Qan Dövranı Sistemləri

Qan Damarı Sistemi

• Qan damarları elastik boru birləşmələridir ki, qan və orqan vasitəsilə ritmik bir şəkildə büzülən ürək və ya pulsasiya edən damarın gücü ilə həyata keçirilir.
• Qan dövranı qapalıdır və ürək, arteriyalar, venalar və kapilyarlar daxildir.

Arteriyalar

• Ürəkdən orqan və toxumalara qan aparan damarlara arteriyalar deyilir.
• Ürəkdən çıxan ən böyük damar aorta damarı adlanır.
• Arteriyalar bütün orqan və toxumalara getməklə onları oksigen və qida maddələri ilə təmin edir.

Kapilyarlar

• Arteriyalar orqan və toxumalara çatdıqda daha nazik şaxələrə ayrılır ki, onlar kapilyarlar adlanır.
• Kapilyarların arteriyalara yaxın hissəsi arteriola adlanır.
• Kapilyarların venulla adlanan hissəsi maddələr mübadiləsi nəticəsində hüceyrədə əmələ gəlmiş çöküntü məhsulları və karbon qazı hüceyrəarası mayedən yığılır.

Venalar

• Kapilyarların venulla adlanan hissəsi postkapilyar venalara, kiçik və böyük mənfəzli venalara, aşağı və yuxarı boş venalara və nəhayət ürəyin sağ qulaqcığına tökülür.

Damarların Quruluşu

• Həm arteriya, həm də venaların hamısı eyni saylı qatlardan ibarətdir: xaricdən sıx birləşdirici toxuma qatı, onun altında saya əzələ qatı, daha sonra isə elastiki liflər qatı və daxili hüceyrə qatı var.
• Kapilyarlar isə tək qatlı yastı hüceyrələr qatından ibarətdir.

Fəaliyyət

• Arteriya, vena və kapilyarlar qeyri-iradi olaraq fəaliyyət göstərir.
• Qan dövranı orqanlarının fəaliyyətinə həm daxili sekresiya vəziləri, həm də sinir systému nəzarət edir.