Seksuele Selectie en Evolutionaire Psychologie

Seksuele selectie en evolutionaire psychologie

• Volgens Darwin's evolutietheorie door natuurlijke selectie zullen individuen met gunstige genen meer nakomelingen produceren, waardoor die genen zich in de populatie verspreiden.
• Seksuele selectie is een ander deel van Darwin's theorie; genen die de kans op paring of het aantal overlevende nakomelingen verhogen, zullen ook in de populatie verspreiden.
• Vanuit een evolutionair perspectief kunnen mannen succesvol zijn door:
  • Loyal te zijn aan één vrouw en energie te investeren in haar en hun kinderen.
  • Met meerdere vrouwen om te gaan en te hopen dat sommigen van hen hun kinderen opvoeden zonder hun hulp.
• Vrouwen kunnen niet meer dan één zwangerschap per negen maanden hebben, ongeacht het aantal sekspartners, waardoor mannen potentieel meer voordeel kunnen halen uit meerdere partners dan vrouwen.
• Hoewel er geen direct bewijs is dat genen het voorkeursschema voor partners beïnvloeden, zoeken mannetjes bij de meeste zoogdiersoorten meerdere partners en hun seksuele gedrag is vrijwel zeker genetisch bepaald.
• Seksuele jaloezie verschilt tussen culturen, met mannen die gemiddeld meer van streek raken door seksuele ontrouw en vrouwen door emotionele ontrouw.
• Een evolutionaire verklaring voor dit verschil: een ontrouwe vrouw ondermijnt de zekerheid van vaderschap, terwijl een ontrouwe man mogelijk de kinderen van een andere vrouw gaat steunen.
• Partnerbewaking of seksuele jaloezie komen bij veel zoogdieren voor, maar zijn niet universeel.
• Volgens evolutionaire theorieën hebben zwangere en jonge moeders mogelijk extra hulp nodig; de evolutie zou de voorkeur van vrouwen voor goede kostwinners bevorderd hebben.
• Deze evolutionaire verklaring is minder overtuigend dan andere, omdat de meeste mannelijke zoogdieren weinig hulp bieden aan zwangere vrouwtjes.
• In landen waar vrouwen zelf goede economische kansen hebben, is hun voorkeur voor een rijke man aanzienlijk zwakker.

Geslachtshormonen en seksuele ontwikkeling

• Bij zoogdieren begint seksuele differentiatie op genetisch niveau, met XX als vrouwelijk en XY als mannelijk.
• Er zijn enkele genen op het Y-chromosoom die actief zijn in de hersenen, en ten minste één gen op het X-chromosoom is alleen actief in vrouwelijke hersenen.
• De X- en Y-chromosomen hebben ook gebieden die de genexpressie op andere chromosomen beïnvloeden, en prenataal testosteron heeft geen groter effect op genetische mannen dan op genetische vrouwen.
• Androgenen, waaronder testosteron, en oestrogenen, waaronder estradiol, zijn belangrijke geslachtshormonen.
• Progesteron, een ander voornamelijk vrouwelijk hormoon, bereidt de baarmoeder voor op de implantatie van een bevruchte eicel en bevordert de voortzetting van de zwangerschap.
• Biologen onderscheiden organiserende en activerende effecten van geslachtshormonen.
• Organiserende effecten zijn langdurig en bepalen tijdens een gevoelige periode in de vroege ontwikkeling het geslacht van het lichaam.
• Organiserende hormonen beïnvloeden de hersenontwikkeling en bepalen bepaalde aspecten van het geslachtsverschil.
• Activerende effecten zijn tijdelijk en houden alleen aan zolang het hormoon aanwezig is.
• Activerende effecten beïnvloeden de geslachtsdrift, emotionele opwinding, defensief gedrag en cognitie.
• De ontwikkeling van de uitwendige geslachtsorganen bij zoogdieren hangt af van testosteron: hoge niveaus leiden tot een mannelijk patroon, lage niveaus tot een vrouwelijk patroon.
• Estradiol is essentieel voor de ontwikkeling van de baarmoeder en andere vrouwelijke inwendige organen.
• Vanaf de geboorte hebben mannelijke geslachtsorganen testosteron nodig om de penis te laten groeien. Dihydrotestosteron, een afgeleide van testosteron, speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van de penis en het scrotum.

Gedrag en hormonen

• Hoewel er geen direct bewijs is voor genen die voorkeuren voor bepaald speelgoed bepalen, geven ouders mogelijk speelgoed op basis van waargenomen geslachtsverschillen in interesses.
• Ruig spel en impulsief gedrag, vaak typerend voor jonge mannen, zijn mogelijk te danken aan de prenatale effecten van androgenen op de amygdala.
• In onderzoeken met apen speelden mannetjes vaker met ballen en auto’s dan vrouwtjes.
• Meisjes met hogere testosteronniveaus in de vroege kinderjaren besteedden meer tijd aan het spelen met treinen, terwijl jongens met hogere testosteronniveaus minder tijd besteedden aan het spelen met poppen.
• De huidige niveaus van testosteron of estradiol hebben activerende effecten die tijdelijke gedragsveranderingen veroorzaken.
• Gedrag kan ook hormonale secretie beïnvloeden.

Oxytocine en reproductief gedrag

• Naast geslachtshormonen is het hypofysehormooon oxytocine belangrijk voor reproductief gedrag.
• Oxytocine stimuleert weeën tijdens de bevalling en de afgifte van melk.
• Oxytocine komt vrij tijdens seksueel genot en veroorzaakt kalmte en verminderde angst na een orgasme.

Androgenen, seksuele opwinding en hersenen

• Androgenen, waaronder testosteron, zijn essentieel voor mannelijke seksuele opwinding en verhogen de gevoeligheid van de penis.
• Testosteron stimuleert het MPOA en andere hersengebieden om dopamine vrij te geven, wat de zin in seks stimuleert.
• Dopamine stimuleert verschillende receptoren in de hersenen en beïnvloedt de erectie en orgasme.
• Serotonine remt seksuele activiteit door de afgifte van dopamine te blokkeren.
• Testosteronniveaus correleren met seksuele opwinding en de drang om partners te zoeken.
• Impotentie wordt meestal niet veroorzaakt door een laag testosteronniveau, maar door verminderde bloedcirculatie.
• Sildenafil (Viagra) verhoogt het mannelijke seksuele vermogen door de bloedtoevoer naar de penis te vergroten.

Beslissingen nemen en de hersenen

• De orbitofrontale cortex speelt een rol bij het nemen van beslissingen, waaronder het leren van regels over de omgeving en het vergelijken van verwachte beloningen.
• Een stoornis of inactiviteit van de orbitofrontale cortex wordt vaak geassocieerd met slechte of impulsieve beslissingen.
• Hartslagvariabiliteit, de variatie in hartslag van moment tot moment, correleert met betere beslissingen, met name in risicovolle situaties.
• Darmbacteriën beïnvloeden cognitie en het risico op psychologische en neurologische aandoeningen, wat kan leiden tot betere of slechtere beslissingen.

Sociale neurowetenschappen

• Sociale neurowetenschappen bestudeert de rol van genen, chemicaliën en hersenen in sociaal gedrag.
• Het bekijken van foto’s van een geliefde activeert hersendelen die verband houden met beloning, vergelijkbaar met de effecten van verslavende drugs.
• Het bekijken van foto’s van een geliefde activeert ook de hippocampus en de amygdala.

Dit quiz behandelt de principes van seksuele selectie en hoe dit samenhangt met Darwin's evolutietheorie. We kijken naar de verschillen in partnerstrategieën van mannen en vrouwen vanuit een evolutionair perspectief. Test jouw kennis over de invloed van genen op partnerkeuze en nakomelingschap.