Сөйлем мүшелері

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

Сөйлемнің қай мүшесі әрекетті немесе жағдайды білдіретін сөздерден тұрады?

Бастауық

Етістік (correct)

Толықтыру

Анықтауыш

Сөйлем құрамындағы нысанның (предметтің) атын білдіретін сөздер қандай мүше болып табылады?

Бастауық (correct)

Анықтауыш

Жатыруыш

Толықтыру

Төмендегі сөйлемнің мүшелерін дұрыс анықтау: 'Бала мектепке барады.'

Бала - жатыруыш, мектепке - бастауық, барады - толықтыру

Бала - анықтауыш, мектепке - жатыруыш, барады - бастауық

Бала - бастауық, мектепке - толықтыру, барады - жатыруыш (correct)

Бала - бастауық, мектепке - анықтауыш, барады - етістік

Сөйлем мүшелері ретінде анықтауыштың рөлі неде?

Заттың қасиетін анықтайды Signup and view all the answers

Ниждегі сөйлемде қосымша мүше анықтаңыз: 'Біз досымызбен ойнадық.'

досымызбен Signup and view all the answers

Сөйлем мүшелерін анықтау үшін қандай сұрақтар қоюға болады?

Кім? Не? Signup and view all the answers

Сөйлемнің етістігіне тән қандай маңызды қасиет бар?

Әрекетті немесе оның күйін білдіреді Signup and view all the answers

Толықтыру (қосымша) мүшелердің міндеті не?

Айтылған әрекет немесе жағдай туралы қосымша ақпарат беру Signup and view all the answers

Сөйлемдегі анықтауыш элементтермен байланысты мәселе неде?

Олар заттың қасиетін, белгісін анықтайды Signup and view all the answers

Төмендегі сөйлемде анықтауышты көрсетіңіз: 'Қызыл гүл әдемі.'

Қызыл Signup and view all the answers

Бастауыштың анықтамасын көрсетіңіз.

Сөйлемде жай-күй, қасиет білдіретін мүше Signup and view all the answers

Етістік қандай сұрақтармен анықталады?

Не істеді? Не істеуде? Не болады? Signup and view all the answers

Сөйлемнің қосымша мүшелері қандай сипатқа ие?

Бастауыш пен етістікті толықтырады Signup and view all the answers

Анықтауыш дегеніміз не?

Бастауыштың немесе етістіктің қасиетін, белгісін анықтайды Signup and view all the answers

Күрделі сөйлемдерде неше бастауыш және етістік болуы мүмкін?

Көптеген бастауыш және етістік Signup and view all the answers

Толықтыруыштың міндеті неде?

Етістіктің әрекетінің бағытын, орнын, уақытын, мөлшерін білдіру Signup and view all the answers

Сөйлем мүшелерін анықтаудың қандай әдіс-тәсілдері бар?

Сұрақтар қою және мағынаны түсіну Signup and view all the answers

Сөйлем мүшелерінің рөлі не?

Сөйлемнің құрылымын қалыптастыру Signup and view all the answers

Анықтауыш мүше қандай сұрақтарға жауап береді?

Кім? Не? Қандай? Қанша? Signup and view all the answers

Сөйлем мүшелері не үшін маңызды?

Сөйлемнің әрдайым дұрыс құрылуын қамтамасыз етеді Signup and view all the answers

Study Notes

Сөйлем мүшелері

Сөйлем - ойды білдіретін сөздердің тіркесімі.
Сөйлемнің мүшелері - сөйлемдегі мағыналық маңызы бойынша бір-бірімен байланысатын сөздер.
Сөйлем компоненттері оны түсінуге, талдауға және құруға көмектеседі.

Сөйлемнің негізгі мүшелері

Предмет (Бастауық): Сөйлемдегі әрекетті немесе жағдайды жасайтын немесе айтып отырған зат.
Жатыруыщ (Етістік): Сөйлемдегі әрекетті, жағдайды немесе күйді сипаттайтын сөз.

Сөйлем мүшелерінің түрлері

Бастауық:
- Зат есім (мысалы, кітап, үй, бала)
- Сан есім (мысалы, бір, екі, үш)
- Атауыш (мысалы, менің, сенің)
- Етістік (кейбір жағдайларда, мағыналық байланыс негізінде бастауық бола алады)
Етістік:
- Әрекетті немесе жағдайды білдіретін сөздер (мысалы, оқыды, жүрді, ойлады)
Толықтыру (қосымша):
- Зат есім (мысалы, кітап оқыды)
- Сөйлемнің басқа мүшелерін толықтыратын сөз (мысалы, доспен ойнады)
Анықтауыш:
- Зат есім, сөйлемдегі басқа сөздерді толықтырып немесе анықтайтын сөздер (мысалы, үлкен кітап, қызыл үй)
- Бұл сөздер заттың қасиетін, белгісін, сипаттамасын анықтайды.
Анықтауыштар мағыналық маңызы бойынша әр түрлі болуы мүмкін. Мысалы, "Жасыл киіммен ұл" сөйлемде "жасыл" сөзі киім ретінде негізгі затты анықтайды.

Сөйлем мүшелерін ажырату тәсілдері

Сұрақтар қою: Предметке – кім? не? деп, Жатыруышқа – не істеді? деп, Толықтыруға – кіммен? немен? деп сұрақтар қою арқылы сөйлем мүшелері анықталады.
Сөйлемнің құрылымына назар аудару.
Сөйлемдегі сөздің мағыналық байланысын талдау.
Сөйлемдегі сөздің функциясын ескеру.

Мысалдар

Бала мектепке барады. (Бала - бастауық, мектепке - жанама толықтыру, барады - жатыруыш)
Апам киім тігіп жатыр. (Апам - бастауық, киім - толықтыру, тігіп - жатыруыш, жатыр - жалғау мағынасы бар)
Біз досымызбен ойнадық. (Біз - бастауық, досымызбен - жанама толықтыру, ойнадық - жатыруыш)
Қызыл гүл әдемі. (Қызыл – анықтауыш, гүл – бастауық, әдемі – сипаттауыш)

Қорытынды

Сөйлем мүшелерін білу оқушыларға сөйлем құрауға, талдауға және түсінуге көмектеседі.
Сөйлемнің негізгі мүшелері бастауық және жатыруыш, толықтыру және анықтауыштар қосымша мүшелер болып табылады.

Studying That Suits You

Use AI to generate personalized quizzes and flashcards to suit your learning preferences.

Description

Сөйлем мүшелері - сөйлемнің құрылымы мен компоненттерінің маңызы туралы. Бұл тест сөйлемді жасау, талдау және түсінуге көмектеседі. Сөйлемнің негізгі мүшелерін, олардың түрлерін және құрылымын меңгеру маңызды.