Psychology Overview Quiz

Overview of Psychology

• Definition: The scientific study of behavior and mental processes.
• Branches:
  • Clinical Psychology
  • Cognitive Psychology
  • Developmental Psychology
  • Social Psychology
  • Industrial-Organizational Psychology
  • Neuropsychology

Key Concepts

• Behavior: Observable actions of individuals.
• Mental Processes: Internal activities, such as thinking, emotion, and memory.
• Nature vs. Nurture: Debate on the influence of genetics (nature) vs. environment (nurture) on behavior.

Major Theories

• Psychoanalysis: Developed by Freud; emphasizes unconscious processes and childhood experiences.
• Behaviorism: Focuses on observable behavior; key figures include Watson and Skinner.
• Cognitive Psychology: Studies mental processes like perception, memory, and reasoning.
• Humanistic Psychology: Emphasizes personal growth and self-actualization; key figures include Rogers and Maslow.

Research Methods

• Experiments: Controlled studies to determine cause-and-effect relationships.
• Surveys: Questionnaires to gather data on behaviors and attitudes.
• Case Studies: In-depth analysis of a single individual or group.
• Observational Studies: Watching subjects in their natural environment.

Important Figures

• Sigmund Freud: Founder of psychoanalysis; introduced concepts like the id, ego, and superego.
• B.F. Skinner: Developed principles of operant conditioning.
• Carl Rogers: Key figure in humanistic psychology; emphasized unconditional positive regard.
• Jean Piaget: Developed stages of cognitive development in children.

Psychological Disorders

• Anxiety Disorders: Include generalized anxiety disorder, panic disorder, and phobias.
• Mood Disorders: Include depression and bipolar disorder.
• Personality Disorders: Include borderline, narcissistic, and antisocial personality disorders.
• Schizophrenia: Characterized by delusions, hallucinations, and disorganized thinking.

Treatment Approaches

• Psychotherapy: Includes cognitive-behavioral therapy (CBT), psychodynamic therapy, and humanistic therapy.
• Medication: Antidepressants, antipsychotics, anxiolytics, and mood stabilizers.
• Group Therapy: Involves therapy with multiple participants to share experiences and support.

Applications of Psychology

• Education: Understanding learning processes and teaching methods.
• Health: Focus on behavioral factors in health and illness.
• Workplace: Improving productivity, job satisfaction, and employee well-being.
• Forensic: Applying psychology to legal issues and criminal behavior.

Current Trends

• Neuroscience: Examining the connection between brain functions and behavior.
• Cultural Psychology: Understanding how culture influences behavior and mental processes.
• Positive Psychology: Focus on strengths and factors that contribute to a fulfilling life.

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਆਧਾਰ

• ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਿਦਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ।
• ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ:
  • ਕਲਿਨਿਕਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
  • ਸਾਂਕੇਤਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
  • ਵਿਕਾਸਾਤਮਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
  • ਸਮਾਜਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
  • ਉਦਯੋਗ-ਸੰਗਠਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ
  • ਨਿਊਰੋ-ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ

ਮੁੱਖ ਧਾਰਣਾਵਾਂ

• ਵਿਹਾਰ: ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰ observado ਕਰਮ।
• ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ: ਅੰਦਰੂਨੀ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਚਿੰਤਨ, ਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਯਾਦਸ਼ਸ਼ਟ।
• ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਪਾਲਣਾ: ਜਨਨਵਾਦ (ਕੁਦਰਤ) ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤੀ (ਪਾਲਣਾ) ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 'ਤੇ ਚਰਚਾ।

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤ

• ਸਾਈਕੋਐਨਾਲਿਸਿਸ: ਸਿਗਮੰਡ ਫਰੇਡ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ; ਅਣਜਾਨਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ।
• ਵਿਹਾਰੀਵਾਦ: ਦੇਖਣਯੋਗ ਵਿਹਾਰ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਤ; ਮੁੱਖ ਅਕਸ਼ਰ ਵਾਟਸਨ ਅਤੇ ਸਕਿਨਰ।
• ਸਾਂਕੇਤਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਧਾਰਣਾ, ਯਾਦਸ਼ਟ ਅਤੇ ਤਰਕ।
• ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ: ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਖੁਦ ਦੀ ਸਵੀਕਾਰਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ; ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਕ ਰੋਜਰਸ ਅਤੇ ਮਾਸਲੋ।

ਅਨੁਸੰਧਾਨ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ

• ਤਜੁਰਬੇ: ਕਾਰਨ-ਅਸਰ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪੱਖ ਕਰਨ ਲਈ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਅਧਿਐਨ।
• ਸਰਵੇਖਣ: ਵਿਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰੁਚੀਆਂ ਬਾਰੇ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਵਲੀ।
• ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ: ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਸਮੂਹ ਦਾ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ।
• ਪਰਸੋਬਧੀ ਅਧਿਐਨ: ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਣ 'ਚ ਦੇਖਣਾ।

ਮਹਤਵਪੂਰਨ ਲਗੇਜ

• ਸਿਗਮੰਡ ਫਰੇਡ: ਸਾਈਕੋਐਨਾਲਿਸਿਸ ਦਾ ਸਥਾਪਕ; ਆਈਡੀ, ਈਗੋ ਅਤੇ ਸੁਪਰ ਈਗੋ ਦੇ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
• ਬੀ.ਐਫ. ਸਕਿਨਰ: ਓਪੇਰਨਟ ਕੰਡੀਸ਼ਨਿੰਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ।
• ਕਾਰਲ ਰੋਜਰਸ: ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪਾਤਰ; ਨਿਰਧਾਰਤਾਤਮਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਸਹਾਇਤਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ।
• ਜੀਨ ਪਿਆਜੇ: ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਕੇਤਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਾਨਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ

• ਚਿੰਤਾ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਸਮੇਤ ਸਮਾਨਨ ਚਿੰਤਾ ਬਿਮਾਰੀ, ਪੈਨਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਫੋਬੀਆ।
• ਮੂਡ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਸਾਹਮਣੇ, ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬਾਈਪੋਲਰ ਬਿਮਾਰੀ।
• ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਵਰਗਾਈ, ਨਰਸਿਸਟਿਕ, ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬਿਮਾਰੀ।
• ਸਕਿਝੋਫਰੇਨੀਆ: ਭ੍ਰਮ, ਭ੍ਰਮਾਂਕ ਅਤੇ ਗੜਬੜੀ ਪੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਲਾਜ ਦੇ ਤਰੀਕੇ

• ਯੋਜਨਾ ਬੰਦੀ: ਸੋਚ-ਵਿਹਾਰਿਕ ਥੇਰਪੀ (CBT), ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਿਕ ਥੇਰਪੀ, ਅਤੇ ਮਨੋਵਿੱਧੀ ਥੇਰਪੀ।
• ਦਵਾਈ: ਐਂਟੀ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ੰਟਸ, ਐਂਟੀਸਾਈਕੋਟਿਕਸ, ਐਂਜ਼ਾਇਓਲਿਟਿਕਸ, ਅਤੇ ਮੂਡ ਸਥਿਮਿਤਕ।
• ਗਰੁੱਪ ਥੇਰਪੀ: ਹਰ ਸ਼ਿਰਕਤ ਦੇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇਲਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਜ਼ਮਾਇਸ਼

• ਸਿੱਖਿਆ: ਸਿੱਖਣ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ।
• ਸਿਹਤ: ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ 'ਚ ਵਿਹਾਰਕ ਮੂਲਾਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ।
• ਕੰਮ ਦਾ ਸਥਾਨ: ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ, ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਭਲਾਈ 'ਚ ਸੁਧਾਰੀ।
• ਫੋਰੈਂਸਿਕ: ਕਾਨੂੰਨੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀ ਵਿਹਾਰ 'ਚ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਵਰਤਾਉ।

ਦੇਖ ਭਾਲ ਦੇ ਰੁਝਾਨ

• ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ: ਮਧੂਰੀ ਆਪਰੇਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ।
• ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ: ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਕਿਵੇਂ ਵਿਹਾਰ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੀ ਸਮਝ।
• ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ: ਉਹ ਸੱਤਗਤੀਆਂ ਜੋ ਖੂਬਸੂਰਤ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਸ ਕਵਿਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਨੋਵਿਗਚਨ ਦੇ ਅਵਲੋਕਨ ਦੋਈ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਕੁਝ ਅਹੰਕਾਰ ਮੁਢਲੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰਾਂ 'ਛਾਪ' ਵੀ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਪਨਪਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਓ।