System finansowy w Polsce - Quiz

Podstawy finansów

• Tematem wykładu są podstawy finansów
• Wykład prowadzi dr Marta Baraniak
• Dostępne materiały na MS Teams

Pieniądz

• Pieniądz to zjawiska i procesy pieniężne.
• W gospodarce bezpieniężnej nie ma finansów.
• Pieniądz powstaje w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka.
• Finanse związane z kreacją i ruchem zasobów pieniężnych,
• Lub zaciąganiem zobowiązań do uruchomienia zasobów pieniężnych w przyszłości.
• Pieniądz jest instrumentem finansowym o istotnych cechach dobra publicznego.

Funkcje pieniądza

• Miernik wartości – określa wartość towarów i usług
• Środek wymiany – uczestniczy w transakcjach kupna-sprzedaży
• Środek płatniczy – służy do regulowania zobowiązań
• Środek tezauryzacji – środek przechowywania wartości
• Międzynarodowy środek płatniczy – akceptowany w innym kraju

Pośrednik wymiany

• Skóry
• Oliwa
• Sól
• Mineraly
• Zboże
• Kamienie

Pieniądz kruszcowy

• Żelazo
• Metale
• Miedź
• Metale szlachetne

Pierwsze monety

• Złoty krejzek Krezusa (Lidia VII w. p.n.e.)
• Denar koronny Władysława Jagiełły (koniec XIV w.)

Kryptowaluty

• Cyfrowe zapisy księgowe wykorzystujące technologię bloków rozproszonych
• Do przechowywania, sprzedawania lub jako środek wymiany w celach inwestycyjnych.

Jak działa blockchain?

• Wysyłanie wniosku o transakcję
• Transmisja wniosku przez sieć P2P
• Uprawomocnienie – sieć węzłów potwierdza transakcję i status użytkowników
• Potwierdzona transakcja jest połączona z innymi tworząc nowy blok danych

Cechy współczesnego pieniądza

• Trwałość
• Poręczność

Pieniądz bezgotówkowy

• Pieniądz bankowy, depozytowy, wkładowy w postaci zapisów na rachunkach depozytowych.
• Nie ma fizycznej postaci.

System finansowy

• Zespół logicznie powiązanych form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązywanie stosunków finansowych zarówno w sektorze realnym, jak i finansowym.

Systematyka podmiotowa zjawisk finansowych

• Finanse przedsiębiorstw
• Finanse gospodarstw domowych
• Finanse publiczne
• Finanse banków i innych instytucji kredytowych
• Finanse ubezpieczeń
• Finanse rynków finansowych

Systematyka przedmiotowa zjawisk finansowych

• Strumienie pieniężne ekwiwalentne (rynkowe)
• Strumienie pieniężne redystrybucyjne (transfery)
• Pożyczki
• Oszczędności

Rynki finansowe

• Podmioty nadwyżkowe
• Instrumenty finansowe
• Pośrednicy finansowi
• Podmioty deficytowe

Historia pieniądza

• Początkowo za transakcje używano barteru
• Pośredniki wymiany (np. skóry, sól)
• Pieniądz kruszcowy (np. żelazo, metale szlachetne)
• Pierwsze monety

Zakres tematyczny wykładu

• Pieniądz
• Finanse publiczne
• Finanse samorządowe
• Finanse UE
• Bankowość

Formy pieniądza

• Wymiana barterowa
• Pieniądz towarowy
• Pieniądz kruszcowy
• Pieniądz papierowy
• Pieniądz elektroniczny

Znaczenie finansów

• Pozyskanie finansowania
• Szeroka oferta możliwości inwestycyjnych
• Możliwość pracy w sferze finansowej
• Świadome decyzje wyborcze
• Rozwój intelektualny

Systemy płatności elektronicznych

• SORBNET2 i TARGET2 (NBP)
• Systemy płatności detalicznych (Elixir, Euro Elixir, Express Elixir)
• Systemy płatności mobilnych BLIK
• Blue Cash
• Krajowy System Rozliczeń

Uczestnicy systemu SORBNET2

• Narodowy Bank Polski
• 47 banków komercyjnych
• Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.

Uczestnicy systemu TARGET-NBP

• Narodowy Bank Polski
• 15 banków komercyjnych
• Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.
• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A

Karty płatnicze

• Karta debetowa
• Karta kredytowa
• Karta obciążeniowa
• Karta przedpłacona

Podstawowe funkcje banków komercyjnych

• Czynności sensu stricto
• Czynności sensu largo

Bank państwa

• Zarządzanie rezerwami walutowymi
• Rola w systemach rozliczeń pieniężnych
• Odpowiedzialność za stabilność systemów bankowych
• Usługi bankowe dla rządu
• Prowadzenie rachunków budżetu państwa

Budżet państwa

• Plan gospodarki finansowej państwa
• Szczegółowe zestawienie dochodów i wydatków
• Uchwalany corocznie przez Sejm
• Obejmuje dochody i wydatki władz oraz administracji rządowej

Rodzaje podatków

• Podatki dochodowe,
• Podatki przychodowe,
• Podatki majątkowe,
• Podatki konsumpcyjne

Dług publiczny

• Zobowiązania sektora finansów publicznych
• Wypływające z tytułu papierów wartościowych, kredytów, pożyczek
• Wynikające z ustaw, orzeczeń sądowych.

Kryteria konwergencji

• Finanse publiczne
• Inflacja
• Stopy procentowe
• Kurs walutowy

Wprowadzenie Euro - scenariusze

• Okres przejściowy
• Big-bang
• Big-bang z opcją phasing out

Funkcje banków komercyjnych

• Kredytowa
• Płatnicza (rozliczeniowa)
• Depozytowa

Miejsce/funkcje Euro w Polsce

• Utrata kontroli nad polityką monetarną i kursem walutowym.
• Wysokie koszty adaptacji systemów informatycznych i procesów operacyjnych.
• Utrata dochodu przez banki z części transakcji walutowych

Nowe źródła dochodów w budżecie UE

• Zasoby generowane przez mechanizm dostosowywania cen na granicach (CBAM)
• Dochody ze zmienionego systemu handlu uprawnioniami do emisji (ETS)
• Zasoby własne oparte na realokowanych zyskach dużych przedsiębiorstw międzynarodowych

Kredyt redyskontowy

• Bank centralny udziela go bankom komercyjnym w sytuacji braku płynności.
• Powoduje zwiększenie podaży pieniądza.

Kredyt lombardowy

• Kredyt krótkoterminowy udzielany pod zastaw papierów wartościowych.

Bank centralny

• Bank emisyjny
• Bank banków

Miary pieniądza - agregaty pieniężne

• Mo - Baza monetarna (rezerwy obowiązkowe, rezerwy nadwyżkowe, gotówka)
• M1 - Baza Monetarna + depozyty na żądanie
• M2 - M1 + depozyty terminowe
• M3 - M2 + inne depozyty

Operacje otwartego rynku

• Zakup/sprzedaż papierów wartościowych
• Służą do sterowania stopami procentowymi
• Wpływ na płynność banków