Sinir Sistemi ve Glia Hücreleri

Study Notes

Glia Hücreleri

Sinir sisteminde nöronlara destek olan hücrelerdir.
Astrositler: Nöronlara besin ve oksijen sağlar.
Mikroglia: Enfeksiyonlara karşı nöronları korur.
Oligodendrositler: Merkezi sinir sisteminde (beyin ve omurilik) sinir hücrelerini saran bir miyelinin kılıfını oluşturur.
Schwann Hücreleri: Çevresel sinir sisteminde (vücudun geri kalanında) sinir hücrelerini saran miyelinin kılıfını oluşturur.

İmpuls Hızını Etkileyen Faktörler

İmpulslar beyin ve vücut arasındaki mesajlardır.
Miyelinin kılıfı sinir hücrelerini sarar ve impulsları hızlandırır.
Akson çapı arttıkça mesajlar daha hızlı iletilir.
Sıcaklık arttıkça sinyaller daha hızlı iletilir.

Sinapslarda İletim

Sinaps, sinir hücrelerinin birbirine bağlandığı yerdir.
Kimyasal sinapslarda mesaj kimyasallar aracılığıyla iletilir (yavaş).
Elektriksel sinapslarda mesaj doğrudan elektrik ile geçer (hızlı).
Nörotransmitterler, mesajı ileten kimyasal maddelerdir, örneğin serotonin.

Davranışlar ve Merkezi Sinir Sistemi Bölgeleri

Merkezi sinir sistemi (MSS), beyin ve omurilikten oluşur.
Frontal lob: Düşünme, plan yapma, karar verme gibi görevleri kontrol eder.
Parietal lob: Dokunma, sıcaklık gibi duyuları algılar.
Temporal lob: İşitme ve hafıza işlerini yapar.
Oksipital lob: Görme merkezi.
Beyincik: Vücut dengesini ve hareket koordinasyonunu sağlar.
Omurilik soğanı: Solunum, kalp atışı gibi hayati fonksiyonları kontrol eder.

Refleksler

Düşünmeden, otomatik olarak verdiğimiz tepkilere refleks denir.
Doğuştan gelen refleksler doğal olarak vardır, örneğin diz kapağına vurunca bacağın istemsizce hareket etmesi.
Koşullu refleksler öğrenilen reflekslerdir, örneğin bisiklet sürmeyi öğrenmek.
Basit refleksler omurilikte gerçekleşir, daha karmaşık refleksler beyin sapında gerçekleşir.

Refleks Yayı Sıralaması

Refleksin oluşması için sinir sisteminde izlenen yolda ilk olarak reseptör uyarıyı alır (örneğin, ciltteki sinir uçları).
Duyusal nöron, uyarıyı merkezi sinir sistemine (beyin veya omuriliğe) taşır.
Ara nöron, beyinde ya da omurilikte bulunan, mesajı işleyen sinir hücresi.
Motor nöron, beyinden gelen mesajı kaslara veya bezlere taşır.
Efektör organ, gelen mesaja göre tepki veren organdır (örneğin, kas veya ter bezi).

Endokrin Bezler

Endokrin bezler hormon adı verilen kimyasal mesajcıları salgılar.
Hipofiz bezi diğer bezleri yönetir, büyüme ve gelişmeyi kontrol eder.
Tiroid bezi vücudun enerji kullanımını ayarlar.
Pankreas kan şekerini düzenler.
Böbreküstü bezleri, vücuda stresle baş etmesi için hormon salgılar.
Gonadlar (yumurtalık/testis) üreme hormonlarını salgılar.

Hipotalamus

Beyinde bulunan ve vücut dengesini sağlayan bir bölgedir.
Hipofiz bezini kontrol eder.
Vücut sıcaklığı, açlık, susuzluk gibi durumları düzenler.

Hormonlar

Hormonlar, vücudumuzdaki bezlerden salgılanan ve vücutta birçok görevi düzenleyen kimyasallardir.
Adrenalin: Heyecanlandığımızda ya da korktuğumuzda salgılanır.
İnsülin: Kan şekerini düşürür.
Glukagon: Kan şekerini yükseltir.
Östrojen/Testosteron: Cinsiyet özelliklerini düzenler.
Tiroksin: Vücut hızını ve enerjiyi ayarlar.

Omurilikte Çaprazlama

Beyinden gelen sinyallerin vücudun karşı tarafına gitmesine omurilikte çaprazlama denir.
Normalde beyinden gelen sinyaller çapraz yaparak karşı tarafa gider.
Uyku halinde beyin daha az aktif olduğundan, omurilik devreye girer ve çaprazlama azalabilir.

Description

Bu quiz, sinir sisteminde glia hücrelerinin rolünü, impuls hızını etkileyen faktörleri ve sinapslarda iletişimi ele almaktadır. Glia hücreleri nöronların destekçisi olarak önemli bir işlev görürken, iletişim yöntemleri de çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir.