Soorten zenuwbanen en Diabetesvoet

Inleiding tot Diabetes Mellitus

• Diabetes mellitus is een chronische stoornis in de stofwisseling van koolhydraten, vetten en eiwitten.
• Het lichaam maakt onvoldoende insuline aan of de geproduceerde insuline is onvoldoende werkzaam.

Soorten Diabetes

• Er zijn vier types van diabetes:
  • Diabetes type 1: ontstaat door onvoldoende productie van insuline.
  • Diabetes type 2: ontstaat door onvoldoende werkzaamheid van de geproduceerde insuline.
  • Zwangerschapsdiabetes: een speciale vorm van diabetes die ontstaat tijdens de zwangerschap.
  • Andere types: secundaire vormen die het gevolg zijn van andere aandoeningen.

Type 1-Diabetes

• Kenmerken:
  • Treft 5-10% van de mensen met diabetes.
  • Ontstaat meestal bij kinderen of jongvolwassenen.
  • Zorgt voor een uitgesproken tekort aan insuline als gevolg van progressieve vernietiging van de β-cellen in de pancreas.
  • Is een auto-immuunziekte.
  • Maakt de zorgvragers insulineafhankelijk om te overleven.

Type 2-Diabetes

• Kenmerken:
  • Omvat 90-95% van de gevallen.
  • Komt voor bij volwassenen of ouderen.
  • Gaat bijna altijd over insuline-resistentie.
  • Sluimerend verloop waardoor zorgvragers vaak pas merken dat ze type 2 hebben door een complicatie.

Zwangerschapsdiabetes

• Een speciale vorm van diabetes die ontstaat door hormonale schommelingen tijdens de zwangerschap.
• Kan verdwijnen na de zwangerschap.

Onderzoeken en Diagnose

• Doelgerichte opsporing van diabetes bij risicogroepen is noodzakelijk.
• Risicogroepen:
  • Zorgvragers met een familiale voorgeschiedenis.
  • Zorgvragers met symptomen of verwikkelingen die aan diabetes doen denken.
  • Obese zorgvragers.
  • Mensen met vroegtijdige hart- en vaatziekten.
  • Zorgvragers met andere endocriene of auto-immuunziektes.
  • Zwangere vrouwen.

Klinische Klachten

• Diabetes type 1: verhoogd urinedebiet, dorst, vermageren, lusteloosheid en vermoeidheid, algemeen ziektegevoel.
• Diabetes type 2: eerder per toeval ontdekt.### Symptomen van diabetes
• Minder uitgesproken symptomen:
  • Verhoogd urinedebiet
  • Verhoogde dorst (polydipsie)
  • Lusteloosheid en vermoeidheid
  • Verminderd gezichtsvermogen
  • Soms gewichtsverlies

Bloedonderzoek

• Veneuze bloedafname:
  • Nauwkeurige bepaling van bloedglucose
  • Glycemiewaarde op het moment van het prikken
  • Nuchtere bloedafname: bloedsuikerwaarde ≥ 126 mg/dl
  • Niet-nuchtere bloedafname: bloedsuikerwaarde > 200 mg/dl
• Capillaire bloedafname:
  • Via glucosemeter
  • Grotere foutenmarge dan veneuze meting
  • Vaak gebruikt voor zelfcontrole

Orale glucose tolerantietest (OGTT)

• Uitvoering:
  • Drie dagen vooraf: normale voeding en lichaamsbeweging
  • Nuchteren: minstens 8-12 uur zonder eten, drinken, roken
  • Glucose-inname: binnen 5 minuten
  • Glycemiebepaling: na 30-60-90-120 minuten
  • Uiteindelijke bepaling: 2 uur na glucose-inname
• Interpretatie:
  • Normaal: 140 mg/dl en < 200 mg/dl
  • Diabetes mellitus: > 200 mg/dl

Glucose-dagprofiel of -dagcurve

• Bepaling van glycemie via meerdere capillaire bloedafnames
• Tijdstippen: voor het ontbijt, voor het middagmaal, voor het avondmaal, voor het slapengaan
• Gebruikt om metabole stoornissen op te sporen en te controleren

Bepaling van C-peptide en/of insuline

• Bepaling van hoeveel insuline de pancreas nog kan produceren
• C-peptide: eiwit dat gebonden is aan pro-insuline
• Interpretatie:
  • Normaal: 1-3 mmol/mol
  • Lage waarde: pancreas produceert geen insuline (diabetes type 1) of te weinig (diabetes type 2)
  • Hoge waarde: pancreas produceert insuline (insulineresistentie bij diabetes type 2)

β-cel antilichamen

• Opzoeken van abnormale immunostoffen voor diagnose diabetes type 1
• Veneuze bloedafname, niet-nuchter
• Zeer duur onderzoek, uitgevoerd in gespecialiseerde centra

HbA1c

• Bepaling van de gemiddelde glycemiewaarden over de laatste 3 maanden
• Interpretatie:
  • Normaal: 4-6% (20-42 mmol/mol)
  • Goed: < 6% (43-52 mmol/mol)
  • Matig: 6-7% (53-64 mmol/mol)
  • Slecht: > 7% (≥ 65 mmol/mol)

Fructosamine

• Bepaling van de gemiddelde glycemiewaarden over de laatste 2-3 weken
• Goedkoper en sneller resultaat dan HbA1c

Urineonderzoek

• Glucose in de urine:
  • Bij nuchtere glycemie: afwezig
  • Bij verhoogde glycemie: aanwezig
• Ketonen in de urine:
  • Bij ketoacidose: aanwezig
  • Bij normale glycemie: afwezig

Opvolging en zelfcontrole

• Regelmatige controles van glycemie en andereparameters
• Zelfcontrole: meten van glycemie en ketonen in het bloed
• Importante tips voor zelfcontrole:
  • Correcte handhygiëne
  • Juiste gebruik van de glucometer
  • Regelmatig vervangen van de strips
  • Opvolgen van de resultaten door de behandelend arts

Behandeling

• 4 pijlers:
  • Gezond voedingspatroon
  • Lichaamsbeweging
  • Medicatie
  • Zelfcontrole
• Gezond voedingspatroon:
  • Evenwicht tussen voeding, beweging en medicatie
  • Spreiding van koolhydraten over de dag
  • Kwaliteit van de voeding
• Lichaamsbeweging:
  • Verhoogt de verbranding van voedsel
  • Maakt insuline meer werkzaam
  • Gezond voor het hart en de bloedvaten
• Medicatie:
  • Insuline en orale medicatie
  • Aanpassen van de dosis aan de behoefte
• Zelfcontrole:
  • Regelmatig meten van glycemie en ketonen
  • Aanpassen van de behandeling aan de behoefteHere are the study notes in Dutch:

Insuline en orale antidiabetica

Gebruik van insuline en orale antidiabetica

• Insuline kan gebruikt worden bij diabetes type 1 en soms bij diabetes type 2
• Orale antidiabetica worden gebruikt bij diabetes type 2
• Bij gebruik van insuline is het belangrijk om een snack of maaltijd te nemen om hypoglycemie te voorkomen

Orale antidiabetica

Soorten orale antidiabetica

• Medicatie tegen insulineresistentie (biguaniden, glitazonen)
• Medicatie tegen insulinetekort (sulfonylurea, gliptines)
• Combinatietherapie (zelden gebruikt vanwege bijwerkingen)

Medicatie tegen insulineresistentie

• Biguaniden (metformine)
  • Werking: verbetering van insulinegevoeligheid, verminderde glucoseproductie in de lever
  • Voorbeelden: Metformax, Metformine
  • Contra-indicaties: lever- en nierstoornissen, overmatig alcoholgebruik, zwangerschap en borstvoeding
• Glitazonen
  • Werking: verbetering van insulinegevoeligheid, verminderde glucoseproductie in de lever
  • Voorbeelden: niet genoemd
  • Contra-indicaties: niet genoemd

Medicatie tegen insulinetekort

• Sulfonylurea
  • Werking: stimulatie van insulineproductie in de pancreas
  • Voorbeelden: Daonil, Euglucon, Minidiab, Uni Diamicron, Glurenorm, Amarylle, Glibinese, Glicazide
  • Contra-indicaties: diabetes type 1, nierinsufficiëntie, leverinsufficiëntie, hartfalen, zwangerschap, ketoacidose, zware infecties
• Gliptines
  • Werking: stimulatie van insulineproductie in de pancreas, remming van glucoseproductie in de lever
  • Voorbeelden: Novonorm
  • Contra-indicaties: leveraandoeningen, zwangerschap
• Inhibitoren van dipeptidylpeptidase-4 (DPP-4-remmers)
  • Werking: stimulatie van insulineproductie in de pancreas, remming van glucoseproductie in de lever
  • Voorbeelden: Galvus, Onglyza
  • Contra-indicaties: niet genoemd

Combinatietherapie

• Vildagliptine en Metformine (Eucreas)
  • Werking: stimulatie van insulineproductie in de pancreas, verminderde glucoseproductie in de lever
  • Contra-indicaties: niet genoemd

Incretinemimetica

Werking

• Stimulatie van insulineproductie in de pancreas
• Remming van glucagonsecretie in de lever
• Vertraging van maaglediging
• Gewichtsverlies door verminderde eetlust

Voorbeelden

• Exenatide (Bydureon)
• Liraglutide (Victoza)
• Semaglutide (Ozempic)
• Dulaglutide (Trulicity)

Voordelen

• Gewichtsverlies
• Verminderd risico op hart- en vaatziekten
• Geen hypoglycemie bij gebruik zonder andere middelen

Nadelen

• Gastro-intestinale klachten
• Vertraagde maaglediging
• Gewichtsverlies ongewenst bij sommigen
• Verhoogd risico op pancreatitis en pancreascarcinoom

Insuline

Definitie

• Natuurlijk hormoon geproduceerd door de β-cellen van de pancreas
• Insuline bindt zich aan cellulair receptor om glucose opname te stimuleren

Soorten insuline

• Humane insuline
• Insuline-analogen (ultrasnelwerpene, langwerkende insuline)

Toepassing

• Diabetes type 1
• Soms bij diabetes type 2
• Tijdelijk bij zwangerschapsdiabetes of voor operaties of infecties
• Bij langdurig gebruik van cortisone
• Bij bepaalde pancreas-, lever- en nieraandoeningen

Concentratie van insuline

• U100-insuline: 100 IE/ml
• U200-insuline: 200 IE/ml
• U300-insuline: 300 IE/ml

Basale en bolusinsuline

• Basale insuline: werkt traag, basisinsuline
• Bolusinsuline: werkt snel, voor maaltijden