Untitled Quiz

Batı Uygarlığı

• Batı Uygarlığı kavramı ilk kez Rönesans tarihçileri tarafından kullanılmıştır.
• Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılması ile başlar. (Kavimler Göçü)
• Batılı tarihçiler Rönesans'ın başlangıcını, Türk tarihçiler İstanbul'un fethinin sona erme gelişmesi olarak kabul etmektedir.
• Kavimler Göçü sonrasında Batı Roma İmparatorluğu Doğu ve Batı olarak ikiye ayrıldı; Batı Roma 476 yılında yıkıldı.
• Feodalite (derebeylik) düzeni ortaya çıktı.
• Katolik kilisesinin etkinliği arttı.
• Ortaçağ; Erken (V-XI), Asıl (XI-XIV), Geç (XIV-XV) olmak üzere üç dönemde ele alınmaktadır.

Erken Ortaçağ (V-XI yy.)

• Siyasi ve ekonomik bir anlayışla Feodalizm ortaya çıktı.
• Lord, Vassal ve Serfler
• Lord veya Vasallık: Bir asilin kendisinden daha güçlü bir asile itaat etmesi.
• Fief veya Tımar: Lord'a hizmet eden vasallara verilen toprak.
• Mevzuat: Lord ve vasalların toprak üzerindeki hakimiyet hakkını düzenleyen mevzuat.
• Ekonomik sistemde malikane sistemi vardır; Toprağın sahibi burada yaşayanların da sahibidir.

Asıl Ortaçağ (XI-XIV yy.)

• Ulusal devletler ve kilise güçlenir.
• Magna Carta: İngiltere Kralı Yurtsuz John ve Fransa Kralı II. Philip; Kral John ile soylular arasındaki bir şartnamedir.
• Magna Carta'ya göre: Kral halktan zorla vergi almayacak, haksız yere kimse cezalandırılmayacak, soylu üyelerden oluşan bir kurul kralı denetleyecek, askere alımlar düzene sokulacak.
• Avrupa'da parlamento sistemine ve demokrasiye geçişte ilk adımdır, Modern İngiliz hukukunun temelidir.
• Kanunların kralın üzerinde olduğu kabul edilmiştir, Anayasacılık faaliyetleri bu şartname ile başlar.
• I. Edward 1295'de model parlamentoyu kurdu. Şövalye ve soylular parlamentoya girmiş; halk meclislerine oy hakkıyla vergilerde söz hakkı verildi.

Yeniçağ Avrupa Tarihi

• 1453 İstanbul'un fethi ile 1789 Fransız Devrimi arasındaki dönemdir.
• Avrupa'da merkezi devletler güçlenir.
• Coğrafi Keşifler, Rönesans, Reform; Aydınlanma Çağı, ekonomik, siyasal, toplumsal ve kültürel yapıyı tamamen değiştirir.

Merkezi Devletlerin Güçlenmesi

• Kentleşme olgusu ve kapitalizm öncesi ekonomik değişimler Haçlı Seferleri sonrasında Avrupa'ya getirilen teknik buluşlarla birleşerek daha köktenci bir dönüşüm sürecini başlatmıştır.
• Haçlı Seferleri, Coğrafi Keşifler ve ateşli silahların kullanılması Avrupa'da merkezi otoriteleri güçlendirir.
• Avrupa'da monarşilerin (kralların) ekonomik açıdan güçlenmesi ve topraklarını genişletmesi.
• Ateşli silahların (özellikle topun) ilk kez Avrupa'da Yüzyıl Savaşları'nda kullanılması.

Yeni Buluşlar ve Sonuçları

• Barut (ateşli silahlar ve top): İlk kez Çinliler kullanmış; Türkler aracılığıyla Araplar, Araplar aracılığıyla Avrupa'ya geçmiştir.
• Top ilk olarak Endülüs Müslümanları, İngilizler, İtalyanlar ve Osmanlılar tarafından kullanılmıştır.
• Pusula (Kristof Kolomb): İlk kez Çinliler kullanmış; Türkler aracılığıyla Araplar, Araplar aracılığıyla Avrupa'ya geçmiştir.
• «Usturlap» ile yer belirleme; Kristof Kolomb'un sapma açısını hesaplama ile okyanuslara açılma.

Kağıt ve Matbaa

• İlkçağlarda Çinliler, Uygurlar ve Müslümanlar pamuk ve ipekli kumaşları, Mısırlılar papirüsü kâğıt olarak kullanmışlardır.
• Avrupa, Müslümanlar aracılığıyla kâğıt yapımını öğrenmiş; paçavradan kâğıt yapımını geliştirmiştir.
• (Kitabın ucuzlaması, okuma-yazma oranı, Rönesans ve Reform)
• Çinliler ve Uygurlar tarafından klişe sistemi çalışan matbaa, Müslümanlar aracılığıyla Avrupa'ya götürülmüştür.
• Jan Koster tahtadan harfler, Jan Gutenberg kurşundan harfler.

Coğrafya Bilgisinin Gelişmesi

• İlkçağlarda Ptolemaos coğrafya eseri, Arap coğrafyacılarının kitapları ve haritalar.
• Gemicilik Bilgisinin Gelişmesi: Haçlı seferleri sonucunda Avrupalılar, Müslümanlardan maden kullanımı ve gemi teknolojisinde kullanmayı uygulamışlardır, Okyanuslara uygun «Karavella» isimli gemiler.

Rönesans

• Kelime anlamı “yeniden doğuş” olan Rönesans, Batı Avrupa'da edebiyat, sanat ve mimaride yeni bir yöneliştir.
• İtalya'da başlamıştır.
• Hümanizma akımı ile başlar (latince humanus eğitimli demektir; insanın bireyselleşmesi ve özgürleşmesi yaşamın merkezine oturdu).
• Hümanizm şair Petrarca ile edebiyat alanında başlamıştır.
• Rönesans kelimesi ilk defa Almanya'da kullanılmıştır.
• Rönesans'ın Nedenleri: Matbaa ve kâğıdın kullanılması, Sanatı önemseyen zengin bir sınıfın (Mesen) ortaya çıkışı, Antik Çağ eserlerinin incelenmesi ve İstanbul'dan İtalya'ya giden bilginler.

Rönesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ülkelerine Yayılması

• İtalya'da başlayan Hümanizma ve Rönesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kültür merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa, İspanya ve Almanya arasında paylaşılmamasından dolayı çıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, Batı Avrupa'ya yayılmıştır.

Rönesans'ın Sonuçları

• Bilim ve teknik alanında gelişmeler oldu.
• Hür düşünce ve yeni sanat anlayışları ortaya çıktı.
• İnsanın yüceltilmesi ile burjuvazinin kültür devrimi olarak ta tanımlanan Rönesans ile skolastik düşünce yıkılmış; pozitif düşünce güçlenmeye başlamıştır.
• Avrupa'da gelişmenin ve ilerlemenin hız kazanması
• Kilise ve din adamlarına olan güven sarsılmış; Reform hareketine zemin hazırlanmıştır.
• Siyasetin ilahi kaynaklardan uzaklaşarak dünyevileşme yolu açılmıştır.
• Ulusal diller ve edebiyat gelişmiş; ulusal kültür ile ulus-devletin arka planı hazırlanmıştır, Avrupa'da soylular ve halk arasında çelişkiler artmıştır.
• Mimaride simetrik ve geometrik ağırlıklı tarz gelişir.
• Dünya'nın güneş etrafında döndüğü bulunmuştur.

Reform

• 1054-Vatikan-İstanbul
• XVI. Yy. tekrar parçalanma
• 15 ve 16. yy'larda Avrupa'da din alanında ortaya çıkan değişikliklere özellikle Katolik Kilisesi'nde yaşanan yeniden yapılanma sürecine Reform denilmektedir.
• Almanya'da Martin Luther tarafından başlatılır.

Reform'un Gelişimi

• İncil'i Almanca'ya çeviren Martin Luther, 1517'de Wittenberg Kilisesi'ne astığı 95 maddelik bir bildiri ile Alman kiliselerinin uygulamalarına ve Endülüjans satışına karşı çıkmıştır.
• Papalığın (Papa X. Leon) açtığı davada gıyabında yargılanan Luther, Saksonya Dükü III. Frederik'in himayesine girer.
• Şarlken tarafından çıkartılan Worms Fermanı ile Luthercilik yasaklanır.
• Luther'i destekleyen Alman prensleri ile Şarlken arasında iç savaş.
• 25 yıl süren savaş sonucunda Augsburg Anlaşması (1555) imzalanır.
• Anlaşma ile; Protestanlık mezhebi tanınır, Almanya'da mezhep seçme serbestisi, Prenslerin din işlerini denetleme yetkisi, Prenslerin seçtiği dini seçmeyenlerin göç etme hakkı.

Reform hareketinin diğer sonuçları

• Fransa'da Jean Calven-Calvenizm- Nant Fermanı ile (1598) mezhep özgürlüğü.
• İngiltere'de Kral VIII. Henri tarafından başlatılır- Anglikanizm
• Hollanda, İsviçre-Calvenizm
• İsveç, Danimarka, İskandinav ülkeleri ve Baltık kıyıları- Protestanlık
• İskoçlar Calvenizm mezhebini tanıyıp, Presbiteriyen ismini vermişlerdir.

Aydınlanma Çağı

• XVII. ve XVIII. Yy
• Akıl, bilim, düşünce, deney, gözlem
• Newton, Kopernik, Galile, Descartes, Mozart, Bach, J.J.Rousseau, Kant, Voltaire...

Aydınlanma Çağının sonuçları

• Akılcı düşünce sistemi, Bilimsel ve teknik gelişmeler Sanayi Devrimi'nin temeli, Avrupa'daki gelişmeler Fransız İhtilali ve ABD'nin kurulmasında etkili olmuştur.

Akıl Çağı ve Aydınlanma Çağı

• Bilimde akıl, deney ve gözlem yöntemi ön plana çıktı.
• Bilim ve teknoloji gelişti.
• Sanayi İnkılabı ortaya çıktı.
• Ham madde ve pazar arayışı ortaya çıktı.
• İşçi sınıfı ortaya çıktı.
• Üretim arttı.
• Sağlık alanında gelişmeler oldu.
• Nüfusta artış oldu.
• Toplumsal hayatta ayrıcalıklar kaldırıldı.

Yönetim ve Siyasi

• Özgürlük, eşitlik, insan hakları, milliyetçilik kavramları ön plana çıktı.
• Fransız İhtilali çıktı.
• Mutlakiyet yönetimleri yıkıldı.
• Yönetimde demokrasi ve laiklik kavramları öne çıktı.
• Sömürgecilik, kapitalizm, liberalizm, komünizm, sosyalizm kavramları ortaya çıktı.
• 1830'da Milliyetçilik ve 1848'de İşçi hakları ile ilgili ihtilaller ortaya çıktı.
• Devletler arası bloklaşma ve rekabet oluştu.
• I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı çıktı.

Sanayi İnkılabı

• İlk olarak İngiltere'de tekstil alanında başladı; Alet-makine ve Buhar gücü.
• Rönesans ve Reform, aydınlanma çağı ile özgür düşünce ortamı bilimsel gelişmelere ortam hazırladı, Coğrafi keşifler ile Avrupa'da sermaye birikimi, XVII. Yüzyılın sonunda Denis Papin ilk buhar makinesi yapar.
• İngiltere'de gemileri hareket ettirmek için kullanılır, James Watt'ın ateşli pompa sistemini bulması makineleşmeyi hızlandırır.

I. ve II. Sanayi Devrimi

• I. Sanayi Devrimi: Kömür, demir, Demir yolları ve deniz yolları (buhar gücü).
• II. Sanayi Devrimi: İçten yanmalı motorun keşfi (Henry Ford), Çelik, Elektrik, petrol, Demir yolları ve kara yolları, Bankacılık, sigortacılık.

XVIII. Yüzyılda Bazı Buluşlar

• Tohum makinesi, Çıkrık makinesi, Hidrojen, Sülfürik asit, Çiçek aşısı, Samanyolu Galaksisi, Buhara makinesi ve Buharlı gemi, Cıvalı termometre, Işık sapması keşfedildi, Harman makinesi ve Pil ile üretildi.

Sanayi İnkılabının Sonuçları

• Alet-makine, seri üretim, Refah düzeyi yükseldi, Temizlik, konfor, sağlık anlayışında gelişme, Nüfus artışı, Uluslararası ticaret hızlandı, Büyük sanayi kentleri ve büyük şirketler, Fabrikalar kuruldu, İşçi sınıfı ortaya çıktı, Köyden kente göç- gecekondular, İşçi-işveren sorunları ve sendikaların kurulması, Hammadde ve Pazar arayışı, Emperyalizm, Sömürgecilik rekabeti, Sosyalizm, Kapitalizm gibi yeni akımlar ortaya çıktı.

###Sanayi İnkılabının Osmanlı Devleti'ne Etkileri

• Kapitülasyonların etkisi sonucunda Avrupa mallarının gelmesi, Küçük atölyeler kapanır, işsizlik artar, üretim azalır, İthalat arttı, Osmanlı toprakları Avrupa'nın açık pazarı oldu, Dış borçlanma arttı, Duyun-u Umumiye (Genel Borçlar İdaresi) kuruldu, Denge Politikası.

Fransız İhtilali

• İhtilalin iç sebepleri: Krallık rejiminin istibdadı, Sınıfsal farklılıklar (Soylular, Rahipler, Burjuvalar, Köylüler), Fransız aydınlarının etkisi (Rousseau, Voltaire, Diderot, Montesquieu), Mali zorluklar, vergilerin ağırlığı, Eta Jenaro'nun (Genel Meclis) toplanması, Burjuva sınıfının siyasi hak ve eşitlik talepleri.
• Dış sebepler: Aydınlanma Çağı etkisi, Amerika'nın bağımsızlığını kazanması ve İngiliz meşrutiyetinin etkisi.

Fransız İhtilalinin Gelişimi

• Anayasa'yı hazırlamakta kararlı olan Meclis, 7 Temmuz 1789'da, kendisini "Kurucu Meclis" olarak tanımlamaya başladı.
• 14 Temmuz'da İnvalides Kışlası'nı basan geniş halk kitleleri, elde ettikleri toplar ve binlerce silahla Bastille Kalesi'ne saldırarak burayı ele geçirmiş ve kral bu fiili durumu kabullenmek zorunda kalmıştır.
• 26 Ağustos 1789'da Kurucu Meclis, giriş bölümü ile 17 maddeden oluşan ve insanlık tarihi için önemli bir belge olarak kabul edilen “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi"ni kabul etmiştir.

İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi

• İnsanlar özgür ve haklar bakımından birbirine eşit doğar ve öyle yaşarlar, Toplumsal ayrılıklar ancak ortaklaşa yarara dayanabilir, Siyasal her birleşmenin ereği, insanın doğal ve zamana bağlı olmayan haklarının korunmasıdır (özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve zulme karşı direnme hakkıdır), Her türlü güvenlik haklarının kökeni niteliğinden ötürü halktadır, Halka dayanmayan hiçbir otorite kabul edilemez ve Yasalar ancak toplumu oluşturan bireylerin veya temsilcilerinin iradeleriyle yapılabilir.

Özgürlük

• Özgürlük, bir başkasına zarar vermeden her şeyi yapabilme gücüdür, bundan dolayı her insanın doğal haklarını kullanmasının sınırı, toplumun diğer üyelerine aynı haktan yararlanmayı sağlayan sınırdır; bu sınırlar ancak yasayla belirlenebilir.
• Toplumsal düzene zarar vermediği sürece her yurttaş siyasal veya dinsel düşünceyi benimseme, açıklama ve yayma özgürlüğüne sahiptir. Bu eylemlerinden dolayı hiçbir şekilde kınanamaz ya da suçlanamaz, Bir toplum içinde haklar güvence altına alınmamış, güçler ayrılığı ilkesi belirtilmemişse, o toplumda anayasa yoktur.

Fransız İhtilalinin Sonuçları

• Soyluların ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılarak eşitlik ilkesi getirildi, Halk egemenliği, Eşitlik, özgürlük, adalet, milliyetçilik, ulusal egemenlik, laiklik, cumhuriyet, halkçılık, liberalizm gibi kavramlar önem kazandı, Yazılı anayasa, hukuk devleti anlayışı, İmparatorluklar dağılma sürecine girdi, Merkezi otorite kabul edildi, Çağ açıp kapatan olay, Milli devletler kurulmaya başladı, İnsan Hakları Evrensel Bildirisi kabul edildi, Laik hukuk kuralları uygulanmaya başladı, Liberal ekonomi, İhtilal savaşları başladı, Siyasal ve toplumsal eşitlik yoktur, Burjuva sınıfı kazanımları - Burjuva Devrimi nitelemesi.