Reformatie en Contrareformatie

Reformatie en Contrareformatie

• De belangrijkste wantoestanden binnen de Kerk kunnen benoemd en verklaard worden.
• De rol van Desiderius Erasmus kan beschreven worden.

Wantoestanden in de Kerk

• West-Europa was rooms-katholiek met een Kerk die veel macht en invloed had.
• De samenleving was doordrenkt van religie in zowel het bestuur als het dagelijks leven.
• Onder invloed van het humanisme werd de Kerk kritisch bekeken.
• Humanistische denkers en theologen begonnen in de 15e eeuw vragen te stellen bij de gang van zaken binnen de Kerk.
• Desiderius Erasmus, een bekende denker en schrijver, kaartte wantoestanden in de Kerk aan in zijn werk "Lof der Zotheid".

Kritieken op de Kerk

• Aflatenhandel: Mensen konden hun zonden afkopen zonder boete, misbruikt door de Kerk om rijkdom te vergaren.
• Luxe en rijkdom: De clerus leefde in luxe, in contrast met het sobere en vrome leven dat Christus predikte.
• Kennis van teksten en leer: Veel priesters begrepen de leer niet en konden hun gelovigen niet goed ondersteunen.
• Celibaat: Priesters hadden maîtresses en kinderen, ondanks hun verplichting tot celibaat.

Belangrijke personen en begrippen

• Theoloog: Iemand die theologie studeert.
• Desiderius Erasmus: Een Nederlandse humanist, theoloog, schrijver, en priester die de wantoestanden in de Kerk bekritiseerde.
• Wantoestand: Een slechte, onaanvaardbare toestand.
• Aflatenhandel: Misbruik van de aflaat omwille van winst, waarbij men zonden afkoopt zonder boetedoening.
• Celibaat: De keuze om ongehuwd te blijven en geen seks te hebben.

De reformatie van Maarten Luther

• De Reformatie kan gesitueerd worden in tijd en ruimte.
• Maarten Luther kan herkend worden.
• De ideeën van Maarten Luther kunnen benoemd en verklaard worden.
• Het belang van de ideeën binnen de maatschappelijke context kan verklaard worden.
• Het belang van de boekdrukkunst kan verklaard worden.

Achtergrond en ideeën van de Reformatie

• De Reformatie was een christelijke hervormingsbeweging uit de 16e eeuw, gericht op het verbeteren van wantoestanden in de Rooms-Katholieke Kerk.
• Het leidde tot een splitsing van de Kerk tussen katholicisme en protestantisme.
• De roep om hervormingen bestond al sinds de 12e eeuw, maar werd vaak genegeerd.
• Humanisme stimuleerde intensievere studie van oude teksten, waaronder de Bijbel.
• De boekdrukkunst verspreidde nieuwe ideeën sneller door Europa.
• Oktober 1517: Maarten Luther zou 95 stellingen op de kerkdeur hebben genageld.
• Dit wordt gezien als het startpunt van de Reformatie.

Luther's kritiek en principes

• Terugkeer naar het Evangelie.
• Aflatenhandel was een corrupt systeem.
• De paus en clerus hebben geen macht om zonden te vergeven.
• Men moet de Bijbel zelf kunnen interpreteren.
• Oprechte boetedoening is belangrijker dan goede daden.
• Er moet een opleiding komen voor de clerus om de leer beter te onderwijzen.
• Meer radicale ideeën ontstonden in de nasleep, hoewel Luther gematigd begon.

Belangrijke personen en begrippen

• Reformatie: Een 16e eeuwse christelijke hervormingsbeweging die leidde tot een schisma binnen het Christendom.
• Katholicisme: De grootste stroming binnen het Christendom, erkent de paus als vertegenwoordiger van Christus.
• Protestantisme: Een christelijke stroming die alleen de Bijbel als bron van gezag erkent.
• Maarten Luther: Een gematigde kerkhervormer die corruptie binnen de Kerk bekritiseerde en wordt gezien als de vader van de Reformatie.
• Lutheranisme: Een stroming binnen het protestantisme die gebaseerd is op de leer van Maarten Luther.

Kernpunten Reformatie (Maarten Luther)

• 31 oktober 1517: Het begin van de Reformatie.
• Belangrijkste ideeën:
  • Terugkeer naar de Bijbel.
  • Aflaat systeem was corrupt.
  • Eigen interpretatie van de christelijke leer.
  • Oprechte boetedoening en een goed leven.
  • Opleiding voor de clerus.

Johannes Calvijn en het calvinisme

• De Reformatie kan gesitueerd worden in tijd en ruimte.
• Johannes Calvijn en zijn ideeën kunnen gesitueerd en beschreven worden.
• Het belang van de ideeën binnen de maatschappelijke context kan verklaard worden.
• De gevolgen van de Reformatie kunnen geschetst worden.

Rol calvinisme in de hervormingen

• De Reformatie was een christelijke beweging uit de 16e eeuw om wantoestanden in de Rooms-Katholieke Kerk te verbeteren, wat leidde tot een splitsing in katholicisme en protestantisme.
• Maarten Luther maakte de weg vrij voor andere vormen van protestantisme.
• Johannes Calvijn streefde naar een radicalere hervorming, maar er waren raakvlakken tussen beide:
  • De Bijbel als uitgangspunt
  • De Kerk moet de Bijbel volgen en een sober leven voorstaan.
• Calvinisme was strenger en introduceerde de predestinatieleer, die stelt dat God voorbestemd wie naar de hemel gaat.

Belangrijke verschillen tussen stromingen

• Calvinisten geloofden dat ze uitverkorenen waren, maar moesten deugdzaam en hard werken.
• Verschillen leidden tot twee protestantse stromingen: Lutheranisme en Calvinisme.

Personen en begrippen

• Johannes Calvijn: Een 16e-eeuwse kerkhervormer die streefde naar sterke hervormingen.
• Predestinatieleer: God heeft alles voorzien en weet voor de geboorte van elke mens of die naar de hemel gaat of niet.
• Calvinisme: Een stroming binnen het protestantisme gebaseerd op de leer van Johannes Calvijn.

Kernpunten Calvijn

• Kerngedachten:
  • Alleen God kan zonden vergeven en genade schenken.
  • De Bijbel is het woord van God.
  • Christus is de bemiddelaar tussen mens en God.
  • Predestinatieleer.

Een katholieke Contrareformatie

• De Contrareformatie kan gesitueerd worden in tijd en ruimte.
• De rol van het Concilie van Trente en de besluiten kunnen gesitueerd en verklaard worden.
• De rol van de Jezuïetenorde binnen de Contrareformatie kan verklaard worden.
• De belangrijkste gevolgen van de Contrareformatie kunnen geschetst worden.

Herstel van de Rooms-Katholieke Kerk

• De Reformatie legde pijnpunten in de Katholieke Kerk bloot en veroorzaakte reputatieschade.
• De Contrareformatie was een reactie en poging tot hervorming om aanhangers te behouden.

Concilie van Trente (1545-1563)

• De positie van de rooms-katholieke Kerk tegenover protestanten werd bepaald.
• Het doel was wantoestanden aanpakken en de katholieke leer definiëren.
• Belangrijkste hervormingen:
  • De Bijbel en belangrijkste boeken werden vastgelegd.
  • Openbaring bestond uit het Heilige Schrift en de kerkelijke traditie.
  • Geloofswaarheden werden vastgelegd en verduidelijkt.
  • Celibaat werd verplicht voor de clerus.
  • Huwelijksvoorwaarden werden aangescherpt.
• Kerkelijke ambten mochten niet samengevoegd worden.
• Seminaries en catechismus werden georganiseerd.
• Bisschoppen moesten theologie studeren.
• 126 stellingen van protestantse leer werden afgekeurd en Latijn bleef de liturgische taal en standaardtaal van de Bijbel.
• De Kerk won aanhangers door propaganda in kunst, preken en politiek.

De Jezuïetenorde

• Een sterk hulpmiddel voor de kerk, en verzorgden ook het onderwijs.
• Geweld tegen katholieken door protestanten duwde sommige gelovigen juist in de armen van de Kerk.
• De Contrareformatie heroverde terrein op protestanten.
• gebieden zoals de Noordelijke Nederlanden, Engeland, Scandinavië en grote delen van Duitsland bleven protestants.

Begrippen

• Johannes Calvijn: Staat hier vermeld als de Katholieke Reformatie, die de hervormingsbeweging in de katholieke kerk was om de reformatie tegen te gaan en kleine structurele veranderingen aan te brengen
• Concilie: Een grote vergadering over de christelijke leer, georganiseerd door de paus.
• Concilie van Trente: Kerkelijke vergaderingen tussen 1545-1563 om wantoestanden aan te pakken en duidelijkheid te geven over betwiste geloofspunten.
• Propaganda: Overredingsmiddelen.
• Jezuïeten: Katholieke religieuze orde opgericht in 1534, gericht op onderwijs, prediking en bekering.
• Beeldenstorm: Vernieling van religieuze beelden in 1566 door protestanten.

Strategieën van de contrareformatie

• De Contrareformatie probeerde reputatieschade te herstellen door middel van Concilie van Trente (1545-1563), Propaganda via kunst en cultuur, en de Jezuïetenorde.
• De Binnenkerkelijke hervormingen betroffen de vastlegging van Bijbel en leer, openbaring via Heilig Schrift + traditie, verduidelijking van geloofswaarheden, celibaat, en verstrenging van huwelijksvoorwaarden.
• Tegemoetkomingen waren het beperken van kerkelijke ambten, organisatie van seminaries en catechismus, en verplichte theologie studie voor bisschoppen.
• Reactie tegen protestanten was het afwijzen van 126 stellingen en vasthouden aan Latijn als standaardtaal.