Sistemet e Shpërndara Kapitulli 1

• Ky dokument trajton tiparet dhe karakteristikat e sistemeve të shpërndara
• Kapitulli 1 karakterizon Sistemet e Shpërndara dhe ofron një Hyrje

Metodat e Vlerësimit

• Vlerësimi I do të jetë më 9 Prill 2025, me vlerë 25%

• Vlerësimi II do të jetë më 21 Maj 2025, me vlerë 25%

• Dorëzimi i Projektit do të jetë më 19 Maj 2025, me prezantim nga 25 deri më 28 Maj 2025 dhe do të ketë 40% të notës

• Vijueshmëria dhe Aktiviteti kanë 10% të notës

• Metodat e vleresimit ne Telekomin janë 40% Vlerësimi I më 9 Prill 2025

• Vlerësimi II ka 40% më 21 Maj 2025

• Punimi seminarik ka 15%

• Vijueshmëria dhe aktiviteti kan 5%

Sistemet e Centralizuara

• Arkitektura klient-server ku shumë klientë lidhen direkt me një server të vetëm është një sistem i centralizuar
• Serveri trajton të gjitha kërkesat e klientëve
• Përmirësimi i performancës është i kufizuar
• Sistemet e centralizuara kanë një pikë të vetme të dështimit
• Është e vështirë të arrihet disponueshmëria në sisteme të centralizuara

Sistemet e Shpërndara

• Shërbime të shumta drejtohen në makina të ndryshme dhe komunikojnë përmes rrjetit për të koordinuar veprimet, duke u paraqitur përdoruesit përfundimtar si një sistem i vetëm koherent
• Performanca është e pakufizuar, duke mundësuar shkallëzueshmëri horizontale
• Sistemet e shpërndara janë rezistente dhe tolerante ndaj dështimeve
• Disponueshmëria 24/7/365

Përkufizime të Sistemeve të Shpërndara

• Sistemet e shpërndara janë koleksione të elementeve kompjuterike autonome që u shfaqen përdoruesve si një sistem i vetëm koherent
• Një nyje/node mund të jetë çdo pajisje ose njësi llogaritëse që kontribuon në përpunim, ruajtje ose transmetim të dhënash në një sistem të shpërndarë
• Komponentët e vendosur në kompjuterë në rrjet komunikojnë dhe koordinojnë veprimet e tyre duke kaluar mesazhe

Shembuj të Sistemeve të Shpërndara

• Simulimet shkencore mundësojnë llogaritje të shpejta dhe efikase për simulime komplekse në fusha si astrofizika, kimia dhe gjenomika
• Grid Computing përdor burime të shpërndara për kërkime shkencore që kërkojnë llogaritje të mëdha dhe të shpejta
• Analiza e të Dhënave të Mëdha menaxhon dhe analizon të dhëna mjekësore dhe gjenetike për diagnostikë dhe trajtime më të mira
• Përpunimi i Imazheve Mjekësore ndihmon në shpërndarjen dhe përpunimin e imazheve mjekësore si radiografia dhe MRI përmes rrjeteve të shpërndara
• Optimizimi i rrjeteve të shpërndara menaxhon dhe optimizon rrjetet për shpejtësi të lartë dhe siguri të dhënash
• Shërbime si video dhe transmetime live përdorin rrjete të shpërndara për efikasitet
• Sistemet e tregtisë financiare përdorin sisteme të shpërndara për përpunimin e transaksioneve dhe menaxhimin e investimeve
• Teknologjia blockchain përdor sisteme të shpërndara për siguri dhe investime

Karakteristikat e Sistemeve të Shpërndara

• Sistemet e shpërndara mund të përbëhen nga të gjitha llojet e nyjeve
• Nyjet mund të veprojnë në mënyrë të pavarur nga njëra-tjetra
• Nyjet programohen për të arritur qëllime të përbashkëta, të cilat realizohen duke shkëmbyer mesazhe
• Dy lloje të rrjeteve të mbivendosjes: Mbivendosja e Strukturuar e Nyjeve dhe Mbivendosja e Pa strukturuar e Nyjeve.
• Një sistem i shpërndarë duhet të shfaqet si një sistem koherent i vetëm
• Konsistenca matet kur sistemet sillen në pritshmërive te përdoruesve të tij.
• Dështimet e pavarura mund të jenë në harduer/softuer

Organizimi i Sistemeve të Shpërndara

• Një sistem i shpërndarë i organizuar si middleware shtrihet mbi makina të shumta dhe i ofron çdo aplikacioni të njëjtën ndërfaqe
• Shërbimet e ofruara nga middleware përfshijnë komunikimin, menaxhimin e transaksioneve dhe besueshmërinë

Sfidat në Menaxhimin e Dështimeve në Sistemet e Shpërndara

• Thirrjet e procedurave të largëta mund të dështojnë gjatë ekzekutimit për shkaqe të ndryshme
• Përhapja e dështimeve nga pjesë të largëta të sistemit mund të shkaktojë probleme në serverë të tjerë
• Dështimi i pjesshëm mund të ndodhë, duke krijuar sfida në ruajtjen e qëndrueshmërisë së të dhënave

Sfidat e Sistemeve të Shpërndara

• Heterogjeniteti, Sistemi i hapur, Siguria, Shkallëzueshmëria, Trajtimi i dështimit, Konkurrenca, Transparenca, Cilësia e Shërbimit

Heterogjeniteti në Sistemet e Shpërndara

• Heterogjeniteti përfshin rrjetet, pajisjet kompjuterike, sistemet operative, gjuhët e programimit dhe zbatimin nga zhvillues të ndryshëm

Sisteme te hapura

• Ndërveprueshmëria, transportueshmëria, zgjerimi, fleksibiliteti dhe ndarja e politikës nga mekanizmat

Siguria

• Konfidencialiteti mbron mos zbulimin ndaj atyre të paautorizuar, Integriteti mbron kundër ndryshimit ose korrupsionit të burimeve te përbashkëta dhe Disponueshmëria mbron kundër ndërhyrjeve me mjetet për të hyrë në burimet e përbashkëta.

Transparenca në Sistemet e Shpërndara

• Lejon që burimeve lokale dhe në distancë t'u qasemi me operacione identike
• Mundëson qasjen në burime pa ditur vendndodhjen fizike ose atë në rrjetë
• Operimi i disa proceseve të ndara pa interferencë në mes tyre
• Rrit qëndrueshmërinë dhe performancën pa njohuri të përsëritjeve/replikave nga shfrytëzues.
• Fsheh gabimet, duke lejuar shfrytëzuesit të përfundojnë punët pavarësisht nga prishjet
• Lejon lëvizjen e resurse nga klientët në sistem.
• Sistemet konfigurohen dhe përmirësojnë performancën në varësi të ngarkesës.
• Lejon sistemin dhe aplikacionet të zgjerohen në shkallë pa ndryshime në strukturën e sistemit ose të algoritmeve të aplikacionit.

Shkallëzueshmëria

• Kontrollon koston e burimeve fizike dhe humbjen e performances dhe shmang pengesat e performances.
• Mund të matet në madhësisë , gjeografike dhe administrative

Trendet e Sistemeve të Shpërndara

• Trendet e sistemeve të shpërndara: përhapja e rrjetave, kompjutimi i gjithpranishëm, kërkesa në rritje për shërbime multimediale, dhe vështrimi i sistemeve të shpërndara si gjë e dobishme

Teknologjia Blockchain

• Blockchain është një strukturë që ruan rekordet e transaksioneve, të njohura me emrin ""bllok"", në disa baza të dhënash, të njohura me emrin ""chain"", në një rrjet të lidhur përmes nyjeve peer-to-peer
• Aplikohet në sistemet të shpërndara, duke përdorur rrjetin e shpërndarë për të ruajtur dhe verifikuar të dhënat.
• Çdo nyje në rrjet ka një kopje të plotë të blockchain, dhe çdo kush mund t'i shohë të dhënat, por askush nuk mund t'i ndryshoj ato

URL-të (Uniform Resource Locators)

• Standardizuar në 1994
• Forma e përgjithshme e një HTTP URL protocol:// servername [:port] [/pathName] [?query] [ #fragment]
• DNS, Path Name, Query dhe Fragment