Сүйінбай Аронұлы туралы ақпарат

Сүйінбай Аронұлы

• Сүйінбай Аронұлы (1815-1898) - танымал айтыс ақыны, Жамбыл облысы Жамбыл ауданы Қарақастек ауылында дүниеге келген.
• Жасынан жыраулығымен елге танылған.
• Жамбыл ақын Сүйінбайды ұстаз тұтқан.
• Сүйінбайдың арғы атасы - Күсеп Жиенқұлұлы (1701-1791) - жауынгер ақын, жыршы, күйші, қобызшы.
• Күсеп Жиенқұлұлы "Өтеген батыр" жырын жазған, сонымен қатар халықтың "Мың бір түн", "Шаһнама", "Көроғлы", "Тотының тоқсан тарауы" дастандарын жырлаған.
• Сүйінбайдан басқа Жаманшал, Жұмық, Оспан деген ағалары мен інісі болған.
• Сүйінбайдың ағасы Жаманшал Сүйінбайға "Отбасында мен жүйрікпін, шаршы топта сен жүйріксің" деп айтқан.
• Қоқан әскерінің шабуылы кезінде (1840-1860) қазақ руларының басын біріктіруде Сүйінбайдың рөлі зор болды.
• Сүйінбай халқын қоқандықтарға қарсы тұрып, тәуелсіздік үшін күресуге шақырды.
• Сүйінбай "Өтеген батыр", "Саурық батыр", "Сұраншы батыр", "Жабай батыр", "Қарасай батыр" сияқты толғауларды жазған.
• Сүйінбай өз шығармаларында әділетсіздікті, озбырлықты сынға алды, әсіресе Тезек төремен, қырғыз ақыны Қатағанмен айтыстарында аяусыз сыншыл.
• Сүйінбайдың Малыбай, Жетібай, Әзірбай деген ұлдары және Бағжан, Қойжан деген қыздары болған.
• Сүйінбайдың сүйегі Қарақыстақ ауылының шығыс жағындағы жотаға қойылған, қабіріне кесене тұрғызылған.
• Алматы облысы филармониясы, Алматы қаласындағы үлкен даңғыл, туған ауылы, ондағы мектеп, көшелер Сүйінбай есімімен аталады.
• Сүйінбайдың туған жерінде мемориалдық мұражай бар.

Сүйінбайдың шығармаларының жариялануы

• 1920 жылы Түркістан АКСР-і халық ағарту комиссариаты жанынан құрылған қырғыз (қазақ) ғылым комиссиясы ауыз әдебиеті үлгілерін жинау мақсатында Сырдария, Жетісу облыстарына экспедиция ұйымдастырды, этнограф ғалым Ә.Диваев экспедиция барысында Сүйінбайдың өлең-толғауларын, айтыстарын жазып алды.
• 1929 жылы "Жаңа әдебиет" журналында Сүйінбайдың "Апырмау, мынау жатқан Сарыбай ма?" өлеңі басылды.
• С.Сейфуллин құрастырған "Қазақтың ескі әдебиет нұсқалары" атты жинаққа (1931) "Шапырашты Сүйінбай ақынның қартайған шағында айтқаны" деген өлеңі енген.
• 1935 жылы Қ.Жансүгіров пен Ф.Ғабитованың құрастыруымен "Сүйінбай ақын" деген атпен Сүйінбайдың шығармаларының тұңғыш жинағы жарық көрді.
• С.Мұқанов пен Қ.Бекхожин 1939, 1940, 1941 және 1944 жылы орта мектептің 8-сыныбына арналған хрестоматиясына Сүйінбайдың "Сүйінбай мен Тезек төре", "Сүйінбайдың Тезектің өлген баласына көңіл айтқаны", "Кәрілік туралы" өлеңдерін енгізген.
• Қазақстан ҒА құрылғаннан кейін (1946) Сүйінбай ақын мұрасын жинап, жариялаумен айналысқан ғалымдар Диваев, С.Бегалин, Б.Жақыпбаев, қырғыз фольклористері Ш.Уметәлиев пен Э.Мұқанбетовтардың еңбектерін ерекше атауға болады.
• Ж.Жабаевтың мемориалдық мұражайының әдеби қорында Сүйінбай мұрасының біршамасы сақталған.
• "Ақын жырлары", "17 – 19 ғасырлардағы қазақ ақындарының шығармалары", "Үш ғасыр жырлайды" атты жинақтарда Сүйінбай шығармалары кеңінен басылған.
• "Айтыс" жинағының 1-томында "Сүйінбай мен Тезек төренің айтысы" жарияланған.
• Сүйінбайдың "Ақиық" атты жинағына (1976) таңдаулы шығармаларымен қатар, тыңнан қосылған көптеген өлең-толғаулары, айтыстары енген.
• Мәскеуде "Әлем әдебиетінің кітапханасы" сериясымен жарыққа шыққан 200 томдық жинақтың 102-томында Сүйінбайдың "Кәрілік" атты өлеңі жарияланған.

Сүйінбай Аронұлы - қазақ айтыс ақыны. Ол Жамбыл облысында дүниеге келген және халықтың тәуелсіздігі үшін күрескен. Оның әдеби мұрасы әділетсіздік туралы терең толғауларды қамтиды.