Rada Ministrów RP: Skład i Zadania

Rada Ministrów RP

• Rada Ministrów (RM) kieruje administracją rządową kolegialnie.
• Obowiązuje zasada domniemania kompetencji rządu w sprawach, które nie są zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządowych (art. 146 Konstytucji RP).
• Decyzje w RM podejmowane są zgodnie ze stanowiskiem całego rządu.
• Minister nie może sprzeciwiać się ustaleniom kolegialnego organu, do którego należy.
• W skład rządu wchodzą:
  • Prezes Rady Ministrów (Premier), który nadzoruje pracę ministrów i reprezentuje rząd w kontaktach z innymi organami.
  • Ministrowie kierujący poszczególnymi działami administracji rządowej.
• Konstytucja RP wyszczególnia 12 dziedzin, w których rząd ma decydujące uprawnienia.

Zadania Rady Ministrów

• Zapewnienie wykonania ustaw.
• Wydawanie rozporządzeń.
• Koordynacja i kontrola organów administracji rządowej.
• Ochrona interesów Skarbu Państwa.
• Kierowanie wykonaniem budżetu państwa i sporządzanie sprawozdań.
• Opracowywanie i uchwalanie projektów budżetu państwa.
• Zapewnianie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i porządku publicznego.
• Ochrona bezpieczeństwa zewnętrznego państwa.
• Reprezentowanie RP w relacjach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi oraz kierowanie polityką zagraniczną.
• Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji.
• Kierowanie polityką państwa w dziedzinie obronności, w tym określanie liczby obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej.
• Określanie organizacji i trybu pracy rządu i ministerstw.
• Premier uczestniczy w powoływaniu członków RM i decyduje o rekonstrukcjach.
• Premier może powoływać wicepremierów, których liczba i uprawnienia nie są określone w Konstytucji.
• Wicepremierzy wykonują zadania wskazane przez premiera i często łączą funkcję z rolą ministra.

Zadania Prezesa Rady Ministrów

• Kierowanie pracami rządu i reprezentowanie go na zewnątrz.
• Wydawanie rozporządzeń na podstawie upoważnienia ustawowego.
• Nadzór nad realizacją polityki rządu i określanie sposobów jej wdrażania.
• Koordynowanie pracy ministrów.
• Zwoływanie, otwieranie i zamykanie posiedzeń RM oraz przewodniczenie obradom.
• Sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym.
• Premier jest najwyższym zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

Członkowie Rady Ministrów

• Ministrowie resortowi: kierują ministerstwami odpowiedzialnymi za określone dziedziny życia publicznego.
• Ministrowie resortowi wydają za/rozporządzenia, które mogą być uchylone przez rząd na wniosek premiera.
• Ministrowie zadaniowi (ministrowie bez teki): realizują zadania powierzone przez premiera i mają prawo do wydawania zarządzeń.

Procedury Powoływania Rządu

• Etap prezydencki: Prezydent desygnuje premiera, który proponuje skład rządu; prezydent mianuje premiera i ministrów, odbiera przysięgę.
• Etap prezydencki trwa maksymalnie 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniego rządu.
• Etap sejmowy: W ciągu 14 dni od powołania RM przez prezydenta, premier przedstawia Sejmowi expose i składa wniosek o wotum zaufania, które Sejm uchwala większością bezwzględną w obecności minimum połowy ustawowej liczby posłów.
• W przypadku nieudzielenia wotum zaufania, premier składa dymisję rządu.

Pierwsza Procedura Rezerwowa

• Stosowana, gdy nie udało się powołać RM w procedurze podstawowej.
• Sejm w ciągu 14 dni wybiera Premiera większością bezwzględną w obecności minimum połowy ustawowej liczby posłów.
• Premier przedstawia expose i skład RM; posłowie decydują o wyborze ministrów.
• Prezydent powołuje rząd i odbiera przysięgę.
• Procedura trwa maksymalnie 14 dni.

Druga Procedura Rezerwowa

• Wykorzystywana, gdy Sejm nie zdoła wyłonić rządu.
• Przebiega podobnie jak procedura podstawowa, ale posłowie udzielają wotum zaufania zwykłą większością głosów.
• Jeśli Sejm nie jest w stanie wyłonić rządu w trzech krokach, prezydent skraca jego kadencję i zarządza nowe wybory w ciągu 45 dni.
• RM powoływana jest na czas nieokreślony i urzęduje do momentu uformowania następnego rządu.
• Premier składa dymisję gabinetu w czterech sytuacjach: na pierwszym posiedzeniu nowego Sejmu, w razie nieudzielenia wotum zaufania, po konstruktywnym wotum nieufności, lub w razie własnej decyzji o rezygnacji. Prezydent może odmówić odwołania rządu.

Odpowiedzialność Polityczna Członków Rządu

• Indywidualna: wotum nieufności Sejmu wobec konkretnego ministra.
• Solidarna: wotum nieufności wobec całego rządu lub odmowa udzielenia mu wotum zaufania.

Wotum Nieufności Wobec Ministra

• Wniosek o odwołanie ministra może zgłosić grupa minimum 69 posłów.
• Głosowanie odbywa się minimum 7 dni po zgłoszeniu.
• Sejm wyraża wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów, a prezydent odwołuje ministra.

Wotum Nieufności Wobec Rządu

• Wniosek może zgłosić grupa minimum 46 posłów, wskazując kandydata na nowego premiera (konstruktywne wotum nieufności).
• Sejm wyraża wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów (minimum 231 głosów).
• Prezydent przyjmuje dymisję RM i powołuje nowego premiera wskazanego przez posłów.

Wotum Zaufania Wobec Rządu

• Premier może w dowolnym momencie zwrócić się do Sejmu o wotum zaufania.
• Głosowanie odbywa się na najbliższym posiedzeniu izby.
• Sejm udziela wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności minimum połowy posłów.

Odpowiedzialność Konstytucyjna Członków Rządu

• Premier i ministrowie ponoszą indywidualną odpowiedzialność konstytucyjną za delikty konstytucyjne i przestępstwa popełnione w związku ze stanowiskiem.
• Decyzję o postawieniu członka rządu przed Trybunałem Stanu podejmuje Sejm większością 3/5 głosów.
• Wniosek o oskarżenie ministra lub premiera może złożyć prezydent lub grupa minimum 115 posłów.

Administracja Rządowa

• Dział administracji publicznej, zespół urzędów i instytucji zarządzających państwem.
• Podstawowy aspekt funkcjonowania państwa to kierowanie przez upoważnione organy najważniejszymi dziedzinami życia społecznego.
• Naczelne organy administracji rządowej: RM, Premier, Ministrowie.
• Centralne organy administracji rządowej: szefowie jednostek organizacyjnych przyporządkowanych premierowi, RM lub ministrom.
• Terenowe organy administracji rządowej: 16 wojewodów powołanych przez premiera.
• Działy administracji rządowej (37) kierowane są przez ministrów, a zasady określa Ustawa o działach administracji rządowej.
• Premier ustala szczegóły kompetencji ministra po powołaniu.
• Minister resortowy nadzoruje pracę podległych mu organów.

Uprawnienia Ministra Resortowego

• Decydowanie o tworzeniu i likwidacji jednostek organizacyjnych.
• Powoływanie i odwoływanie kierowników.
• Kontrolowanie i ocenianie jednostek pod względem sprawności działania i przestrzegania prawa.
• Ministrowi pomagają sekretarze stanu, podsekretarze stanu (jeśli nie powołano sekretarza stanu) oraz pracownicy gabinetu politycznego.

Administracja Rządowa Zespolona

• W jej skład wchodzą kierownicy inspekcji i szefowie służb mundurowych.
• W każdym województwie administracją rządową zespoloną kieruje wojewoda.

Administracja Rządowa Niezespolona

• Jej organy powoływane są na wniosek wojewody przez ministra, podlegają ministrowi (reprezentacja centralna).
• Minister Aktywów Państwowych zajmuje się energią, gospodarką złożami kopalin, aktywami państwowymi.
• Minister Cyfryzacji odpowiada za informatyzację.
• Minister Edukacji Narodowej zajmuje się oświatą i wychowaniem.
• Minister Finansów zarządza budżetem, finansami publicznymi i instytucjami finansowymi.
• Minister Funduszy i Polityki Regionalnej odpowiada za rozwój regionalny.
• Minister Infrastruktury zajmuje się łącznością, transportem, gospodarką morską i wodną, żeglugą śródlądową.
• Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odpowiada za kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego.
• Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego zajmuje się szkolnictwem wyższym i nauką.
• Minister Obrony Narodowej odpowiada za obronę narodową.
• Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zajmuje się pracą, rodziną i zabezpieczeniem społecznym.
• Minister Sportu i Turystyki odpowiada za kulturę fizyczną i turystykę.
• Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zajmuje się administracją publiczną, sprawami wewnętrznymi, wyznaniami religijnymi i mniejszościami.
• Minister Spraw Zagranicznych odpowiada za członkostwo RP w UE i sprawy zagraniczne.