Sesbilgisi ve Fonoloji Quiz10

Dilin Bileşenleri: Sesbilim ve Sesbilgisi (Fonetik ve Fonoloji)

• Sesbilim ve sesbilgisi (fonetik ve fonoloji), dilbilimin alt dallarıdır.
• Sesbilim, konuşma seslerinin iletişimdeki işlevleri açısından incelenmesidir.
• Fonoloji, bir dildeki konuşma seslerinin ilişkilerini belirleyen kuralları inceleyen alandır.
• İnsan konuşmaları incelendiğinde, hangi seslerin kullanıldığı belirlenebilir. Dilin konuşma sesleri, yapı, dağılım ve diziliş kurallarına sahiptir.
• Her dilde çeşitli konuşma sesleri (fonemler) bulunur.
• Sesbirim (fonem): Bir dilde kendi başına anlamı olmayan, ancak ayırıcı özellikleriyle anlam aktaran en küçük ses birimidir.
• Anlam ayırıcı soyut birimdir.
• Her dilin kendine özgü sesbirim dağarcığı vardır.
• Sesbirimcik (allophone): Bir dilin ses dizgesinde bulunan en küçük birimdir.
• İnsanların konuşma dillerinde genellikle 40-50 adet ses kullandıkları gözlemlenir.
• Türkçede yaklaşık 8 ünlü ve 26 ünsüz sesbirim vardır (bazı kaynaklara göre değişebilir).

Fonoloji-Sesbilgisi Nedir?

• Fonoloji, dilbilimin alt dalı olarak konuşma seslerini iletişim içindeki işlevleri açısından inceleyen bilim dalıdır.
• Fonolojinin amacı, hangi seslerin hangi dilde kullanıldığı ve anlam aktarmada nasıl rol oynadığı hakkında ayrıntılı bilgi edinmektir.
• Dilin seslerini ve işlevlerini inceleyerek, bu sesler aracılığıyla insanların nasıl iletişim kurdukları konusunda keşifler yapılmaktadır.
• Bir dildeki seslerin düzenlenmesi ve nasıl anlamlı bir şekilde kullanıldığı, dilin özelliklerini anlamamızda oldukça önemlidir.

Fonoloji ile Fonetik Arasındaki Fark Nedir?

• Fonetik, seslerin fiziksel özelliklerine odaklanır ve üretim/algılanışlarını inceler.
• Fonoloji, seslerin soyut özelliklerini ve işlevlerini inceleyen, dilde anlam ayrımında rol oynayan ses birimlerini (fonemler) ele alır. Bunlar / / işaretiyle gösterilir.

Türkçenin Bürünsel Özellikleri (Suprasegmental Özellikler)

• Segmental: dilin parçaları
• Suprasegmental: parçalarüstü dil özellikleridir.
• Perde (Pitch): Sesin frekansının sübjektif bir algılanışıdır.
• Ton (Tone): Sözcüklerde anlam değişikliğine yol açan perde hareketleridir.
• Tonlama (Intonation): Anlam değişikliği yaratmayan, ancak daha geniş birimlerde anlam değişikliğine yol açan perde hareketleridir.
• Vurgu (Stress): Ses baskısı; sözcüklerde vurgulu hecelerin belirginleşmesi.
• Ulama: Sözcük sonu ünsüzle biten sözcük ile sonraki sözcüğün ünlüyle başlaması durumunda ortaya çıkan birleşik ses olayıdır.
• Kavşak: Sözcük sonu ünsüz ile sonraki sözcüğün ünlüyle başlaması durumunda, söyleyişte bir ulama olmaması için karşılaşılan boşluğa verilen isimdir.
• Durak (Pause): Konuşma esnasında cümle veya söz grupları arasında anlam birimlerini ayırmak için yapılan kısa duraklamalar.