Psychologie Experimenten en Effecten

Sociale Psychologie - Samenvatting

• Sociale psychologie onderzoekt hoe sociale en maatschappelijke omstandigheden invloed hebben op attitudes, gevoelens en gedragingen van individuen.

• Maatschappelijke stressfactoren en crises verhogen de kans op psychische aandoeningen.

• Massahysterie en angsten (zoals voor epidemies) kunnen leiden tot collectief irrationeel gedrag.

• De sociale psychologie kijkt naar de invloed van anderen op het gedrag van een individu (zoals bewuste en onbewuste processen).

• Sociale psychologie is een interdisciplinaire tak van wetenschap die zich bezighoudt met het verklaren en begrijpen van sociale processen en interacties.

Geschiedenis van de Sociale Psychologie

• De wortels van de sociale psychologie liggen in de filosofie en psychologie van de oudheid.

• Grote bloei in 20e eeuw door oorlog en rassenhaat studies: leiderschap, gehoorzaamheid, groepsdruk, vooroordelen. Thema's ontwikkeld door de tijd.

• Experimenten: Triplett (fietsonderzoek), Le Bon (collectieve geest), Tarde (imitatie en contra-imitatie).

• Post-WOII periode: aandacht voor voornamelijk publiek thema's, experimenten, zoals sektes van Festinger.

• 2e helft 20e eeuw: grotere publieksaandacht voor experimenten.

Belang van ons Sociale Leven

• Sociale behoeften en knuffelcontact (bijv. behoefte aan knuffelen tijdens corona).

• Zoom fatigue: mentale uitputting door online contact.

• Neurologische connecties in hersenen (bv. insula, oxytocine).

• Grotsyndroom: moeilijk terugkeren naar buitenleven na langdurige isolatie.

Sociale Verbinding in Motivatietheorieën

• Motivatietheorieën benadrukken de belangrijke rol van sociale contacten.

• Behoeftehiërarchie van Maslow: behoeften geordend in piramidevorm.

• Zelf-determinatietheorie van Deci en Ryan: autonomie, competentie, relationele verbondenheid --> belangrijke voorwaarden voor intrinsieke motivatie.

Introversie, Verlegenheid en Schaamte

• Introversie: persoonlijkheidstrek die behoefte aan afzonderlijkheid impliceert.

• Verlegenheid: ongemakkelijk en gespannen in sociale situaties; vaak met onzekerheden en angst voor negatieve beoordeling.

• Schaamte: gevoel van schuld of ongemak veroorzaakt door een gedrag of attributie van zichzelf of een ander.

Empathie en Spiegelneuronen

• Empathie: het vermogen om je in te leven in de gevoelens van een ander.

• Spiegelneuronen in brein: overnemen van gedragingen van anderen (leidt tot sociaal contact en empathie vermogen).

• Moreel kompas bij baby's: anticipatie van gedragingen, al op jonge leeftijd.

• Basis voor sociaal contact

Hulpverlenend Gedrag

• Diffusie van verantwoordelijkheid: toeschrijven aan anderen ipv jezelf.

• Omstaanderseffect: kans op hulpverlenend gedrag verminderd door aanwezigheid van meer mensen.

• Factoren invloed op hulpverlenend gedrag:

• Kennissen van omstanders, competentie, kosten en baten voor hulpverlener, ernst en aard van de situatie, kenmerken van het slachtoffer (fysiek etc).

• Cognitief beslissingsmodel: observeren, interpreteren, verantwoordelijkheid nemen --> helpen.

• Varianten van het basisexperiment: afstand tot slachtoffer, hoeveelheid omstanders.

Agressie

• Agressie: gedrag met de intentie om iemand te kwetsen (emotioneel, fysiek).

• Situationele determinanten (bv pijn, ruimte, provocatie, temperatuur).

• Intrapersoonlijke factoren (persoonlijkheid, karakter, emoties, etc.).

• Aangeleerde agressie: bv door observationeel leren.

• Macht: koesteren van verworvenheden, frustratie kan tot agressie leiden.

Gehoorzaamheid

• Milgram-experiment: analyse gehoorzaamheid aan autoriteit, ook al leidt dit tot onethisch gedrag.

• Tendensen tot groepsvorming, hiërarchisering.

• Rol van autoriteit.

• Factoren die invloed op gehoorzaamheid hebben (plaats van persoon, expertise van proefleider, etc).

Het Stanford Gevangenisexperiment

• Wantoestanden in gevangenissen die te wijten zijn aan de omstandigheden en aan de machtsverhoudingen.

• Bewakers stelden zich op in machtsposities en gevangenen zagen hun macht afnemen.

• Veranderingen aanbrengen in de gevangenissituatie kan de hoeveelheid onrecht in de wereld verminderen.

Sociale Cognitie en Sociale Perceptie

• Sociale cognitie: schema’s en gebruiken in sociale percepties.

• Selectie, interpretatie en structurering van info.

• Impliciete persoonlijkheidstheorieën: stereotypen en ideeën die in je hoofd rondzweven over hoe mensen handelen.

• Serieel Effect: de eerste info die we krijgen van iemand heeft invloed op ons beeld.

• Voordelen en nadelen van attitudeverandering.

Zelfperceptie en Zelfattributie

• Zelfperceptietheorie van Bem: zelfkennis door observeren eigen gedrag, attitudes bepalen.

• Zelfattributie: aan een gedrag oorzaak geven: interne of externe.

• Beheersingsoriëntatie (locus of control): intern vs exteren.

• Sociale facilitatie: bij simpele opdrachten presteren we beter in aanwezigheid van anderen.

Attitudes en Gedrag

• The geplande gedrag theorie: attitude, subjectieve normen, waargenomen gedragscontrole.