Sancties en Strafrecht

Het doel van sancties is om regelovertreding tegen te gaan en het naleven van de wet te bevorderen.

Preventie is een belangrijk doel van straffen. Dit houdt in dat straffen bedoeld zijn om toekomstige misdaden te voorkomen.

Speciale preventie richt zich op de veroordeelde dader zelf, met het doel om herhaling van het strafbare feit te voorkomen.

Generale preventie probeert de gehele bevolking te ontmoedigen om strafbare feiten te plegen, door het afschrikkende voorbeeld van de veroordeelde dader te stellen.

Een belangrijke opvatting over de zin van straffen is vergelding. Dit houdt in dat straf gerechtvaardigd wordt door het leed dat de dader heeft toegebracht.

Vergelding komt vaak naar voren bij misdaden met een concreet slachtoffer. De straf dient dan als genoegdoening voor het slachtoffer.

Een voorwaardelijke straf wordt vaak opgelegd aan verdachten bij hun eerste veroordeling. Dit betekent dat de straf alleen wordt uitgevoerd als de verdachte opnieuw een delict pleegt .

De effectiviteit van een straf als generale preventie hangt ervan af of de strafzaak en de strafpubliciteit krijgen.

Een dwangmiddel waarbij een opsporingsambtenaar iemand die verdacht wordt van een strafbaar feit, staande mag houden om personalia en adresgegevens te vragen.

Het recht van iedereen om een verdachte op heterdaad aan te houden om deze naar een plaats van verhoor te brengen.

Een dwangmiddel om een verdachte maximaal 6 uur voor verhoor vast te houden.

Een dwangmiddel om een verdachte voor maximaal 6 dagen vast te houden om te voorkomen dat de verdachte het onderzoek belemmert.

Een dwangmiddel waarbij de rechter-commissaris een verdachte voorlopige hechtenis oplegt, met als doel de verdachte langer vast te houden voor onderzoek.

Een dwangmiddel waarbij de gevangenhoudingstermijn verlengd wordt, om de verdachte langer vast te houden tot de terechtzitting.

Een dwangmiddel waarbij de rechtbank tijdens de zitting de verdachte in hechtenis kan nemen.

Het besluit van de officier van justitie om de vervolging van de verdachte af te zien.

Een besluit van de officier van justitie om de verdachte te straffen zonder een rechtszaak.

De documenten die de verdachte formeel oproepen om voor de rechtbank te verschijnen.

Het recht van de verdachte om aanwezig te zijn tijdens de rechtszaak.

Een nietige dagvaarding betekent dat de dagvaarding ongeldig is vanwege fouten in de procedure.

Het opnieuw betekenen van een dagvaarding.

Het strafprocesrecht geeft regels over de manier waarop strafbare feiten worden opgespoord en verdachten worden vervolgd en berecht.

Een strafproces kan accusatoir zijn (gelijkwaardige partijen, rechter is onafhankelijke derde) of inquisitoir (verdachte is voorwerp van onderzoek).

In Nederland is het voorbereidend onderzoek (opsporing) vooral inquisitoir, terwijl de rechtszaak meer accusatoir is.

Een aantal dwangmiddelen kunnen worden gebruikt tegen een verdachte, zoals een doorzoeking, onderzoek aan het lichaam, etc.

De verdachte is niet verplicht mee te werken aan zijn eigen veroordeling (nemo tenetur-beginsel).

Het OM (Openbaar Ministerie) heeft het recht om strafbare feiten te vervolgen (vervolgingsmonopolie).

Het OM kan beslissen om een strafbaar feit niet te vervolgen (sepot), als dat opportuun (wenselijk) is.

Het strafproces bestaat uit twee fasen: voorbereidend onderzoek (opsporing, etc.) en de rechtszaak.

Slachtoffers kunnen aangifte doen bij de politie. Sommige misdaden (klachtdelicten) kunnen alleen vervolgd worden na een klacht.

Het opsporingsonderzoek heeft tot doel de waarheid te achterhalen, de dader te vinden en bewijs te verzamelen.

Het proces-verbaal is een schriftelijk verslag van het opsporingsonderzoek, zoals verhoren, technisch onderzoek, etc.

De rechter-commissaris bewaakt het opsporingsonderzoek en heeft toezichthoudende taken (bijvoorbeeld horen van getuigen).

De verdachte wordt opgeroepen voor de rechtszaak door middel van een dagvaarding.

De verdachte heeft het recht op rechtsbijstand (advocaat), maar dit is niet altijd verplicht.

De termijn tussen de dagvaarding en de terechtzitting is minimaal 10 dagen, zodat de verdachte zich kan voorbereiden op zijn verdediging.

De verdachte is degene waarvan uit feiten of omstandigheden een redelijk vermoeden van schuld aan een strafbaar feit voortvloeit.

Kinderen onder de 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk vervolgd worden voor misdaden die ze begingen voordat ze 12 jaar waren.

Ook rechtspersonen, zoals bedrijven, kunnen strafbare feiten plegen en vervolgd worden.

De Staat kan niet strafrechtelijk vervolgd worden. Dit blijkt uit het ‘Volkel’ arrest.

Een openbaar lichaam kan alleen strafrechtelijk vervolgd worden als het een strafbaar feit heeft gepleegd in de uitvoering van een aan dat lichaam opgedragen bestuurstaak.

Een openbaar lichaam kan onder bepaalde voorwaarden wel vervolgd worden voor strafbare feiten die niet in het kader van hun bestuurstaak zijn gepleegd. Dit blijkt uit ‘Pikmeer II’.

Het slachtoffer heeft in het strafprocesrecht eigen rechten, zoals het recht op informatie over de strafzaak, het recht op een eigen raadsman en het recht om een verklaring af te leggen.

Het slachtoffer van een strafbaar feit heeft het recht om op de terechtzitting een verklaring af te leggen over de gevolgen van de misdaad.

Het spreekrecht van het slachtoffer geldt alleen als de misdaad een gevangenisstraf van 8 jaar of meer heeft.

Het slachtoffer kan een vordering tot schadevergoeding instellen bij de rechtbank.

De rechtbank doet tegelijkertijd uitspraken over de vordering van het slachtoffer en de veroordeling van de verdachte.

De verdachte kan in hoger beroep gaan tegen de beslissing van de rechtbank in eerste aanleg.

Cassatie is een rechtsmiddel dat alleen gericht is op vormverzuim of schending van het recht.

Het OM kan in cassatie in belang der wet gaan om een uitspraak te ontlokken over een omstreden juridische kwestie.

Openbare lichamen zoals gemeenten kunnen niet strafrechtelijk vervolgd worden voor strafbare feiten die zij begaan tijdens het uitoefenen van hun bestuurlijke taken.

In het arrest 'Pikmeer II' werd bepaald dat openbare lichamen wel vervolgd kunnen worden als het strafbare feit niet in het kader van hun bestuurstaak wordt gepleegd.

De Staat kan niet vervolgd worden, tenzij er sprake is van een specifiek wettelijke regeling die deze immuniteit opheft.

De vraag of een openbaar lichaam tijdens het uitoefenen van een bestuurstaak een strafbaar feit heeft gepleegd, hangt af van de aard van de taak en de gedraging.

Een openbaar lichaam kan strafrechtelijk vervolgd worden voor strafbare feiten die niet in het kader van een bestuurstaak worden gepleegd.

De Hoge Raad bepaalde dat de immuniteit van een openbaar lichaam alleen kan worden aangenomen als de gedragingen alleen door bestuursfunctionarissen kunnen worden verricht in het kader van hun bestuursfunctie.

In sommige gevallen kan de rechter beslissen dat de gedraging van een openbaar lichaam gerechtvaardigd is en daarom tot straffeloosheid moet leiden.

Het stelsel van politieke verantwoordelijkheid van ambtsdragers binnen decentrale overheden wordt niet aangetast door het vervolgen van deze overheden.

Het ‘Zwolsman-criterium’ stelt dat strafrechtelijke immuniteit voor een openbaar lichaam alleen geldt als de gedraging uitsluitend door bestuursfunctionarissen kan worden verricht in het kader van hun taak.

Een grove schending van de beginselen van een goede procesorde kan leiden tot niet-ontvankelijkheid van het OM, maar dit is een zware eis.

Het arrest Schiedammer Parkmoord illustreert de gevolgen van fouten in justitiële procedures, waarbij een onschuldige persoon ten onrechte werd veroordeeld.

Het CBR kan een eerdere verklaring van rijvaardigheid intrekken als er aanzienlijke twijfel bestaat over de juistheid van de toekenning.

Een opgelegde straf wordt alleen uitgevoerd als de verdachte opnieuw een delict pleegt.

De verdachte heeft het recht om aanwezig te zijn tijdens zijn proces.