Қазақстанның экономикалық жүйесі

Қазақстанның жаңа экономикалық жүйеге көшуінің қиыншылықтары мен кемшіліктері

• 1990 жылдардың басында Қазақстан жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшуді бастады, ол көптеген қиыншылықтармен және кемшіліктермен қатар жүрді.

Қиыншылықтар

• Экономикалық тұрақсыздық: Кеңес Одағының ыдырауынан кейін Қазақстандағы экономикалық байланыстар үзілді, бұл өндіріс орындарын тоқтатты және инфляцияның күрт жоғарылауына әкелді. 1992-1994 жылдар аралығында жоғары инфляция мен төмен өмір сүру деңгейі байқалды.

• Жұмыссыздық: Көптеген кәсіпорындар жаңа нарықтық талаптарға бейімделе алмады, нәтижесінде көп адам жұмыссыз қалды, әсіресе ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп салаларында.

• Әлеуметтік қиыншылықтар: Экономикалық реформалар кезінде әлеуметтік қолдау жүйесі әлсіреді, және көптеген азаматтар кедейлікке ұшырады. Әлеуметтік бағдарламалардың азаюы әлеуметтік әлсіз топтардың зардап шегуіне әкелді.

• Құқықтық және институционалдық негіздің болмауы: Жаңа нарықтық экономика қажет ететін заңдар мен институттар баяу құрылды, бұл реформалардың баяу жүруіне әсер етті.

• Қаржы тапшылығы: Реформаларды жүзеге асыруға қажетті қаражат жетіспеді. Инвестиция тарту қиын болды, себебі экономикалық және саяси тұрақсыздық шетелдік инвесторларды үркітті.

Кемшіліктер

• Әлеуметтік теңсіздік: Байлар мен кедейлер арасындағы айырмашылық күрт өсті, себебі байланысы бар адамдар мемлекеттік мүлікті жекешелендіру кезінде байып кетті, ал қарапайым азаматтар қиын жағдайға тап болды.

• Жоғары инфляция: Инфляция халықтың жинақтарын құнсыздандырды, ал теңгенің енгізілуі экономикалық тұрақтылықты толық қамтамасыз ете алмады.

• Коррупция: Өтпелі кезеңде коррупция деңгейі өсті, себебі жекешелендіру процесі ашық жүргізілмегендіктен көптеген мемлекеттік активтер төмен бағамен жекенің қолына өтті.

• Өндіріс көлемінің құлдырауы: Жаңа талаптарға бейімделе алмаған көптеген өндірістік кәсіпорындар жабылып қалды, әсіресе ауыр өнеркәсіп пен машина жасау салаларында.

• Ауыл шаруашылығының дағдарысы: Колхоздар мен совхоздар таратылып, шаруа қожалықтары құрылды, бірақ бұл көшу процесі қиын болды, көптеген ауылдар экономикалық құлдырауға ұшырады.

Жетістіктер мен үміттер

• 1990 жылдардың соңында Қазақстан экономикалық өсудің алғашқы белгілерін көрсете бастады және шетелдік инвестицияларды тарту басталды, әсіресе мұнай-газ секторында. «Қазақстан-2030» стратегиясы экономиканы тұрақтандыруға бағытталған.

Қорытынды

• Қазақстанның жаңа экономикалық жүйеге көшуі қиын және күрделі процесс болды. Бастапқы кезеңде көптеген қиыншылықтар мен кемшіліктерді бастан кешірді. Дегенмен, бұл қиындықтарды басып өтіп, қазіргі таңда Қазақстан Орталық Азиядағы ірі экономикалық және саяси орталыққа айналды.

1990 жылдардың басында Қазақстанның жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшуі көптеген қиыншылықтар мен кемшіліктерге себеп болды. Бұл кезеңде экономикалық тұрақсыздық, жұмыссыздық, әлеуметтік қиыншылықтар және құқықтық негіздердің болмауы сияқты мәселелер туындайды.