Strona w Postępowaniu Administracyjnym

Strona Postępowania

• Art. 28 Kodeksu Postępowania Administracyjnego (k.p.a.) definiuje stronę postępowania jako każdego, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie.
• Stroną jest również ten, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
• Przepis art. 28 k.p.a. zawiera dwie normy prawne, które stosuje się niezależnie od siebie.

Wszczęcie Postępowania

• Pierwsza norma dotyczy wszczęcia postępowania z urzędu lub na wniosek, gdy uczestniczą podmioty o tzw. interesach prawnych refleksyjnych np. właściciele nieruchomości sąsiednich w postępowaniu o pozwolenie na budowę.
• Druga norma dotyczy wszczęcia postępowania na żądanie legitymowanego podmiotu.

Triada E. Bernatzika

• Ustawa o postępowaniu administracyjnym opiera się na koncepcji tzw. triady E. Bernatzika.
• Zakłada ona trzy kategorie relacji między państwem a jednostką, które można wyróżnić: prawo podmiotowe, interes prawny i interes faktyczny.

Kategorie Więzów Prawnych

• Prawo podmiotowe - jednostka może domagać się wydania orzeczenia określonej treści.
• Interes prawny - prawo do brania udziału w postępowaniu zmierzającym do wydania orzeczenia, którego treść nie jest z góry zdeterminowana.
• Interes faktyczny jednostka jest bezpośrednio zainteresowana rozstrzygnięciem sprawy, nie popierając interesu przepisem prawa.

Interes Prawny

• Interes prawny to interes oparty na prawie lub chroniony przez prawo i oparty na konkretnej normie prawnej.
• Mieć interes prawny oznacza ustalić normę prawa powszechnie obowiązującego, na podstawie której można skutecznie żądać działania lub zaniechania organu albo ograniczenia czynności.

Cechy Interesu Prawnego

• Indywidualność.
• Konkretność.
• Aktualność.
• Obiektywna sprawdzalność.

Źródła Interesu Prawnego

• Źródłem interesu prawnego w postępowaniu administracyjnym mogą być normy prawa materialnego administracyjnego.
• Mogą to być także normy materialnego prawa cywilnego, które wiążą się bezpośrednio z sytuacją prawną określonego podmiotu kształtowaną decyzją.
• Źródłem interesu prawnego może być także norma prawa procesowego.

Prawo Refleksowe

• Interes prawny może znajdować umocowanie w tzw. prawie refleksowym.
• Podmiot legitymujący się takim interesem prawnym nie jest adresatem decyzji.
• Decyzja nie rozstrzyga wprost o jego prawach lub obowiązkach, ale oddziałuje na nie z uwagi na powiązanie sytuacji prawnej adresata decyzji z tym podmiotem.
• Interes wywodzony z prawa refleksowego jest niesamodzielny i aktualizuje się, gdy zostanie wszczęte postępowanie dotyczące interesu bezpośredniego.

Prawo Budowlane

• Art. 28 ust. 2 Prawa budowlanego określa, że stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu.

Obowiązek

• W art. 28 k.p.a. obok pojęcia "interes prawny" występuje pojęcie "obowiązek".
• Źródłem obowiązku mogą być wyłącznie normy prawa administracyjnego materialnego.
• Obowiązek oznacza powinność zachowania się, której treść jest wyznaczona określonym nakazem lub zakazem.

Legitymacja Procesowa

• Jest związana z uprawnieniami określonego podmiotu do: żądania wszczęcia postępowania administracyjnego (legitymacja procesowa czynna) lub uczestniczenia w tym postępowaniu jako strona (legitymacja procesowa bierna).
• Jest tak ze względu na interes prawny lub obowiązek znajdujący umocowanie w materialnym prawie administracyjnym, ale także w procesowym prawie administracyjnym.

Koncepcje Doktrynalne

• W doktrynie istnieją dwie koncepcje: subiektywna (formalna, procesowa) oraz obiektywna (materialna) pojęcia strony (jej legitymacji procesowej).
• Istnieje także koncepcja mieszana, która zawiera elementy wskazanych wyżej koncepcji.

Różnice Między Koncepcjami

• Różnice te dotyczą kwestii ustalenia: momentu, w którym legitymacja procesowa podlega weryfikacji, oraz rozłożenia ciężaru udowodnienia faktu posiadania przez określony podmiot legitymacji materialnoprawnej (interesu prawnego lub obowiązku).

Koncepcja Subiektywna

• Przedstawiciele koncepcji subiektywnego pojęcia strony przyjmują, że stroną jest każdy, kto twierdzi, że postępowanie dotyczy jego interesu prawnego.
• Podmiot wnoszący podanie automatycznie staje się stroną postępowania.
• Organ może orzec czy interes prawny istnieje dopiero po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego.

Dalsze Postępowanie

• Istnienie interesu prawnego podmiotu występującego z żądaniem jest przedmiotem badania dopiero w toku postępowania administracyjnego.
• Jeśli organ ustali interesu prawnego, powinien wydać decyzję odmowną.
• Stosunek procesowy między powstaje na skutek wniesienia do organu żądania wszczęcia postępowania.

Koncepcja Obiektywna

• Zwolennicy obiektywnej koncepcji przyjmują.
• Ocena interesu prawnego powinna zostać dokonana przez organ administracji publicznej przed wszczęciem postępowania.
• Podmiot powinien wykazać istnienie interesu prawnego, uprawniającego go do złożenia żądania.
• Podmiot nie może sam decydować o istnieniu interesu.

Wyjaśnienia

• Konieczne jest prowadzenie postępowania wyjaśniającego.
• Ma ono na celu ustalenie, czy podmiot legitymuje się obiektywnie istniejącym interesem prawnym .

Podmioty

• Podmioty, które mogą brać udział w charakterze strony: osoby fizyczne i osoby prawne.
• Także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – jednostki nieposiadające osobowości prawnej.