सहकार्य: अर्थ, घटक आणि प्रकार

Podcast

Play an AI-generated podcast conversation about this lesson

Questions and Answers

सहकार्य वाढवण्यासाठी विश्वास महत्त्वाचा घटक का आहे?

विश्वासामुळे संवाद कमी होतो.
विश्वासामुळे संघर्ष वाढतो.
विश्वासामुळे नकारात्मक विचार वाढतात.
विश्वासामुळे व्यक्ती इतरांकडून फसवणूक होण्याचा धोका कमी होतो. (correct)

सहकार्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रभावी संवाद कसा महत्त्वाचा आहे?

संवादामुळे इतरांना कमी लेखले जाते.
संवादामुळे व्यक्ती एकमेकांचे ध्येय, गरजा आणि दृष्टीकोन समजू शकतात. (correct)
संवादामुळे फक्त स्वतःच्याच गरजा महत्त्वाच्या वाटतात.
संवादामुळे गैरसमज वाढतात.

सकारात्मक प्रोत्साहन (Positive incentives) सहकार्याला कसे प्रोत्साहन देऊ शकतात?

सकारात्मक प्रोत्साहन Defection ला प्रोत्साहन देते.
सकारात्मक प्रोत्साहन फक्त काही लोकांचेच भले करते.
सकारात्मक प्रोत्साहन व्यक्ती आणि समूहांना सहकार्यात्मक वर्तन करण्यास प्रवृत्त करते. (correct)
सकारात्मक प्रोत्साहनामुळे समाजातील विषमता वाढते.

गटdynamics सहकार्यावर कसा परिणाम करतात?

गटाचा आकार, रचना आणि नेतृत्व शैली गटातील सहकार्याच्या पातळीवर परिणाम करतात. (C) Signup and view all the answers

सामाजिक नियम (Social norms) सहकार्यावर कसा प्रभाव टाकतात?

सामाजिक नियम हे सहकार्याला प्रोत्साहन देऊ शकणारे अनौपचारिक नियम किंवा अपेक्षा आहेत. (C) Signup and view all the answers

परोपकार (Altruism) आणि सहकार्य (Cooperation) यातील संबंध काय आहे?

परोपकार हा एक प्रकारचा सहकार्य आहे, परंतु तो नेहमी give and take (reciprocal) नसतो. (B) Signup and view all the answers

समाजासाठी सहकार्य का आवश्यक आहे?

सहकार्य हवामान बदल, गरीबी, असमानता आणि संघर्ष यासारख्या समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आवश्यक आहे. (B) Signup and view all the answers

संघर्षाचे निराकरण (Conflict resolution) सहकार्यावर कसा परिणाम करते?

संघर्षाचे निराकरण सहकार्याला प्रोत्साहन देते, कारण त्यामुळे गटातील संबंध सुधारतात. (B) Signup and view all the answers

खोटेपणा (Defection) रोखण्यासाठी नकारात्मक प्रोत्साहन (Negative incentives) कसे वापरले जाऊ शकतात?

नकारात्मक प्रोत्साहन खोटेपणा करणाऱ्यांना शिक्षा देऊन सहकार्य टिकवून ठेवण्यास मदत करतात. (B) Signup and view all the answers

सहकार्याचे फायदे (Benefits of cooperation) याबद्दल शिक्षण आणि जागरूकता (Education and awareness) का महत्त्वाची आहे?

शिक्षण आणि जागरूकता लोकांना सहकार्याचे महत्त्व पटवून देतात आणि त्यात सहभागी होण्यास प्रोत्साहित करतात. (A) Signup and view all the answers

सहकार्याच्या संदर्भात 'सामूहिक निवड' (Group Selection) म्हणजे काय?

व्यक्तीगत सदस्यांना थेट फायदा होत नसला तरी संपूर्ण गटाला फायदा होतो. (C) Signup and view all the answers

सहकार्याच्या विकासावर कोणता घटक परिणाम करतो, जेव्हा काही सदस्य योगदान न देताच सहकार्याचे फायदे घेतात?

मुक्त-स्वार्थीपणा (Free-Riding). (C) Signup and view all the answers

दोन राजकीय पक्षांमध्ये देशाच्या विकासाच्या मुद्द्यांवर सहकार्य करणे, हे कोणत्या प्रकारचे उदाहरण आहे?

राजकीय सहकार्य (Political Cooperation). (D) Signup and view all the answers

‘ Prisoner's Dilemma’ या गेम थिअरीतील परिस्थितीमध्ये काय आव्हान आहे?

सामूहिक हिताऐवजी व्यक्तीगत स्वार्थाला प्राधान्य देणे. (D) Signup and view all the answers

कंपन्यांमधील कर्मचाऱ्यांचे मनोबल वाढवण्यासाठी कोणता उपाय उपयुक्त ठरू शकतो, ज्यामुळे त्यांच्यातील सहकार्य वाढेल?

सामाजिक संबंध वाढवणे. (C) Signup and view all the answers

सहकार्यामध्ये 'परस्पर लाभ' (Mutual Benefit) म्हणजे काय?

सर्व सहभागी व्यक्तींना काही प्रमाणात फायदा होतो. (A) Signup and view all the answers

पर्यावरण संवर्धनामध्ये (environmental conservation) सहकार्याचे महत्त्व काय आहे?

जागतिक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी आवश्यक. (A) Signup and view all the answers

जर दोन व्यक्तींमध्ये संवाद व्यवस्थित नसेल, तर त्याचा सहकार्यावर काय परिणाम होतो?

गैरसमज निर्माण होऊन समन्वय कमी होतो. (D) Signup and view all the answers

सहकार्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी कोणती रणनीती (strategy) उपयुक्त ठरू शकते?

पारदर्शक संवाद (Transparent Communication). (A) Signup and view all the answers

कुटुंबातील सदस्यांमध्येorton सहकार्य वाढवण्यासाठी काय करणे महत्त्वाचे आहे?

एकमेकांवर विश्वास ठेवणे. (A) Signup and view all the answers

‘टिट-फॉर-टॅट’ (Tit-for-Tat) ही गेम थिअरीमधील रणनीती सहकार्याला कशी प्रोत्साहन देते?

इतरांच्या कृतींची परतफेड करून, सहकार्याला प्रोत्साहन आणि दगाबाजीला शिक्षा देऊन. (C) Signup and view all the answers

सहकार्याच्या मार्गात कोणता अडथळा येऊ शकतो, ज्यामुळे समन्वय साधणे कठीण होते?

समन्वयाच्या समस्या (Coordination Problems). (C) Signup and view all the answers

आर्थिक क्षेत्रात (Economic Sector) सहकार्याचे उदाहरण कोणते आहे?

व्यापार करार (Trade Agreements). (C) Signup and view all the answers

सहकार्यामध्ये 'परोपकार' (Altruism) म्हणजे काय?

एका व्यक्तीला तोटा सहन करून दुसऱ्या व्यक्तीला फायदा करून देणे. (A) Signup and view all the answers

सहकार्याच्या अभ्यासात 'सामूहिक निवड' (Group Selection) कोणत्या परिस्थितीत महत्त्वाची ठरते?

जेव्हा वैयक्तिक सदस्यांपेक्षा संपूर्ण गटाला फायदा होतो. (B) Signup and view all the answers

Flashcards

विश्वास आणि सहकार्य

सहकार्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी विश्वास महत्त्वाचा आहे. यामुळे शोषणाची भीती कमी होते.

संवाद आणि सहकार्य

ध्येय, गरजा समजून घेण्यासाठी संवाद महत्त्वाचा आहे. conflict सोडवण्यासाठी आणि विश्वास वाढवण्यासाठी उपयुक्त.

प्रोत्साहन आणि सहकार्य

सकारात्मक प्रोत्साहन सहकार्याला मदत करते, तर नकारात्मक प्रोत्साहन free-riding थांबवते. ध्येयांशी जुळणारे प्रोत्साहन आवश्यक.

गट dynamics आणि सहकार्य

गट आकार, रचना, नेतृत्व शैली सहकार्यावर परिणाम करतात. प्रभावी नेतृत्व संवाद वाढवते आणि विश्वास निर्माण करते.