Staatsrecht 1-3
117 Questions
2 Views

Choose a study mode

Play Quiz
Study Flashcards
Spaced Repetition
Chat to lesson

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Wat is een kenmerk van een staat volgens het internationale recht?

  • Een staat is alleen een organisatie van ambtenaren.
  • Een staat kan geen geweld toepassen.
  • Een staat heeft altijd een monarchie.
  • Een staat moet vier vereisten hebben: een afgebakend territorium, bevolking, effectief gezag en internationale betrekkingen. (correct)

    • Wat bevat het staatsrecht voornamelijk?

  • De procedures voor de inrichting van lagere overheden.
  • Regels omtrent strafrecht.
  • De organisatie van de overheid en de verhouding tussen de staat en zijn burgers. (correct)
  • De regels voor privaatrechtelijke overeenkomsten.

    • Wat houdt de constituerende functie van het staatsrecht in?

  • Het instellen van een overheidsorganisatie. (correct)
  • Het bepalen van de rechten van consumenten.
  • Het opstellen van regels voor het burgelijk recht.
  • Het vaststellen van strafrechtelijke normen.

    • Welke uitspraak over het geweldsmonopolie van de staat is juist?

    <p>De staat heeft het recht om geweld te gebruiken als dat nodig is.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijke ontwikkeling in de moderne staten vergeleken met vroeger?

    <p>Het gezag is nu gekoppeld aan ambten en niet aan personen.</p> Signup and view all the answers

    Welke functie van het staatsrecht houdt in dat het de machtsuitoefening van de staat regelt?

    <p>De organisatiefunctie.</p> Signup and view all the answers

    Wat is één van de belangrijkste bronnen van het staatsrecht?

    <p>De Grondwet.</p> Signup and view all the answers

    Wat beschrijft de term 'staat' volgens de nationale rechtsomschrijving?

    <p>Een ambtsorganisatie die gezag uitoefent over een gemeenschap.</p> Signup and view all the answers

    Wat leidde tot de vestiging van het parlementair stelsel in Nederland?

    <p>De vertrouwensregel werd vastgesteld.</p> Signup and view all the answers

    Welke gebeurtenis was een aanleiding voor de Tweede Kamer om het kabinet af te keuren?

    <p>De benoeming van Meijer tot gouverneur-generaal.</p> Signup and view all the answers

    Wat werd er in 1917 in Nederland ingesteld?

    <p>Algemeen kiesrecht.</p> Signup and view all the answers

    Welke ontwikkeling voltrok zich na 1844 met betrekking tot de rechterlijke macht?

    <p>De rechterlijke macht werkte onafhankelijk binnen de Grondwet.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de reguliere functie van het staatsrecht?

    <p>Het reguleren van de relaties tussen overheidsambtenaren en burgers</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt het legaliteitsbeginsel in?

    <p>Overheidsoptreden moet gelang een algemene regeling zijn</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijk kenmerk van een gedecentraliseerde eenheidsstaat zoals Nederland?

    <p>Bevoegdheden voor toezicht op decentrale overheidsverbanden.</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende zaken is geen principe van de democratische rechtsstaat?

    <p>De absolute scheiding van staatsmachten</p> Signup and view all the answers

    Wat is een kenmerk van de federale staat?

    <p>Deelstaten met eigen grondwetten en parlementen.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de kern van het beginsel van de machtenscheiding?

    <p>Machtsconcentratie voorkomen</p> Signup and view all the answers

    Wat is het verschil tussen staatsvorm en regeringsvorm?

    <p>Staatsvorm gaat over bevoegdheden tussen overheidsverbanden, regeringsvorm over ambten binnen één overheidsverband.</p> Signup and view all the answers

    Wat betekent 'checks and balances' in het staatsrecht?

    <p>Onafhankelijke controlerende mechanismen tussen staatsorganen</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt het toetsingsverbod ex.art. 120 GW in?

    <p>Rechters kunnen geen wetten toetsen aan grondwettelijke grondrechten.</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeurde er met de begroting van Buitenlandse Zaken tijdens de Luxemburgse kwestie?

    <p>De Tweede Kamer verwierp de begroting.</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt de legitimerende functie van het staatsrecht in?

    <p>Dat burgers het overheidsgezag moeten accepteren</p> Signup and view all the answers

    Welk artikel in de Grondwet maakt de samenwerking tussen de regering en de Staten-Generaal bij wetgeving duidelijk?

    <p>Art. 81 GW</p> Signup and view all the answers

    Welke staatsstructuur brengt het federalisme met zich mee?

    <p>Een federatie met zelfbestuur voor deelstaten.</p> Signup and view all the answers

    Wat staat er in art. 120 GW over de rechterlijke macht?

    <p>Rechters moeten onafhankelijk zijn</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden?

    <p>Het regelt de samenwerking met Caribische eilanden.</p> Signup and view all the answers

    Welk aspect benoemt het principe van de rechtsstaat?

    <p>Er zijn onafhankelijk en onpartijdige rechters</p> Signup and view all the answers

    Welke ontwikkeling volgde na de Tweede Wereldoorlog op het gebied van grondrechten?

    <p>Belangrijke verdragen werden tot stand gebracht met grondrechten.</p> Signup and view all the answers

    Welke uitspraak betreft de bevoegdheden van de Koning volgens het Meerenberg arrest?

    <p>De Koning kan alleen handelen wat de Grondwet toestaat.</p> Signup and view all the answers

    Hoe zijn de uitvoerende, wetgevende en rechterlijke macht in Nederland georganiseerd?

    <p>Ze hebben een gelijkwaardige en zelfstandige positie</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende principes is geen onderdeel van de kernbeginselen van de constitutionele orde?

    <p>Afspraken van overheidsambtenaren</p> Signup and view all the answers

    Op welke manier heeft Nederland zijn staatsrecht gevormd?

    <p>Door politieke keuzes uit het verleden</p> Signup and view all the answers

    Wat betekent de term 'materiële constitutie'?

    <p>De Grondwet en aanvullende wetten over overheidsinrichting</p> Signup and view all the answers

    Wat is het principal doel van het legaliteitsbeginsel in een rechtsstaat?

    <p>Het waarborgen van gelijke behandeling in gelijke gevallen</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeurt er volgens het legaliteitsbeginsel met overheidsoptreden?

    <p>Het moet voorafgaand zijn vastgelegd in een regeling</p> Signup and view all the answers

    Welke wijziging werd aangebracht in de Grondwet tijdens de Grondwetsherziening van 1848?

    <p>Ministers werden politiek verantwoordelijk</p> Signup and view all the answers

    Wat zorgt ervoor dat de overheid rechtmatig optreedt?

    <p>Duidelijke regels en wetten</p> Signup and view all the answers

    Wat impliceert de onthoudingsverplichting van de overheid met betrekking tot grondrechten?

    <p>De overheid mag grondrechten enkel onder strikte voorwaarden beperken</p> Signup and view all the answers

    In welk artikel van de Grondwet is de controlefunctie van de rechter vastgelegd?

    <p>Artikel 112 lid 2 GW</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt bedoeld met een constitutionele monarchie?

    <p>De koning is gebonden aan de grondwet</p> Signup and view all the answers

    Welk document markeert de oprichting van de moderne eenheidsstaat in Nederland?

    <p>De Grondwet van 1814</p> Signup and view all the answers

    Wat was een belangrijk gevolg van de Grondwetsherziening van 1840?

    <p>Ministers moesten nu een handtekening van de koning hebben</p> Signup and view all the answers

    Welke veranderde functie heeft de Tweede Kamer gekregen na de Grondwetsherziening van 1848?

    <p>Recht op interpellatie</p> Signup and view all the answers

    Wat zijn grondrechten primair bedoeld om te waarborgen?

    <p>De staatsvrije sfeer van de burger</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende stellingen is waar over de Republiek der Verenigde Nederlanden?

    <p>Het bestond uit provincie-staten die samenwerkten als soevereine staten</p> Signup and view all the answers

    Wat was een gevolg van het Plakkaat van Verlatinghe (1581)?

    <p>De provincies werden soeverein</p> Signup and view all the answers

    Welke verandering bood de Grondwetherziening van 1848 voor de Staten-Generaal?

    <p>De Staten-Generaal kregen recht op amendement</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende zaken is niet een aspect van de klassiek-liberale visie op de rechtsstaat?

    <p>De actieve rol van de overheid in sociale voorzieningen</p> Signup and view all the answers

    Welk van de volgende organen heeft geen recht op Kamerontbinding?

    <p>De Rechterlijke Macht</p> Signup and view all the answers

    Wat is een kenmerk van de formele constitutie?

    <p>Het moet schriftelijk zijn vastgelegd.</p> Signup and view all the answers

    Wat valt niet onder de definitie van materiële constitutie?

    <p>Wetten die zonder wijziging elkaar aanvullen.</p> Signup and view all the answers

    Welke uitspraak over de Nederlandse Grondwet is waar?

    <p>De Grondwet waarborgt de stabiliteit van de staatsorganisatie.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een gevolg van het toetsingsverbod in de Nederlandse Grondwet?

    <p>Rechters kunnen de grondwettelijkheid van wetten toetsen.</p> Signup and view all the answers

    Wat omschrijft het beste organieke wetten?

    <p>Wetten die overheidsinstellingen creëren.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van rechtspraak in het constitutionele recht?

    <p>Het vormt een belangrijke bron van constitutioneel recht.</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende beweringen is waar met betrekking tot de herziening van de Grondwet?

    <p>Er is altijd een meerderheid van stemmen nodig om te wijzigen.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een voorbeeld van een organieke wet?

    <p>De Kieswet.</p> Signup and view all the answers

    Waarom mag de Nederlandse rechter de grondwettelijkheid van wetten niet toetsen?

    <p>Om te voorkomen dat rechters de wetgever tegenwerken.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de belangrijkste functie van de materiële constitutie?

    <p>Het tonen van de fundamenten van staatsinrichting.</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende elementen is opmerkelijk voor veel moderne grondwetten, waaronder de Nederlandse?

    <p>Zij bevatten kernbeginselen in de tekst.</p> Signup and view all the answers

    Wat beschrijft het begrip 'ongeschreven recht' het beste?

    <p>Rechtsbeginselen die niet schriftelijk staan vastgelegd.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijk doel van de Nederlandse Grondwet?

    <p>Het waarborgen van de stabiliteit van de staatsorganisatie.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een gevolg van de open voorschriften in de Nederlandse Grondwet?

    <p>De interpretatie kan aangepast worden aan actuele behoeften.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van de rechter met betrekking tot politieke geschillen in Nederland?

    <p>De rechter moet terughoudend zijn en mag geen politieke uitspraken doen.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijke wijziging in de opvatting van de Hoge Raad met betrekking tot rechterlijke bevelen tot wetgeving?

    <p>Een rechterlijk bevel tot wetgeving kan nu wel toelaatbaar zijn onder bepaalde voorwaarden.</p> Signup and view all the answers

    Welke twee ongeschreven rechtsregels zijn in Nederland algemeen erkend?

    <p>Vertrouwensregel en de conventie van 1868.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de belangrijkste reden dat het EVRM belangrijk is voor de Nederlandse constitutionele rechtsorde?

    <p>Het bevat klassieke grondrechten die eenieder verbindend zijn.</p> Signup and view all the answers

    Waarop is de Europese Unie voornamelijk gebaseerd volgens art. 2 VEU?

    <p>Democratie, mensenrechten en rechtsstaat.</p> Signup and view all the answers

    Hoe wordt de hiërarchie van normen binnen het constitutioneel recht meestal beschreven?

    <p>Lagere regelingen zijn altijd ondergeschikt aan hogere.</p> Signup and view all the answers

    Wat vereist Bovend’Eert voor praktijken om als ongeschreven rechtsregels erkend te worden?

    <p>Er moet een rechtsovertuiging bestaan over hun belang.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de functie van de Europese Raad?

    <p>Het vaststellen van politieke beleidslijnen.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de status van EU-recht binnen de Nederlandse rechtsorde?

    <p>Het heeft voorrang boven nationale regelingen.</p> Signup and view all the answers

    Welke rol speelt het Europees Parlement binnen de EU?

    <p>Het is de belangrijkste wetgever en wordt rechtstreeks gekozen.</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeurt er als een nationale regeling in strijd is met de hogere Europese regeling?

    <p>De nationale regeling wordt ongeldig verklaard.</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt de conventie van 1868 in Nederland in?

    <p>De regering mag de Tweede Kamer maar één keer voor een bepaalde kwestie ontbinden.</p> Signup and view all the answers

    Wat is het toetsingsverbod met betrekking tot het EVRM?

    <p>Rechters kunnen nationale wetten toetsen aan het EVRM.</p> Signup and view all the answers

    Wat betekent de structuur van de normenhiërarchie?

    <p>Hogere regelingen hebben voorrang boven lagere.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van de staatssecretaris ten opzichte van de minister?

    <p>De staatssecretaris volgt de aanwijzingen van de minister.</p> Signup and view all the answers

    Welke uitspraak over de staatssecretaris is juist?

    <p>De staatssecretaris kan de minister vervangen tijdens diens afwezigheid.</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt het minst benadrukt in de organisatie van de ministerraad in Nederland?

    <p>Het leiderschapsbeginsel.</p> Signup and view all the answers

    Wat kunnen we zeggen over de bevoegdheden van de staatssecretaris?

    <p>De staatssecretaris wordt op dezelfde manier benoemd en ontslagen als een minister.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijk kenmerk van de hiërarchie binnen de regering?

    <p>De minister heeft volledige controle over de staatssecretarissen.</p> Signup and view all the answers

    Waardoor wordt het koningschap in Nederland verkregen?

    <p>Middels erfopvolging</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeurt er als een troonopvolger trouwt zonder toestemming van de wetgever?

    <p>Er volgt uitsluiting van erfopvolging</p> Signup and view all the answers

    Wat regelt artikel 28 van de Grondwet?

    <p>De toestemming voor het huwelijk van de koning</p> Signup and view all the answers

    Wanneer eindigt het koningschap?

    <p>Wanneer een koning overlijdt of afstand doet</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt het begrip 'huwelijk' in voor de troonopvolging?

    <p>Een huwelijk tussen personen van verschillend geslacht</p> Signup and view all the answers

    In welke situatie kan een opvolger benoemd worden bij wet?

    <p>Wanneer het vooruitzicht bestaat dat een opvolger zal ontbreken</p> Signup and view all the answers

    Wat gebeurt er als er geen erfopvolger is bij het overlijden van de koning?

    <p>Er kan een benoemde opvolger komen</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt bedoeld met 'onbekwaamheid' van de koning volgens de Grondwet?

    <p>De koning die niet in staat is om te regeren</p> Signup and view all the answers

    Wat bepaalt artikel 39 van de Grondwet met betrekking tot het koninklijk huis?

    <p>Niet elk familielid van de koning is lid van het koninklijk huis.</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt de ministeriële verantwoordelijkheid van de koning in?

    <p>De koning moet geen verantwoording afleggen voor zijn gedrag.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van de koning als staatshoofd volgens de Grondwet?

    <p>De koning vertegenwoordigt de staat zowel binnen als buiten het land.</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt er bedoeld met het contraseign ex. art. 47 GW?

    <p>De koning kan geen besluiten nemen zonder ondertekening door een minister.</p> Signup and view all the answers

    Hoe worden de besluiten van de regering genoemd volgens de Grondwet?

    <p>Koninklijke besluiten.</p> Signup and view all the answers

    Wat stelt artikel 42 lid 1 GW vast over de regering?

    <p>De koning en de ministers vormen samen de regering.</p> Signup and view all the answers

    Wat zijn de hoofdfuncties van de koning?

    <p>Staatshoofd en voorzitter van de Raad van State.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een veelbesproken aspect van de uitkering van de koning?

    <p>De uitkering is belastingvrij en leidt tot politieke discussie.</p> Signup and view all the answers

    Welke van de volgende stellingen over buitenlands beleid door de koning is juist?

    <p>De koning vertegenwoordigt Nederland in internationale aangelegenheden.</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt er bedoeld met de onschendbaarheid van de koning?

    <p>De koning is niet aansprakelijk voor zijn daden in zijn hoedanigheid.</p> Signup and view all the answers

    Wat impliceert de rol van de koning binnen een parlementaire democratie?

    <p>De koning fungeert als een neutrale figuur binnen de regering.</p> Signup and view all the answers

    Welke discussie speelt er over de koning in de democratische rechtsstaat?

    <p>De koning heeft te veel invloed op democratische processen.</p> Signup and view all the answers

    Wat zijn de organisatieprincipes die de taakverdeling binnen de regering beheersen?

    <p>Leiderschapsbeginsel, collegialiteitsbeginsel, ressortbeginsel.</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt de parlementaire immuniteit van ministers in?

    <p>Ministers kunnen niet vervolgd worden voor uitspraken in vergaderingen van de Kamer.</p> Signup and view all the answers

    Welke van de onderstaande uitspraken over de ministerraad is juist?

    <p>De ministerraad stond oorspronkelijk onder supervisie van de Koning.</p> Signup and view all the answers

    Welke rol heeft de minister-president volgens de Grondwet?

    <p>Hij coördineert de besluitvorming binnen de ministerraad.</p> Signup and view all the answers

    Wat is een belangrijke voorwaarde voor ministers met betrekking tot hun politieke partij?

    <p>Zij moeten een zekere afstand van hun partij houden.</p> Signup and view all the answers

    Welke functie vervult een minister binnen een ministerie?

    <p>De minister mag instructies geven aan ondergeschikte ambtenaren.</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt bedoeld met de 'homogeniteit van de ministerraad'?

    <p>Er moet een eenheid van regeringsbeleid zijn.</p> Signup and view all the answers

    Wat houdt de vertrouwensregel in?

    <p>De regering kan alleen functioneren met het vertrouwen van het parlement.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de rol van een minister zonder portefeuille?

    <p>Zij hebben geen eigen begroting.</p> Signup and view all the answers

    Wat is de belangrijkste taak van de ministerraad?

    <p>Algemeen regeringsbeleid besprekingen en besluiten.</p> Signup and view all the answers

    Welke instelling heeft de bevoegdheid om ministeries op te richten?

    <p>De ministerraad.</p> Signup and view all the answers

    Wat zegt artikel 71 van de Grondwet over ministers?

    <p>Ministers zijn niet vervolgbaar voor uitspraken in de Kamer.</p> Signup and view all the answers

    Wat regelt artikel 119 van de Grondwet met betrekking tot ministers?

    <p>De immuniteit van ministers bij ambtsmisdrijven.</p> Signup and view all the answers

    Wat wordt niet expliciet geregeld door de Nederlandse Grondwet?

    <p>De inrichting van ministeries.</p> Signup and view all the answers

    Study Notes

    Inleiding Staatsrecht

    • Staatsrecht vormt het juridische kader voor de werking van een land, inclusief bevoegdheden en verantwoordelijkheden van overheidsorganen en -instellingen.
    • Dit thema behandelt staatsrechtfuncties, structuur en geschiedenis, gevolgd door rechtsbronnen zoals de Grondwet.

    Functies van het Staatsrecht

    • Staatsrecht draait om de staat, een lastig te definiëren begrip.
    • Internationale vereisten voor een staat: afgebakend territorium, bevolking, effectief gezag, en internationale betrekkingen.
    • Nationale definitie van een staat: ambtsorganisatie met gezag en geweldsmonopolie over een gemeenschap.
    • Moderne staten karakteriseren zich door ambtsorganisatie, los van individuen.
    • Staatsrecht omvat het recht rondom staatstructuur en machtsuitoefening.
    • Regelt overheidsorganisatie en staat-burger verhoudingen.
    • Functies van staatsrecht, volgens Kortmann:
      • Constituerende functie: instelling overheidsorganisatie.
      • Attribuerende functie: toekennen bevoegdheden.
      • Regulerende functie: regels over relaties tussen overheidsfunctionarissen en burgers.
    • Legitimerende functie: burgerlijke aanvaarding van overheidsgezag, afhankelijk van gedrag functionarissen.
    • Rechtszekerheid en continuïteit als bijdragen tot legitimiteit.
    • Formele constitutie: enkel Grondwet.
    • Materiële constitutie: Grondwet en alle wetten betreffende overheidsinstellingen en -relaties.
    • Politieke keuzes (monarchie, toetsingsverbod) beïnvloeden staatsrecht in Nederland.
    • Hoofdprincipes: machtenscheiding en democratische rechtsstaat.

    Machtenscheiding

    • Belangrijkste principe voor staatsopbouw; gebaseerd op Montesquieu (1748).
    • Trias Politica: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.
    • Waarborg tegen machtsconcentratie.
    • Klassiek onderscheid in Nederlandse Grondwet werd in 1983 gewijzigd en gebruikt tegenwoordig niet meer.
    • Nu wetgeving (parlement), bestuur (regering) en rechtspraak (rechter) als aparte machten.
    • Staten-Generaal en recht op eigen werkwijze (art. 72 GW).
    • Incompatibiliteiten: bepaalde functies kunnen niet gecombineerd worden (art. 117 GW - rechterlijke onafhankelijkheid).
    • Machtenscheiding is niet absoluut, nadruk op machtenspreiding.
    • Gedeelde bevoegdheden (bijvoorbeeld art. 81 GW – wetgeving met regering en Staten-Generaal) zorgen voor checks and balances.
    • Drie kenmerken:
      • Drie aparte, gelijkwaardige en zelfstandige organen.
      • Niet absoluut.
      • Gedeelde bevoegdheden en controlemechanismen.

    Democratische rechtsstaat

    • Doel: bescherming burgers, kadering overheidsoptreden en bescherming privésfeer.
    • Rechtsstaat als kernbeginsel van constitutionele orde.
    • Wetsvoorstel 2016, verankerde gedachte in Grondwet. Nu: "De Grondwet waarborgt grondrechten en de democratische rechtsstaat".
    • Vier aspecten van rechtsstaatprincipe:
      • Legaliteitsbeginsel.
      • Machtenscheiding.
      • Onafhankelijke rechtspraak.
      • Grondrechten.
    • Legaliteitsbeginsel: elk overheidsoptreden moet grondslag hebben in voorafgaande wet.
    • Democratische inhoud van legaliteitsbeginsel: wetgeving moet afkomstig zijn van democratisch verkozen volksvertegenwoordiging. Impliciet in art. 1 GW.
    • Onafhankelijke rechtspraak: Controle van andere machten op rechtmatigheid. Handhaving legaliteitsbeginsel en controle grondrechten. (art. 112 lid 2 GW).
    • Grondrechten: onthoudingsverplichtingen voor de overheid (hoofdstuk 1 Grondwet & EVRM). Beperking mogelijk, mits wettelijke grondslag.

    Constitutionele Geschiedenis

    • Republiek der Verenigde Nederlanden (7 provincies in statenbond). Ontstaan Unie van Utrecht (1579), verdwijnen door Franse legers (1795).
    • Grondwet 1814: moderne eenheidsstaat, sterk monarchaal, zonder checks and balances, weinig grondrechten.
    • Grondwet 1815: Verdrag van Wenen, verenigt Nederland en België. Politieke conflict met België, Koninklijke beslissingen en parlementaire kritiek leidden tot invoering vertrouwensrelatie.
    • Grondwetsherzieningen (1840, 1848): in relatie tot politieke ontwikkelingen, parlementair stelsel versterkt, ministeriële verantwoordelijkheid en parlementaire controle, kiesrechtwijzigingen.
    • Vertrouwensregel gevestigd door politiek engagement van de Tweede Kamer.
    • Algemeen kiesrecht in 1917, voltooid parlementair stelsel.
    • Ontwikkeling rechtsstaat: controle op de uitvoerende macht. Grondrechten erkenning belangrijke rol.

    Staatsvorm en andere relevante onderwerpen

    • Verschil staatsvorm (verticale bevoegdheidsverdeling) en regeringsvorm (horizontaal, tussen ambten).
    • Eenheidsstaat met decentralisatie (provincies en gemeenten). Bevoegdheden aangewezen in de Grondwet en centraal toezicht van overheid.
    • Federale staat (bondsstaat): deelstaten met gedeelde bevoegdheden.
    • Statenbond: verdrag tussen staten, niet staatsvorm zelf, zoals Republiek der Verenigde Nederlanden.
    • Koninkrijk der Nederlanden: atypische federale structuur met Nederland en Caribische eilanden.
    • Europese Unie: geen federale Grondwet. Statenbond met federalistische elementen. Grotere reikwijdte van werkzaamheden en functioneren van de Unie.

    Nationaal Constitutioneel Recht

    • Constitutie: algemene term voor rechtsregels voor staatsinrichting en staat-burgers relaties.
    • Formele Constitutie: Schriftelijk vastgelegde wet met bijzondere procedure voor aanpassing, unieke naam en positie t.o.v. reguliere wetten. De Grondwet in het geval van Nederland.
    • Materiële constitutie: rechtsregels met constituerende, attribuerende of regulerende functie. Dit omvat alle rechtsregels die de basis vormen voor de structuur van de staat. Vaag. Kern is de grondslag van de staat.
    • Grondwet: overeenkomsten met andere westerse constituties.
    • Open voorschriften: ruim interpreteerbaar, belangrijke beginselen zijn impliciet.
    • Geen centrale instantie voor uitleg en handhaving Grondwet.
    • Toetsingsverbod (art. 120 GW): rechters mogen wetten niet toetsen aan de Grondwet.
    • Herzieningsprocedure: specifieke (zware) procedure voor wijzigingen. Eerste lezing door normale wetsprocedure en dan herverkiezing, en verdere procedure met vereiste meerderheden in beide Kamers.

    Organieke wetten en regelingen

    • Completeren de materiële constitutie naast de Grondwet. Wetten die overheidsambten en hun taken definiëren, zoals de Kieswet.

    Ongeschreven recht & Rechtspraak

    • Rechtspraak en arresten (Meerenberg-, Fluorideringsarrest) maken ongeschreven aspecten van staatsrecht duidelijk.
    • Onrecht in relatie overheid-burgers; in tegenstelling tot ongeschreven recht tussen politieke ambten.
    • Mogelijke rechtvaardigheid in zeer bijzondere gevallen kunnen ontstaan in geschillen tussen de overheid en burgers.
    • Onrecht is vaak afhankelijk van de specifieke omstandigheden en de betrokkenheid van het proces.
    • Urgenda-arrest: nuanceert rechtsbevoegdheid in toenemende mate.

    Ongeschreven recht voor regering en parlement

    • Praktijken, gewoontes kunnen als rechtsregels gelden.
    • Discussie over welke praktijken rechtskracht hebben.
    • Toepassing van "conventions of the constitution" (Britse benadering) in toenemende mate.
    • Vertrouwensregel en conventie van 1868 als voorbeelden van ongeschreven rechtsregels.
    • Eisen voor ongeschreven rechtsregels: gewoonte, rechtsovertuiging, wezenlijke betekenis. Bovend'Eert: enkel vertrouwensregel en 1868 conventie voldoen.

    Internationaal Constitutioneel Recht

    • Internationaal recht in de constitutie: bv ambten instellen, bevoegdheden verdelen.
    • Belangrijkste bronnen: EVRM en IVBPR.
    • EVRM; veel klassieke grondrechten, directe toetsing door rechter, Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
    • Europese Unie en Europees recht: aparte positie in de Nederlandse rechtsorde. Vooral gericht op specifieke samenwerkingstaken.
    • Plichten van Europese Unie (art. 2 VEU): bescherming vrijheid, democratie, en rechtsstaat.
    • Europese instellingen: Europese Raad, Raad van de Europese Unie, Europees Parlement, en Europese Commissie.
    • Normenhiërarchie: Unierecht boven Grondwet, verdragen niet boven nationale wetten.

    De Regering

    De Koning

    • Koningschap verkregen door erfopvolging, afstammelingen van Koning Willem I (art. 24 GW).
    • Koningschap eindigt bij overlijden of afstand.
    • Voor huwelijk Koning en troonopvolgers vereist toestemming (art. 28 GW). Huwelijksplichten relevant voor troonopvolging.
    • Homohuwelijk niet passend in art. 28 GW (voordat 2021). Nu kabinet beletsel weggenomen.
    • Geen toestemming: uitsluiting erfopvolging (art. 29 Gw).
    • Onbekwaamheid Koning: geregeld in art. 33, 35 en 36 GW.
    • Opvolger kan bij wet worden benoemd bij ontbreken of bij afwezigheid erfopvolging (art. 30 Gw). Benoeming niet verplicht.
    • Koninklijk huis, hofhouding en financiën:
      • Lidmaatschap koninklijk huis geregeld in art. 39 GW. Niet iedereen uit de familie is lid.
      • Koninklijke financiën, uitkering belastingvrij (art. 40 GW), onderwerp van discussie.
      • Koninklijke persoonlijke levenssfeer vrij (art. 41 GW), ministeriële verantwoordelijkheid in stand, privéhandelingen die openbaar belang raken, verantwoordelijkheid ministers.

    Functies van de Koning

    • Staatshoofd: zelfstandige bevoegdheden; vertegenwoordigt Nederland, buitenland en binnenland. Onderhoud buitenlandse contacten.

    • Lid van de regering: (art. 42 GW); besluiten genomen in samenwerking met ministers of staatssecretarissen.

    • Voorzitter Raad van State: symbolische functie.

    • Hoofd koninklijk huis en drager van de Kroon.

    • Alle besluiten worden koninklijke besluiten genoemd.

    • Koning maakt deel uit van de wetgevende macht (art. 81 GW: samen met Staten-Generaal)

    Koninklijke onschendbaarheid en Ministeriële verantwoordelijkheid

    • Koning onschendbaar (art. 42 lid 2 GW): Geen verantwoording aan staatsinstellingen, niet strafrechtelijk aansprakelijk.
    • Ministers verantwoordelijk (art. 42 lid 2 GW). Niet meer onderdanen van Koning, maar zelfstandige bewindslieden.
    • Contraseign (art. 47 GW): Koning geen zelfstandige handelingen zonder ministeriële medewerking. Ministers verantwoordelijk voor gedrag Koning die openbaar belang raakt (art. 41 Gw).
    • Geschillen Koning en burgers mogelijk in burgerlijke procedures.

    Koning in parlementaire democratie en rechtsstaat

    • Discussie over positie Koning in democratie, gericht op bevoegdheden binnen regeringslidmaatschap (art. 47 GW).
    • Gelijkwaardige positie Koning en ministers, wederzijdse afhankelijkheid.
    • Koningschap goede aanwinst in 20e eeuw, stabiele factor in staatsbestuur.

    De Regering

    • Regering: Koning, ministers, ministerraad, minister-president, staatssecretarissen.
    • Drie organisatieprincipes: leiderschapsbeginsel, collegialiteitsbeginsel, ressortbeginsel.

    De Ministers

    • Belangrijkste ambt in de regering, verschillende rollen.
    • Regering, ministerie leiden, ministerraad vormen.
    • Benoeming en ontslag via vertrouwensregel (tussen regering en parlement).
    • Beëdiging ministers (art. 49 GW).
    • Zuiveringseed, trouwe aan Grondwet en ambt.
    • Politieke ambtsdragers met afstand van politieke partij van belang voor machtenscheiding.
    • Parlementaire immuniteit (art. 71 GW) en bijzondere strafrechtelijke procedure voor ambtsmisdrijven (art. 119 GW).

    Ministers en Ministeries

    • Structurering rijksdienst in ministeries, via koninklijk besluit (art. 44 lid 1 GW).
    • Ministerie onder leiding van minister, beslissingen, instructies, ambtenaren verantwoording schuldig.
    • Ambtenaren meestal krachtens mandaat.
    • Begroting van ministeries. Minister zonder portefeuille geen eigen begroting.

    Ministerraad

    • Ingesteld 1823, eerst adviseur Koning. Contraseign en ministeriële verantwoordelijkheid veranderde dit.
    • Belangrijke rol ministers, eenheid beleid bevorderen.
    • Art. 45 GW, ministerraad bestaat uit ministers, minister-president voorzitter.
    • Beraadslaagt en besluit over algemeen regeringsbeleid.
    • Zelfstandig orgaan, maar niet volledig onafhankelijk.
    • Homogeniteit ministerraad: geen voorafgaande politieke eensgezindheid, maar streven naar eenheid.
    • Regelgeving van onderwerpen algemeen regeringsbeleid (art. 4 lid 1 Reglement van Orde).

    Minister-president

    • Voorzitter Ministerraad (art. 45 lid 2 GW).
    • Voornamelijk voorzitters- en coördinerende bevoegdheden.
    • Toenemende publieke rol, maar niet werkelijke leider van de regering. Geen leidinggevende bevoegdheden.

    Staatssecretaris

    • Ondergeschikt aan minister (art. 46 GW), aanwijzingen van minister.
    • Vergelijkbare bevoegdheden aan minister, benoeming en ontslag via vertrouwensregel.
    • Niet leiding over ministerie en geen lid van ministerraad, tenzij vervanging minister.
    • Verschillende van andere ondergeschikte ambtenaren, maar ondergeschikt aan minister.

    Balans

    • Leiderschapsbeginsel zwakst. Collegialiteitsbeginsel is sterk, ressortbeginsel eveneens.

    Studying That Suits You

    Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

    Quiz Team

    Description

    Test je kennis over staatsrecht en internationale wetgeving. Deze quiz behandelt belangrijke kenmerken en functies van een staat volgens het staatsrecht, evenals recente ontwikkelingen in moderne staten. Perfect voor studenten en geïnteresseerden in rechtswetenschappen.

    More Like This

    Use Quizgecko on...
    Browser
    Open
    Browser
    Browser