Casus 1-2 Deeltoets B

De rechter mag wetten toetsen aan het EVRM, maar niet aan vergelijkbare bepalingen in de Grondwet.

De rechter mag wetten niet toetsen aan het internationaal gewoonterecht of ongeschreven fundamentele rechtsbeginselen.

De rechter mag niet zelf nieuwe wetten maken.

De rechter mag niet weigeren recht te spreken, zelfs als de wet onduidelijk is.

Het beslissing van de rechter bindt de partijen (mits het niet door een hogere rechter wordt vernietigd).

Het rechterlijke oordeel moet altijd voortkomen uit de wet en mag niet gebaseerd zijn op eigen interpretatie van 'rechtsgevoel'.

De rechterlijke macht mag de wet niet toetsen aan de sociale grondrechten die in de Grondwet staan.

Er moet een evenwicht zijn tussen de rechterlijke macht en de wetgevende macht.

De interpretatiemethode waarbij de oorspronkelijke bedoeling van de maker van een tekst centraal staat.

Het EVRM, een internationaal verdrag dat de rechten van de mens beschermt, wordt door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens gezien als een 'living instrument', wat betekent dat de betekenis ervan met de tijd kan veranderen.

De Hoge Raad heeft in 1990 geoordeeld dat het huwelijk, zoals het toen stond beschreven in het Burgerlijk Wetboek, alleen mogelijk was tussen personen van verschillend geslacht. Deze uitleg was gebaseerd op de historische interpretatie.

Het principe dat wettelijke regelgeving alleen van toepassing is op gedragingen die expliciet strafbaar zijn gesteld.

Een interpretatiemethode waarbij de betekenis van een tekst wordt afgeleid uit de context van de wet en de doelstelling van de wetgever.

Een tandarts werd vervolgd voor diefstal omdat hij elektriciteit gebruikte zonder te betalen. De Hoge Raad oordeelde dat elektriciteit als 'enig goed' kon worden beschouwd, omdat het doel van de wet was het vermogen van een ander te beschermen.

De interpretatiemethode die ernaar streeft een wettekst zo uit te leggen dat deze voldoet aan grondrechten, zoals het gelijkheidsbeginsel.

Een interpretatiemethode die kijkt naar hoe een wettekst in de praktijk wordt toegepast en hoe deze zich ontwikkelt in de loop van de tijd.

Het subjectieve oordeel over wat rechtvaardig of onrechtvaardig is en hoe het recht in de praktijk moet worden toegepast.

Het proces van het interpreteren van wetten, waarbij verschillende interpretatiemethoden kunnen worden toegepast.

De interpretatiemethode waarbij de tekst van een wet centraal staat en deze zo letterlijk mogelijk wordt gelezen.

De keuzes die rechters maken bij het toepassen van interpretatiemethoden zijn niet per se waar of onwaar. Ze zijn gebaseerd op hun oordeel en visie op wat het beste recht doet aan de context.

De term 'bedoeling van de wetgever' verwijst naar de betekenis die de wetgever aan een bepaling heeft willen geven toen deze werd opgesteld.

Wetshistorische interpretatie probeert de oorspronkelijke betekenis van een wet te achterhalen door te kijken naar documenten die tijdens het wetgevingsproces zijn gemaakt, zoals memorie van toelichting.

De rechter mag niet alleen kijken naar iemands mentale toestand of processen tijdens wetgeving, maar moet de betekenis halen uit de taal en context van de documenten.

De taal en context waarin een wet werd opgesteld bepalen de betekenis, niet wat iemand er van tevoren van dacht.

Ook al is de oorspronkelijke betekenis van belang, kan de betekenis van een wet in de loop der tijd veranderen. Zoals Scholten beargumenteert, kan de toepassingscontext de betekenis van een wet veranderen.

Volgens Wittgenstein is het 'bedoelen' van een woord niet te vinden in de mentale toestand van de spreker, maar in de taal en context waarin het woord wordt gebruikt.

Wetshistorische interpretatie is niet gericht op het vinden van de mentale toestand van de wetgever, maar op het vaststellen van de oorspronkelijke betekenis zoals die uit de documenten blijkt.

Wetshistorische interpretatie kan overgaan in rechtshistorische interpretatie als de context ook de eerdere rechtsstaat omvat die door de wet wordt beïnvloed.

Hoewel wetshistorische interpretatie nuttig is, kan het soms tot fouten leiden, zoals werd geconstateerd in de uitleg van een artikel in het Statuut voor het Koninkrijk.

Het vinden van de oorspronkelijke betekenis van een wet is belangrijk, maar de rechter moet ook in staat zijn om de wet te interpreteren in de huidige context.

Deze theorie stelt dat macht verdeeld moet worden over verschillende organen (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) om machtsmisbruik te voorkomen.

Wetshistorische interpretatie kan een grabbelton zijn als er onvoldoende context is. Maar met genoeg context kan de oorspronkelijke betekenis wel worden blootgelegd.

Een belangrijke publicatie van Montesquieu waarin hij zijn ideeën over de scheiding der machten uiteenzet.

De rechter heeft de plicht om recht te spreken, zelfs als de interpretatie van een wet complex is.

De Hoge Raad heeft in het verleden een artikel in het Statuut voor het Koninkrijk verkeerd geïnterpreteerd, wat aantoont dat wetshistorische interpretatie niet vrij is van fouten.

Een juridisch principie dat stelt dat de rechter wetten niet mag toetsen aan eerdere rechtspraak.

De rechter heeft de plicht om recht te spreken, zelfs als de interpretatie van een wet complex is.

Een verhandeling van Karel Schönfeld over de rol van de rechter in het rechtssysteem.

Rechterlijke interpretatie is een keuzeproces waarbij rekening wordt gehouden met de oorspronkelijke betekenis, maar ook met de actualiteit van de wet.

Een publicatie van Karel Schönfeld over de interpretatie van de wet.

Het begrip 'onrechtmatig' in de zin van het Burgerlijk Wetboek (BW) werd in 1919 opgevat als onwetmatig. De rechter moest zich alleen houden aan wat in de wet stond.

Oordeel van de Hoge Raad in 1919 over een zaak tussen Lindenbaum en Cohen, dat het begrip 'onrechtmatig' niet alleen op wetsbreuk van toepassing is, maar ook op handelingen die indruisen tegen de goede zeden of de zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer geacht wordt.

Een arrest dat een breuk in de rechtspraak markeert en de uitleg van een wettelijke term aanpast. In de zaak Lindenbaum/Cohen werd de interpretatie van 'onrechtmatig' uitgebreid.

De rechter kijkt naar de context van de wet binnen het gehele rechtsysteem.

De rechter laat zich leiden door internationale afspraken bij het interpreteren van de wet.

De rechter interpreteert de wet met het oog op de toekomstige ontwikkelingen.

De rechter trekt een conclusie uit een geval dat niet in de wet is geregeld.

De rechter verwerpt een conclusie die niet in de wet is geregeld.

De rechter kan zijn rechtsbewustzijn toepassen om de wet uit te leggen en aan te vullen, zodat de rechtspraak in harmonie blijft met het maatschappelijk verkeer.

Het met geweld of dreigen met geweld seksueel binnendringen van iemands lichaam.

De rechter kan de wet interpreteren en toepassen in specifieke gevallen.

De rechter moet rekening houden met de eerdere uitspraken van andere rechters (jurisprudentie) bij het beslissen van een zaak.

De rechter kan soms invulling geven aan leemtes in de wet.

De rechter moet het recht interpreteren in lijn met de ontwikkelingen in de maatschappij en het rechtsbewustzijn.

Het Meerenberg-arrest (1879) gaf de rechter de bevoegdheid om de Grondwet te interpreteren en te beoordelen of wetgeving voldoet aan democratische principes.

De wetgever kan de rechter corrigeren als hij het niet eens is met zijn interpretatie.

De rechter is de ultieme vertolker van de wet, maar hij kan haar niet veranderen.

Het Valkenhorst-arrest (1994) ging over het recht van kinderen om hun biologische ouders te kennen.

De rechter kan niet altijd terugvallen op expliciete regels in de wet, maar moet soms zelf een oplossing vinden.

Een tongzoen die met geweld wordt afgedwongen is geen verkrachting, maar aanranding.

De rechterlijke interpretatie van de wet kan variëren afhankelijk van context en tijd.

De rechter moet rechtvaardigheid en billijkheid nastreven in zijn beslissingen.

Een ongeschreven algemeen persoonlijkheidsrecht dat ten grondslag ligt aan wettelijk vastgelegde grondrechten, zoals het recht op privacy, godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting.

Het recht om te weten van welke ouders je afstamt.

Een interpretatiemethode waarbij een wettelijk voorschrift wordt gegeneraliseerd tot een algemene rechtsregel, die vervolgens wordt gebruikt om een nieuwe regel af te leiden die het wettelijk voorschrift aanvult.

De rechterlijke macht mocht de staatsmacht niet toetsen aan de sociale grondrechten, die de overheid opdragen zich bezig te houden met bepaalde beleidsterreinen.

Recente rechtspraak heeft geleid tot toetsing van overheidsbeleid op het gebied van duurzaamheid en milieu.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft de gaswinning in Groningen beperkt vanwege de aardbevingsrisico's.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft het stikstofbeleid van de overheid afgekeurd vanwege onvoldoende bescherming van Natura-2000 gebieden.

De Hoge Raad heeft de Nederlandse overheid verplicht om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen om de klimaatverandering tegen te gaan.

De rechterlijke macht heeft haar rol als bewaker van de rechtsstaat en de grondrechten uitgebreid in de afgelopen jaren.

Het oordeel of een wettigheid rechtmatig is, is geen kwestie van waarheid of onwaarheid, maar een keuze die de rechter maakt.

De rechter moet zich bij het interpreteren van de wet baseren op het geldend recht en zijn rechtsbewustzijn, een combinatie van kennis en ervaring.

De rechter moet de grenzen van het recht verhelderen, verder ontwikkelen en soms zelfs vormgeven.

De rechter is verantwoordelijk voor het handhaven van het recht en het bewaken van de rechtsstaat.