Şəbəkə Bölümələrə Ayırma

Subnetting is the process of dividing a large network into smaller sub-networks (subnets) to improve network performance and security.
Subnet mask is used to determine the scope of a subnet.
Subnetting can be done using two methods:
- Classful subnetting: Based on the default class A, B, and C networks.
- Classless subnetting: Uses Variable Length Subnet Masks (VLSM) to create subnets of varying sizes.
Subnetting steps:
1. Determine the number of subnets required.
2. Calculate the number of bits required to create the subnets.
3. Determine the subnet mask.
4. Calculate the subnet addresses.

Network security is the process of protecting the network and its devices from unauthorized access, use, disclosure, disruption, modification, or destruction.
Security threats:
- Hacking: Unauthorized access to the network.
- Viruses and malware: Malicious software that can damage the network.
- Denial of Service (DoS) attacks: Flooding the network with traffic to make it unavailable.
Security measures:
- Firewalls: Network devices that control incoming and outgoing traffic.
- Access Control Lists (ACLs): Filters that allow or deny traffic based on specific rules.
- Encryption: Secure data transmission using protocols like SSL and TLS.

VLAN is a logical grouping of devices on a network, independent of their physical location.
VLAN benefits:
- Improved network organization and management.
- Enhanced network security.
- Increased scalability.
VLAN types:
- Port-based VLAN: Assigns VLAN membership based on the switch port.
- Tag-based VLAN: Assigns VLAN membership based on a VLAN ID tag.
- MAC-based VLAN: Assigns VLAN membership based on the device's MAC address.

OSPF is a link-state routing protocol used for routing decisions in a network.
OSPF features:
- Fast convergence: Quickly adapts to changes in the network.
- Scalability: Supports large networks.
- Multi-area support: Supports multiple areas of a network.
OSPF components:
- Router ID: A unique identifier for each OSPF router.
- Neighbors: OSPF routers that share a common link.
- Link-state advertisements (LSAs): Used to exchange routing information between OSPF routers.

EIGRP is a hybrid routing protocol that combines the benefits of distance-vector and link-state protocols.
EIGRP features:
- Fast convergence: Quickly adapts to changes in the network.
- Scalability: Supports large networks.
- Multi-protocol support: Supports multiple network protocols.
EIGRP components:
- Autonomous system: A collection of EIGRP routers that share a common administration.
- Neighbor table: A table that stores information about EIGRP neighbors.
- Topology table: A table that stores information about the network topology.

Şəbəkəni kiçik şəbəkələrə (subnेट) bölünmə prosesi olduğundan subnetting, şəbəkənin performansını və təhlükəsizlik səviyyəsini yaxşılaşdırır.
Subnet maskı subnetlərin müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
Subnetting iki üsuldan istifadə edir:
- Sınıfı subnetting: Default klass A, B və C şəbəkələri əsasında həyata keçirilir.
- Sınıfı olmayan subnetting: Dəyişkən Uzunluq Subnet Mask (VLSM) istifadə edərək fərqli ölçülü subnetlər yaradır.
Subnetting addımları:
Tələb olunan subnetlərin sayını müəyyən etmək.
Subnetlərin yaratılması üçün tələb olunan bitlərin sayını hesablayın.
Subnet maskını müəyyən etmək.
Subnet ünvanlarını hesablayın.

Şəbəkə təhlükəsizliyi: şəbəkə və cihazlarının qeyri-qanuni giriş, istifadə, açığa çıxarılması, dayandırılması, dəyişdirilməsi və məhv edilməsindən qorunma prosesidir.
Təhlükəsizlik təhdidləri:
- Hacking: Qeyri-qanuni şəbəkə giriş.
- Viruslar və zərərli proqramlar: Şəbəkəyə zərər vurucu proqramlar.
- Denial of Service (DoS) hücumları: Şəbəkəni tamamən işğal edən trafik.
Təhlükəsizlik tədbirləri:
- Firewalllar: Giriş və çıxış trafikini idarə edən şəbəkə cihazları.
- Access Control Lists (ACL): Müəyyən qaydalar əsasında trafikə icazə və ya qadağan edən filtr.
- Şifrələmə: SSL və TLS kimi protokollarla məxfi verilən ötürmə.

VLAN: fiziki yerləşməsinə görə asılı olmayaraq şəbəkədə cihazların lojik qruplaşmasıdır.
VLAN faydaları:
- Yaxşılaşdırılmış şəbəkə təşkilatı və idarəsi.
- Artırılmış şəbəkə təhlükəsizliyi.
- Artırılmış ölçülülük.
VLAN növləri:
- Port-based VLAN: Şəbəkə görüşünə görə VLAN üyəliyi.
- Tag-based VLAN: VLAN ID etiketi əsasında VLAN üyəliyi.
- MAC-based VLAN: Cihazın MAC ünvanına görə VLAN üyəliyi.

OSPF: şəbəkədə marşrutlash qərarını vermək üçün istifadə olunan link-state routing protokolidir.
OSPF xüsusiyyətləri:
- Sürətli uyğunlaşma: Şəbəkədəki dəyişikliklərə tez uyğunlaşır.
- Ölçülülük: Böyük şəbəkələri dəstəkləyir.
- Multi-area support: Şəbəkənin müxtəlif sahələrini dəstəkləyir.
OSPF komponentləri:
- Router ID: Hər bir OSPF routeri üçün unikal identifikator.
- Qohumlar: Birlikdə bir əlaqəsi olan OSPF routerləri.
- Link-state advertisements (LSAs): OSPF routerləri arasında marşrutlaşma məlumatlarını mübadilə etmək üçün istifadə olunur.

EIGRP: hibrid routing protokolidir ki, uzaklıq-vektör və link-state protokollarının faydalarını birlikdə birləşdirir.
EIGRP xüsusiyyətləri:
- Sürətli uyğunlaşma: Şəbəkədəki dəyişikliklərə tez uyğunlaşır.
- Ölçülülük: Böyük şəbəkələri dəstəkləyir.
- Multi-protokol dəstəyi: Müxtəlif şəbəkə protokollarını dəstəkləyir.
EIGRP komponentləri:
- Avtonom sistem: EIGRP routerlərinin ortaq inzibati birlikdə topluluğu.
- Qohum cədvəli: EIGRP qohumlarının məlumatını saxlayan cədvəl.
- Topologiya cədvəli: Şəbəkənin topologiyasını saxlayan cədvəl.