliştirilmesi sürecinde izlenecek yolun belirlenmesidir ve algoritma olarak adlandırılır.
• İkincisi ise genellikle büyük ölçekteki problemlerin çözümü için bilgisayar bilgi sisteminin tasarlanması, kurulması ve yaşatılması faaliyetlerine yöneliktir ve sistem analiz ve tasarımı olarak adlandırılır.
• Algoritma olarak adlandırılan belirlemenin yapılmasıdır.