Στάδια Βιολογικής Ανάπτυξης

Βιολογική Ανάπτυξη

• Οι σταδιακές μεταβολές στα φυσικά και φυσιολογικά συστήματα του σώματος καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής.
• Η ανάπτυξη αναφέρεται σε ποσοτική αλλαγή, όπως το ύψος και το βάρος.
• Η εξέλιξη αναφέρεται σε ποιοτική αλλαγή, όπως οι γνωστικές δεξιότητες και η συναισθηματική ρύθμιση.
• Η ανάπτυξη επηρεάζεται από την αλληλεπίδραση των γονιδίων και του περιβάλλοντος.

Γιατί να μελετήσετε την ανάπτυξη;

• Η κατανόηση της ανάπτυξης είναι σημαντική για την ψυχολογική και κοινωνική συμπεριφορά
• Αυτή η γνώση είναι κρίσιμη για την υγεία, την εκπαίδευση, την ψυχοθεραπεία και τη γήρανση.

Στάδια βιολογικής ανάπτυξης

• Προγεννητική περίοδος (από τη σύλληψη έως τη γέννηση): περιλαμβάνει τη διαίρεση των κυττάρων και τον γενετικό προγραμματισμό.
• Βρεφική ηλικία (0-2 ετών): χαρακτηρίζεται από ταχεία ανάπτυξη του εγκεφάλου, πλαστικότητα και εμφάνιση κινητικών δεξιοτήτων και πρώιμη γνωστική ανάπτυξη.
• Παιδική ηλικία (2-6 ετών): χαρακτηρίζεται από πλαστικότητα του εγκεφάλου, εξέλιξη κινητικών δεξιοτήτων και επέκταση γνωστικών ικανοτήτων.
• Εφηβεία (12-18 ετών): χαρακτηρίζεται από εφηβεία, ορμονικές αλλαγές και ωρίμανση του εγκεφάλου.
• Πρώιμη ενήλικη ζωή (18-25 ετών): χαρακτηρίζεται από βιολογική συντήρηση και κορύφωση της σωματικής λειτουργίας.
• Ενήλικη ζωή (25-64 ετών): χαρακτηρίζεται από σταθερότητα της σωματικής υγείας και σημάδια σταδιακής φθοράς.
• Γήρας (65+ ετών): χαρακτηρίζεται από γνωστική και σωματική φθορά και αυξημένο κίνδυνο ασθενειών.

Βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες

• Η βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη είναι ένα βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο.
• Οι βιολογικοί παράγοντες περιλαμβάνουν τα γονίδια, τις ορμόνες και τη φυσιολογική ανάπτυξη.
• Οι ψυχολογικοί παράγοντες περιλαμβάνουν το στρες, τη γνωστική ανάπτυξη και τα συναισθήματα.
• Οι κοινωνικοί παράγοντες περιλαμβάνουν το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τις σχέσεις.

Σημαντικοί όροι

• Γονίδια: μονάδες κληρονομικότητας.
• Χρωμοσώματα: δομές που φέρουν γενετικές πληροφορίες.
• Νευροπλαστικότητα: η ικανότητα του εγκεφάλου να αναδιοργανώνεται.
• Κρίσιμες περίοδοι: χρονικά ευαίσθητα παράθυρα για την ανάπτυξη.

Τι είναι ανάπτυξη;

• Η μελέτη της ανάπτυξης είναι μια επιστήμη που βασίζεται στην εμπειρική έρευνα
• Αποσκοπεί στην εξήγηση του πώς και γιατί αλλάζουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
• Περιλαμβάνει συναισθηματικές, γνωστικές, κοινωνικές και βιολογικές μεταβολές.
• Απευθύνεται σε όλους τους τύπους ανθρώπων με διαφορετική ηλικία, κοινωνικοοικονομικό καθεστώς, φύλο, εθνικότητα, σεξουαλικότητα, υπόβαθρο και πολιτισμό.

Πώς πλαισιώνουμε την ανάπτυξη;

• Περίοδοι ανάπτυξης: π.χ. μέση παιδική ηλικία.
• Τομείς ανάπτυξης: π.χ. κοινωνική ανάπτυξη.
• Κρίσιμες περίοδοι.
• Ευαίσθητες περίοδοι.
• Εάν ένα παιδί δεν εκτεθεί σε γλωσσικά ερεθίσματα έως την ηλικία των 5-7 ετών, η πλήρης ανάπτυξη της γλώσσας ενδέχεται να μην είναι εφικτή.
• Η εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας είναι πιο αποτελεσματική στην παιδική ηλικία, αλλά εξακολουθεί να είναι δυνατή αργότερα με μεγαλύτερη προσπάθεια.

Κατευθύνσεις ανάπτυξης

• Ορισμένες αναπτυξιακές αλλαγές είναι γραμμικές ενώ άλλες δεν είναι.
• Παραδείγματα μη γραμμικών αλλαγών είναι το ύψος και το βάρος.
• Το βάρος μπορεί να καθοδηγηθεί σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς παράγοντες.

Πλαίσιο ανάπτυξης

• Το περιβάλλον έχει αντίκτυπο στην ανάπτυξη.
• Ιστορικό πλαίσιο: Τα άτομα που γεννήθηκαν σε παρόμοιες δεκαετίες και χρονικές περιόδους ομαδοποιούνται σε ομάδες.
• Η διαφορετική ανάπτυξη εκδηλώνεται με βιολογικές διαφορές.
• Οι γενιές που μεγάλωσαν σε εμπόλεμες συνθήκες έχουν πιο ανεπτυγμένες περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με το άγχος και είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν αγχώδεις διαταραχές.
• Baby Boomers: γεννήθηκαν στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
• Generation X: γεννήθηκαν σε μια περίοδο έντονης επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου.
• Millennials, εκτέθηκαν στην τεχνολογία, τη στέγαση και την οικονομική κατάρρευση
• Τα παιδιά που μεγάλωσαν με τους περιορισμούς του COVID αποτελούν μια πρόσφατη ομάδα για μελέτη.

Κοινωνικοοικονομική Κατάσταση (SES)

• Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση (SES) επηρεάζει επίσης την ανάπτυξη.
• Η SES αναφέρεται στην κοινωνική τάξη.
• Η SES περιλαμβάνει την οικογένεια, την πρόσβαση στην εκπαίδευση, τη γειτονιά, το επάγγελμα των γονέων, τη δουλειά και τα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία.

Επίδραση πλαισίου

• Οι χημικές αλλαγές στον εγκέφαλο επηρεάζουν την πιθανότητα εμφάνισης μιας συμπεριφοράς ανάλογα με το πλαίσιο.
• Η επιθετικότητα εκφράζεται διαφορετικά ανάλογα με το περιβάλλον.
• Το πλαίσιο και η θέση κάποιου επηρεάζουν τον τρόπο κωδικοποίησης της πληροφορίας και την απόκριση του οργανισμού μας σε αυτό.

Βιολογικές ερμηνείες

• Βιολογικοί παράγοντες που ωθούν στην εμφάνιση μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς.
• Βιολογικούς παράγοντες που επιτρέπουν την εμφάνιση μιας συμπεριφοράς (αναστολή).

Ανάπτυξη και Κουλτούρα

• Η κουλτούρα είναι μια ομάδα αξιών, πεποιθήσεων και παραδόσεων που επηρεάζει τη συμπεριφορά, την ένδυση και την κατοχή.

Εθνικότητα και φυλή

• Εθνική ομάδα: άτομα των οποίων οι πρόγονοι γεννήθηκαν σε μια κοινή περιοχή και μοιράζονται εθνική καταγωγή, θρησκεία και γλώσσα.
• Η εθνοτική ομάδα κάποιου δεν σχετίζεται απαραίτητα με τον πολιτισμό του, όπως οι Έλληνες του Πόντου, οι οποίοι διατηρούν παραδόσεις.
• Φυλή: μια κοινωνική κατασκευή βασισμένη σε κοινά φυσικά χαρακτηριστικά, η οποία είναι αναξιόπιστη βάση κατηγοριοποίησης, επειδή ο πολιτισμός και η εθνικότητα έχουν μεγαλύτερη συσχέτιση.

Φύση εναντίον ανατροφής

• Η ομοφυλοφιλία κατατάχθηκε αρχικά ως ψυχική διαταραχή που επηρεάζεται από την ανατροφή.
• Η τρέχουσα έρευνα δείχνει ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι πιθανότατα ένα χαρακτηριστικό με το οποίο γεννιόμαστε, αλλά το πώς εκφράζεται σχετίζεται με την ανατροφή.
• Οι γενετικές παραλλαγές στους νευροδιαβιβαστές μπορεί να προδιαθέσουν σε βίαιη συμπεριφορά, αλλά αυτό συνήθως ισχύει εάν ένα άτομο είχε βιώσει πρώιμη βία.

Πλαστικότητα

• Αναφέρεται στην ικανότητα μας να αλλάζουμε.
• Η επιρροή των νευροχημικών και των περιβαλλοντικών αλλαγών μπορεί να αλλάξει την προσωπικότητα.

Τύποι ανάπτυξης

• Σωματική ανάπτυξη: η ανάπτυξη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος, των μυών, των αισθήσεων, καθώς και των αναγκών για τροφή, υγρά και ύπνο.
• Γνωστική ανάπτυξη: πώς οι αλλαγές στις νοητικές ικανότητες επηρεάζουν τη συμπεριφορά.
• Ανάπτυξη προσωπικότητας: πώς αλλάζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που διαφοροποιούν τα άτομα.
• Κοινωνική ανάπτυξη: αλλαγές, κλίσεις και σταθερότητα στις κοινωνικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής.

Πρόωροι διανοητές

• Ιπποκράτης (460-377 π.Χ.): υποστήριξε ότι ο εγκέφαλος καθοδηγεί τις ανθρώπινες πράξεις.
• Πλάτωνας (427-347 π.Χ.): πίστευε ότι το μυαλό (συνείδηση) εδρεύει στον εγκέφαλο.
• Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.): πίστευε ότι ο νούς εδρεύει στην καρδιά.

Σχέση Σώματος-Νου

• Είναι δύσκολο να ερευνηθεί επιστημονικά.
• Αν και καθένας μπορεί να αναγνωρίσει τη δική του συνείδηση, δεν μπορεί να παρατηρήσει τη συνείδηση ​​της άλλης.

Φιλοσοφικές θεωρίες

• Δυϊσμός (Rene Descartes): ο εγκέφαλος και η ψυχή είναι ξεχωριστά και ανεξάρτητα.
• Θεωρία αλληλεπίδρασης (Rene Descartes): ψυχή και εγκέφαλος είναι ξεχωριστά αλλά αλληλεπιδρούν (επίφυση).
• Θεωρία παραλληλισμού (Gottfried Wilhelm Leibniz): η ψυχή και ο εγκέφαλος είναι ξεχωριστά, αλλά δεν επηρεάζουν το ένα το άλλο, ωστόσο συντονίζονται, όπως δύο ρολόγια που δείχνουν την ίδια ώρα χωρίς να επηρεάζουν το ένα το άλλο.
• Μονισμός: το σύμπαν αποτελείται από μία μόνο ουσία, είτε ύλη, είτε νους είτε συνδυασμός των δύο.
• Υλισμός (Δημόκριτος): μόνο η ύλη υπάρχει και ο νους δεν είναι ανεξάρτητος από την ύλη.
• Ιδεαλισμός (George Berkeley): μόνο ο νους υπάρχει και ο φυσικός κόσμος γίνεται αντιληπτός από τη συνείδηση.
• Θεωρία ταυτότητας (René Descartes): Ο εγκέφαλος και ο νους είναι ο ίδιος.
• Θεωρία ανακυψασίας ιδιότητας: ο νους δεν είναι μια εγγενής ιδιότητα της ύλης, αλλά αναδύεται όταν η ύλη οργανώνεται με έναν συγκεκριμένο τρόπο.

Phineas Gage

• Επιστάτης σιδηροδρόμου, 25 ετών.
• Μια έκρηξη έστειλε μια σιδερένια ράβδο μέσα από το κεφάλι του το 1848.
• Επιβίωσε, αλλά υπέστη αλλαγές προσωπικότητας.
• Έγινε ευερέθιστος, άσεβης και χρησιμοποιούσε άσεμνη γλώσσα, που ήταν κάτι που δεν έκανε πριν.

Henry Gustav Molaison (H.M.)

• Ξεκίνησαν επιληπτικές κρίσεις γύρω στα 10 χρόνια του.
• Υποβλήθηκε σε αφαίρεση του μέσου κροταφικού λοβού το 1953.
• Μετά την επέμβαση ανέπτυξε έντονη αμνησία · δεν μπορούσε να σχηματίσει νέες αναμνήσεις επεισοδίων.

Ενδιαφέροντα γεγονότα για τον εγκέφαλο

• Ο εγκέφαλος έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες.
• Χρησιμοποιεί το 20% της ενέργειας του σώματος, παρά το ότι αποτελεί 2-3% του βάρους του σώματος.
• Τα σήματα του εγκεφάλου μπορούν να ταξιδέψουν με ταχύτητα 360 km/h.
• Ο εγκέφαλος λειτουργεί αποδοτικά με 20 watt ισχύος όταν οι υπολογιστές χρειάζονται πολύ περισσότερη ισχύ.
• Εμφανίζει νευροπλαστικότητα.
• Δεν υπάρχουν υποδοχείς πόνου στον εγκέφαλο.

Θεωρίες Αναπτυξιακής Ψυχολογίας

• Οι θεωρίες προτείνουν υποθέσεις βασισμένες σε επιστημονικές έρευνες.
• Οι κύριες θεωρίες είναι η ψυχαναλυτική προσέγγιση, ο συμπεριφορισμός και η γνωστική θεωρία.

Ψυχαναλυτική θεωρία

• Η πιο διάσημη ψυχολογική θεωρία.
• Σύμφωνα με τον Freud, τρία αναπτυξιακά στάδια συμβαίνουν κατά τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής.
• Η ανάπτυξη λαμβάνει χώρα στην παιδική ηλικία και περιλαμβάνει στοματικά, πρωκτικά και φαλλικά στάδια και λανθάνουσα σεξουαλικότητα στην εφηβεία.
• Οι ασυνείδητες εσωτερικές δυνάμεις διαμορφώνουν την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά.
• Το ασυνείδητο περιέχει απωθημένες επιθυμίες, ευχές και ανάγκες.
• Σύμφωνα με τον Freud, η ανθρώπινη προσωπικότητα περιλαμβάνει το Εκείνο, το Εγώ και το Υπερεγώ.
• Το Εκείνο είναι το πρωτόγονο στοιχείο, το Εγώ είναι το λογικό στοιχείο και το Υπερεγώ αντιπροσωπεύει τη συνείδηση ​​του ατόμου.
• Το υπερεγώ αναπτύσσεται στην ηλικία των 5-6 ετών.

Ψυχοκοινωνική Θεωρία

• Ο Erikson επέκτεινε τα στάδια του Freud.
• Η ανάπτυξη διαρκεί όλη τη ζωή και περιλαμβάνει την επίλυση της "κρίσης" κάθε σταδίου.
• Η αποτυχία επίλυσης της κρίσης οδηγεί σε προβλήματα ανάπτυξης.

Συμπεριφορισμός

• Ο συμπεριφορισμός διαφωνεί με την εστίαση της ψυχαναλυτικής θεωρίας στο ασυνείδητο.
• Η συμπεριφορά είναι μια μαθημένη διαδικασία.
• Αντί για στάδια, μαθαίνουμε μέσω συνθήκης.
• Κλασική συνθήκη: ο οργανισμός αντιδρά σε ένα ουδέτερο ερέθισμα.
• Συνθήκη: αυθόρμητη απόκριση που ενισχύεται ή αποδυναμώνεται με θετικές ή αρνητικές συνέπειες.

Συμπεριφορισμός και κοινωνική μάθηση

• Ο Albert Bandura δήλωσε ότι ορισμένες φορές μαθαίνουμε να συμπεριφερόμαστε χωρίς να ενισχυόμαστε, μαθαίνουμε παρατηρώντας.
• Η μάθηση διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο.
• Ορισμένες συμπεριφορές αντιγράφονται γενικά λόγω της περιορισμένης εμπειρίας και προέρχονται από ανθρώπους που θαυμάζουν.
• Αυτο-αποτελεσματικότητα: η πεποίθηση ότι κάποιος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του.

Γνωστική Θεωρία

• Οι αλλαγές στον τρόπο που σκεφτόμαστε καθοδηγούν την αλλαγή της ανάπτυξης.
• Ο Piaget ορίζει το στάδιο γνωστικής ανάπτυξης.
• Αυτό αφορά τη γνωστική ισορροπία.
• Οι εμπειρίες επηρεάζουν γνώσεις και γνωστικές ανακατατάξεις.
• Η γνωστική ανάπτυξη μπορεί να εξηγηθεί με τη διαμόρφωση, την τάση ενεργοποίησης και δομές.
• σύμφωνα με τον Piaget η ανάπτυξη της κατανόησης των παιδιών για τον κόσμο ερμηνεύεται μέσα από δύο βασικές αρχές την αφομοίωση και τη συμμόρφωση.
• αφομοίωση είναι η διαδικασία κατά την οποία το άτομο κατανοεί τις εμπειρίες του σε συνάρτηση με το τρέχον στάδιο της γνωστικής ανάπτυξης.
• η συμμόρφωση είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν όταν το άτομο έρχεται σε επαφή με αλλεπάλληλες αλλαγές
• αφομοίωση και συμμόρφωση λειτουργούν παράλληλα ώστε να επιτευχθεί η γνωστική ανάπτυξη

Νεότερες θεωρίες

• Μερικές νεότερες θεωρίες είναι η Κονωνικοπολιτισμική και η Επιγενετική θεωρία

Κοινωνικοπολιτισμική Θεωρία

• Τονίζει τον ρόλο της κοινωνίας στη διαμόρφωση της ανθρωπογένειας
• Ενώ συμπεριφορισμός αναγνωρίζει το ρόλο της οικογενείας, η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία δηλώνει ότι η σημασία της η κοινωνική και η πολιτιστική άποψη παίζουν τεράστιο ρόλο.
• Δημιουργήθηκε και εξελίχθηκε από τον Lev Vygotsky .
• Οι αντιλήψεις και τα έθιμα είναι κοινωνικά κατασκευασμένοι.
• Μάθητεία στην κατάρτιση

Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης

• Πρέπει να υπάρχει εκπαιδευτικός, οι συνομήλικοι και η οικογένεια.
• Ανώτερο γνωστικό επίπεδο
• Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης ονομάζεται κάθε διαδικασία ωρίμανσης.

Επιγενετική Θεωρία

• Οι επιγενετικές θεωρίες προτείνουν ότι οι επιδράσεις του περιβάλλοντος τροποποιούν τα γονίδιά μας καθορίζοντας την έκβαση.

Κύριες συμβολές των Θεωριών

• Ψυχοδυναμική προσέγγιση: η σημασία της ρίδης παιδικής ηλικίας
• Συμπεριφορισμός: η αναγνώριση του περιβάλλοντος που μας περιβάλλει
• Γνωστική Θεωρία: πώς δημιουργούνται διανοητικές διεργασίες και σκέψεις
• Κοινωνικοπολιστισμική θεωρία/ συμβολή του πολιτισμικού μας περιβάλλοντος
• Επιγενετική: αλληλεπίδραση κληρονομικότητας και περιβάλλοντος.

Παραδείγματα προσεγγίσεων

• Κάθε θεωρία μελετά με διαφορετική άποψη και ορισμένοι ενσωματώνουν πολλά είδη ερευνών.

Επιστημονική Αναζήτηση της Γνώσης

• Η θεωρία ανάπτυξης ερμηνεύεται με δεδομένα
• Γίνονται αποδεικτικά περιστατικά της ζωής.
• Υπάρχουν συνθήκες και διαδικασίες ώστε να διευκρινιστούν τα ερωτήματα και να συγκεντρωθούν τα δεδομένα.

Επιστημονική Μέθοδος

• Αντικειμενικότητα
• Αξιοπιστία
• Κύρος
• Διατήρηση / δυνατότητα επανάληψης
• Πρόβλεψη

Τύποι Ερευνών

• Συνδεδεμένες αναζητήσεις/ έρευνες και καθορίζουν πολλούς παράγοντες.

Αφαίρεση Θεμάτων

• Τυπικά ερωτήματα
• Εξέλιξη μίας υπόθεσης.

Αναπαραγωγή/ Σχεδιασμός

• Αφετηρία
• Όταν επαναληφθεί ή υπάρξει και αλλου;
• επηρεάζονται και άλλοι παράγοντες;

Σχέδια Ερευνών

• αλληλεπίδραση καθ όλη τη διάρκεια της ζωής
• τυχαία ή συγχρονισμένη έρευνα
• διαχρονικής διάρκειας
• διαδοχικής φύσεως

Διαχρονική Έρευνα

• Τα άτομα και η πορεία εξέλιξης είναι συγκεκριμένη.
• Χαρακτηριστικό: Έρευαν για το 2000 Αυτού του είδους η πορεία και αυτή η έρευνα είναι χρονοβόρα

Δεοντολογία

• Πάντα το σώμα και η ψυχή των ατόμων πρέπει να είναι ασφαλείς.

Ανατομικοί Όροι Κατεύθυνσης

• Οι όροι πρόσθιος, ουραίος, οπίσθιος, κοιλιακός κ.λπ., χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν θέσεις και κατευθύνσεις σε σχέση με το νευρικό σύστημα.

Εγκεφαλικές Δομές

• Οι εγκεφαλικοί φλοιοί χωρίζονται από περιοχές.

Οργάνωση του Εγκεφαλικού Φλοίου

• Ο Brodmann (Γερμανός) εντοπίζει 52 περιοχές του φλοιού με βάση διαφορές στον τύπο των κυττάρων.

Τμήματα Εγκεφάλου

• Οι σημαντικότεροι είναι : ο φλοιός, βασικά γάγγλια, ιππόκαμπος, αμυγδαλή, θάλαμος και ο οπισθομήλης