Subcellulaire Structuren bij Eukaryoten

Subcellulaire structuren bij eukaryoten

• Eukaryotische cellen bevatten verschillende structuren met specifieke functies, die afwezig zijn in prokaryotische cellen. Deze structuren worden celorganellen genoemd. De correcte werking van deze organellen is essentieel voor de celfunctie als geheel.

De celkern

• De celkern (nucleus) is de plaats waar het erfelijk materiaal (DNA) opgeslagen is in de vorm van chromosomen.
• DNA bevat alle informatie voor de aanmaak van eiwitten.
• De celkern is omgeven door een kernmembraan bestaande uit twee fosfolipidedubbellagen.
• Poriën in het membraan zorgen voor uitwisseling van moleculen tussen het kernplasma en het cytoplasma.
• De kern bevat nucleoli (kernlichaampjes), bestaande uit chromatine, RNA en eiwitten; nodig voor de aanmaak van ribosomen.
• Chromatine bestaat uit DNA en eiwitten; DNA-informatie wordt verpakt.
• Vlak voor celdeling, wordt DNA verdubbeld en samengevouwen tot chromosomen.
• Chromosomen bestaan uit chromatiden, die identiek zijn.

Het endoplasmatisch reticulum (ER)

• Het ER bestaat uit een geplooid membraan dat is georganiseerd in buisjes en platte zakjes.
• Er zijn twee soorten ER: ruw ER en glad ER.
• Ruw ER (RER): bevat ribosomen, en is betrokken bij de aanmaak en vouwing van eiwitten, en transport naar het Golgi-apparaat.
• Glad ER (SER): ontbreekt aan ribosomen, belangrijk voor de aanmaak van lipiden, cholesterol; reguleert calcium; ontgiftstoffen.

Ribosomen

• Ribosomen zijn macromoleculaire eiwitcomplexen, verantwoordelijk voor eiwitsynthese.
• Ribosomen kunnen vrij in het cytoplasma voorkomen of gebonden aan het RER.
• Ze bestaan uit een grote en kleine subeenheid, beide opgebouwd uit ribosomaal RNA (rRNA) en eiwitten.
• De nucleolus is essentieel voor de aanmaak van rRNA en de vorming van de ribosomale subeenheden.
• Eiwitsynthese proces bestaat uit transcriptie en translatie.

Proteasomen

• Proteasomen zijn eiwitcomplexen die eiwitten afbreken.
• Ze hydrolyseren peptidebindingen in eiwitten die beschadigd, foutief opgevouwen of overtollig zijn.
• Eiwitresten worden gebruikt voor de aanmaak van nieuwe eiwitten.

Het Golgi-apparaat

• Het Golgi-apparaat bestaat uit afgeplatte zakjes (cisternen), gestapeld.
• Twee zijden: ciszijde en transzijde, verschillende enzymen.
• Eiwitten van het RER worden afgewerkt in het Golgi-apparaat door aanpassingen (aanhechting van suikerketens).
• Eiwitten worden in transportblaasjes naar andere locaties in de cel vervoerd.
• Signaalpeptiden dienen als adressticker voor eiwitdistributie.

Lysosomen

• Lysosomen zijn blaasjes met afbraakenzymen die biomoleculen verteren.
• Twee soorten afbraak: autofagie (eigen materiaal) en heterofagie (buiten de cel).
• In lysosomen heerst een zure omgeving (lage pH) om enzymactiviteit te verzekeren.
• Belangrijk voor fagocytose (afbreken van bacteriën).
• "Autofagie" is de afbraak van eigen cel onderdelen, en "heterofagie" is de afbraak van materie die uit de omgeving van de cel komt.

Mitochondriën

• Mitochondriën zijn energiefabrieken van de cel; dubbele membranen (buitenste en binnenste)
• Cristae: instulpingen in het binnenste membraan voor oppervlaktevergroting.
• Matrix is de ruimte tussen de membranen, en bevat enzymen om energie uit voedingsstoffen vrij te maken..
• Beschadigd of verouderde mitochondriën kunnen worden hergebruikt.
• Mitochondriaal DNA (mtDNA) wordt overgeërfd van de moeder.

Chloroplasten

• Chloroplasten zijn organellen die fotosynthese uitvoeren in plantencellen (en sommige eencelligen).
• Thylakoïden zijn membranen in het chloroplasten stroma (de ruimte tussen de membranen).
• Grana: stapels thylakoïden, met chlorofyl moleculen.
• Fotosynthese: zonlicht energie gebruiken voor het maken van glucose uit water en CO2.
• Chlorofyl absorbeert licht.

Vacuolen

• Vacuoles zijn blaasjes in plantencellen, gevuld met vocht.
• De vacuole is vaak het grootste organel in plantencellen.
• De tonoplast: membraan dat de vacuole omslaat.
• Functioneert voor opslag van water, voedingsstoffen, en afvalstoffen.
• De vacuole speelt een rol in de stevigheid van de plantencel.

Het cytoskelet

• Netwerk van eiwitvezels die de vorm van een cel behouden, structuur biedt - en voor het transport van materiaal.
• Drie types eiwitvezels: microfilamenten, microtubuli en intermediaire filamenten.
• Microfilamenten: actine-eiwitten voor celvorming/samentrekking.
• Microtubuli: tubuline-eiwitten voor celorganel-transport en celdeling.
• Intermediaire filamenten: structuur en ondersteuning.

Centrosomen

• Centrosomen zijn belangrijke structuren voor celdeling in dierlijke cellen.
• Ze bevatten centriolen, die cilinders zijn samengesteld uit microtubuli.
• Belangrijk voor de vorming van de spoelfiguur tijdens celdeling.

Ontdek de unieke celorganellen van eukaryoten en hun cruciale functies in de celfunctie. Deze quiz behandelt de rol van de celkern en zijn structuren, zoals DNA, chromatine en nucleoli. Leer meer over de belangrijke processen die plaatsvinden binnen deze complexe cellen.